Alþýðublaðið - 19.01.1934, Blaðsíða 2

ÁííÞÝÐUBL AÐIÐ
I
FIMTUDAGINN 18. JAN. 1934.
2
Togaraskipstjðrarnir haía
snMst gegn íhaldinn i bæj-
arútgerðarmáiinn.
Ytirinæfcndi meii ihluti pei ra er með bæjarútgerð.
Vottorð frá Aðalsteini Pálssjrni.
Bæjarútgerð og samvínnnútgerð
1000 Reykvibinoar heimtuða bæjarútgerð fjrrir 20 árurn.
Eftir Ólaf Hvanndal.
Morgujibla'ðið í morguin reynir
að bneiÖa yfír þá staðreynd, að
togaraskipstjórar, sem hingað til
hafa verið ákveðnustu fyígismienn
Sjálfstæðisfiokksins, hafa alger-
lega snúist gegn honjum í bæjar-
útgerðarmálinu. f vainmáttugri
baTáttu sinni gegn aukiinni togara-
ú'gerð og bæjarútgerð er það eina
vörn biaðsins að lýsa mig 1 ygar;a.
Ihaldinu jafint sem öðrum skal
frá því skýrt, að ekki að eins
tmennimir frá í gær, Aðalsteinn
Pálsson, Páll Sigfússon og Koi-
beinn Sigurðsson, heldur margir
aðrir skipstjórar og stýrimenn,
sem atvinnu hafa nú, hafa lýst
yfir fylgi sínu við bæjarútgerð.
Ég birti ekki nöfn þessara manna,
ég vii ekki gefa ihaldinu tæki-
f.æri til að ofsækja þessa menn
og hrekja þá ef til vill frá at-
vinnu þeirra. Auk þessara eru
fjöldamargir dugnaðarmenn, yfir-
sem undir-menn, sem lýst hafa
sig eindregið fylgjandi bæjarút-
gerð.
Jón Þorláksson skrifar í Morg-
Unblaðið f dag. Nú er honum og
fylgismönnum hans orðið svo illa
við bæjarútgerðina, togaraútgerð-
ina, að hann vill jafnvel aJJs
konar aðra útgerð fremur, frá
líhubátum og niður í róðrarbáta,
ali mmp tpgamútgierd, þá tegund
útgerðar, sem Reykjavík hefir
bygst upp á og lifir enn á. Stað-
hæfing J. P. um að togarannir
tapi árlega kemur ekki heim við
rekstur bæjarútgerðarinmar í
Hafnarfirði árið 1933, sem sýnir
ekkl tap. Viðbára sú, að bankarnir
muni ekki lána bænum til útgerð-
ar, er í mesta máta illgimisleg.
Bankarnir hafa lánað til útgerðar
svo að segja hverrar einustu
fleytu, sem til landsins hefir flutzt,
og oft án veruiegrar tryggingar
og jafnuel til. stœrsta félagsins
án nokkurrar irjjggingar. Pað er
þá meira en litið illgimisleg til-
gáta, að ætla að bankarmir mundu
ekki jafnfúslega að minsta kosti
lána til útgerðar 5—10 nýtízku-
togara, sem stæðu öllum öðrum
skipum betur með aðstöðu til
veiða og rekstrar og hefði auk
pe&s á bak vtd sig ábgrgd. alls
bœjarfélcgsins.
J. P. segist vilja láta sjómenn-
ina eignast skipin. Pað segir hann
vegna þess, að hann veit að þá
imicmr ekkerf verulegt úr aukrnni
ú.igerð hé) l bcmurn, og það, sem
verður, er þá á áhættu einmar
stéttarinnar, og þau tæki valin
sem ólíklegust eru til frambúðar.
Einn af þektustu togaraútgerð-
armönnum hér í bæ leyfði mé!r
að hafa þessi ummæli hans eftir
sér:
Endumýjan fhtctns 'er. sjá fsögo.
Fjölbgeyini í framieidslu er naud-
sgntieg. Sameigmleg átök parf til
ád bœíu úr pesm hvorutveggju.
Ég skora á Morgunblaðið að
lýsa mig ósannindamann að þess-
um ummælum. Mun ég birta nafn
hans á morgun ef þarf.
Ég hefi aldrei sagt að Kol-
beinn Sigurðsson hafi leyft mér
að hafa áðurgneind ummæli eftir
sér, hitt stiendur óhaggað^ að Kol-
beinn svaraði spunningum mínum
eins og áður getur, enda hefir
Morgunblaðitnu ekki tekist að
hnekja ummælin um mótonbáta
Jóns Porlákssonar eða annað, sem
Kolbeinin sagði við mig. Ummælli
Morgunblaðsiins um viðtal mitt við
Aðalstein Pálsson verða bezt
hrakin með teftirfaraindi vottorði:
Pví að þrátt fyrir staðhæfingar J.
Þ. vita menn, að um allajn beim
teru toganarnir fullkomnustu tæk-
in, en það er um þá eins og önn-
ur skip, að þau geta únelzt, ef
þau eru ekki endurnýjuð, og það
er hægt á pappírnum að sýna
tap, ef gefinn er upp miklu minind
afli heldur en raunverulega er.
