Morgunblaðið - 18.11.1997, Page 41

MORGUNBLAÐIÐ
PRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1997 41
AÐSENDAR GREINAR
Góðærisklúbburinn
kannski uppgjöf í bland vegna
ástandsins sem var svo vonlítið.
Pólitík og
aftur pólitík
„HVAR gengur mað-
ur í þennan klúbb,
Guðmundur Ami?“ Eg
hváði. „Hvaða klúbb
áttu við? Og hver er
það sem spyr?“
Hvaða rugludallur er
þetta eiginlega? hugsaði
ég með sjálfum mér,
þegar ég beið efth’
svari. Karlmaðurinn á
hinum enda símalínunn-
ar lét þó ekki bíða lengi
eftir sér. „Nú, góðæris-
klúbbinn, maður.
Pylgist þú ekki með?
Og Gunnar heiti ég. En
það er þó ekki aðalmálið
- ég er bara einn af
þúsundum og aftur þúsundum."
Símtalið fór að taka á sig skýrari
mynd. Hægt og bítandi. Viðmæl-
andi minn, sem hringdi niður á Al-
þingi, sagði mér frá því í framhald-
inu, þegar ég vildi fá að vita meira,
að hann væri 26 ára, fæddur og
uppalinn í Reykjavík, kvæntur 24
ára „yndislegri og þrælduglegri“
(eins og hann orðaði það) heima-
vinnandi móður þriggja barna á
aldrinum fímm mánaða til sex ára.
Hann sagðist vinna á verkstæði í
borginni. Væri ófaglærður, en með
þokkaleg laun, miðað við það sem
gerðist og gengi í þeirri atvinnu-
gi’ein. „Eg er með svona 105 þús-
und á mánuði eftir skatta og það
þykir bara þokkalegt í
mínum vinahópi," sagði
hann. „En það eru bara
alltof lág laun til að ég
eigi möguleika á að láta
enda ná saman,“ bætti
hann við.
Hvar er sótt um?
En eftir að hafa gert
grein fyrir sjálfum sér,
þá vildi hann ræða
upphaflega erindið á
nýjan leik. Þetta með
góðærisklúbbinn.
„Já, veistu hvernig
maður fær aðgang að
þessum góðærisklúbbi?
Og hvar er sótt um.“
Mér varð svarafátt. „Nei, við vorum
að velta því fyrir okkur strákamir
héma á verkstæðinu, við eram
héma sjö stykki á aldrinum 20-46
ára, flestir fjölskyldumenn, hvar
þetta góðæri sé eiginlega sem þess-
ir karlar í ríkisstjóminni era sýknt
og heilagt að tala um. Og mér var
sagt að þú hefðir verið að spyrja
þessa ráðherra út úr um daginn og
þá verið að tala um leitina að góð-
ærinu hjá venjulegu fólki í landinu.
Fékkstu einhver svör?“
Eg svaraði eins og satt var.
„Nei, ég fékk engin svör. Það var
bara spiluð þessi gamla plata um
að allar þjóðhagsstærðir sýndu að
það væri uppgangur í efnahagslíf-
Málið, segir
Guðmundur Arni
Stefánsson, snýst
um pólitík.
inu, atvinnuleysi á niðurleið, þjóð-
artekjur á mann að meðaltali væru
á upþleið, fyrirtækin farin að sýna
umtalsverðan hagnað. Og vissulega
er þetta allt satt og rétt, en ég
spurði þá, hvernig á því stæði að
venjulegt launafólk, sérstaklega
skulduga kynslóðin, fengi ennþá
ekki enda til að ná saman þegar
launaumslagið væri borið saman
við gluggabréfín, Visaskuldina og
allra nauðsynlegustu útgjöld heim-
ilisins. Þessi kaldi veruleiki birtist
líka í tölum Þjóðhagsstofnunar, því
skuldir heimilanna í landinu aukast
á ári hverju um 25-30 milljarða
króna.“
Jeppar og
skakkur gómur
Það varð augnabliksþögn á hin-
um enda línunnar eftir þetta svar
mitt og ég notaði tækifærið og hélt
áfram. „Það sem meira er, Gunnar,
þessi ríkisstjóm hefur engan
áhuga á því að breyta þessum
raunveruleika hjá venjulegu fólki í
Guðmundur Árni
Stefánsson
Eiga Islendingasögurnar
og Laugavegurinn eitt-
hvað sameiginlegt?
