Morgunblaðið - 09.10.1997, Blaðsíða 30
30 FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Skipulagsyfirvöld lítils-
virða ferðaþjónustuna
„FERÐAMALARAÐ
telur að tillaga að
skipulagi Miðhálendis
Íslands sem kynnt hef-
ur verið í greinargerð-
inni „Miðhálendi - ís-
land svæðisskipulag
2015“ taki ekki tillit til
stefnumótunar í ferða-
málum sem unnið hefur
verið að og ólokið er.
Því leggur ráðið þunga
áherslu á að afgreiðslu
tillögunnar verði frest-
að uns hægt er að taka
á málinu með tilliti til
hagsmuna ferðaþjón-
ustunnar."
Þannig hljómar fyrri
hluti ályktunar sem
samþykkt var samhljóða á fundi í
Ferðamálaráði hinn 15. september
síðastliðinn. Fréttir herma að nú
hafi frestur til að koma athugasemd-
um á framfæri verið lengdur um tvo
mánuði.
Nú kann einhver að segja, að með
þessari tveggja mánaða frestun hafi
verið orðið við tilmælum Ferðamála-
ráðs, en fjarri fer því að svo sé.
Þórhallur
Jósepsson
Raunar aldeilis þveröf-
ugt. Sennilega hefur
Ferðamálaráði sjaldan
eða aldrei í ríflega
þriggja áratuga sögu
sinni verið sýnd þvílík
lítilsvirðing.
Ferðamálaráð ís-
lands er eini sameigin-
legi vettvangur heillar
atvinnugreinar, ferða-
þjónustunnar, sem orð-
in er næststærsta gjald-
eyrisaflandi atvinnu-
grein þjóðarinnar og
hefur haft þann sess
um nokkurra ára skeið.
Atvinnugreinin teygir
sig um allar byggðir
landsins og það liggur
í eðli hennar að þjónusta við t.d. hóp
ferðamanna er veitt á fleiri svæðum
en einu. Þá liggur fyrir og er óum-
deilt, að Miðhálendið er einn helsti
vettvangur ferðaþjónustu á Islandi
og þar af leiðandi ein helsta tekju-
uppspretta hennar. Þar liggja því
feiknamiklir hagsmunir ferðaþjón-
ustunnar og þá um leið allra íslend-
inga.
Fyrir þremur árum skipaði um-
hverfísráðherra samvinnunefnd um
skipulag Miðhálendisins. Athyglis-
verðast við þá nefnd er samsetning
hennar, en samkvæmt henni er ætl-
unin að þau sveitarfélög, sem liggja
að Miðhálendinu skipti því á milli
sín með framlengingu stjórnsýslu-
Heita má, segir Þór-
hallur Jósepsson, að
algjörlega skorti á, að
leitað hafí verið til
ferðaþjónustunnar við
gerð skipulagstillög-
unnar,
marka sinna inn að miðju. Þessi
mörk eru ekki til í dag og þarf því
að ákveða þau með lögum, ef tillag-
an á að verða framkvæmd. Þá verð-
ur Miðhálendinu skipt í 40-50 skipu-
lagssvæði.
Enginn fulltrúi er í nefndinni frá
öðrum byggðum, þar á meðal höfuð-
borgarsvæðinu og Vestfjörðum. 96%
þjóðarinnar eiga ekki, samkvæmt
nefndarskipaninni og samkvæmt tii-
lögum nefndarinnar, annan rétt en
þann, að koma á framfæri athuga-
semdum við auglýstar tillögur og
eiga ekki að koma að ákvörðunum
um nýtingu Miðhálendisins í fram-
tíðinni.
Heita má, að algjörlega skorti á,
að leitað hafi verið til ferðaþjón-
ustunnar við gerð skipulagstillög-
unnar og verulega er ábótavant
vinnubrögðum við það litla sem var,
t.d. notaðar gamlar upplýsingar þeg-
ar nýjar voru fyrirliggjandi. Ekki
hafa komið fram upplýsingar um
nafngreinda aðila innan ferðaþjón-
ustu, sem leitað hafi verið til um
samráð eða samvinnu af einhveiju
tagi á meðan tillagan var í mótun.
