Morgunblaðið - 09.10.1997, Blaðsíða 18
18 FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEPJT
Hague áminnir Tebbitt vegna umdeildra ummæla á flokksþingi brezka Ihaldsflokksins
Málamiðlun náð
um Evrópustefnu
Sameinast um
samnefnara
WILLIAM Hague, leiðtogi brezka
íhaldsflokksins, reyndi í gær að
aga samflokksmenn sína til að
fylkja sér um eina, sameiginlega
Evrópustefnu. Hann reyndi að
koma í veg fyrir að umdeild um-
mæli tveggja fyrrverandi ráðherra
á árlegu flokksþingi flokksins, sem
nú fer fram í Blackpool á N-Eng-
landi, valdi flokknum skaða og
sagði að ekkert gæti hindrað sig
í að framfylgja róttækum umbót-
um á honum eftir hinn niðurlægj-
andi ósigur í þingkosningunum í
vor, sem batt enda á 18 ára valdat-
íð íhaldsmanna.
„Ég ætla að hleypa nýjum krafti
í þennan flokk og ég læt ekki „hæg-
indastóla-hershöfðingja" villa fyrir
mér á leiðinni að því takmarki,"
sagði Hague í viðtali við brezka út-
varpið BBC. Daginn eftir að hann
fékk yfírgnæfandi stuðning flokks-
manna við umbótaáform sín sagðist
Hague hafa tekizt að ná málamiðlun
innan flokksins um stefnuna gagn-
vart Efnahags- og myntbandalagi
Evrópu, EMU, en fyrir kosningamar
skiptust íhaldsmenn í fylkingar eftir
afstöðu til þessa máls.
„Sumir eru samkvæmt innstu
sannfæringu mótfallnir því að
Bretland gerist nokkru sinni aðili
að hinni sameiginlegu mynt. Aðrir
segja að það væru mistök að ger-
ast aðilar á næstu árum þar sem
í því fælist mikil áhætta bæði efna-
hagslega og pólitískt,“ sagði
Hague. „Samnefnari þessara skoð-
ana er að um fyrirsjáanlega fram-
tíð væri myntbandalag mikil
mistök fyrir Bretland.“
Það er til merkis um að skoðan-
ir sem lýsa mestri tortryggni í
garð Evrópusamrunans njóti mikils
fylgis meðal flokksmanna að þing-
fulltrúar sem taka dýpst í árinni í
gagnrýni á þá þróun í ræðum sín-
um hljóta háværasta lófatakið.
Sá ræðumaður sem fékk mest
lof í lófa í gær talaði þó ekki um
EMU, heldur var það rithöfundur-
inn þekkti Jeffrey Archer, sem
minnti þingmenn flokksins á að
ósigurinn í þingkosningunum
hefði verið þeim að kenna. „Það
voru ekki sjálfboðaliðarnir í kosn-
ingabaráttunni sem töpuðu kosn-
ingunum. ... Jafnvel ég vanmat
hæfni þingflokksins til að mynda
hringlaga aftökusveit. Við verðum
að hætta að rífast okkar á milli
og ef einhver vill halda áfram að
rífast ætti hann að hypja sig og
ganga í annan flokk,“ sagði
Archer, sem um skeið var einn
af formönnum íhaldsflokksins.
Ummæli tveggja fyrrverandi
ráðherra vekja hneykslan
Norman Tebbitt, fyrrverandi for-
maður flokksins sem nýlega var
sæmdur lávarðartitli, olli miklum
úlfaþyt með ræðu sinni á þriðjudags-
kvöld, þar sem hann réðst gegn fjöl-
þjóðlegu samfélagi í Bretlandi. Hann
vék aftur að þessu efni í gær, með
því að segja í viðtali við BBC að
hann vildi biðja fólk að skilja „að í
hveiju þjóðfélagi er ein tunga, einn
siðferðisgrunnur, ein saga“, og bætti
við: „Ef þjóðfélag er ekki samheldið
hefur það tilhneigingu til að sundr-
ast.“
Hague, sem er umhugað um að
höfða til sem breiðast hóps kjós-
enda í von um að efla raðir íhalds-
flokksins, svaraði Tebbitt fullum
hálsi með umbúðalausri hótun: „Ég
vil að íhaldsflokkurinn breiði út
faðm sinn til allra, að hann ráðist
ekki á neinn, að hann hafi föður-
landsást í hávegum án fordóma ...