ÞVÍ MIÐUR hefur það
oft verið þannig að Is-
lendingar gera sér ekki
grein fyrir því sem er
merkilegt og sérstætt
við þá og umhverfí
þeirra fyrr en of seint.
Fram eftir öldum þóttu
íslendingasögurnar
ekkert merkilegar og
voru notaðar sem eldi-
viður. Trén vora ekki
„uppgötvuð" fyrr en
þau voru öll horfin. Það
hefur svo orðið til þess
að við erum í stökustu
vandræðum með upp-
blástur í landi okkar.
Svipað er að gerast hér
í Miðbæ Reykjavíkur.
Byggingaraðilum finnst þessi litlu
hús ekkert merkileg og líta á þau
sem hindrun í uppbyggingu mið-
bæjarins. Það græðir heldur enginn
á því að viðhalda gömlum húsum
eða byggja smátt. En landeyðingin
hefur loksins kennt okkur að við
verðum að hugsa meira til framtíðar
og ekki nægir að fullnægja aðeins
þörfum augnabliksins. Það sem
okkur þykir ekki skipta neinu máli í
dag getur haft mikið gildi fyrir
komandi kynslóðir.
Byggðin hér við Laugaveginn
hefur sögulegt gildi, ekki bara ein-
stök hús, heldur byggingarmynstr-
ið. Lítil hús, hvert með sínum sér-
kennum, sum algjörlega á skjön við
allt, og bakhús eru myndrænt
dæmi um það hvernig Reykvíking-
ar voru, og eru, ef þeir þora að vera
stoltir af upprana sínum og smæð.
Þessi byggð hefur sögulegt gildi
hvað varðar menningu okkar og
verslunar- og lifnaðarhætti. Sumir
sénútringar búa t.d. enn í miðbæn-
um og munu gera það áfram ef
borgarskipulagið hrekur þá ekki
smám saman í burtu. íslendingar
eru fámenn þjóð, sérkennileg,
merkileg og landið á enn nægt rými
fyrir fólk, líka fyrir íbúa Miðbæjar
Reykjavíkur. Stóru steinsteypuhús-
in hér við Laugaveg og annars
staðar á miðbæjarsvæðinu eru tákn
þess tíma þegar Reykjavíkingar
reyndu að sýnast eitt-
hvað annað en þeir
voru. Lækjargötu-
Torfan hefði getað litið
út eitthvað í átt við
götumynd Skúlagöt-
unnar ef einhverjir sér-
vitringar þess tíma
hefðu ekki risið upp og
mótmælt.
Nú á að rísa stórt
hús við Laugaveg 53b.
Tvö hús sem áður féllu
inn í götumyndina
verða að víkja fyrir
nýrri götumynd sem
ekki byggir á sögulegri
hefð eða sérkennum
sem eru merkileg og
sérstæð fyrir Lauga-
veginn. Meirihluti byggðarinnar hér
á þessu svæði er enn lítil hús, oftast
lágreist en nú á að miða við þessi
fáu háu steinsteypuhús sem hafa
þröngvað sér inn á milli litlu hús-
anna. Islendingasögurnar vora líka
taldar ómerkilegar skinnpjötlur og
Byggingaraðilum
fínnst þessi litlu
hús, segir Elín Ebba
----?--------—---------
Asmundsdóttir,
ekkert merkileg og
þeir líta á þau sem
hindrun í uppbygg-
ingu miðbæjarins.
hefði sérvitringum þess tíma ekki
tekist að bjarga nokkrum þeiiTa,
hefðum við ekki þá sögulegu reisn
sem gerir okkur einstök í nútíman-
um og um ókomna tíð.
