Alþýðublaðið - 24.01.1934, Blaðsíða 3

ALÞfÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGINN 24. JAN. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKJRINN
RITSTJÓRI:
F. R, VALDEivIARSSON
Ritstjóm og afgreiösla:
Hverfisgötu 8 — 10.
’ --4t-
Simar:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vi'hjálmss. (heima).
4905: Prentsmiðjan.
Pitstjórnin er lil \iðtals kl. 6—7.
Unga fólkið
og ihaldsskipulagið
í skýrslu aljrjóða venkamiáLa-
skrifetofunnar í Genf er komist
að orði á j)á leið, að ilira áhrifa
iðjuieysis karla og kv-enna innan
25 ára aldurs gæti æ mieira. Á
ciiþjóða verkamáLaráðstöfn'imni,
siem haldin verður í vor, á að
taka til sérstakrax athugunar
hvað igera skuli til þess að bæta1
úr núvierandi ástandi í þessum
efnum. — Ungir menn og konur
í miililjónatali hafa árum saman
ianga atvi'nnu haft, að þvi er
hermt ier í bráðabirgðaskýrslum
framiaarniefndrar skrifstofu. Sér-
fræðáingar Mta svo á, að atvininu-:
lleyslið hafi dregið úr líkamltegum
jjTóttí. ungra karfa og kvenina,
veiikt traust þeirra félagslega og
stjónnmálalega, og loks hafi yfir-
lieitt dregið úr siðfierðilegu þreki
atvininiUilieysingja. Meira en einn
fjórði hluti atvinnuLeysingja í
Þýzkalaindi er innan 25 ára ald-
urs. I maí sl. ár voru 140 000
skrásettir atvinnuleysingjar á
aldriinum um 14—18 ára.. Skýrslur
um þetta eru ekki fyrir hendi í
Bandaxikjunum, en fullvíst er, að
bið sama hefir orðið uppi á ten-
iingnum þa'r. I árslok 1932 voru
250 000 skrásettir atvin;nuleysiingj-
tar í Itaiíu unidir 18 ára. Nálægt
þvi 1/3 hluti atvininuleysingja í
N'oregi og Svíþjóð eru piltar og
stúlkur iinman 24 ára a'ldurs. Og
svipaða sögu er að sagja1 í öðn-
iim löindum, aem skýrslur ná yfir.
(UP.-FB.)
— Um helgina var Croyn liðis-
forimgi handtekinm í Dublin.
Srnemma í þessum mánuði var
hamm diæmdur í þriggja mámaða
fangelsi, miema því að eins, að
haran tæki iekki þátt í nieinum
óspiektjulm; í 2 ár. Samkvæmt þess-
um dómi hefir hamm nú verið
tekinu fastur, og verður látinm.
sæta refisimgu, með því að hammi
þykir ekld hafa fullmægt því
skilyrði, sem sett var um póli-
tískt afski,ftaleysi.
— í Læderstrædie í Kaup-
mainmahöfn bar það við nýiega,
að stór vöruflutnimgabifreið ók
á fledgiferð á mammflutnimgahif-
reið, og mieiddust farþegar heun-
ar tál muna, en þó er enginn
þieiirra talinm í hættu. Orsökim til
slyssdlnis er sú, að ökumaðurimin
á vömflutningabifreiðinni, sem er
49 áxa gamall og þaulvanur báf-
reiðastjóri, hafði fengið aðsvif og
var meðvitundarlitill, er slysið
varíð.
I'á m r-j—r
Verblýðsmálin á Vestfjðrðnm.
Eltir Hannibal Valdimarsson,
Alþýðusamband Vestfirðimga-
fjórðungs tók rögg á sig og sendi
még út af örkinni í s. 1. október-
máinuðá, til þess að heimsækja
verklýðsfélögimn á Vestfjörðum.
Ég áttí að fræða og fræðast í
þeirri för, læra og kanna, og nú
er Alþýðusambamd Islands marg-
simnis búið að krefja mig reikm-
áingssikapar um ferð miina,
en mér hefir OTðið fátt um tóm-
stundir til að skrásetja skýrsl-
una. Hér eru þó loksins höfuð-^
drættirnir:
Hið ágæta og aldrna skip ís-
lemzka ríkisins, Súðin, fleytti
mér að lamdi á Þingeyri. Að
kvöldi þessa dags var auglýstur
umræðuíundur í þorpinu um
bann og bindindismál, og var
Helgi Valtýssom kenniari væntan-
lleegur í plássið á hverri stundu.
