Morgunblaðið - 02.12.1997, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
þótt hún sé þröng og rúmi ekki
nema fá verk í einu. Það virðist
vera stefna Listasafns ASÍ að nýta
þetta rými, ýmist í samsýningum
eins og sýningu FÍM sem nýlega
er um garð gengin, eða fyrir litlar
sérsýningar, eins og sýningu
Huldu B. Agústsdóttur sem nú
hangir þar uppi. Þetta er vel því
litlar sýningar geta oft gefið góðan
árangur og eru nauðsynlegar í
stai-fi hvers listamanns. Þegar völ
er á því að setja upp litlar sýningar
þar sem líka er að finna stærra
sýningarrými styðja sýningarnar
hver aðra.
Hulda einbeitir sér að hönnun og
hér sýnir hún skartgripi. Þetta eru
þó ekki skartgripir af meðfærilegu
gerðinn sem nota má við öll tæki-
færi, heldur miklu frekar tilraunir í
hönnun þar sem reynir á útfærslu í
mismunandi efni og gripimir
standa sjálfir undir skoðun, þótt
tvær myndir af sýningarstúlkum
sé líka að finna á vegg Gryfjunnar.
Hér má sjá hálsfestar og armbönd
en það er efnið og úrvinnslan sem
fyrst vekur athygli. Annars vegar
notar Hulda plast og ál, að þvi er
virðist stundum fjöldaframleidda
hluta sem hún raðar saman í ein-
föld form svo úr verða skartgripir
sem minna óneitanlega á „ready-
máde“ listaverk; kannski eru þetta
skartgripir fyrir póst-minimalista.
Hins vegar notar Hulda lífrænt
efni sem stingur mjög í stúf við
plastið og bjargar því að sýningin
verður ekki of einsleit þótt hún sé
ekki stór. Þar eru á ferðinni skart-
gripir úr sítrónum og læm-ávöxt-
um, hörpuskel og þangi. Það er
húmor í þessum hlutum og þeir
mynda skemmtilegt mótvægi við
hina skartgripina, þótt
hvorttveggja sé, ef svo má segja,
unnið úr fundnu efni.
Þessi sýning Huldu er eins og
fýrr segir lítil en veitir samt
nokkra innsýn í vinnulag og hug-
myndir hennar. Þetta er hennar
iyrsta einkasýning, en hún bendir
til þess að það gæti verið gaman að
sjá frá henni stærri sýningu og sjá
hana takast á við flóknari og metn-
aðarfyllri verkefni.
Jón Proppé
ÍSFLÖTUR, þrykk eftir Hafdísi Ólafsdóttur.
HÁLSFESTI úr þangi eftir Huldu B. Ágústsdóttur.
I spegli íssins
MYJVPLIST
Irislasaln ASÍ
ÞRYKK AF TRÉ OG KOPAR
HAFDÍS ÓLAFSDÓTTIR
Opið kl. 14 til 18 alla daga nema
mánudaga. Aðgangseyrir kr. 200.
Sýningin stendur til 7. desember.
ÍSINN er viðfangsefni Hafdísar
Olafsdóttur í einþrykksmyndunum
sem hún sýnir nú í Listasafni ASI í
Asmundarsal á Skólavörðuholtinu.
Sýningin lætur ekki mikið yfir sér
við fyrstu sýn, en myndimar eru
þeim mun gjöfulli þegar áhorfand-
inn staldrar við og horfir gegnum
þær inn í tær litbrigði íssins sem
Hafdís laðar fram á sérstæðan hátt
í þrykkinu. Is er í raun undarlegt
viðfangsefni i myndlist og ákaflega
erfitt að vekja tilfinningu fyrir hon-
um með litum, kannski svipað og
að reyna að mála loftið tómt eða
tært vatn. fsinn fangar augnablikin
og gerir efni sem í eðli sínu eru
formlaus og hverful að fóstum. Þó
myndast íshellur ekki í einu vet-
fangi heldur hlaðast upp lag fyrir
lag svo í þeim má lesa eins konar
sögu - sögu hverfulla augnablika
sem töfrar frostsins skrá. Oljósar
þokur djúpt í ísnum era til vitnis
um veðrabrigði einhvers liðins
dags, sólbráð, sandfok eða kulda. í
hálfgagnsæjum ísnum renna litim-
ir saman og verða að nýjum. Birtan
speglast í ísnum svo henni virðist
stafa innan úr honum.
Aðferð Hafdísar við að ná fram
þessum áhrifum birtu og lita er
hliðstæð við aðferð náttúrannar.
Hún prentar þunn litalög af plötu
og byggir þannig upp þykkan lit
sem þó virðist eins og hálfgagnsær
líkt og ísinn. Innan í myndunum
má greina óma frá öðrum litum og
óljósum línum, og líkt og birtan í
íshellunni virðist koma innan frá.