Kaupmenn við Laugaveg hafa
verið í tilvistarkreppu síðan
Kringlan var reist og nú blasir enn
ein ógnunin við; verslunarmiðstöð í
Smárabyggð. Ef öll þessi verslun,
sem nú er í uppbyggingu, á að
standa undir sér verðum við íslend-
ingar að fara að fjölga okkur
allsnarlega eða flytja alla lands-
byggðina til Reykjavíkur svo kaup-
menn fari nú ekki á hausinn. Þegar
til lengi’i tíma er litið er ósennilegt
að dvergútgáfur af Kringlunni
bjargi verslun við Laugaveginn.
Það eru sérkenni hans sem eiga eft-
ir að verða eftirsóknarverð.
Sé ekki þegar búið að blinda
skipulagsnefndarmenn með ein-
hverjum hræðsluáróðri, geta þeir
haft áhrif á gang mála með því að
taka strax í taumana og fara fram á
deiliskipulag þar sem sérkennum
verður hampað og viðmiðin verði
ekki þau mistök sem átt sér hafa
stað við Laugaveginn og aðliggjandi
götur síðustu áratugi. Bakhúsa-
byggð verður að vernda því hún er
hluti af sérkennum Miðbæjarins.
Einnig verður að tryggja að eitt-
hvert rými verði ætlað börnum til
leiks; rými þar sem kynslóðir geta
mæst og horft á ungviðið leika sér.
Þá fyrst fáum við lifandi fjölbreytt-
an Miðbæ. Kjósendur verða líka að
vera með stefnu stjórnarmanna
borgarinnar á hreinu hvað varðar
mál miðbæjarsvæðisins.
Endanleg ákvörðun um útlit og
stærð nýbyggingarinnar við Lauga-
veg 53b verður táknræn fyrir þá
stefnu sem borgaryfirvöld ætla að
taka í framtíðinni og sérhver skipu-
lagsnefnarmaður markar stefnu
með sínu atkvæði. Ef endalaust á að
troða inn stórum mannvirkjum,
mun öllum sérkennum smám saman
eytt og þetta verður kuldalegur
bær. Það þarf ekki annað en að fara
Laugaveginn frá Snorrabraut að
Hlemmi til að upplifa þá tilfinningu.
Hingað til hefur fólk ekki getað
mótmælt fyrr en of seint er orðið,
því gi’enndarkynning fer ekki fram
meðal nági’anna fyrr en þegar er
búið að ákveða stærð og hæð húsa.
Nú aftur á móti er hægt að hafa
áhrif því Borgarskipulagið hefur
hvorki ákveðið hæð né stærð húss-
ins við Laugaveg 53b.
Ilíifundiir er iðjuþjálfi og bakhússbúi.
Elín Ebba
Ásmundsdóttir
landinu. Það þarf náttúrlega að
stokka upp spilin á nýjan leik og fá
hér nýja ríkisstjóm sem vill...“
„Heyrðu,“ greip hann inn í.
„Ekki þessi ræðuhöld. Ég vil engar
almennar yfirlýsingar. Eg og hinir
strákamir viljum bara vita hvemig
við getum komist inn í góðæris-
klúbbinn. Viljum bara vera með í
þessum blússandi uppgangi, sem
alls staðar virðist vera til staðar.“
Hann nefndi gróðann hjá stór-
fyrirtækjunum, sérstaklega þeim
sem höndla með pappír og peninga,
hann talaði um skattsvikin, hann
nefndi sjávarútvegsfyrirtækin sem
veiða fiskinn okkar ókeypis úr
sjónum, hann velti því fyrir sér
hvar þessir karlar á stóru jeppun-
um fengju peninga. í framhaldi af
þessum vangaveltum sagðist hann
hafa orðið að fresta því um fleiri
mánuði að fara með sex ára dóttur
sína til læknis - raunar tannrétt-
ingasérfræðings. „Ég veit að það
verður bara fyrsta heimsóknin af
mörgum. Og aðeins fyrstu þúsund-
kallamir af mörgum, sem ég á
ekki, sem ég þarf að reiða af hendi.
