Alþýðublaðið - 23.01.1934, Side 2

ÞRIÐJUDAGINN 23. JAN. 1934.
ALÞÝÐUBLADIÐ
Er starfsfólkið á skipnm Eimskipa-
félagsins i bættn ?
Eftlr Friðgeir Sigu ðsson bryta.
Eimskipafélag Islands hefir oft
ver.iö nefnt svo, og má það máske
með sanni segja, að það sé rétt-
neíni.
Eimskipafélag Lslands hefir fná
því það var sktofnað og tók til
starfa, aukið framför þjóðarinnar
1 viðskiftalífiinu. Það hefir aukið
og bætt samgöingurnar hröðum
fietum við aðrar þjóðir. Flýtt fyrir
að koma framleiðsluvörum la|nds-
ins á erlienda markaði, auk þess
sem það hefir gert hægara um
aMa aðdrætti, og þar sem .þetta
er þjóðareign, þá hefir hagun-
inn beinMnis og óbeinlínjs verið
hagur þjóðarhei 1 darininar. Og ef
vel er að gætt mun það koma
vfða fram í hinum miklu fram-
förum síðustu áratuga.
Er eitt sérstaklega, er vekun
athygli, er um þetta er hugsað, að
hér hafa myndast stéttir mainina,
cem er bein aíleiðirg af Eiinskipa-
féíagi fsilamds. Hér voru engir
stýrimienn með svo köíluðú- meira
prófi, að undanteknum örfáum
möinnum, sem voru í siglingum
á erliendum skipum. Vélstjórar
með kunnáttu til meðferðar á
jafinstórum gufuvélum voru ekki
tií, og brytar, matsveinar né þjón-
ar, sem gætu staðið fyrir veitiing-
um á farþegaskipum, heldur ekki
til. Nú eru til nógu margir færiir
menn í þessar stöður, og víst
fleiri ©n Eimskipafélag Islands og
önnur álika íslienzk skip hafa þörf
fyrir.
Stýrimannaskólinn hefir verið
endurbættur, vélstjóraskóli stofn-
aður og nemendur þeirra svo
íengið stöður í Eimskipafélags-
skipunum. En veitingafólkinu hef-
ir ekki verið sýndur sá sldlning-
ut, að það það þyrfti lærdóms
við fyrir íslenzkt fólk, heldur var
lengi sú venja að nota útlendinga
til þeirra starfa. Þó þetta hafi
svo bneyzt á seinni árum, þá er
það ekki fyrir þá sök, að skól-
ar eða önnur slík þægindi fyrir
landsmenn ráði þar um. Verður
að þessu vdkið síðar í annani
grein. 'i
Um Eimskipafélagið hefir mikið
verið skrifað — alt lof, sem hægt
hefir verið að tína því til, og
mætti eftir því dæma, að enginn
lijóður sé á ráði þess. En þeir,
sem hafa um það skrifað, hafa
verið býsna ófróðir um ýmisliegt,
Sem raunverulega á sér þar stað.
En ef út af lofbrautinmi hefir
brugðið, hefir það þótt ódrengi-
legt, eða álitið að kyrt mætti
iiggja, þó satt væri sagt. Ég
minnist þiess, að grein kom;■ í Al-
þýðublaðinu með fyrirsögninni:
„Matgjafimar hal'da áfram“ fyrir
2 árum síðan. Var þar tlýst að-
búnaði veitingafólksins og lítil-
iiega minst framkomu yfimmnna
á skipunum. Það, sem þar - er
sagt, stenduT óhrakið enn. En vat-
burðir þteir, er síðan hafa •• gerst
einmátt á meðal þeirra manna,
sem við íbúðir þær hafa, átt og
eiga að búa, hafa verið það al-
varlegir, að ég tel það .,skyldu
mína að vekja athygli almennings
á þvf, sem er að gerast, ef vera
mætti að til séu þeir vmenn, se'm
vilja afstýra þeim voða, sem.jfir
vofir þeim, sem við þessar íbúðir
eiga að búa, og þeim, ,sem ferð-
ast með skipunum. Ég tel ,,þaö
vera þess vert að athugað vsé,
hvort einmitt þangað' sé ekki <að
lieita að aðalástæðuinum til þess,
að BERKLAVEIKIN er orðin fast-
!ur sjúkdómur í skipshöfnunum á
íslienzku farþegaskipunum. Ólík-
ltegt þætti mér ekki, að sprötiffu,
loftlausu, dimmu og mannmörgu
klefaiinir veitingafólksiins í skip-
unum væru gróðrarstöðvar slíkra
sjúkdóma. Það hefir verið kvart-
að yfir kostnaðarauka við að ,iag-
fæxa sfíkt, og helzt talið vóþarft
fyrir þetta fólk að kvarta, pi má
þjóðin við því að gjalda.slíkt af-
hnoð á mannslífum, ef hægt ,er úr
að bæta?