Við blasir, að mikil óánægja verð-
ur innan ferðaþjónustunnar með
skipulag Miðhálendisins fái tillagan
-gildi og augljóst að miklir hags-
munaárekstrar og átök í framhaldi
af þeim verða. Skýrt dæmi um þetta
hefur þegar komið fram, þar sem
eru áform um uppbyggingu á Hvera-
völlum. Það er aðeins forsmekkur
þess sem koma skal.
Á fyrrnefndum fundi ferðamála-
ráðs voru fulltrúar samdóma um,
að fias væri ekki til fagnaðar í þessu
máli og mikil hætta væri á að boð-
uðu skipulagi fylgdi óvissa, hags-
munaárekstrar, átök, allt til skaða
fyrir þessa atvinnugrein og allt eins
aðrar atvinnugreinar líka, nefna má
þar orkuframleiðslu og landbúnað.
Þess vegna þótti ráðinu skynsam-
legt að mælast til þess að stjórnvöld
athuguðu sinn gang og gæfu sér
betri tíma til þess að yfírfara hug-
myndir um skipulag Miðhálendisins
og ná sátt um framtíðarskipulag,
áður en reynt yrði að þröngva því
fram í flýti með offorsi og valdi.
En, eins og á vinnslustiginu þótti
ekki ástæða til að gefa gaum að
næststærstu tekjulind þjóðarinnar
eða taka tillit til þeirrar atvinnu-
greinar sem hana annast. í stað
þess að taka lengri tíma (kannski
eitt, tvö ár í viðbót) til að ná víð-
tækri sátt um vandaða stefnumótun
um nýtingu Miðhálendisins eins og
Ferðamálaráð fór fram á, og vinna
hana í samvinnu við hagsmunaaðila
kusu skipulagsyfirvöld að hunsa
þessa miklu hagsmuni, en gefa kost
á að senda inn athugasemdir í tvo
mánuði í viðbót.
Ferðamálaráð, og Ferðamálaráð-
stefnan sem haldin er á Blönduósi
9. og 10. þ.m. hljóta að taka til
umræðu hvernig bregðast skuli við
þessari lítilsvirðingu greinarinnar.
Kannski það veiti mönnum aukinn
innblástur, að ráðstefnan er haldin
í næsta nágrenni við helsta vígi
þeirra, sem vilja skipta Miðhálendinu
milli fámennustu byggðarlaga lands-
ins?
Höfundur er fulltrúi í
Ferðamálaráði íslands.
TÓNLISTARHÚSIÐ eins og það var hannað af Guðmundi Jónssyni að undangenginni samnorrænni
samkeppni 1985.
_ *
Tónlistarhús á Islandi
FYRIR skömmu var
eg í fímmtugsafmæli
góðborgara og þar tók
mig tali forsætisráð-
herra okkar Davíð
Oddsson. Honum var
efst í huga hvort það
væri nú ekki farið að
ganga betur hjá mér.
Eg hefði verið að ræða
um það að eg sæi ekki
góðærið sem hann hefði
verið að tala um und-
anfarin ár.
Eg játaði umsvifa-
laust að nú væri einnig
merki um góðæri í
byggingariðnaði þó það
hefði komið seinna og
hægar en hann hefði
rætt um í almennum efnahagsbata.
Við tókum tal saman og fljótt spurði
eg um tónlistarhús, sem eg hef
margoft rætt við forsætisráðherra
áður, einkum þegar hann var borg-
arstjóri á síðasta áratug. Á þeim
tíma var gjarnan borið við einkum
tvennu þegar kom að byggingu og
fjármögnun tónlistarhúss. Annars
vegar að það væri svo mikil kreppa
í iandinu og hins vegar væri fjár-
mögnun tónlistarhúss fyrst og
fremst verkefni ríkisins auk einstakl-
inga.
