Morgunblaðið - 26.11.1997, Síða 1
96 SÍÐUR B/C/D/E
STOFNAÐ 1913
270. TBL. 85. ÁRG.
MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Kreppan í Asíu í brennidepli á fundi leiðtoga APEC
Jákvæð lokayfir-
lýsing- um horfur
Vancouver. Reuters.
LEIÐTOGAR strandríkja Kyrra-
hafsins reyndu á lokadegi ársfund-
ar APEC í Vancouver í gær að
hrista af sér hinn óhagstæða dóm
sem umheimurinn hefur fellt yfir
verðbréfa- og gjaldeyrismörkuð-
um Asíu og gáfu út jákvæðar yfir-
lýsingar um framtíðarhorfur svæð-
isins.
Gengi japanska jensins gagn-
vart Bandaríkjadal féll niður að
því marki sem það var fyrir fimm
árum og verðbréfavísitalan í
Tókýó féll um fimm prósentustig,
daginn eftir að ein stærsta fjár-
málastofnun Japans, Yamaichi-
verðbréfaíyrirtækið, var lýst
gjaldþrota. Þetta varpaði frekari
skugga á fjármálakreppuna sem
riðið hefur yfii- Asíu að undanfornu
og hefur verið aðalumræðuefnið á
árlegum fundi 18 leiðtoga strand-
ríkja Kyrrahafsins, sem starfa inn-
an APEC-samtakanna, efnahags-
legs samstarfsvettvangs ríkja
Gengi jensins
gagnvart dollar
ekki lægra í
fímm ár
beggja vegna Kyrrahafsins, allt
frá Astralíu til Chile.
í lokayfirlýsingu fundarins lýstu
leiðtogamir yfir bjartsýni á fram-
tíðarhorfur efnahags Austur-Asíu.
„Það leikur enginn vafi á því að
grundvöllurinn fyrir langtímahag-
vöxt er sterkur og horfur svæðis-
ins eru óvenjubjartar,“ segir í yfir-
lýsingunni.
Alþjóðleg aðstoðar-
áætlun fær stuðning
Hingað til hafa leiðtogafundir
APEC verið lítið annað en vett-
vangur fyrir kurteisislega lofgjörð
um efnahagsstyrk Asíu, en í þetta
sinn hafa stór gjaldþrot í Japan og
beiðni Suður-Kóreu um umfangs-
mikla alþjóðlega lánafyrirgreiðslu
til bjargar efnahag landsins yfir-
gnæft önnur mál. Leiðtogarnir
samþykktu að styðja skipulagðar
alþjóðlegar hjálparaðgerðir, sem
drög voru lögð að í Manila á Fil-
ippseyjum í síðustu viku, en sam-
kvæmt þeim mun Suður-Kórea t.d.
fá 20 milljarða dala neyðarlán.
Samkvæmt áformunum mun Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn (IMF)
standa undir hjálparaðgerðunum
að mestu leyti en einstök ríld
verða tilbúin að leggja sitt af
mörkum ef þörf krefur. Skilmál-
arnir fyrir aðstoð IMF felast fyrst
og fremst í því að viðkomandi ríki
gangist undir róttæka kerfisend-
urskoðun, með afnámi hafta,
frjálsari viðskiptum og ábyrgari
fjármálastefnu en hingað til.
■ Vandi Japans annars/22
:
Reuters
Reuters
Spartan aftur um
borð í Columbiu
Cohen telur mikla hættu stafa af
gjöreyðingarvopnum í Irak
Segir Iraka
blekkja vopna-
eftirlitsmenn
Washington, Baghdad. Reuters.
BANDARÍSKI geimfarinn Winston
Scott við vinnu sína utan á geim-
ferjunni Columbia seint á mánu-
dagskvöld. Honum hafði þá tekist,
ásamt japönskum samstarfsmanni
sinum, Takao Doi, að ná tökum á
Spartan, 700 rnilljóna króna sólar-
athugunarstöð, sem losnaði úr
krana geimfeijunnar fyrir þremur
dögum.
Spartan átti að halda áleiðis í
tveggja daga sólarathugunarferð á
föstudag en losun hennar frá geim-
ferjuimi fór úrskeiðis þannig að
hún snerist stjórnlaus um sjálfa sig.
Sérfræðingar á jörðu niðri töldu að
það þyrfti 4,5 kg kraft til að hreyfa
Spartan til. Mennirnir tveir yfir-
gáfu því geimfeijuna á mánudag og
notuðu þyngd sína til að beina
Spartan aftur að geimfarinu.
Áður hafði hægt á snúningnum á
sólarathugunarstöðinni og töldu
fulltrúar bandarísku geimvísinda-
stofnunarinnar, NASA, að vara-
stýrikerfi f Spartan hefðu virkað.