Líkumar eru miklar til þess, ,að
þetta eigi mikinn þátt í-því mann-
hruini, sem verið hefir síðastliðið
U/s ár, og sjáanlegt er framundan
að ekki sé öllu lokið venn.
Sex starfsmienn félagsinis hafa
dáið úr tæringu á U/s ,ári. Einn
stýrimaður um fertugsaldur, sem
var orðinn fulJtíða maður þegar
hatnn kom um borð í þessi skip.
En hinir fimm byrjuðu allir Jiar
á aldrinnum 15—20 ára og hafa
svo miestmiegnis verið þar eftir
því sem heilsan befir leyft, ,f)ar
til þeir hafa dáið á síðasta hálfu
öðru ári á afdrinum 23—32 ára.
Tvieir eða þrir eru nú undir lækn-
ishendi og fleiri hafa þegarr Jeit-
að lœknis við sáms konar , sjúk-
dómi. Er því nokkuð að undra
þótt fólki verði á að ,kalla þessi
skip „FLJÓTANDI LIKKISTUR“?
Verður þetta, burtséð frá mann-
fallinu, drýgri hagnaður Eim-
skipafélagi Islands í framtíðinni
— ef farþegannir fara að Jjverfa
frá því ráði að ferðastjmsð skip-
um þess — en að bæta kjör
þeirria starfsmainna, sem hjá því
vinna, og um leið skipin,. þó það
komi til með að kosta nokkur
þúsuind krónur? Mætti t d. .spara
2—3 átveizlur við hver,n skip-
istjóramna í eitt ár. Mun .kostnað-
ur á bættum herbergjum starfs-
fólksiins vera álíka og þær kosta
félagið beint út.
Hvað hefir Eimskipafélag ís-
lamds gert til þess að ^afistýra
þessum voða? Hvað hefir það
gert fyrir þessa píslarvotta hvíta
dauðanjs? Ekkert.
Hér verður að gera gangskör
að því vegna heilbrigði þeirra,
seoi með skipunum ferðast og á
þedm vinnna. Læknisskoðun á
skipshöfnunum ætti t. d. að vfara
fram, og að eins hraustir pnenn
teknjr til starfa um borð, -e,n það
gagnar ekki' fyr en búið <er að
bæta úr þvi hönmuingar-moidbúa-
ástandi, sem nú er Lþessum „mo-
deme“ farþegaskipum.
Þar sem stjórn Eimskipafélags
íslands lætur sér í jafnléttu ,rúmi
liggja um heilbrigði og velferð
skipshafina sinna, þá verða aðrir
að taka hé,r í taumana/ og afstýna
þedm voða, sem viðskiftamöninum
þess er stofnað í.
Eins og kunnugt er, þá hefin
stjónn Eimskipafélags Islands alia
tíð verið skipuð íhaldsmöinnum
að mestu. Enida ber,a skip þess
það með sér. Framfarir eru yengar
1 þau 20 ár, sem félagið hefir
starfað, á skipunum sjálfum,
hvað aukiinn aðbúnað farþega
snertir, og því síður að • bústaðir
vei.i gafólksins taki f am í nokkr.u
fbúðum þess fólks á 40 ára göml-
um erleindum skipum, nema síður
sé. Þiessum íhaldssömu stjóroend-
um hefir verið það mjög, örðugt
að brieyta frá gamalli vénju -og
setja „danskinn" ekki í þau pláss,
er þeir hafa haft, og,hefir íslenzkt
veitiingafólk orðið þess ósparf
vart, að sjálfstæðishugsun þess-
ara íhaldisbrodda nær ekki svo
langt, að hún nái lengra en á
hafnarbakkann, eða svo að ís-
ltenzkt fólk eigi að ganga fyrir
útlendiu um þá vinnu, er yfáanleg
(er í þessum ísleinzku skipum. ,1-
haldssemin hefir kornið fram á
flestum þeim sviðum, sem hægt
hefir verið að koma henni .við,
við vinnuþiggjendur þessa fyrir-
tækis, það er að segja (hiina lágt
launuðu starfsmenn þess. Hér
hefir íhaldið tjl skamms tímajó-
hindrað getað skielt skolieyrom
við réttmætum umkvöríunum.