Þessi aðferð er að sjálfsögðu vel
þekkt í málverki og olíulitir ásamt
þeim efnum sem málarinn blandar
í þá eru vel til þess fallnir að
byggja upp birtuhrif af þessu tagi.
En það er öllu sjaldgæfara að sjá
þrykk útfært á þennan hátt til þess
gagngert að fanga ákveðna tegund
birtu og daufra lita. Hið formræna
gegnir ekki eins miklu hlutverki og
liturinn í þessum verkum. Þó era
þau langt frá því að vera bara
formlausir fletir. I stóram trérist-
unum má víða greina æðamar í
viðnum sem mynda eins konar líf-
rænan bakgrunn við litinn. Línur
ganga líka niður flötinn og sést að
þar endurtaka sömu línumar sig
milli verkanna. Stundum hafa lauf-
blöð líka verið þrykkt á pappírinn.
Þessar viðbætur gegna ekki aðeins
því hlutverki að tengja litaflötinn
lífrænum formum heldur era þær
um leið eins konar úrvinnsla á hug-
myndinni um ísinn sem sögu, ísinn
sem fangar í sig hverfulli hluti úr
náttúranni og verður því eins og
minning um liðinn tíma.
I heild er sýning Hafdísar ansi
áhrifamikil, ekki síst vegna þess
hve öguð vinnubrögð hennar era
og framsetningin öll. Hér er um
mjög tæknilega sýningu að ræða,
en það er þó aldrei tæknin ein sem
ræður framsetningu verkanna,
heldur er hver mynd þess virði að
staldra við hana og velta henni fyr-
ir sér.
SKARTGRIPIR
HULDA B. ÁGÚSTSDÓTTIR
Opið 14 til 18 alla daga neina mánu-
daga. Aðgangseyrir kr. 200. Sýningin
stendur til 7. desember.
GRYFJAN svokallaða í Ásmund-
arsal er skemmtilegt sýningarrými
Islenzk bóka-
gerð rædd
í Erlangen
Hannover. Morgunblaðið.
NÝLEGA hélt Stefán Karlsson forstöðumaður
Árnastofnunar fyrirlestur á vegum norrænudeild-
ar háskólans í Erlangen í Þýskalandi.
Stefán talaði um íslenska bókagerð á miðöldum
í víðara samhengi og gaf meðal annars yfirlit yfír
það hvað til er af handritum. „Ég velti líka fyrir
mér í hvers konar umhverfí handrit hafí orðið til,“
sagði Stefán. „Auðvitað hafa klaustur og aðrar
stofnanir verið bókagerðarmiðstöðvar og það að
rita móðurmál með latínustöfum á rætur sínar í
kristninni. Samt er margt sem bendir til þess að
lestrar- og skriftarkunnátta meðal vel stæðra leik-
manna á miðöldum hafí verið fyrir hendi. Þær
rannsóknir og tilraunir sem gerðar hafa verið á
síðustu árum til að komast að því í hvaða umhverfi
tiltekin handrit hafa orðið til hafa styrkt þá hug-
mynd að bókagerð hafí farið fram víða í landinu.
Auðvitað var allur almenningur á miðöldum ólæs
og óskrifandi en það skiptir miklu máli að vita
hvort kirkjunnar menn voru einir um að ráða yfir
þessum miðli eða hvort einhver annar þjóðfélags-
hópur, sem kannski var tiltölulega stór miðað við
hvað almennt gerðist í Vestur-Evrópu á þessum
tfma, hafí líka tileinkað sér bókagerð. Ég tel að á
fslandi hafí verið víxlverkun á milli lestrar- og
skriftarkunnáttu leikmanna og þess að framleidd-
ar voru bókmenntir sem vöktu áhuga og héldu
honum öldum saman,“ sagði Stefán Karlsson um
efni fyrirlestrarins.
Fyrirlesturinn sóttu meðal annars nemar í nor-
rænum fræðum við háskólann í Erlangen en
einnig mátti sjá nema í bókasafnsfræðum auk
gesta annars staðar að, þar á meðal íslendinga úr
nærliggjandi borgum og bæjum. Á annan tug
nema stundar islenskunám við Háskólann í Er-
langen.
Fyrirlestur Stefáns er sá fjórði í röðinni sem
kennd er við Árna Magnússon. Áður hafa talað
Morgunblaðið/Þórarinn Stefánsson
STEFÁN Karlsson forstöðumaður Árnastofnunar
og Hubert Seelow prófessor við norrænudeild há-
skólans í Erlangen og sérfræðingur í fslenskum nú-
tfmabókmenntum.