Indverski geimfarinn Kalpana
Chawla stýrði krana geimferjunnar
til þess að taka við stöðinni af geim-
göngumönnunum og setja hana á
sinn stað 1 feijunni.
Bráðabirgðaathugun á Spartan
leiddi ekki í Ijós neinar alvarlegar
bilanir í því og gæti komið til
greina að áhöfn Columbiu setti
hana aftur af stað.
WILLIAM Cohen, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði í
gær að írakar „kynnu að hafa
framleitt" svo mikið af hættuleg-
um efnavopnum, taugagasinu VX,
að „fræðilega“ gætu þeir útrýmt
öllu mannkyninu.
Vamarmálaráðherrann lét þessi
orð falla til að leggja áherslu á mik-
ilvægi þess að vopnaeftirlitsmönn-
um Sameinuðu þjóðanna tækist að
finna og eyðileggja öll gjöreyðing-
arvopn Iraka þrátt fyrir tilraunir
þeiira til að leyna þeim. Hann sagði
að Irakar héldu áfram að „sneiða
hjá vopnaeftirlitsmönnum Samein-
uðu þjóðanna og blekkja þá“.
„Dropi á fingur
veldur dauða“
„I fyrstu gáfu írakar til kynna að
þeir ættu aðeins lítið magn af VX.
Einn dropi á fingri veldur dauða á
nokkrum andartökum," sagði
Cohen. „Nú telja Sameinuðu
þjóðirnar að Saddam Hussein
[Iraksforseti] kunni að hafa fram-
leitt allt að 200 tonn af VX.
Og það væri auðvitað fræðilega
nóg til að drepa alla karla, konur
og börn á jörðinni."
Varnarmálaráðherrann sagði að
eftirlitsmenn Sameinuðu þjóð-
anna teldu að írakar ættu 20-200
tonn af taugagasinu VX. Þeir
hefðu fengið hundruð tonna af
efnum í þetta vopn áður en stríðið
fyrir botni Persaflóa hófst árið
1991. Irakar segja hins vegar að
tilraunir þeirra til að framleiða
vopnið hafi mistekist.
Eftirlitinu verði
sett tímamörk
íraska fréttastofan INA skýrði
frá því í gær að ráðamenn í Bagh-
dad hefðu áréttað þá kröfu að Sa-
meinuðu þjóðimar notuðu njósna-
vélar frá öðrum löndum en Banda-
ríkjunum til eftirlitsflugs yfir
ákveðnum stöðum í írak. Þeir
kröfðust þess einnig að starfi eftir-
litsmannanna yrði hraðað og því
yrðu sett ákveðin tímamörk til að
Sameinuðu þjóðirnar gætu aflétt
refsiaðgerðum gegn Irak „sem
allra fyrst“.
Eftirlitsmennirnfr héldu áfram
leit sinni að gjöreyðingarvopnum í
Irak í gær, fjórða daginn í röð, og
sögðu að Irakar hefðu ekki reynt
að hindra hana.
Undir
tótemsúl-
unni
BILL Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, og Jiang Zemin, forseti Kína,
ganga undir tótemsúlu, útskorna að
hætti frumbyggja í Norður-Amer-
íku. Forsetarnir voru, ásamt öðrum
APEC-leiðtogum, á leið til hóp-
myndatöku fyrir utan mannfræði-
safnið í Vancouver, þar sem fundur
þeirra fór fram.
------------
Hóta að fella
stjórn Net-
anyahus
Jcrúsalcm. Reuters.
MIKIL reiði hefur gripið um sig
meðal harðlínumanna innan stjórn-
arflokkanna í Israel eftir að fréttir
bárust af því á mánudag að Benja-
min Netanyahu forsætisráðherra
væri tilbúinn að bjóða Palestínu-
mönnum yfirráð yfir 6-8% land-
svæða á Vesturbakkanum. Áður
hafði Israelsstjórn sagst tilbúin að
gefa eftir 2% þessara svæða. Palest-
ínumenn krefjast hins vegar yfiiTáða
yfir 20-25% þeirra.
Yasser Arafat, leiðtogi Palestínu-
manna, sagði í gær að ekkert form-
legt tilboð hefði borist frá ísraels-
stjórn og Nabil Abu Rdainah, tals-
maður hans, sagði að ekki kæmi til
greina að ganga að slíku tilboði.
Harðlínumenn innan ísraelsku
stjórnarinnai- hafa þó brugðist
ókvæða við og hótað því að nota
hvert tækifæri til að steypa stjórn-
inni komi til frekari brottflutnings
ísraelskra hersveita frá umræddum
svæðum.