Morgunblaðið - 28.05.1997, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
„Allt Chirac
að kenna“
Franskir fjölmiðlar skiptu um tón í gær
eftir þá ákvörðun Alains Juppés að víkja úr
stól forsætisráðherra. Þórunn Þórsdóttir í
París segir franska ölmiðla nú hamast
á því að það sé Jacques Chirac forseti
er beri ábyrgð á stöðunni en ekki hinn
óvinsæli forsætisráðherra.
Reuter
ALAIN Juppe, forsætisráðherra Frakklands, hefur ákveðið að
segja af sér hver sem úrslit seinni umferðar frönsku þingkosn-
inganna verði. Hér sést hann á kosningafundi ásamt Marie-
Josee Roig, borgarstjóra Avignon og frambjóðanda til þings.
FRAKKAR fundu í gær nýjan söku-
dólg. Forsætisráðherranum Alain
Juppé hefur verið fórnað og „vondi
karlinn" afhjúpaður. Forsetinn
Jacques Chirac hefur til þessa verið
sagður sterki maðurinn í erfiðu
stöðunni. Einungis óvinsæll forsæt-
isráðherra gerði að verkum að hann
stefndi hraðbyri í samstarf við
vinstri stjórn.
Allt frá því Alain Juppé, sem að
flestra mati er eldklár en kuldaleg-
ur, tók við völdum árið 1995 hefur
afsagnar hans verið krafist öðru
hvoru. Á fyrstu fjóru mánuðunum
í embætti forsætiráðherra minnk-
uðu vinsældir hans úr 59% í 29%.
Fyrst voru það verkföll og hörð
mótmæli vegna niðurskurðar í vel-
ferðarmálum og einkum sjúkra-
tryggingum. Einnig var Juppé oft
gagnrýndur fyrir hroka og stirð-
busalega framkomu. Nú hafa hins
vegar fjölmiðlar samúð með honum
að nýju.
Dagblaðið Le Monde sagði í gær
að Juppé hefði einungis verið verk-
færi Chiracs, klemmdur milli fijáls-
hyggju og ríkisafskipta, ófær um
að ná fram nauðsynlegum umbót-
um. Blaðið Libération tók í svipað-
an streng og hrósaði Juppé fyrir
festu í efnahagslegum umbótum
þótt hann hefði ekki haft nægilegt
næmi fyrir vandamálum innan-
lands. Aðalröksemd blaðanna var
hins vegar sú að Juppé hefði verið
trúr foringjanum og tekið á sig
alla ábyrgð.
Þrír menn voru helst taldir koma
til greina í embætti forsætisráð-
herra. Þingforsetinn Philippe Ségu-
in, sem myndi eiga auðvelt með að
bæta hinn félagslega vanda en
gæti komið Frökkum í klípu í Evr-
ópumálum. Einnig töldu sumir
skynsamlegt að skipa Edouard
Balladur, fyrrum forsætisráðherra,
í embættið á nýjan leik. Það væru
skilaboð um stefnu í anda fijáis-
hyggjunnar en gæti verið vand-
ræðalegt gagnvart Juppé. Þriðji
kosturinn, sem helst er nefndur, er
Jérome Monod, utanþingsmaður úr
atvinnulífinu.
Þótt Juppé hafi um stund horfið
til Bordeaux, þar sem hann er borg-
arstjóri, eftir hina „virðulegu, sárs-
aukafullu og glæstu“ kveðju í fyrra-
kvöld sagðist hann í gær ætla að
leiða stjórnarflokkana áfram til sig-
urs. Aðalfyrirsögn Le Monde var
hins vegar: „Juppé farinn, Chirac
tekur við taumunum."
Vestræn ríki og Einingarsamtök Afríku fordæma valdaránið í Sierra Leone
Forsetinn fái
völdin aftur
Freetown. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Bandaríkjunum
og Bretlandi fordæmdu í gær valda-
ránið í Sierra Leone á sunnudag
og kröfðust þess að Ahmed Tejan
Kabbah, sem var kjörinn forseti
landsins fyrir ári, endurheimti völd-
in. í gær hélt bandarískt herskip
til Sierra Leone með um 1.200 sjól-
iða innanborðs en enn hefur ekki
borist beiðni til hersins um að að-
stoða við að flytja útlendinga frá
landinu.
Áður hafði framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna fordæmt
valdaránið og framkvæmdastjóri
Einingarsamtaka Afríku hvatti ríki
álfunnar til að sniðganga nýju vald-
hafanna í Sierra Leone.
Byltingarráð hersins, sem hrifs-
aði völdin í sínar hendur, lofaði sam-
vinnu við önnur ríki ef þau vildu
flytja erlenda borgara úr landinu.