Með smáskipunum, siem af van-
efnum yrðu gerð út eitt og eitt af
fátækum skipshöfnum, fengi svo
J. Þ. og stóru togarafélögin vopn
í hendur, hvernig útgerð bæri sig
hjá öðrum en sjálfum þeim, og
notaði þetta til kmiplœkkemt,
jafnframt því, sem endalokin yrði
samdráitur og takmörkun útgerd-
minmr^ eins og Jakob Möller hef-
ir pnedikað í útvarpiö.
Til að auka atvinnunia í stórum
stíl, auka framieiðsluna og ganga
á samkeppnishæfum grundvelli
við erliendar fisiluveiðar, er edna
ráðið togaraútgem, fyrir allar
hinar vinnandi stéttir. Ekki á á-
byrgð sjómannanna einna, heldur
alls bæjarfélagsins. Ekki undir
stjórn þeirra manna, sem hafa
svelt útgerðina og auðgast sjálf-
ir, heldur undir stjórn bæjarfé-
lagsins. Bœjarút.gei)d.in hjargar.
Reykjavík. Fyrir henni berst Al-
þýðufloklíurinn einn, og með sigri
hans færiist nýtt fjör í alla at-
vimnu i Reykjavik.
Alþýðuflokkurinn verður að
sigra vegna framtvðar bæjarins,
og harm skal sigrp..
Héðinn^ Valdimarsson.
Móiiir Dimitroffs
kemnr tii Berlín
Vafasamt að nazistar láti
hann lausan
Einkaskeyti frá fréttarilura
Alpýðubladsms.
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
Hin aldurhnigna móðir Dimj-
troffs er komim til Berlíin og hefr-
ir fiengið áheyrn hjá Erbe skrif-
stofustjóra dómsmálaráðuneytis-
ins, þar aem Frich innanxíkismála-
ráðherra óskaði ekki eftir iþvi,
að taka á móti henini sjáifur.
Heniná var tilkynt, áð það lægi
ekki svo beint við sem ætla
mætti, að iáta Dimitroff lausan.
Hann hefði margar gamlar synd-
ir á samvizkunni og hefði móðg-
að dómstólinjn mörgum sinnum.
Enn væri þessu máli ekki lengr.a
komið en það, aö það hefði verið
tiekið til athugunar, hvort Dimi-
troff skyldi verða látirnn laus eðaj
ekki.
STAMPEN.
Eg undir itaður, Aðalsteinn
P*Ylsson, viðurkenni að hafa
átt tal við Jón A, Pétursson
um bæjarútgerð og at-
vinnubætur. Hafði ég þau
ummæli, að bæjaiútgerð væri
betri en snjómokstur og klaka*
hðgg, Kvaðst Jón mundi láta
Aiþýðublaðinu i té ummælt
þessi, hvað ég i fyrstu ekki
vildi, — en er Jón itrekaði
petta við mig, sagði ég: .,Jæja,
þú um það“.
Reykjjvik, 19. jan. 1934,
AðaUteinn Palsson.
Eins og menn munu sjá, bier
okkur Aðalsteini ekki ainnað á
miili en það, að ég held því fram,
að hann hafi sagt, að bæjarút-
gerð væri SJÁLFSÖGÐ, en hainn
kveðst hafa sagt að hún vær;i
betri >en önnur úrræði bæjarins til
atvinnubóta. En af tvennu er hið
betra auðvitað sjálfsagt, eins og
hver einasti sjómaður, hverieinasti
bæjarbúi er þess fullviss, að sé
betra fiskirí norður í bugt heldur
en suinnan til, þá þykir sjálfsagt
að færa sig þangað, sem bietra er.
Reykvi'kingar! Samisigiinleg átök
ykkar allra eru nauðsynleg tii
að koma á bæjarútgerð, endur-
nýja flotann.
Reykvikingar! Hafið hugfast:
Kosniingamál íhaldsins er lygi.
Kosningamál Alþýðuflokksins
er bœjarútgeré),
Jón Axel Pékumon.
Kos idgirnar á t* firði
fara fram á morgun. Kjósa á
miilli 3 lista: A-Usta — íhalds-
merun, B-lista kommúnistar og C-
lista, AJþýðufJ.
Vegna þess, hve mikið er nitað
og rætt um bæjarútgerð um þess-
ar mundir, en ég ætla að ég hafi
verið sá fyrsti, sem hreyfði því
málii hér í bænum, langar mig
til að Tifja dálítið upp forsögu
málsins og þau afskifti sem ég
hefi haft af þvi.
Árið 1914, skömmu eftir að ég
kom heim frá námi, fór ég að
kynina mér fisksöluna hér í hæn-
um og varð brátt þess vísari, að
hemni var stórlega ábótavant í
alla staði. Fiskurinn var seldur
í hjólbörum úti um bæinn, mork-
inn og rándýr (eins og enn) og
oftlega var fullkominn skortur á
nýjum fiski, eins og líka er enn.