Ef einhver vill ekki tilheyra okkar
liði, þá er honum hollast að hypja
sig út af vellinum."
Annar fyrrverandi ráðherra
íhaldsmanna, Alan Clark, sem fór
um tíma með varnarmál í ríkis-
stjórninni, kom hinum unga leið-
toga í bobba með því að segja að
bezta aðferðin til að fást við Irska
lýðveldisherinn, IRA, væri að
„drepa 600 manns á einni nóttu“.
Þar sem friðarviðræður á Norður-
írlandi eru nýfamar af stað og
íhaldsflokkurinn styður opinber-
lega friðarumleitanirnar þóttu
ummæli Clarks smekklaus og
skaðleg.
Hague veitti Clark einnig
áminningu. „Við ætlum ekki að
líta út eins og risaeðlur fortíðarinn-
ar; við ætlum að verða flokkur
fyrir 21. öldina."
Reuter
Los Angeles. Reuter
Ihuga nýtt
kosninga-
kerfi í Bret-
landi
TONY Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, er sagður hlynntur breyting-
um á kosningalöggjöfínni sem þýða
myndu mestu breytingar á kosninga-
fyrirkomulaginu
frá því konur
fengu kosninga-
rétt í Bretlandi
árið 1918. Sam-
kvæmt þeim hug-
myndum sem til
athugunar eru í
breska forsætis-
ráðuneytinu er
hugsanlegt að
næstu þingkosningar fari fram sam-
kvæmt nýju kerfi sem byggir á kosn-
ingalöggjöf Ástralíu.
Blair er sagður andvígur því að
stíga skrefíð til fulls og innleiða hlut-
fallskosningar. Það kynni að
splundra Verkamannaflokknum því
þótt ýmsir forystumenn flokksins
aðhyllist hlutfallskosningar myndu
aðrir veigra sér við því að greiða
þeirri leið atkvæði þar sem það
myndi kosta þá vinnuna. Með hlut-
fallskosningum telur og Blair að
tengsl þingmanns við kjördæmi sitt
og kjósendur rofni.
Frambjóðendum
raðað
Sá valkostur, sem hugsanlega
verður efnt til þjóðaratkvæðis um á
kjörtímabilinu, byggir á svonefndu
valkjörskerfí en þar getur kjósandi
raðað frambjóðendum í þá röð sem
hann vill í stað þess að krossa við
einungis einn þeirra. Atkvæði eru
talin saman þar til einhver einn
frambjóðandi hefur hlotið 50%
greiddra atkvæða. Þessari aðferð er
beitt við þingkosningar í Ástralíu.
Samkvæmt útreikningum bendir
margt til þess, að Verkamannaflokk-
urinn hefði hlotið 452 þingsæti í kosn-
ingunum í maí í stað 419 með kerfí
af þessu tagi. Frjálslyndi demókrata-
flokkurinn hefði fengið 90 þingsæti í
stað 46 og íhaldsflokkurinn aðeins 88
í stað 165.
Talið er að Blair muni ekki lýsa
afstöðu sinni til nýs kosningafyrir-
komulags fyrr en á næsta ári. Að-
stoðarmenn hans hafa tjáð forystu
Fijálslynda demókrataflokksins að
óháðri nefnd, sem skipuð verður á
næstu vikum, verði falið að meta
kosti og galla þessa fyrirkomulags.
Nýtur sú málsmeðferð stuðnings
Paddys Ashdowns leiðtoga Fijáls-
lyndra.
STJORNUFRÆÐINGAR við
Kaliforníuháskóla í Los
Angeles greindu frá því á
þriðjudag að uppgötvast hefði
stjarna, sem væri bjartari en
allar aðrar þekktar stjörnur í
alheiminum, og sé hún 10 millj-
ón sinnum orkumeiri en sólin í
sólkerfi okkar.
