Morgunblaðið - 02.10.1997, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1997 29
Hin hljóm-
ræna saga
Sinfóníuhljómsveit íslands frumflytur nýtt
hljómsveitarverk eftir Hafliða Hallgrímsson,
Krossfestingu, á tónleikum í Háskólabíói í
kvöld en það er samið út frá málverki eftir
skoskan listmálara. Orri Páll Ormarsson
kom að máli við Hafliða sem er tónskáld
vetrarins hjá Sinfóníuhljómsveitinni.
„í HUGA mínutn er kammerverkið sem teikning - en hljómsveitarverkið sem málverk," segir
Hafliði Hallgrímsson um Krossfestingu.
„MYND er í eðli sínu eins konar
„festing augnabliks“ en tónlist er
hins vegar á sífelidri hreyfingu,
skapar „lifandi augnablik", tekur
sinn tíma og endurnýjar sig. Um-
íjöllun Biblíunnar um krossfestingu
Krists var því kærkomin hjálp við
sköpun hinnar „hljómrænu sögu“
sem spannst út frá myndinni. Tak-
mark mitt var að semja fjölbreytta
hljómsveitartónlist sem staðið gæti
á eigin fótum þrátt fyrir tengsl
hennar við krossfestingarmynd
Craigie Aitchisons.“
Svo mælir Hafliði Hallgrímsson
tónskáld en umræðuefnið er hljóm-
sveitarverkið Krossfesting sem
hann samdi út frá samnefndu mál-
verki skoska listmálarans Craigie
Aitchisons. Verður tónverkið frum-
flutt á tónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands í kvöld.
Hafliði segir að málverkið hafi
að sönnu komið sér á sporið. Fleiri
þættir hafi hins vegar haft áhrif á
hann við skrifin, svo sem minningar
hans tengdar sögunni, píslargöngu
Krists, og kvikmyndir sem gerðar
hafa verið um hana. Nefnir Hafliði
mynd ítalska leikstjórans Pasolinis
sérstaklega í þessu samhengi. Þá
hafi hann vitaskuld farið í saumana
á Matteusarguðspjallinu.
Tildrög verksins eru þau að fyrir
fáeinum árum fór Skoska kammer-
sveitin þess á leit við Hafliða að
hann veldi skoskan málara til sam-
vinnu við ákveðið verkefni. Sameig-
inlega áttu þeir að velja viðfangs-
efnið - málarinn skyldi síðan túika
það í málverki og tónskáldið mál-
verkið í tónverki. Hafliði valdi
Craigie Aitchison.
„Það lá við að ég skellti upp úr
þegar ég fyrst sá málverk eftir
Aitchison, svo barnalega einfalt og
einlægt var það,“ segir Hafliði, þeg-
ar hann rökstyður val sitt. „Augna-
bliki síðar var mér ekki lengur hlát-
ur í hug, ég fór smátt og smátt að
dást að máiverkinu og sterk þrá
vaknaði eftir að sjá fleiri."
Dularfulli málarinn
í áratug sá Hafliði á hinn bóginn
ekki fleiri verk eftir Aitchison, eða
þar til hann nánast fyrir tilviljun
„gekk einn og upptendraður" um
sali Serpentine gallerísins í Lundún-
um og „naut þess ríkulega" að
skoða meir en sextíu málverk eftir
dularfulla málarann sem hann eitt
sinn nærri því hló að.
Hafliði segir að hann hafi aldrei
velkst í vafa um viðfangsefnið -
krossfesting var það eina sem kom
til greina. „Krossfestingarmyndir
Aitchisons höfðuðu mjög sterkt til
mín, yfir þeim ríkti djúpur friður,
sátt við dauðann, jafnvel tilfinning
um fyrirgefningu."
Hafliða gekk treglega að afla sér
upplýsinga um listmálarann og enn
verr að hafa upp á honum. Það
tókst þó um síðir og mæltu þeir sér
mót í „hinu furðulega húsi Aitchi-
sons í hálfgerðu fátækrahverfi í
Lundúnum".
