Morgunblaðið - 02.07.1997, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Frelsi - Frítími - Fegurð
GJÖRNINGAKLÚBBURINN, „Frelsi-Frítími-Fegurð" 1997.
Listmuna-
braskari
handtekinn
New York. Reuter.
BANDARÍSKUR listmunasali
var handtekinn í New York á
mánudag, sakaður um að
svíkja listagallerí, uppboðs-
fyriitæki og viðskiptavini
sína, en í þeim hópi eru mörg
heimsþekkt nöfn úr kvik-
mynda- og tónlistarheimin-
um.
Listaverkasalinn sveik yfir
2,5 milljónir dala, um 175
milljónir ísl. króna, út úr við-
skiptavinum sínum með því
að selja verk í þeirra eigu og
hirða ágóðann. Þá er hann
ákærður fyrir að selja verk
sem hann vissi að voru föls-
uð. Hann lýsti yfir gjaldþroti
árið 1995 og bar við munaðar-
lífi sínu og íjölskyldunnar.
Verkin sem listmunasalinn
braskaði með voru m.a. eftir
Salvador Dali, William Merrit
Chase, Tamara de Lempicka
og Andrew Wyeth en á meðal
þeirra sem hann sveik fé út
úr eru Steven Spielberg, aðal-
söngvari Kiss, Paul Stanley,
leikarinn Jack Nicholson og
Christie’s uppboðsfyrirtækið.
Verði hann fundinn sekur um
öll ákæruatriðin 38 á hann
yfir höfði sér allt að 190 ára
fangelsi.
TONLIST
Ilallgrímskirkja
„SUMARKVÖLD
VIРORGELIГ
Verk eftir Viviani, J. S. Bach, Tele-
mann, Wiedermann og Eben. Einar
St. Jónsson, trompet; Douglas A.
Brotchie, orgel. HaUgrímskirkju,
sunnudaginn 29. júní kl. 17.
ÞRÁTT fyrir rakið útivistarveður
með glampandi sól í heiði, fjöl-
menntu tónleikagestir í Hallgríms-
kirkju seinnipart sunnudagsins sl.
til að hlýða á þá Einar St. Jónsson
og Douglas A. Brotchie flytja göm-
ul og ný verk fyrir ýmist einleiks-
orgel eða samleik orgels og tromp-
ets í tónleikaröðinni „Sumar við
orgelið". Með glöggu gestgjafa-
auga mátti að vísu greina marga
áheyrendur af erlendu bergi, enda
virðist Hallgrímskirkja njóta meiri
athygli ferðamanna en gengur og
gerist um tónleikastaði höfuðborg-
arsvæðisins, hverju sem það er að
þakka, að frátöldu víðkunnu hljóð-
færi og áberandi byggingu. Nema
einhvers staðar sé vel unnið að
kynningarmálum.
Fimmþætt dagsskrá
Dagskráin var fímmþætt; verk-
um raðað eftir aldri frá barokki
að nútíma, og veittu tvö einleiks-
verk fyrir orgel, þ.e. 2. og 4. at-
riði, trompetleikaranum hentuga
hvíld. Hafizt var handa með Só-
nötu fyrir einleikstrompet eftir lítt
kunnan ítalskan smámeistara, Gio-
vanni Bonaventura Viviani frá
1678. Tónleikaskráin var því miður
þögul sem gröfin um þennan auð-
heyrilega færa mann sem aldrei
hefur áður rekið á fjörur undirrit-
aðs, og eftir að hafa flett 6 tón-
söguritum eða 7 gafst ég upp;
nafnið fannst hvergi. Gæti Viviani
þó sem hægast verið Feneyingur,
því þar blómstraði lúðraspil í höf-
uðkirkjum, enda gat stfllinn minnt
dulítið á e.k. barokkútfærslu á
Gabrieli; einfaldur en tiginn (kóng-
ar og stórkirkjur höfðu nánast
einkaleyfi á notkun trómeta í eina
tíð), og Einar blés mjög fallega
með skærum, stöðugum tóni, sem
átti eftir að einkenna allan leik
hans á þessum tónleikum.
Douglas Brotchie réðst þessu
næst á einn af höfuðprófsteinum
MYNPLIST
Mcnning<armiðstöðin
Gcrðubcrg
INNSETNING,
BLÖNDUÐ TÆKNI
GJÖRNINGAKLÚBBURINN
Opið mánudaga-fímmtudaga kl.
12-21 og föstudaga-sunnudaga kl.