Hann var þá á vegum Umdæmisi-
istúkunnar nr. 6 og var að vekja
umhugsun Vestfirðinga um þjóð-
aratkvæðagrieiðsluna fyrsta vetr-
ardag. Við skipshlið tók pnestur
þiedrra Þingeyringa, séra Sigurður
Z. Gíslason, sem. >er gamall skóla-
bróðir minn, móti mér opmum
örmum, bauð rnér heim, veitti
mér beiina og batt mig því loforði
að koma á fundinn og leggja þar
eátthvað til málan.na. Var mér
það að visu ljúft, því ég var
staðlráðliínn í því að fá verklýðsfé-
lögám á sambandssvæðimu til ein-
huga andófs gegn áfengisflóðj og
eiturbyrlun bruggara, ef þau
hefðu ekki tekið afstöðu á þá
leið nú þegar. Að inntekinui.
hressángu hjá prestinum fór ég
svo á fuind Sigurðar Breiðfjörð,
formamns Verklýðsfélags Þimgeyr-
ar, og annara verklýðsfélags-
rnanna. Ákváðum við að boða til
fmindar í Verklýðsfélaginu að
kvöldi næsta dags. Verkefni hans
skyldi aðallega vera það, að ræða
um hvort segja skyld'i upp kauþ-
gjaldssaminingum við atvinnurek-
endur, því eldrj samningar voru út
nummiir um áramót. Fundur þessi
var vel sóttur og stundvísiega.
Flutti ég þar eriindi um hlutverk
og starfsemi verklýðssamtakannia
hér og í mágrammalöndunum og
virtist hafa mjög áhugasama og
þakkláta áheynendur. Félagsfólk
lét ég alveg edtt um að ákveða
hvort segja skyldi upp samning-
iinum eða ekki. Taldi að hlutverk
Alþýðusambammdsins væri ekki
það, að ákveða kaupgjaJdið, held-
ur að eims hitt, að hjálpa verka-
fólk'i á hverjum stað til að vennda
sjálfsákvörðunarrétt þess til kjara-
bóta og verðlagningar vinnu sinn-
ar. Allir, sem töluðu, að einum
undantieknum, töldu sjálfsagt að
segja sanmingunum upp og færa
þá tál samræmis við kaupgjaldið,
þar sem það væri bezt á Vest-
fjörðmm utan Isafjarðar, eáms og
(t. d. í Súðavik og á Patreksfiirði.
Sá eimi, sem ekki vildi ákveða
uppsögm á fundimum, lagði ti'l
að máMinu yrði frestað þangað til
síðar, og að félagismamn hug-
leiddu vandlega, hvort slíkt spor
skyldi stigið. Virtust fundarmenin
heldur kunna þessari fiestunar-
röddu ilila, og var uppsögmin
samþykt í eimu hljóði. Daginin
eftiir beyrði ég það altalað, að
Pnoppé hefði haldið veizlu mikla
meðam á fundinum stóð og gætt
gestum sínum með sviðum og
öðrum kostamat islenzkum, en
þessi frestunarmaður hafði verið
sendur á fundinn ,rneð sviðin í
kjaftiinum" (þannig var það orð-
að) til þess að koma í veg fyrir
sammingauppsögn á þessum
fundi. Skal ég að visu ósagt Láta
hvað satt kuinni að verai í þiessari
fullyrðáingu, þótt hún reyndar
styðjist við það fonnkveðna orð-
tak, að sjaldam ljúgi almanmaróm-
ur. ,
Kaupgjald á Þimgeyri er mjög
lágt. Kaup karla í diagvinnu er
90 aurar á klst. og kvenna 58
aurar og stígur það upp í 1,60
kr. í nætur- og heigidaga-vinnu
karla. Er nú ætlun félagslns að
kaupið verði 1 kr. í dagvimmu
karla og 70 aurar á klst. í dag-
viinnu kvenna, en aðrir liðir samn-
iingsins hækka í samræmi við
það. Það kaup samþyktu atvdinnu-
irekendur í Súðavík fyrir þremur
árum og hafa ekki séð ástæðu
til að segja upp samnrngum til
liækkunar síðan. Nú vekur það
sérstaklega athygli sjómainma á
Þiingeyri, að þrátt fyrir liágakaup-
ið hafa þeir ekki fengið hœrm,
uenð, fyrh' fiskinn og ekki ódýr-
ai\i uenkim heldur en sjómenn
hafa fengiö á Patreksfirði og
Súðavík, að ekki sé bent á ísa-
fjörð, þar sem kaupið er þó mikl-
um mun hærra. En auk þess sem
verkafólk á Þingeyri hefir borið
miiinina úr býtum en á hinum stöð-
unum, sem raefndir voru, hafa
sjómenn á Þimgeyri orðið að
kaupa saltíð í fiskinn og kolin
tiil hTnuveiðaranna með óheyrilegu
okurverði — hærra en annars
staðar. Kosti sjómamma á Þingeyri
hefir því verið þröngvað meira en
annars staðar þar sem kaupgjald
hefir verið hæxra. Með öðæum
orðum: I stað þess að sjómenn
hefðu mátt vænta þess að þeir
yrðu látnir bera meira úr býtum
í iskjóli lága kaupsiins, hefir ver-
ið klipið af rýrum kjörum þeirra
i réttu hlutfalli við stéttarbræð-
[urraa í landi og þannig hallað á
beggja hlut.