Forsætisráðherra í fyrr tilvitnuðu
samtali var mér sammála um að
staðsetning hússins væri best í
Laugardal, eins og hann ákvað jú
upphaflega sjálfur. Eg hef undanfar-
in ár fylgst úr fjarlægð með umræðu
áhugamanna um tónlistarhús og séð
hvað mikil orka fer enn og aftur í
að ræða gamlar lummur eins og
staðsetningu og óperuaðstöðu.
í fyrmefndu afmæli ræddi eg
einnig við Jónas Ingi-
mundarson og við bár-
um saman bækur okkar
um reynslu af tónleika-
húsum erlendis. Jónas
sagði mér frá sinni lífs-
reynslu þegar hann
fyrst kynntist Musik-
verein í Vín og eg sagði
honum frá minni fyrstu
reynslu í Concertgebo-
uw í Amsterdam. Okk-
ur kom saman um að
einn af tefjandi þáttum
í að hér hafi ekki þegar
verið reist tónlistarhúss
væri sennilega það að
ráðamenn þessarar
þjóðar hefðu sennilega
engir notið tónlistar í
tónlistarsal. ísland hefði í raun ekki
átt menntamálaráðherra síðan Gylfi
Þ. Gíslason var, en hann hafði verið
Það er vel hægt að vera
búinn að byggja tónlist-
arhús fyrír áríð 2000,
segir Ármann Ö. Ár-
mannsson, ef menn
bara vilja.
að setja saman lög og haft lifandi
áhuga á tónlist. Eg var nú ekki sam-
mála Jónasi því eg tel að Björn
Bjarnason geri það sem hann getur
til þess að gera hlut menningar á
Islandi sem mestan og ekki síst tón-
listar, en því miður, menntamálaráð-
herra ræður ekki miklu um ráðstöf-
un fjármuna á íslandi hvorki nú né
áður.
Reykjavík þó hún sé ein af tíu
heitustu borgum Evrópu, að sögn
erlendra blaða, er í raun aðeins lítið
þorp og staðsetning tónlistarhúss í
Reykjavík skiptir í raun engu máli.
Slík þröngsýni að vera eilíft að velta
sér uppúr möguleikum á hótelná-
lægð eða ráðstefnuaðstöðu er mikið
undrunarefni og stöðugt.
Nú er Kópavogur að byggja sitt
tónlistarhús með góðum 300 manna
kammersal, en Reykjavík gerir ekki
neitt og við erum að sækjast eftir
því að vera ein af menningarborgum
Evrópu árið 2000.
Það er vel hægt að vera búinn
að byggja tónlistarhús fyrir árið
2000 ef menn bara vilja.
Enda þótt skoðanir mínar og for-
sætisráðherra fari ekki alltaf saman
þá tel eg að hann sé maðurinn, sem
geti skorið á þann hnút, sem verið
hefur í þessu máli um margra ára
skeið og ákveðið að byggja tónlist-
arhús fyrir ísland. Forsætisráðherra
minnir mig um margt á mann úr
öðrum flokki, sem hét Vilhjálmur Þór.
Hann var maður sem bara gerði
hlutina, þ.e. lét framkvæma það sem
hann ætlaði á meðan aðrir töluðu
um það.
Hér með skora eg á forsætisráð-
herra að sýna í verki að góðærið
komi einnig tii tónlistarinnar og tón-
listarunnenda með því að ákveða nú
þegar að tónlistarhús verði byggt á
næstu misserum. Við í byggingar-
iðnaðinum erum tilbúnir að styðja
hann í því máli og svo er öll þjóðin.
Höfundur er framkvæmdasljóri
Ármannsfells hf., einn af
stofnendum ogfyrsti formaður
Samtaka um byggingu
tónlistarhúss 1983-1989.
Ármann Ö.
Armannsson
Af hverju
Steingrímur?
Af hverju núna?