„Aitchison er á allan hátt óvenju-
legur maður. Hann er einn af örfá-
um mönnum sem ég hef hitt um
dagana sem tekst að vera algjörlega
hann sjálfur - nokkuð sem alla
dreymir um en fáum tekst. Hann
er svo sláandi heiðarlegur að það
slær mann eiginlega út af laginu.“
Aitchison er lærður lögfræðing-
ur en, að sögn Hafliða, fann hann
sig aldrei í því starfi. „Hann hóf
þá nám í myndlist en þótti mjög
óefnilegur og lögðu kennarar hans
að honum að hætta námi. Nú eru
þeir löngu gleymdir en hann orðinn
vel þekkt nafn, þótt hann hafi aldr-
ei gert neitt tii að trana sér fram.
Aitchison er einn af þessum góðu
listamönnum sem heldur sér við
efnið og stendur á sama um álit
annarra.“
Að sögn Hafliða samdi þeim
Aitchison strax vel og málarinn
samþykkti að ganga til samstarfs.
Fyrstu tvær myndirnar sem hann
gerði féllu tónskáldinu á hinn bóg-
inn ekki í geð. „Það var ekki fyrr
en í þriðju tiiraun að ég fékk mynd
sem sló mig og ég gat skrifað út
frá. Sú mynd var því flutt til Skot-
lands, þar sem hún hékk í vinnu-
herbergi mínu svo mánuðum
skipti."
Önnur atlaga
Eftir frumflutning kammer-
verksins Krossfestingar segir Haf-
liði að honum hafi þegar orðið ljóst
að hann yrði að leggja aftur til at-
lögu við verkefnið. Þegar Konung-
lega fílharmóníuhljómsveitin í
Lundúnum bað hann um að semja
fyrir sig hljómsveitarverk fékk hann
síðan tækifæri til að endurnýja
kynni sín af málverkinu góða og
gefa hugmyndum sínum og tilfinn-
ingum gagnvart því betri skil. „í
huga mínum er kammerverkið sem
teikning - en hljómsveitarverkið
sem málverk!“
Þannig varð hljómsveitarverkið
Krossfesting til en það verður frum-
flutt af Sinfóníuhljómsveit íslands
í kvöld með góðfúslegu leyfi Kon-
unglegu fílharmóníuhljómsveitar-
innar í Lundúnum.
Hafiiði segir að það sé sér sann-
ur heiður að vera tónskáld vetrarins
hjá Sinfóníuhljómsveit íslands -
hijómsveit sem beindi honum inn á
tónlistarbrautina og gaf þar með
lífi hans tilgang. „Þegar ég rétt
nýfermdur heyrði fyrst hljómsveit-
ina leika á tónleikum í Þjóðleikhús-
inu opnuðust dyr inn í töfraheim
tónlistarinnar. Að lifa og hrærast í
þessum töfraheimi var uppfrá því
augnabliki mín heitasta ósk.“
Hafliði var nemandi í Tónlistar-
skólanum í Reykjavík þegar Sinfón-
íuhljómsveit íslands hélt upp á tíu
ára afmæli sitt með metnaðarfullum
tónleikum en sem kunnugt er leikur
hann jafnframt á selló, þótt hann
hafi einbeitt sér að tónsmíðum hin
síðari ár. Nokkrum nemendum var
við þetta tækifæri bætt við hljóm-
sveitina, enda átti að flytja fjórðu
sinfóníu Bruckners, þeirra á meðal
Hafliða. Líkir hann þessari fyrstu
reynslu sinni af hljómsveitarlífi við
það að „berast með tignarlegu stór-
fljóti um upphafinn og í senn dular-
fullan farveg“.
En tónleikarnir voru minnisstæð-
ir fyrir aðrar sakir. „Ég átti engin
kjólföt og varð að fá þau lánuð
ásamt skyrtu og fiibba. Ég gerði
mér enga grein fyrir því að skyrtan
hefði verið stífð og þar sem ég
hafði ekki mátað fötin fyrr en rétt
fyrir tónleikana lenti ég í hinu
mesta basli. Ég varð að sitja þráð-
beinn í baki alla tónleikana og fyr-
ir vikið voru efri stillingarnar á
sellóið mjög erfiðar. Eftir tónleik-
ana hafði kunningi minn á orði að
hann vissi ekki hversu vel ég hefði
leikið en ég hefði verið óvenju beinn
í baki!“
Bjartir tímar framundan
Hafliði átti síðar eftir að starfa
einn vetur í Sinfóníuhljómsveit ís-
lands. Um þann „reynsluríka vetur“
kveðst hann oft hugsa með sökn-
uði. „Á þessum árum ríkti mikil
óvissa um framtíð hljómsveitarinn-
ar en hún átti hugsjónarmenn að,
sem aldrei misstu sjónar á því tak-
marki að skapa yrði hljómsveitinni
traustan starfsgrundvöli."