Yfiirstandandi kaupgjaldssamnr
ingar Verklýðsfélags Þingeyrar
eru markvexðir sérstaklega vegma
þess, að kröfux sjómaima og
verkamalnna eru þar borniax fram
í leiinini heild. Setja skal hámarks-
verð á kol og salt til sjómanna
og fiskverð trygt jafn hátt og
úniniars staðar. Enn frentur skal
iskifta í 34 staði í stiáð 36, en svo
hefir hingað til verið gert á löru-
veiðurum þeim, sem frá Þingeyri
hafa gangið. Eins og áður er sagt
á svo kaupgjaldið að færast til
samræmis við það, sem bezt hefir
máðst aninars staðar á Vestfjörð-
um.
Bréf hefir samninganiefnd Verk-
lýðsfélagsins nýlega borist frá
oddvita Þingeyrarhrepps, ,Þor-
bergi Steinssyni, sem einnig er
smáatvinnurekaindi. Mun það síð-
ar verða talið merkilegt plagg
og minjagripur um andhælisskap
og afturhaldsblrindni verklýðs-
amdstæðinga. Hér skal að eins
sett það sýmishorn af hugsunar-
hættí oddvitas, að hann fullyrðir
í bréfiinu, að vikuleg kaupgreiðsla
sé óframkvæmainleg (veit senini-
lega ekki, að það eru gildandi
landslög), að það sé fásirana, að
verklýðsfélagar sitji fyrir vinnu,
því atvininurekendur eigi að velja
sér menn sjálfir, að atvrnnurek-
endur eigi að ákveða gamaimenm-
um kaup, og síðast (takið eftir
því) telur hann ómannúTMgt að
afinema mefurvinnu barna, Öll
þiessi' sjálfsögðu atriði befir hing-
að til vaintað í kaupgjaldssamn-
inga á Þingeyri, og eru framsett
nú í fyrsta simn, enda verður
ekki lögð minni áherzla á að fá
þeim fullmægt heldur en kröfur
sjómann.a og kaupkröfunum sjálf-
um.
Verklýðisfélag Þingeyrar er alJ-
fjölmeut félag. Á srðasta aðal-
fundi voru félagar 205, en eru nú
nokkru fleirjL Á sviði verzlunar-
málainna er Verklýðsféiag Þrng-
eyrar einna lengst kiomið af fé-
lögunum vestan lands. Það hefir
um mokkur ár starfrækt pömt-
unardeiid, ,,Pöntunarfélagið
Dýra", og á þanm hátt útvegað
félagsfólki og reyndar ýmsum
öðrum Mka ódýrari mauðsynjavör-
ur en fáanlegar voru á Þingieyri.
Til samainburðar við ajrnent vöru-
verð set ég hér verð mokkurra
vörutegunda, sem ég tók upp eft-
ir kvittunarseðlum félagsins. Rúg-
mjöl (50 kg.) kostar 9,60 kr., hveiti
63 kg. 18,80, haframjöl 50 kg.
14,00 kr., kassi melís 14,50, strau-
sykur 1 kg. 0,48, kaffi 1 kg. 2,24
kr. Verðmismunurinn hjá Dýra og
kaupmömnum á Þingeyri rnemur
miklu, œda nýtur þessi starfsemi
verkafóiksáins almenmra vinsælda.