Hér befir það getað komið ,ár
siinni vel fyrir borð gegn þeim
lágt lauinuðu vinnandi mönnum,
sem hjá félagiinu hafa verið. LEnda
hefir það líka óspart ausið ,til
gæðinga sinna og glatt ýmsa
þeirra með víndrykkju og óhófs-
áti, sem skipstjóraroir hafa svo
mjög sýnt ratvísi sínia, í að bjóða
til þeim mönnum, er ekki þurfa
gjafa við og sjaldan eða aldnei
flytja eða ferðast með skipum ,fé-
lagsins. En brytaroir eða félagið
hefir svo fengið að bonga.
Hér befir íhaldssemin verið í
algieymingi sínum gagnvart
verkamöinnum Eimskipafélags ■ Is-
lands hvað veitingafólkið snertir.
Oft óhæfiiega langur vinnutítaá
og óreglulegur végna sællífis og
heimtufnekju skipstjóranna. En
laum þessa fólks hafa verið ,þau
lægstu, siem hægt hefir verið að
komast af með að gneiða, ,auk ills
aðbúinaðar, ófrjálsræðis og sjúk-
dóma, sem nú ágenast óðum, að
það taki í þessum skipum, án
þess að nokkuð hafi verið aðgert
af, þessari íhaldssömu stjórn
Eimskipafélags íslands í þau 20
ár, sem félagið befir starfað.
Bnda er þess víst ekki að vænta,
áð það verði gert, mema réttsýnini
og frjáJsJýndari menn en þeir
sjálfstæðis- og Framsóknar-mtenn,
,sem nú stjórna Eimskipafélagi Is-
lands, taki hér í taum(ania„
Ég miuin bráðlega sýna íram á
hvað Eimskipafélag IsJánnds er
og hiefir verið ÞJÓÐLEGT er um
ráðningu starfsfólks er að ræða.
Friðgeir Sigirrðssori.
— Ttekjuhalli á pólska ríkisbú-
skapnum fyrstu 9 mánuði ársins
1933 befir, samkvæmí nýútkonm-
urn skýrshxm, orðið 34 milljómr
zlbti, og er það 9 milljónum
tmeira ien á sama tíma árið áður.
1 PólJandi ræður íhaldið löguni
og lofum.
HANS FALLADA:
Hvað nú
ungi maður?
lslenzk pjjðing eftir Magnús Ásgeirsson.
Ágrip al þvf, sem & nndan er homiðt
Pinneberg, ungur verzlunamiaÖur í smábæ í Þýzkalandí, fer ásamt Pússer
vinstúlku sinni til læknis, til pess að vita, hversu högum hennar sé komið og
fá komið í veg fyrir afleiðingar af samvistunum ef með þurfi. t»au fá þ r
leiðinlegu » pplýsingar,að pau liafi komið of seint. Það verður úr, að Pinneberg
stingur upp á þvi við Pússer að þau skuli gifta sig. Hún lætur sér pað vel Uka,
og Pinneberg veröur henni samferða lieim til fólksins hennar, fátækrar verka-
mannafjölskyldu í Píatz. Þetta er efni „forleiks" sögunnar. Fyrsti þáttur hefst á
því, að þau eru á „brúðkaups'erð" til Ducherov, þar sem pau hafa leigt sér íbúð.
Þará Pinneberg heima. Pú.ýsöi t kur e>tir því, að Pinneberg ue ir ser far um að
leyna því að þau séu gift. Ilún fær pað loksins upp úr honum, að k leinholz,
ka ipmaðurinn, sem hann vinuur hjá, vilji tyrir hvern mun láta hann kvænast
Maríu dóttur sinni, til að losua við hana að heiman. Kleinholz sjálfur erdrykk-
feldur og míslyndu og ki.na hans mesta skass og dóttirin lika. Pinneb. óitast
að missa atvinnuna, ef þati komist að kvonfangi hans.
„Svo ©r það ináttúrliega Schulz,“ heldur Emil áfram hægt og
rólega, teiins og hann sé að þrauthugsa málið, „en hann getur það
ekki heldur. Han;n verður að vera við jarðarför einhvers ættingja
sílns, siem harm gerir sér von um arð lerfa eitthvert flítilræði eft'ir.
