Morgunblaðið - 02.10.1997, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ
NEYTEIMDUR
FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1997 17
UM ÞAÐ bil vikulega taka starfs-
menn Hollustuverndar ríkisins
sýni úr grænmeti og ávöxtum til
að skima í leit að leifum af varnar-
efnum eins og skordýraeitri,
sveppaeitri eða illgresiseyði. Að
sögn Guðrúnar Elísabetar Gunn-
arsdóttur, matvælafræðings hjá
Hollustuvernd, kemur íslenskt
grænmeti mjög vel út úr þessari
sýnatöku.
„Megnið af þeim sýnum sem
tekin voru á síðasta ári voru af
erlendum ávöxtum og grænmeti,
en 77 af sýnunum voru af inn-
lendri framleiðslu. Niðurstaðan úr
þessum rannsóknum var almennt
góð bæði hvað varðar íslenskt og
erlent grænmeti. Engin vamarefni
hafa fundist í íslenskum paprikum,
tómötum og agúrkum sem er auð-
vitað mjög góð niðurstaða. Is-
lenskir framleiðendur eru farnir
að nota náttúrulegar varnir í gróð-
urhúsum með góðum árangri.“
- Hvað um útiræktað íslenskt
grænmeti?
„Með örfáum undantekningum
er íslenskt grænmeti mjög gott
og yfirleitt án nokkurra varnar-
efna.
Skimað fyrir 41 efni
- Hvaða efnum er verið að
skima fyrir?
„Við gerð íslensku aðskotaefna-
reglugerðarinnar, sem er frá árinu
1993 var tekið mið af tilskipunum
Evrópusambandsins. Síðan hafa
komið breytingar og viðbætur sem
frekar eru í þá átt að lækka há-
marksgildi þeirra varnarefna sem
mega vera í vörunum. Eins og
áður sagði eru varnarefni efni sem
notuð eru gegn illgresi, sveppum
og meindýrum við framleiðslu og
geymslu ávaxta og grænmetis.
Of mikil inntaka af vissum efnum
getur verið skaðleg heilsu manna
og því ástæða til að fylgjast með
magni þeirra í matvælum.“
Sýnataka einu sinni til
tvisvar í viku
- Hvernig er þessu eftirliti
háttað?
„Árið 1991 var byijað að taka
sýni af ávöxtum og grænmeti til
varnarefnamælinga og í fyrra voru
tekin 402 sýni þar af voru tæp
20% íslenskar afurðir."
Guðrún segir að mest sé tekið
af sýnum hjá stærstu dreifingar-
fyrirtækjunum og sýnin eru síðan
rannsökuð hjá Hollustuvernd.
„Sýnatakan fer fram einu sinni til
tvisvar í viku. Við gerum sýna-
tökuáætlun fyrir árið og við gerð
hennar tökum við mið af neyslu-
mynstri íslendinga."
Guðrún segir að yfirleitt séu
niðurstöður þessara rannsókna
góðar. „Það er sem betur fer sjald-
gæft að við finnum varnarefni yfir
hámarksgildum.“
Varnarefni algengust í
sítrusávöxtum
- í hvaða tegundum er algeng-
ast að finna varnarefni yfír há-
marksgildum?
„Þáð er algengara að finna
varnarefni í ávöxtum og þá fyrst
og fremst í sítrusávöxtum, app-
elsínum, greipaldinum, sítrónum
og slíkum ávöxtum. Efnin eru hins
vegar aðallega í berkinum."
- Það þýðir með öðrum orðum
að varasamt sé að nota börkinn í
uppskriftir?
„Nei, en það er góð regla að
þvo ávextina vel, þannig má not
töluvert af varnarefnunum af.“
- Hvað með grænmeti?
„Það er miklu sjaldnar sem
varnarefni finnast í grænmeti.
Almennt er ástandið gott þó alltaf
séu til undantekningar."
- Hvernig er ástandið á ávöxt-
um eins og vínbeijum, jarðarbeij-
um, plómum og blábeijum?
„Eins og fyrr sagði er algeng-
ara að varnarefni finnist í ávöxtum
en grænmeti, en það er engu að
síður sjaldgæft að þau mælist yfir
hámörkum.“
- Er eitthvert land verra en
ÞAÐ er algengara að finna
varnarefni í ávöxtum og þá
fyrst og fremst í sítrusávöxt-
um, appelsínum, greipaldinum,
sítrónum og slíkum ávöxtum.
Efnin eru hins vegar aðallega
í berkin-
um.
Engin varnarefni í íslensk-
um tómötum og agúrkum
annað þegar þessi mál eru annars
vegar?
„Nei, það er ómögulegt að
benda á eitt land öðra fremur.“
Guðrán segir að neytendur eigi
endilega að þvo alla ávexti og
grænmeti undir volgu vatni áður
en þeirra er neytt. „Eplin má jafn-
vel skrúbba því ef þessi efni á
annað borð finnast er mest af
þeim í hýði eða berki.“ Þá er góð
regla að afhýða epli, einkum ef
þau era vaxhúðuð og þegar þau
eru gefin ungum börnum. Vitað
er að magn varnarefna minnkar
einnig við vinnslu, s.s. suðu og
þurrkkun. Stefnt er að frekari at-
hugun á þessu í norrænu sam-
starfi."
Mæla með neyslu ávaxta
og grænmetis
„í heildina koma mælingar það
vel út að óhætt er að mæla með
því að fólk borði mikið af ávöxtum
og grænmeti. Auk þess sem við
tökum reglulega sýni hér á landi
er það sama uppi á teningnum
erlendis. Það er sífellt verið að
setja strangari mörk, sýnatökur
verða reglulegri og tíðari og viða-
miklar rannsóknir í gangi.“
Síi*
Urslit í ferðagetraun
Hagkaups og Flugleiða
i á Amerískum dögum

Þróstur Sigsteinsson
Grasríma 8
Reykjavík
Ogmundur Snorrason
Heiðarbraut 5 h
Keflavík
Oskar Orn Arnarson
Tómasarhaga 14
Reykjavík
Jóna Guðmundsdóttir
Jörfabakka 28
Reykjavík
Birgir Aðalsteinsson
Hrafnhólum 6
Reykjavfk
i&u
Nöfn ofangreindra vinningshafa
voru dregin úr pottinum.
Þeir fengu flugferð að eigin vali
til einhvers áfangastaðar
Flugleiða í Bandaríkjunum.
> iy
Við færum öðrum þátttakendum
bestu þakkir fyrir að vera með í leiknum
HAGKAUP
Bandaríkjanna
Hraðbraut til
áhverjumdegi
FLUGLEIÐIR
Traustur íslenskur ferðafélagi