Allt var með kyrrum kjörum í höfuð-
borginni, Freetown, en verslanir,
bankar og skólar voru enn lokaðir
þótt byltingarráðið hefði hvatt íbú-
anna til að heija vinnu á ný. Mat-
vælahjálp Sameinuðu þjóðanna
sagði að 1.650 tonnum af matvælum
og 15 bílum hefði verið stolið úr
vöruhúsum stofnunarinnar í höfuð-
borginni á sunnudag.
Leiðtoganum sleppt
úr fangelsi
Leiðtogi valdaræningjanna, her-
foringinn Johnny Paul Koromah, var
á meðal 600 fanga sem hermenn
slepptu úr fangelsi þegar valdaránið
hófst á sunnudagsmorgun. Hann
hafði verið ákærður fyrir valda-
ránsáform og átti að koma fyrir
rétt daginn eftir.
Koromah er frá norðurhluta
iandsins og tilheyrir Limba-ætt-
bálknum eins og Joseph Momoh,
fyrrverandi forseti, sem var steypt
af stóli í valdaráni árið 1992 og er
í útlegð í nágrannaríkinu Guineu.
Margir íbúa norðurhlutans voru
óánægðir með sterka stöðu Mendes-
ættbálksins frá suðurhlutanum í
stjórn Kabbah, sem er Mendes-mað-
ur.
Kabbah kvaðst í gær enn vera
forseti landsins. „Ég er hnugginn
og reiður því ég er Sierra Leone-búi
og sé og veit að hópur spellvirkja
er að eyðileggja landið mitt,“ sagði
hann.
Byltingarráð hersins kvaðst vilja
mynda stjórn með leiðtogum upp-
reisnarmanna til að binda enda á
borgarstyijöldina í landinu sem
staðið hefur í rúm fimm ár. Her-
menn leituðu í gær að ráðherrum í
stjórn Kabbah og hafa handtekið
fimm þeirra.
Friðargæsluliðar frá Vestur-Afr-
íkuríkjum lokuðu landamærum Líb-
eríu og Sierra Leone á mánudag og
herskip héldu uppi eftirliti við
ströndina. Aðgerðirnar kyntu undir
vangaveltum um að friðargæslulið-
arnir, sem eru flestir frá Nígeríu,
yrðu sendir til Sierra Leone til að
koma Kabbah aftur til valda. Emb-
ættismenn í Monrovíu sögðu að tvö
herskip hefðu farið þaðan með
hundruð hermanna á sunnudags-
kvöld og myndu að öllum líkindum
sigla til Sierra Leone.
Danir eygja Schengenlausn
en þjóðaratkvæði vofir yfir
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
SVO virðist sem danska stjórnin
hafi fundið leið út úr þeirri sjálf-
heldu, sem skapaðist vegna áætlana
um að setja Schengensamstarfið í
nýjan sáttmála ESB. Jafnframt hef-
ur Poul Nyrup Rasmussen forsætis-
ráðherra Dana nú gefið sterklega í
skyn að það stefni í danska þjóðarat-
kvæðagreiðslu um sáttmálann, sem
verði niðurstaða ríkjaráðstefnu Evr-
ópusambandsins. Þó ýmsir séu efins
um að hún hafi í för með sér miklar
breytingar hafa Hollendingar lagt á
það áherslu að Schengensamstarfið
verði fært yfir í hinn nýja sáttmála
og bætt við það samstarfi um for-
sendur fyrir móttöku flóttamanna
og reglum um vegabréfaáritanir. Þar
sem þessi atriði varða dönsku undan-
þágurnar, hefur það krafist dansks
mótleiks, sem nú virðist fundinn.
Hugmyndin um að færa Scheng-
ensamstarfið yfir í nýja sáttmálann
er sprottin af óskum allra ESB-land-
anna nema Bretlands og Danmerkur
um að auka dómsmálasamstarf og
samstarf á sviði flóttamannamála.
Hollendingar, sem nú fara með for-
mennsku í Evrópusamstarfinu, hafa
því lagt á það áherslu í undirbúningi
sínum að lokafundi ríkjaráðstefn-
unnar í júní að setja Schengensam-
starfið inn í nýja sáttmálann, auk
þess sem þar yrði einnig bætt við
ofannefndu dómsmála- og flótta-
mannasamstarfi, sem bæði Bretar
og Danir eru andvígir. Breytingarn-
ar hafa það í för með sér að þá
verða ákvarðanir á þessu sviði yfir-
þjóðlegar en krefjast ekki samhljóða
samþykkis eins og í núverandi
Schengensamstarfi, þar sem ísland
og Noregur eru auk þess aðilar.
Uppsegjanleg bókun
verði sett í sáttmálann
Utanríkisráðuneytið danska hefur
nú látið útbúa bókun, sem það hyggst
fá setta inn í
nýja sáttmál-
ann, ef áður-
nefndar breyt-
ingar _ verða
gerðar. í henni
er því slegið
föstu að sam-
eiginlegar regl-
ur á þessu sviði gildi ekki fyrir Dan-
mörku, en bókuninni sé hægt að segja
upp einhliða af Dönum. Þetta þýðir
að verði undanþágur í þessa áttina
afnumdar í þjóðaratkvæðagreiðslu
geti Danir gengið inn í samstarfið
eins og ekkert hafi í skorist.