Hafliði segist ekki hafa heyrt oft
í Sinfóníuhljómsveit íslands á tón-
leikum í seinni tíð. Síðustu geisla-
plötur hljómsveitarinnar hafi hins
vegar giatt hann mikið. „Sinfóníu-
hljómsveit íslands er í stöðugri
framför og það eru bjartir tímar
framundan ekki síst þegar hið stór-
kostlega tónlistarhús, sem búið er
að lofa, er risið. Það hús á hljóm-
sveitin - og þjóðin öll - skilið!“
Jafnframt verður flutt á tónleik-
unum í kvöld fimmta sinfónía Jeans
Sibeliusar. Tónsprotinn verður í
hendi Petris Sakaris, aðalhljóm-
sveitarstjóra Sinfóníuhljómsveitar
íslands.
Guðmundur
Kristmundsson
Guðný
Guðmundsdóttir
Petri
Sakari
Stór o g voldug
hlj ómsveitarverk
TÓNLEIKARNIR í kvöld eru þeir
fyrstu á þessu starfsári í Gulu
tónleikaröðinni en í þeirri röð er
áhersla lögð á stór og voldug
hljómsveitarverk. Auk tónleik-
anna í kvöld verða fimm tónleikar
í Gulu röðinni í vetur.
9. nóvember verður Níunda sin-
fónía Mahlers flutt undir stjórn
Petris Sakaris. Sidney Harth mun
sveifla tónsprotanum á tónleikum
4. desember, þegar Guðmundur
Kristmundsson mun flytja víólu-
konsert Bartoks. Aukinheldur
verða á efnisskránni íslensk verk
og Fimmta sinfónía Tsjajkovskíjs.
Hafliði Hallgrímsson verður
aftur í sviðsljósinu 5. febrúar þeg-
ar Thorleif Thedéen mun flytja
sellókonsert hans. Þá verða á efn-
isskránni Sjötta sinfónía Sibelius-
ar og Sinfónía nr. 36 eftir Moz-
art. Stjórnandi verður Petri Sak-
ari.
Mánuði síðar mun hljómsveit-
arstjórinn Jurjen Hempel leggja
SÍ lið en fluttar verða Hljómsveit-
armyndir op. 19 eftir Hafliða
Hallgrímsson og Fimmta sinfónía
Nielsens.
Lokatónleikar Gulu raðarinnar
verða 7. maí þegar Petri Sakari
og Guðný Guðmundsdóttir fiðlu-
leikari verða í forgrunni. Á efnis-
skrá verða verk eftir og Alexand-
er von Zemlinsky, Richard Wagn-
er og nýr fiðlukonsert eftir Pál
P. Pálsson.
Helgarferð til
Parísar
9. október frá kr.
24.990
Við höfum nú fengið viðbótargistingu í París 9. otkóber á
afbragðsgóðu tveggja stjörnu hóteli og getum nú boðið
helgarrispu á átrúlegum kjörum. Hótel Campanile, öll her-
bergi með baði, sjónvarpi, síma, nýtt hótel og smekklegt.
Að auki bjóðum við úrval gististaða, spennandi kynnisferðir,
og íslenskir fararstjórar Heimsferða tryggja þér ánægjulega
dvöl í Heimsborginni allan tímann.
Bðkaðu strax — aðeins 10 herbergi. ^||
Verðkr 19.990
Flugsæti til Parísar með flugvallarsköttum,
flug á mánudegi til fimmtudags.
Verð kr. 24.990
m.v. 2 í herbergi Hotel Campanile,
4 nætur, 9. október.
Austurstræti 17, 2. hæð • sími 562 4600
V7S4