Ég giekst þá fyrir því ásamt Pétri
Pálssyni skrautritara, að safna
imdirskriftum undir áskorun til
bæjarstjónnar um að kaupa tvo
togara og hefja með þeim bæjaav
útgerð í því skyni að bæta úr
fisklieysinu í bænum, og skyldi
bærinn hafa fiskverzlunina með
höndum og reka hana með bættu
shiði og auknu hrieinlæti. Undir
þessa áskorun skrjfuðu um þús-
und manns — án nokkurs tillits
tjil pólitískra skoðana, enda er
mér kuninugt um að á meðal
þieárra, sem sltrifuðu undir ásfoor-
unina, voru fjöldamargir núver-
andi sjálfstæðismenn. Bæjar-
stjórnin vildi þó ekki siuna á-
skoruniinni nema að litlu leyti og
bar því við, að hxin hefði skömmu
áður neitað prívatmanni um
einkaleyfi til fiskverzlunar í bænr
um!! Pó bar áskorunin þann ár-
angur, að einum bæjarfullltrúan-
um, Hanniesi heitnum Hafliðasyni,
var faláð að koma lagi á fisksöl-
(una í bæinum, og hefir síðan hald-
ist á benni það lag eða ólag, sem
nú er, ien óneitaniega voru þö
gerðar á henni ýmsar bneytingar
tiil bóta. Pá tók og bærinn togar-
ann „Marz“ á leigu um tírna, og
hefir svo sagt mér Páll Hafliða-
son skipstjóri, umsjónannaður
fisksöiunnar, að útkoman af þeirri
útgierð muni hafa mátt teljast
góð.
Hefði hærinn byrjað á bæjaT-
útígerð 1914 og aukið hana, muin
enginn geta verið í vafa um það,
að sú útgerð myndi hafa stór-
grætt á striðsárunum og næstu
ár eftir stríðið, eins og öll öinnur
útgerð. Munurinn hefði að eins
orðið sá, að gróðinn hefði runn-
ið til1 almenningsþarfa, ien ekki í
vasa einstakiinga.
Pó áð útgerð sé að líkindum
ekki eins gróðavænleg nú og á
stríðsámnum, er þess að gæta,
áð nú er nýtt atriði komið til
söguninar — hið stöðuga, land-
Læga atvinnuleysi í bænum. Ég
hefi áður bent á þa'ð í greinum í
„Morgunblaðinu“ 1932, að vissasta
ráðið til1 að sigrast á atvinnuleys-
inu og kreppunni sé það, að efla
og auka framlieiðsluna, í stað þes;s
að fieygja peningum í ófullnægj*
andi og óaTÖgæfa atvinnubóta.-
vinnu. Ég er sannfærður um það,
isem ég benti á í ifyrri grein minni
í „Morgunblaðiinu" þá,t að bezta
og eina ráðið til að bneyta himnii
svokölluðu „atvininubótavinn.u“ í
„framlieiðsluviranu“ er það, aö
bærinin geri út skip til fiskveáða,
eins og var farið fr.am á í áskor-
uniinni, sem ég og þúsund annara
sendu bæjarstjónn Reykjavíkur
1914.
Og ég vil enn ítneka það, sem
ég sagði í greinum minum í
„Morgurtbliaðiínu“, að ég knefst
þess, að öHu því fé, sem varið ér
tii atvinnubóta, verði fnamvegis
varið til að auka frainleiðsluna í
landinu. Atvinnubæturnar eiga að
koma þanmig fram, að útgenð-
inni sé lagt lið á allan hátt
með því að stofna til bæjarút-
gerðar á togurum og samyinmuút-
gerðar á stórum og tryggum vél-
bátum. Ég álít að þetta tvenns
kionar skipulag á útgerðinmi
tryggi það hvorttveggja, að fram-
tak hins opinbera og fnamtak ein-
staklingsiins fái að njóta sín tiJ
almenningsbeilla.
Og þótt ég sé ekki jafnaðar-
mönnum sammála um nærri öll
atriði þieirrar stefnu, mun ég aö
þessu sinni leggja þeim lið mitt
til aSi bjmga Reykjavík með bœj-
arúlgerð.
Ólajur Hvannda!.
Vélstjóraskóli íslands
heldur aðaldanzLeik sinn ann-
að kvöld í Hótel Borg.
Atvínon!
Bæjarútgerð!
KJésið A~listaii» 2
A'listinn
ier listi alira þeirra Reykvík-
inga, sem vilja breyta til og brjót-
ast út úr atvinnuleysi og vand-
ræðum. Styðjið hann með ráðum
og dáð. Kjósið hann og vinnið að
sigri hans.
Kosniogablað
Spegilsins
kemur út á morgun Sölu-
börn komi i
Bókaverzlun
Þór. B. Þorlákssonar,
Bankastræti 11.
1
Munið
firionidanzleikinn
i K. R-húsinu annað kvöld,
Vesturbælarklúbburinn
Ath, Aðgöngumiðarnir seldir í K, R.-húsinu í dag
og á morgun,
'IBIIIlilW
Bæjarútgerðin er bjargráðið
Alt nema togaraútgerð segir fhaldið