Næsti vandi, sem dönsku stjórn-
inni er á höndum, er að hindra að
hugsanleg þjóðaratkvæðagreiðsla
um nýjan sáttmála snúist upp í að
verða atkvæðagreiðsla um undan-
þágurnar. í honum má því ekkert
vera, sem einnig er í undanþágunum,
svo hann verði ekki felldur af því
kjósendur haldi
að það sé verið
að reyna að af-
nema undan-
þágurnar þeim
að óvörum. Þeir
sem eru með-
mæltir því að
Danir verði með
í samræmingu á reglum um móttöku
flóttamanna hafa áhyggjur af því
að Danmörk með sveigjanlegri regl-
ur en ESB verði eftirsóttur áfanga-
staður flóttamanna.
En allt þetta mun skýrast þegar
endanleg niðurstaða ríkjaráðstefn-
unnar liggur fyrir, sem væntanlega
mun verða um miðjan júní. Einnig
skiptir það máli fyrir Dani hvaða
afstöðu Bretar taka. Stjórn íhalds-
flokksins var á móti ýmsu af því sama
og Danimir, en enn er óljóst hvaða
pól í hæðina ný stjóm Verkamanna-
flokksins tekur í þessum málum.
*★★★*.
EVRÓPA^
Viðræður
í Georgíu
í samningaviðræðum Georgíu
og Abkasíu hefur Eduard She-
vardnadze, forseti Georgíu,
boðið aðskilnaðarsinnum Abk-
asíu aukna sjálfstjórn. Hann
hefur þó útilokað algeran að-
skilnað eða samning í líkingu
við samning Rússlands og
Tsjetsjníu. í tilboðinu er Abkas-
íu, sem á árunum 1992-1993
háði harða baráttu fyrir að-
skilnaði, boðin „mesta hugsan-
lega sjálfstjórn innan eins rík-
is“. Georgíumenn hafa Iýst
óánægju með rússnesku sátta-
semjarana.
Noregur vill
skýringar
NORÐMENN, sem sitja í for-
sæti samtaka styrktaraðila pa-
lestínsku sjálfstjórnarinnar,
hafa beðið stjórn sjálfstjórnar-
svæðanna um útskýringar á
nýrri skýrslu þar sem fram
kemur að embættismenn henn:
ar hafi misnotað opinbert fé. í
skýrslunni sem unnin var af
palestínskri eftirlitsnefnd segir
að 326 milljónir dollara, þ.e.
rúmir tveir milljarðar íslenskra
króna, hafi tapast eða þeim
verið óvarlega eytt.
Konur á
norðurpól
LEIÐANGUR tuttugu breskra
kvenna komst á norðurpólinn á
þriðjudag. Leiðangurinn, sem
skipaður er konum á aldrinum
21 til 51 árs, er fyrsti kvenna-
leiðangurinn sem nær pólnum.
Konurnar, sem gengu í fimm
manna hópum og drógu á eftir
sér sleða með vistum, voru
valdar úr hópi 100 umsækjenda
eftir að auglýst var eftir þátt-
takendum í dagblaði.
Árásir í stað
lögsókna
VEGNA óskilvirkni í dómskerf-
inu eru Rússar sagðir taka lög-
in æ oftar í eigin hendur. Þann-
ig er talið að um viljaverk hafi
verið að ræða er tvær konur
slösuðust í sprengingu á við-
hafnarpalli hersins í Volgograd
í Suður-Rússlandi. í öðru tilræði
var skotið á yfirmann mennta-
mála í Moskvu. Lögreglan sagði
árásina líklega standa í tengsl-
um við tilraunir til að koma á
nýju prófakerfi. Sjónvarpið
sagði hins vegar að málið tengd-
ist úthlutun fjármagns til upp-
byggingar menntastofnana.
Fjöldamorð í
Burundi
Flóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna segir að 60 manns
hafi verið drepnir í Afríkuríkinu
Burundi á þriðjudag. Fólkið var
flest af ættbálki hútú-manna
og hafði verið þvingað til að
snúa aftur til Burundi frá ná-
grannaríkjunum.
Átök í Alsír
Undanfarna daga hafa 134 ísl-
amskir uppreisnarmenn fallið í
árásum alsírska hersins á vígi
uppreisnarmanna í vesturhluta
landsins. Uppreisnarmenn eru
sagðir hafa drepið tvo óbreytta
borgara og sært fimm. Engum
sögum fer af mannfalli innan
hersins. Tvær vikur eru þar til
gengið verður til kosninga í
Alsír.