12-19 til 31. ágúst
HALLDÓRA ísleifsdóttir, Eirún
Sigurðardóttir, Ólöf Jónína Jóns-
dóttir og Sigrún Hrólfsdóttir skipa
gjörningaklúbbinn. Samstarf þeirra
hófst í febrúar 1996 með „Kossa-
gjörningi" í sjónvarpsþættinum
Dagsljósi. „Frelsi - frítími - feg-
urð“ nefnist innsetning klúbbsins í
Gerðubergi og er viðfangsefni verk-
anna sett fram með háði á tísku
og lífshætti fólks og almennum við-
horfum um hvað er fallegt og gott.
Sýningin er ádeila á viðtekin gildi
í þjóðfélaginu og er útfærsla verk-
anna skopstæling á viðfangsefninu.
Sælureitur er búinn til með gras-
teppi og tjaldi komið fyrir ásamt
viðeigandi búnaði og uppblásnum
dúkkum af karli og konu. Á vegg
hanga bleik og græn loðteppi fyrir
ofan tvo hægindastóla og er annar
með mjúku áklæði og hjartaformum
en hinn klæddur svörtum leðuról-
um. Á víð og dreif eru stórir plast-
hlutir úr snyrtivöruverslun á stöpl-
um, af kremkrukkum og ilmvatns-
orgelleikarafagsins, Tríósónötu
Bachs í C-dúr, og var mesta furða
hvað hann komst upp með, verandi
ekki orgelleikari að aðalstarfi, þó
að gamla viðmiðun undirritaðs í
tríósónötunum, Karl Richter, væri
eðlilega nokkru frá og ofar í innra
eyranu. Raddavalið verkaði ekki
sérlega spennandi, einkum í fót-
spili, er vantaði skýrleika og hljóm-
aði nánast stöðugt fjórðungi úr
slagi á eftir, en í heild slapp þó
meira fyrir horn en vænta mátti
af upphafi.
Trompetið hljómaði aftur með
orgelinu í Þrem hetjumörsum eftir
hamhleypuna Telemann, greini-
lega ekki ætluðum neinum dóna
glösum og spegill í hvítum ramma
hangir á vegg rétt hjá. Þrír sjón-
varpsskermar sýna myndbandsupp-
tökur af einni listakonunni liggjandi
á bekk á meðan hinar bera á hana
mismunandi tegundir tertuhjúps.
Fjórar ljósmyndir í fullri stærð sýna
síðan endanlega útkomu þar sem
konan er hjúpuð og skreytt sem
brauðterta, súkkulaðikaka, ijóma-
eftir þáttarheitum að dæma: La
Majesté, La Grace og La Vaill-
ance. Bjartur og léttur tónn Einars
hljómaði einkar fallega með orgel-
inu hér, og var samleikurinn hinn
glæsilegasti, enda raddavalið að
þessu sinni öllu hugmyndaríkara
en áður.
Býsna áhrifamikið verk
Bedrich Wiedermann hét næsti
tónhöfundur; gæti eftir nafnsins
hljóðan verið Súdetabúi frá Tékk-
landi, en annars mætti um hann
segja það sama og um Viviani, að
hann er líklega fáum kunnur hér
um slóðir. Enn þagði tónleikaskrá
vandlega um annað en fæðingarár
terta og með bleikum glassúr. Sýn-
ishorn af hlutum sem eiga að vekja
munúð er hér einnig stillt upp í lok-
uðum glerskáp og tilheyrðu sýning-
unni „Rannsóknarstofan Á.S.T.“ á
Mokka-kaffi á síðasta ári.
Klúbburinn leggur áherslu á að
skemmta áhorfandanum með því
að fegra veruleikann og trúa á að
hið góða í heiminum sé yfírsterkara
og dánar (1883-1951), og enn var
leitað erindisleysu i uppflettiritum.
En Næturljóð Wiedermanns fyrir
orgel reyndist engu að síður býsna
áhrifamikið verk, þó á fremur lág-
um og dulúðlegum nótum væri.
N.k. glissandó-kennd krómatísk
bylgjuhreyfing á neðra tónsviði
setti göldróttan svip á verkið með
ítrekuðum innkomum, líkt og A-
kafli í rondói, og aftar í verki, þar
sem hljóðfærið tísti og korraði eins
og heilt fuglabúr, mótaðist
skemmtileg andstæða í ágætum
flutningi Brotchies.