En við þessu er ekkert að gera.
Stelpan mín er með svo skakkan
góm. Við verðum að gera það sem
við getum,“ sagði hann og tónninn
var nú breyttur. Ekki þessi pirraða
og ögrandi tóntegund lengur, held-
ur náði væntumþykjan um dóttur-
ina í gegn og örlítill leiði og
Enn og aftur fannst mér að ég
gæti litlu svarað. Fannst ekki
passa að halda langar ræður um
veiðileyfagjald, gjörbreytta skatta-
stefnu, velferðarkerfið, ríkisstjóm-
ina, sameiningu vinstri manna og
allt þetta. Sagði honum Gunnari þó
í lok samtals okkar að hér væri
grundvallarmál á ferðinni. En ef
hann vildi raunveralega breyta
tekjuskiptingunni í samfélaginu og
jafna möguleika fólks, þá snerist
máhð um pólitík. Hann og strák-
amir á verkstæðinu og fjölskyldur
þeirra og vinir réðu miklu um þau
mál. Þess vegna kysum við á fjög-
urra ára fresti.
Gunnar virtist hlusta af athygli
og þetta samtal okkar varð mun
lengra en hér er lýst. Hann lauk þó
þessu símtali okkar, sem mér
finnst lýsa í hnotskum þeim vanda
og veraleika sem íslenskt launafólk
stendur frammi fyrir á hverjum
degi, með því að árétta hina upp-
haflegu spurningu: „Heyrðu, Guð-
mundur Ami, reyndu áfram að
komast að því hvar við launamenn
getum sótt um inngöngu í góðæris-
klúbbinn. Og helst líka fengið að-
ild.“
Spurningunni er hér með komið
á framfæri við þá sem stjórna land-
inu, ríkisstjórnina og stuðnings-
menn hennar.
Höfundur er alþingismaður.
MARK
Hádegisverðarfundur
ÍMAHK-
Hótel Sögu, Skálanum, 2. hæð
miðvikudaginn 19. nóvember kl. 12-13.30
„Er heimurinn að verða
of lítill fyrir íslensk
fiskútflutningsfyrirtæki?'
Framtíðarsýn og tækifæri á alþjóðamarkaði
Að undanfömu hefur mikið verið rætt um kaup
íslenskra fiskútflutningsfyrirtækja á erlendum
fyrirtækjum og samkeppni íslensku fyrirtækjanna
innbyrðis. Þetta vekur upp spumingar um
vaxtarmöguleika þeirra, framtíðartækifæri og
stöðuna á alþjóðamarkaði.
Ræðumenn
< Friðrik Pálsson,
forstjóri Sölumiðstöðvar Hraðfrystihúsanna
> Jón Ásbergsson,
framkvæmdastjóri Útflutningsráðs íslands.
Fundarstjóri
• Bogi Ágústsson, forstöðumaður markaðs- og
þróunardeildar Ríkisútvarpsins.
Þátttökugjald er 1.500 kr. fyrir þá sem hafa greitt
félagsgjöld ÍMARK en 2.500 kr. fyrir aðra.
Léttur hádegisverður og kaffi er innifalið.
Þeir sem gerast áskrifendur að póstlista ÍMARK
á netinu getafengið send fundarboð og aðrar tilkynningar
í tölvupðsti. Sendið netfangið eða skráið ykkur ykkur
á heimasíðu ÍMARK: www.imark.is
Styrktaraðilar ÍMARK 1997-1998:
liHHI
/sESj
FLUGLEIÐIR
F L
Margt.smátt
OPIN KERFl HF