Þessi geimrisi hefur verið
nefndur „Byssustjarnan" og
fannst með hjálp Hubble
stjörnusjónauka bandarísku
geimvísindastofnunarinnar,
NASA. Þrátt fyrir að stjarnan
sé bjartari en aðrar kunnar
stjörnur sést hún ekki með ber-
um augum frá jörðinni vegna
Geimrisi
geimryks sem liggur milli jarð-
ar og miðju Vetrarbrautarinn-
ar, þar sem Byssustjarnan er.
Vísindamenn gátu rannsakað
hana með því að nýta sér nýja
myndavél, sem búið er að
tengja Hubble, og tekur myndir
sem eru nærri því að vera inn-
rauðar. Einnig notuðu þeir lit-
rófssjá. Rannsóknirnar leiddu
meðal annars í Ijós, að stjarna
þessi hefur þvermál sem er á
bilinu 150 milljónir km og 225
milljónir km. Miðað við 225
milljónir myndi stjarnan, ef hún
væri sett í miðju sólkerfis okkar
ná utan um sólina, og brautir
Merkúrs, Venusar, jarðarinnar
og Mars, að því er segir í grein-
argerð stjörnufræðinganna er
uppgötvuðu stjörnuna.
Nafnið hlaut hún vegna þess
að hún er umlukin byssulaga
gasskýi. Fyrst varð vart við
þessa stjörnu við rannsóknir í
Suður-Afríku og Japan í byrjun
áratugarins, en það varð ekki
fyrr en í nýgerðum rannsókn-
um að tfóst varð hversu stór
stjarnan er.
Myndin af stjörnunni, sem
NASA sendi frá sér í fyrradag,
var tekin með Hubble-sjón-
aukanum 13. september sl.
Síðustu orð
Díönu
„skröksaga“
Fayeds
London. Daily Telegraph.
STAÐHÆFINGAR auðkýfíngsins
Mohameds Fayeds um að honum
hafi verið trúað fyrir og komið til
skila síðustu orðum og ósk Díönu
prinsessu hafa
verið dregnar í
efa af yfirmönn-
um La Pitie Salp-
etriere sjúkra-
hússins þar sem
þess var freistað
að bjarga lífi Dí-
önu eftir bílslysið
í París í ágústlok.
Thierry Mer-
esse blaðafulltrúi sjúkrahússins
sagði: „Prinsessan var meðvitund-
arlaus við komuna í spítalann og
síðan fékk hún hjartaslag. Hún vær
ófær um að tala eftir slysið. Það
eru fullkomin rangindi að gefa til
kynna að hún hafí sagt eitthvað
eftir það.“
Að sögn Meresse hefur verið
beðið með það að „taka af allan
vafa“ um síðustu stundir í lífi Díönu
meðan Trevor Rees-Jones, lífvörður
Dodi Fayeds, sonar Mohameds Fay-
eds, var þar til meðferðar. Hann
var sá eini sem komst lífs af úr
bílslysinu sem kostaði Díönu og
ástmann hennar Dodi Fayed lífíð.
Hann fékk að fara heim af sjúkra-
húsinu sl. föstudag. Meresse sagði
að hjúkrunarkona, sem Fayed segir
hafa tjáð sér í trúnaði síðustu orð
Díönu, sé ekki tii. „Ég var spurður
um hjúkrunarkonu að nafni Mich-
elle Bollet sem var sögð hafa sagt
herra Fayed hvað Díana á að hafa
sagt. Eina hjúkrunarkonan með
þessu eftirnafni starfar hvergi
nærri þeirri álmu sem reynt var að
bjarga Díönu í og skírnarnafn henn-
ar er ekki Michelle. Hún kvaðst
heldur ekkert vita um málið. Þetta
er skröksaga Fayeds og fylgdarliðs
hans,“ sagði Meresse.
Er Meresse var spurður hvers
vegna einhver ætti að spinna upp
sögu af þessu tagi sagði hann að
þeirri spurningu yrði að beina til
Mohameds Fayeds. Yfirlýsing
franska sjúkrahússins kemur Fay-
ed í klípu því hann hélt því fram
sex dögum eftir slysið, að honum
hefði verið trúað fyrir því sem
Díana hefði sagt á banasænginni
„af einstaklingi sem líknaði prins-
essunni síðustu stundirnar í lífi
hennar".