Á UNDANFÖRNUM
misserum hefur Stein-
grímur Hermannsson
seðlabankastjóri marg-
sinnis lýst skoðunum
sínum á umhverfísmál-
um, bæði ástandi þeirra
mála hér á landi og
greint frá þróun um-
ræðu um umhverfismál
á erlendum vettvangi.
Trúlega ber engan
málaflokk hærra í al-
mennri umræðu erlend-
is og fjöldi heimþekktra
stjórnmálamanna, vís-
indamanna og lista-
manna hefur í mörg ár
reynt að fá þjóðir heims
til þess að vakna af
Þyrnirósarsvefni. Hægt og bítandi
hefur verið þrengt að spellvirkjum
með alþjóðalöggjöf: mengandi iðnaði,
gríðarlegu jarðraski, breytingum á
Trúlega ber engan
málaflokk hærra í al-
mennri umræðu erlend-
is en umhverfismál.
Helgi Pétursson telur
að bankamálaráðherra
og utanríkisráðherra
ættu að fagna þátttöku
Steingríms Hermanns-
sonar í umræðu á al-
þjóðavettvangi.
árfarvegum vegna virkjana, sem t.d.
leiddu af sér eitt mesta mengunarslys
sögunnar við Aral vatn, hvers konar
rányrkju og spillingu umhverfisins.
Oftar en ekki hefur hvatinn til þess
að gripið er í taumana verið sá, að
ráðamenn hafa áttað sig á gríðarleg-
um efnahagslegum hagsmunum, sem
felast í umhverfísmálum.
Steingrímur Hermannsson hefur
margbent á, að við íslendingar erum
ekki undanskildir ábyrgð í umhverfis-
málum. Hann hefur líka margbent á,
að við erum aðilar að margvíslegum
alþjóðasamþykktum um
umhverfísmál og hann
hefur margbent á, að
innan eins til tveggja ára
erum við með stefnu
okkar í stóriðjumálum
orðnir brotlegir við sam-
þykktir í Evrópu og
munum verða sóttir til
ábyrgðar fari svo fram
sem horfír með stórauk-
inni mengandi stóriðju
hér á landi. Hann hefur
með öðrum orðum sett
veruleg spumingamerki
við fleiri álver og aðra
mengandi stóriðju hér á
landi og varað við þess-
ari þróun.
Þessi skoðun Stein-
gríms Hermannssonar hefur gleymst
í fjargviðrinu um það, hvort hann
hafí mátt sækja umhverfisráðstefnur
á kostnað Seðlabankans og kannski
var það tilgangurinn með því að þeyta
upp þessu moldviðri.
Sem fyirum forsætisráðherra og
fyrram formaður Framsóknarflokks-
ins hefur Steingrímur mikil sambönd
við ráðamenn og vísindamenn um all-
an heim og hefur undanfarin misseri
einbeitt sér að umhverfismálum. Það
vita allir, sem til þekkja, bæði innan
Seðlabankans og innan Framsóknar-
flokksins. Auðvitað hefur hann fýrir
löngu sett umhverfismál í sitt rétta
samhengi við efnahagsmál og allir
sem fylgjast með umræðum um um-
hverfísmál sjá samhengið.
Bankamálaráðherra, sem einnig
er iðnaðarráðherra, er því í lófa lagið
að fagna þessu framtaki Steingríms
Hermannssonar. Utanríkisráðherra
ætti einnig að fagna þátttöku Stein-
gríms í umræðu á alþjóðavettvangi
og báðir ættu þeir að eiga auðvelt
með að lýsa því yfír, til þess að slá
á fádæma þröngsýna afstöðu banka-
ráðs Seðlabankans og aðra umræðu
í fjþlmiðlum.
Á meðan þeir gera það ekki, hljóta
það að vera nöturleg skilaboð til
Steingríms Hermannssonar frá
mönnum, sem eiga allan sinn frama
í stjórnmálum honum að þakka.
Höfundur er fyrrum framsóknar
maður og starfar að
ferðamálum.
Helgi
Pétursson