Þangáð verðuri hann að fara, einis og þér sjáið sjálfur, þyí að
aannars hramsa hin skyldmennih hvert tangur og tötur og Schulz
fær ekkert“
„Og skiepnan," hugsar Pinnieherg, „þetta hefir hann fundið upp
til að bneiða yfir kveniiiastússið.“ ! >
Bn Kleinholz er ekki af baki dottinn. „Og svo eriþað auðvitað
ég sjálfur, Pininieberig. Ég vildi svo sem gera þetta sjálfur, ég
þykist iekki upp úr þess háttiair vaxinn, ieins og þér vitið —-
Pinneberg flýtir sér að bera vitni um að húsbóndinn sé 'iekki
þannig geröur. „En það ier nú svona, Pinheberg, að á morgun get
ég það ekki, því á morgun verð ég að fara up»p í sveit og reyna
að krækja mér í nokkrar pantanir á smáxa. Við höfum ekkeit
selt það Siem af er þessiu ári, ög sunnudagamir eru einu dagarnir,
sem hægt er að hitta bænduitna heima.“
Pinnieberg kinkar koili tiil samþykkis.
„En gæti Kube gamli ekki gert þetta í þetta skiífti?“ segir'
Pinnieberg og finst hann hafa dottið o-fan á miesta snjallræði.
En húsbónidinn er á öörju máli. „Kube gamli?“ segir hann alveg
þrumu lostinn,. „Kube gamli hefir að vísu vexið hér síðán I fíð föð-
ur milns sálaða, ien hanjn befir aldrei fengið að snerta á lyklunum
að fóðurgeymjslunni, hvað þá meira. Nei, Pinnieberg góður, þér
©ruð maðurfnn, sem ég tneysti. Þér verðið að sjá um .fóðrið á
morguin."
„Bn ég get það bara al'Is ekki, Klei'nholz."
.Húsbóndinn verður alveg grallaralaus. „Segið þér að þér getið
það ekki, þegar ég er búiínni að segji yður hvernig ,i öilu liggur
og sýna yður fram á að þaöi ieru ailir við anjraað bundnir nema
þér? Þér ætiist þó ekki tá;l að feg fari að þræla fyrir yður á morg-
uin, bara af því áð einhverjir dutlungar eru í yður? iHvað ætíið
þér þá að hafa fyrir stafni á morgun ?“
„Ég ætla--------ég verð — -----------“ stamar Pinnieberg. Hann veit
ekki í fljótu bragði hverju hainn á að bera við sér tij afsökunai1.'
„Já, ei|nmitt! Þarnia sér maður! Ég get þó fjanda kornánu ekk-i
farið að eyðiteggja fyrir mér a.lla smáraverztunina, bara af því að
það hefir dottið í yð;ur að vjJja ekki viinna á morgun. Látið nú
eiins og þér séuð mieð fullu viti, inaður minn.“
„Ég er með fullu viti, en ég get jjetta bara ekki.“
Klieiinholz kaupmiaður ríls up/p úr sæti sínu, horfir hrygðaraug-
um á bókarainn siinn og segir um lieið og hann þokast tii dyr-
anna áftur á bak: „Ég hafði búist við alt öðru af yður, Pinneberg.
— ajt öðru.“ Og hanin skgllir hurðinni á eftir sér.
Pússer er auðvitað á alveg sama máli og maður hejnnar og er
bæði hrygg og reið yfir því, hve félagar h'ans .komi óhéáðarltega
frarn við hann,. 1 hanis sporum skyldi hún hafa leyst ,frá skjóð-
uinni og sa,gt KleinhoJz, hvemáig í öllu Já -með „jarðarfö|inla;“j,
sem Schulz þurfti að vara við. Þó félst hún á ,það að lokum, að
Hér með tilkýnnist að maðurinn minn, faðir og tengdafaðir okkar
Þorleifur Árnason múrari, andaðist að heimili sinu Hringbraut 186,
22, þ. m.
Helga Helgadóttir.
Árni Þorleifsson. Marta Þorleifsdóttir.
Þorstina Árnadóttir. Guðríður Sigurðardóttir.
Guðmundur Guðmundsson.
Verkamannafélagið fllíf
i Hafnarfirði, heldur aðalfund sinn
þriðjudaginn 30, jan. kl. 8 V2 e. h. í
Bæja'þi gssalnum. Fundarefni: Venju-
leg aðalfundarstörf. STJÓRNIN*
Isleuzk