Morgunblaðið - 09.07.1997, Blaðsíða 1

64 SÍÐUR B/C/D
152. TBL. 85. ÁRG.
MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLÍ 1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Pólveijum Tékkum og Ungveijum boðin aðild að NATO á leiðtogafundi bandalagsins í Madríd
Stækkun sögð stórt skref í átt
að auknu öryggi 1 Evrópu
Reuter
LEIÐTOGAR stærstu aðildarríkja NATO fögnuðu er niðurstaða lá fyrir á fundi þeirra í Madríd í
gær. Jacques Chirac Frakklandsforseti lengst t.h., Helmut Kohl Þýskalandskanslari snýr baki í
myndavélina, Bill Clinton Bandaríkjaforseti og Romano Prodi, forsætisráðherra Ítalíu.
Madríd. Morgunblaðið.
LEIÐTOGAR aðildarríkja Atlants-
hafsbandalagsins (NATO) lýstu því
yfir í gær að þremur fyrrverandi
Varsjárbandalagsríkjum, Póllandi,
Tékklandi og Ungveijalandi, yrði
boðin aðild að bandalaginu, en í loka-
yfirlýsingu var áhersla lögð á það
að dyrnar myndu áfram vera opnar
og sérstaklega tekið fram að í Rúme-
níu, Slóveníu og Eystrasaltsríkjun-
um hefðu orðið miklar framfarir,
sem ekki hefðu farið fram hjá
NATO. Rúmenar lýstu því þegar
yfir að þeir stefndu að aðild í næsta
skipti sem hún stæði til boða og lýsti
forsætisráðherra landsins, Victor
Ciorbea, því yfir að ástæða þess að
Rúmenum var ekki boðin aðild nú,
væri sú að umbætur í kjölfar valda-
tíðar kommúnista hefðu dregist.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
sagði í gær að stigið hefði verið stórt
skref í átt að auknu öryggi í Evr-
ópu. „Við brúuðum sögulega gjá og
hófum ferðalag til nýrrar Evrópu og
nýrrar aldar," sagði Clinton og bætti
við: „Ég vil segja eitt við Pólveija,
Ungveija og Tékka: Hetjuskapur
ykkar gerði þennan dag mögulegan.
Þið hélduð lífi í voninni um frelsi
gegnum löng ár myrkurs. Ég man
enn uppreisnina í Ungveijalandi
1956, vorið í Prag 1968 og skipa-
smíðastöðina í Gdansk 1981.“
Þjóðverjar létu
fyrstir undan
Rúmenar, Slóvenar og Eystra-
saltsríkin voru meðal þeirra 11 ríkja,
sem höfðu sótt um inngöngu í Atl-
antshafsbandalagið. Frakkar voru
fremstir í flokki níu ríkja, sem kröfð-
ust þess að Rúmenum og Slóvenum
yrði boðin aðild að NATO auk ríkj-
anna þriggja, sem greint var frá í
gær.
Bandaríkjamenn lögðust hins veg-
ar alfarið gegn því, sögðu að ríkin
yrðu aðeins þijú og höfðu sitt fram
á endanum. Hans Van Mierlo, utan-
ríkisráðherra Hollands, sagði í gær
að Þjóðverjar hefðu fyrstir látið und-
an Bandaríkjunum og hin ríkin hefðu
fylgt á eftir.
Þegar ljóst var að Bandaríkja-
menn hefðu haft sitt fram tók við
rimman um orðalag yfirlýsingarinn-
ar. Leggja þurfti áherslu á að dyrn-
ar að NATO stæðu áfram opnar og
vildu Frakkar og bandamenn þeirra
að Rúmeníu og Slóveníu yrði getið.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði í gær að aldrei hefði annað
komið til greina en að þá yrðu
Eystrasaltsríkin einnig nefnd. Norð-
urlöndin voru helstu stuðningsmenn
Eystrasaltsríkjanna og sagði hátt-
settur embættismaður í kanadíska
utanríkisráðuneytinu að þar hefði
þáttur íslands verið áberandi.
„Ríkulegur ávöxtur
mikils erfiðis"
„Bandalagið býst við að úthluta
fleiri boðum um inngöngu á næstu
árum,“ sagði Javier Solana, fram-
kvæmdastjóri NATO, í gær. „Ekkert
Evrópuríki, sem mun uppfylla skil-
yrðin fyrir aðild að Atlantshafs-
bandalaginu, verður útilokað frá
aðild.“
Aleksander Kwasniewski, forseti
Póllands, lýsti yfir ánægju sinni í
gær. „Pólveijar hafa mátt bíða svo
lengi og nú eru dyrnar að fullri að-
ild að NATO opnar,“ sagði hann.
Vaclav Havel, forseti Tékklands,
sagði að boðið um inngöngu í NATO
hefði verið ríkulegur ávöxtur mikils
erfiðis ríkjanna þriggja til að losna
við fortíð kommúnismans. Hann
kvaðst stoltur af þeirri gerbreytingu,
sem orðið hefði á stjórnkerfum ríkj-
anna þriggja, og sagði um leið að
Pólveijar, Tékkar og Ungveijar
hugsuðu nú hlýtt til þeirra ríkja, sem
hygðu á aðild.