Jónas Kristjánsson þáverandi forstöðumaður
Árnastofnunar, Hermann Pálsson fyrrverandi
prófessor í fslensku við háskólann í Edinborg og
Helga Kress prófessor í almennri bókmenntafræði
við Háskóla Islands. Fyrirlestrarnir eru ætíð
haldnir f kring um afmælisdag Árna Magnússonar
sem er 13. nóvember og efni þeirra tengist ís-
lenskum fornbókmenntum. Schmidt og Norland í
Reylgavík og Siemens í Þýskalandi er styrkja fyr-
irlestrahaldið.
Gaf bækumar sfnar
Um það leyti sem fyrirlesturinn var haldinn
fékk norrænudeild háskólans í Erlangen veglega
bókagjöf frá Barbel Dymke en hún var til margra
ára Iektor f fslensku við háskólann f Miinchen.
Dymke gaf flestar bækur sfnar sem eftir langan
starfsferil vora tæplega þúsund. „Það hefur verið
skortur á norrænum og ekki sfst fslenskum bókum
þannig að þessi veglega gjöf kemur sér afskaplega
vel,“ sagði Hubert Seelow prófessor við norrænu-
deildina og sérfræðingur í nýjum fslenskum bók-
menntum en hann hefur forgöngu um Árna Magn-
ússonar-fyrirlestrana. „Þetta er mest nýrri bók-
menntir og bókmenntasaga en einnig rit um
skáldverk og rit um menningarsögu íslands. Bæk-
ur sem þessar hefur einmitt vantað að miklu leyti í
safnið og við erum Barbel Dymke afar þakklát.“
Ritdeila Rushdies og le Carrés
Hinn „hrokafulli“
ræðst á „olæsan
montrass“
HÖRÐ ritdeila tveggja af
þekktustu rithöfundum
Bretlands hefur kætt þá
landa þeirra mjög, sem ótt-
uðust að tími snarpra
móðgana á prenti væri liðin
tíð. Aðrir láta sér fátt um
finnast þótt þeir Salman
Rushdie og John le Carré ati
hvor annan auri á síðum
dagblaðanna. Rushdie hefur
kallað le Carré „ólæsan
montrass", sem hefur svarað
því til að Rushdie sé „hroka-
fullur“, taki „sjálfan sig í
dýrlingatölu" og sé blindað-
ur í leit sinni að auknum
ágóða af bók sem hafi komið
öðrum í lífshættu. Frá þessu
er sagt í International Her-
ald sTribune.
Skítkast rithöfundanna
hefur birst í lesendadálkum
The Guardian og hófst er le
Carré kvartaði yfir því í ræðu að
hann væri fómarlamb nomaveiðara
pólitískrar rétthugsunar í Bandaríkj-
unum, sem gerðu allt til að saka hann
um að vera gyðingahatari. Útdráttur
úr ræðunni var birtur í The Guardian
og sendi Rushdie þegar bréf til blaðs-
ins þar sem hann kvaðst óska þess að
le Carré hefði verið jafn áhyggjufull-
ur vegna dauðadóms klerkaveldisins
í íran yfir honum eftir útkomu bók-
arinnar „Söngvar Satans“.
í bréfi sínu segir Rushdie le Carré
hafa verið „mefra en reiðubúinn að
taka þátt í fyrri ófrægingarherferð á
hendur öðram rithöfundi“ og átti við
tilraun le Carrés og fleiri rithöfunda
til að telja Rushdie á að koma
í veg fyrir dreifingu „Söngva
Satans“ vegna þeirrar hættu
sem hún setti aðra í. Segir
Rusdie það myndu vera
„virðulegt" ef le Carré „við-
urkenni að hann skilji eðli
Hugsanalögreglunnar betur
nú þegar hann er sjálfur... í
skotlínu".
Le Carré svaraði því til að
Rushdie væri „nýlendusinni"
og „hrokafullur“. Meðferð
Rushdies á sannleikanum
væri eins eigingjörn og hugs-
ast gæti og að le Carré „hefði
aldrei gengið í lið með morð-
ingjum hans“.
Það kann að skýra andúð
le Carrés á Rushdie að sá
síðamefndi var fenginn til að
gagnrýna bók le Carrés „The
Russia House“ árið 1989. í
gagnrýni sinni fór hann
háðulegum orðum um ósk le Carrés
að teljast til „alvöru“ rithöfunda.
Segir hann í dómnum: „Kemst nærri
því, en - að minnsta kosti í þetta
sinn - engan vindil.“
Svo virðist sem Le Carré og
Rushdie hafi lokið ritdeilunni en aðr-
ir hafa tekið við. Einn þeirra er
William Shaweross, rithöfundur og
blaðamaður, sem þekkir báða höf-
undana. Hann segir ummæli Rus-
hdies „skammarleg“ og „anga af
sjálfsbirgingslegri sigurgleði“. Er
Rushdie var boðið að svara fyrir sig,
sagði hann le Carré frjálst að fá vini
sína til að verja sig en hann væri
hættur.
Salman
Rushdie
John
le Carré