Síðasta verk á skrá, „Okna“
(Gluggar) fyrir orgel og trompet
eftir Tékklendinginn Petr Eben,
var viðamesta nútímaverkið. I
þessu tilviki fann tónleikaskrárhöf-
undur sig knúinn til að birta nokk-
urn fróðleik um verkið, en það
kvað innblásið af frægum glermál-
verkum Chagalls í ísraelsku bæna-
húsi í Jerúsalem. Eben fékkst
reyndar aðeins við 4 glugga af
tólf helguðum hver einum ættbálki
Israels, Ruben (I.), íssakar (II.),
Zebúlon (III.) og Leví (IV.), og var
hver i sínum höfuðlit - bláum,
grænum, rauðum og gylltum.
Hæfði húsi og hljóðfærum
Hér kenndi ótrúlega margra
graSa, og var verkið nánast sem
klæðskerasaumað fyrir hljómburð
Hallgrímskirkju og fjölbreytileika
Klais-orgelsins. I. þáttur iðaði allur
af öldugangi hafsins, blikandi fisk-
um og sveimandi fuglum, og II.
brá upp mynd af austrænni sveita-
sælu. III. lýsti blóðrauðu sólarlagi
og e.t.v. fleiru (þóttist maður
m.a.s. á einum stað greina endu-
róm af fallbyssuskothríð og síbylj-
um slökkviliðsbíla). IV. og síðasti
þáttur höfðaði til uppruna rúss-
neska málarans og helgihalds í
rétttrúnaðarkirkjunni, þar sem
orgelið reifaði í sífellu rússneska
sálmalagið forna sem flestir kann-
ast við úr 1812 forleik
Tsjækovskíjs á mjúkum nótum,
meðan trompetið m.a. vitnaði í
ýmsar strófur úr helgisöng gyð-
inga í fjölskrúðugri stefjakös. Sam-
leikur þeirra Einars og Douglasar
tókst með miklum ágætum í góðu
jafnvægi, og er óhætt að segja að
verkið hafi hæft húsi og hljóðfær-
um með eindæmum vel.
Ríkarður Ö. Pálsson.
hinu vonda með slagorðinu Ástin
sigrar allt, tvímælalaust. Sýningin
í Gerðubergi fjallar um yfirborðs-
lega veröld á skoplegan hátt og
tekst vel til. Hér eru á ferðinni
ungar framkvæmdakonur og verður
gaman að fylgjast með samstarfi
þeirra ef heldur áfram sem horfir.
HuldaÁgústsdóttir
Grikkir
vilja stytt-
umar heim
Lúxemborg. Reuter.
BRESKA stjórnin lýsti því
yfir á mánudag að hún
myndi ekki skila Grikkjum
marmarastyttunum úr Par-
þenon-hofinu í Aþenu, sem
hafa verið til sýnis í breska
þjóðminjasafninu í tvær ald-
ir. Þrátt fyrir þetta kveðst
gríski menningarmálaráð-
herrann, Evangelos Venize-
los, vongóður um að stytt-
urnar komist að endingu í
hendur Grikkja, eftir fund
sem hann átti með hinum
breska starfsbróður sínum,
Mark Fisher.
Á fundinum minnti
Venizelos Fisher á sam-
komulag sem Melina heitin
Mercouri, fyrrverandi
menningarmálaráðherra
Griklqa, gerði við Neil
Kinnock, starfsbróður sinn,
árið 1980, sem kvað á um
það, að næsta ríkisstjórn
Verkamannaflokksins í
Bretlandi myndi skila stytt-
unum. Breska sljórnin hef-
ur nú lýst yfir því að það
sé ekki æskilegt.
Minna Bretar á að þeir
hafi komist yfir styttumar á
löglegan hátt fyrir um 200
árum og að ríkisstjórnin
geti ekki þvingað breska
þjóðminjasafnið til að skila
Grikkjum styttunum. Grikk-
ir halda hins vegar fast við
það að styttunum hafi verið
rænt. Þeir sem mótfallnir
em því að styttunum verði
skilað, fullyrða að þær væm
án efa mikið skemmdar, ef
ekki ónýtar, hefðu þær verið
um kyrrt í þeirri gífurlegu
mengun sem er í Aþenu.
Grikkir binda vonir við
að Bretar láti sér segjast,
verði þeir aðilar að menn-
ingarmálastofnun Samein-
uðu þjóðanna, UNESCO, á
nýjan leik, en stofnunin er
hlynnt því að styttunum
verði skilað.
Chagöllsk
litadýrð
SAMLEIKUR þeirra Einars og Douglasar tókst með miklum
ágætum, segir m.a. í umsögninni.