Þess varð ég var á ýmsain hátt,
þó viðdvölin á Þingeyri væri
stutt.
Á fundinum, sem ég sa|t í Verk-
lýðsfélagi Þiingeyrar, var ég
spuxður ráða um hvað gera
skyldi, ef ríkissjóður léti vinma
uindir féiagstaxta við væntanlegia
byggingu brúar á Sandá. Óbrigð-
ul ráð gat ég að visu eltki gefið,
©n bendrngar nokkrar um sigur-
vænleg vinnubrögð, — en mest
taidi ég auðvitað kjomið undir
félagsþroska og einbeittri sam-
heldni félaganraa ásamt góðu
samstarfi við Alþýðusambandið.
Nú er mömnum kunnugt, að Verk-
lýðsfélag Þingeyrar lenti rétt á
eftir í vinnudeilu við ríkið út
af því, að verkstjórj þess vildi
ekki greiða mema 75 aura á klst.
í istað taxta féiagsiins, 90 aura.
Hitt er jafn-kunnugt, að Verk-
lýðsfélag Þingeyrar fékk þar full-
an sigur eftír tæpra tveggja sól-
arhrjnga verkfall. Þar með sýndi
félagið styrkleika simn og getu
siima. Þar rneð gaf það fulla trygg-
ingu fyrir því, hvernig samninga-
stredta, sem inú er hafin við at-
vinnurelændur þorpsins, gengi.
Með sömu starfsfestu og í fyrri
deilunni — sama rólyndinu —
sömu markvissunni — þarf engu
að kvíða um úrslitim. Atvinnu-
rekemdur láta ekki koma til verk-
fallsi, ef þeir vilja heldur lrafa
bein sin heil en br-otin illa í ióeig-
imlegri merkingu talað. Sjómenn
og verlíamienm sameinaðir eru ó-
sigrandi á Þingeyiii eins og raun-
ar alls staðar. Þessar stéttír sam-
einaðar bændum og iðtiaðiarmönn-
um geta hæglega ráðdð öllu í
þjóðfélagimu hvenær sem þær
vilja. Þingeyringar eru á, góðri
leíð með að sýna þann sJtilning
sójnm. í verld.
Hannibal Valdemarsspn.
ísland í erlendum
blöðum.
I „Bristol Evening Worid“,
Bristol, hefir birzt grein, sem köll-
uð er „Bristol man o\n his life
in Ioeland". Byggist greinin á við-
tali við Eric Gook, son Arthurs
Gook trúboða á Akureyri, og að :
moltkru leyti tvo íslendinga, ‘sem
fóru með honum til Bristol tái
þess að nema |e(nska tungu. —
I ýmsum brezkum blöðum er get-
ið um strand belgiska botmvörp-
umgsins Jam Volders hér viðlamd.
Daily Mirrojr, í Lomdom bixti niiynd
af .skipshöfninni, sem tekin ivar
er skipbrotsmenmmir komu til
Aberdeen. —* I „Irrsh Daily Tele-
graph“, Belfast, birtist fyrir
skömmu grein, sem heitir „Ice-
land the latest. Go in for symr
bolic shirt. Join political clothes
line.“ Er þar sagt frá hiinum gxáu
einkannisskyrtum, sem íslenzkir
þjóðernissinnar séu farridr að
mota. Að öðru leyti er greirain um
„hreyfingar" og „einkesnnisskfyrt-
(ur“ í ýmsum löndum. — í „Tbe
Fishing Newis.“ er birt grein, sem
kölluð er „Brotherhood of thie
Sea. An, Ioelandic Epic“. — Er
þar ítarleg frásögn (rlf strandi
„Margaret Clark" og björgumarv-
tilraunum þýzka botnv. „Konsul
Dubbers“. — I „The Irommom-
ger“, Londom, hefir birzt greiin
með þremur myndum, „Ioeland.
A morthern Market“. — I „Glas-
gow Herald“ birtist fyrir nokkiu
grein um íslenzka safnið. í há-
skólasiafninu þair í boXg. í „News
Chronicle“ hefir birzt grein, sem
kölluð er );Thie World goes to
Ioeland“. (FB.)
Tr úlof nnar hr íuq ar
alt af fyriiliggjandi
Haraldnr Hagan.
Sjmi 3890. — Austurstræti 3.,
M.