Chirac bar sig vel
Frakkar, sem fyrir 18 mánuðum
lýstu því yfir að þeir hygðust taka
þátt í hernaðarsamstarfi NATO eftir
að hafa staðið utan þess í rúma þijá
áratugi, eru nú hættir við vegna
deilna við Bandaríkin um yfirher-
stjórn syðri vængs NATO, sem tekur
til Miðjarðarhafsins. Vildu Frakkar
að evrópskur hershöfðingi gegndi
stöðunni, en Bandaríkjamenn sögðu
að ekki kæmi annað tii greina en
að hún yrði áfram í höndum banda-
rísks hershöfðingja. Hermt var að
Chirac hefði í gær farið hörðum orð-
um um yfirgang Bandaríkjamanna
í NATO en opinberlega tók hann
ósigrinum vel. „Við ættum að líta á
þennan fund sem skref á þróunar-
ferli,“ sagði forseti Frakklands.
„Þetta er mikilvægt skref, sem við
hefðum ekki getað gert okkur í hug-
arlund fyrir tveimur árum.“
Sagt var að lengi vel hefði litið
út fyrir að deila Frakka og Banda-
ríkjamanna hefði getað leitt til upp-
lausnar á fundinum í Madrid. Hátt-
settir kanadískir embættismenn
sögðu í gær að leiðtogar Bandaríkj-
anna og Frakklands hefðu ítrekað
leitað til þeirra undanfarna daga og
hefðu þeir getað miðlað málum.
Borís Jeltsín Rússlandsforseti og
Jevgení Prímakov, utanríkisráðherra
Rússlands, sendu staðgengla sína á
fundinn í Madríd. Rússar hafa frá
upphafi lagst gegn stækkun og.þótt
þeir hafi sætt sig við að hún væri
óumflýjanleg mæltu þeir á móti
henni í gær. Sagði Prímakov að
Rússar teldu stækkunina „mikil mis-
tök, kannski mestu mistök NATO
frá lokum heimsstyijaldarinnar síð-
ari“.
Leiðtogafundi NATO lauk í gær,
en fundahöld halda áfram í Madríd
í dag. Undirritaðir verða samningar
NATO og Úkraínu og síðar um dag-
inn verður fundur leiðtoga þeirra
ríkja, sem standa að friðarsamstarfi
NATO í Evró-Atiantshafssamstarfs-
ráðinu.
■ Sjá umfjöllun bls. 16-17
Yarað við borgara-
styrjöld í Kambódíu
Hætta eykst
á hungur-
dauða
Seoul. Reuter.
TALSMAÐUR Barnahjálpar-
sjóðs Sameinuðu þjóðanna hefur
eftir heilbrigðisyfirvöldum í
Norður-Kóreu, að í landinu séu
800.000 börn undir fimm ára
aldri vannærð eða 37% þessa
aldurshóps.
Talsmaðurinn sagði að mjög
illa væri komið fyrir 10% barn-
anna, 65% væru vannærð en
ekki sjúk og önnur hefðu ónóga
næringu.
Ole Gronning, fulltrúi Alþjóða
Rauða krossins og Rauða hálf-
mánans í Pyongyang, sagði í
síðasta mánuði, að hætta væri
á, að fimm milljónir manna dæju
hungurdauða í N-Kóreu ef ekki
yrði strax brugðist við til hjálp-
ar. í gær voru birtar sjónvarps-
myndir sem teknar voru á
sjúkrahúsi í Hamhung, í Suður-
Hamgyon-héraði, sem er á aust-
urströnd Norður-Kóreu og sýna
lítil börn fársjúk af næringar-
skorti.
■ Syninum svarðir/18
París, Phnom Penh. Reuter.
NORODOM Ranariddh prins, annar
af forsætisráðherrum Kambódíu,
varaði við því í gær að borgarastyij-
öld myndi hefjast í landinu ef hinn
forsætisráðherrann, Hun Sen, sem
steypti prinsinum af stóli um helg-
ina, féllist ekki á að hann tæki við
embættinu að nýju.
Ranariddh, sem flúði frá
Kambódíu á föstudag, hélt blaða-
mannafund í París og hvatti ríki
heims til að viðurkenna ekki nýja
stjórn Huns Sens. Prinsinn sagði
að Kambódía uppfyllti ekki lengur
skilyrði fyrir fjárhagsaðstoð frá ríkj-
um og stofnunum, sem lofuðu land-
inu 450 milljóna dala (32 milljarða
króna) aðstoð í vikunni sem leið
gegn því að stjórnin tryggði pólitísk-
an stöðugleika í landinu.
Hun Sen hvatti hins vegar þjóðir
heims til að skipta sér ekki af mál-
efnum Kambódíu og sagði að þjóðin
væri einfær um að leysa vandamál
sín.
Útlendingar
fluttir á brott
Tælenski flugherinn flutti 800
útlendinga, aðallega Tælendinga,
frá Phnom Penh í gær en óvissa
ríkti um örlög 200 ferðamanna og
starfsmanna hjálparstofnana, sem
urðu innlyksa í bænum Siem Reap
um helgina vegna harðra bardaga.
Heimildarmaður i lögreglunni í
Phnom Penh sagði að 58 manns
hefðu faliið og allt að 200 særst í
bardögunum sem hófust á laugar-
dag. Ekki kom til átaka í höfuð-
borginni í gær en Ranariddh sagði
að stuðningsmenn sinir hefðu sætt
ofsóknum hermanna Huns Sens.
Kambódíska innanríkisráðuneytið
skýrði frá því að hermennirnir
hefðu myrt Ho Sok, háttsettan
embættismann í ráðuneytinu úr
flokki Ranariddhs, eftir að hafa
handtekið hann.
■ Lýðræðistilraunin/18