Morgunblaðið - 02.12.1997, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 2. DESEMBER 1997 33
Á valdi
listarinnar
Gunnar Helgason leikari og bamabókahöf-
undur situr ekki auðum höndum fyrir jólin
- hefur sent frá sér bók og geislaplötu, auk
þess sem hann er að leika í kvikmynd og
undirbúa sýningu á Síðasta bænum í dalnum
í Hafnarfjarðarleikhúsinu. Orri Páll
Ormarsson brá skjótt við á dögunum,
þegar í ljós kom að Gunnar átti frían
eftirmiðdag, og tók hann tali.
Morgunblaðið/Þorkell
GUNNAR Helgason: Bók, um plötu, frá kvikmynd til leikrits.
GUNNAR í hlutverki Birtings í Hafnarfjarðarleikhúsinu.
MEÐAL íslenskra barna
er Gunnar Helgason best
þekktur sem „Gunni í
Stundinni okkar“, eða
jafnvel „Gunni og Felix“, en sum
þau yngri gera ekki mikinn greinar-
mun á þeim fóstbræðrum, Gunnari
og Felix Bergssyni. Þá hefur hann
getið sér gott orð í yngstu aldurs-
hópunum fyrir bækurnar um grall-
arana Gogga og Gijóna. Hinir sem
eldri eru kannast aftur á móti betur
við Gunnar sem Birting í uppfærslu
Hafnarljarðarleikhússins Hermóðs
og Háðvarar á verki Voltaires eða
jafnvel sem „skörunginn" Einar
kennara í Að eilífu eftir Árna Ibsen.
Á næsta ári fær fólk síðan að kynn-
ast nýrri hlið á Gunnari, þegar kvik-
mynd Ágústs Guðmundssonar,
Dansinn, verður frumsýnd, en þar
er kappinn í fylkingarbrjósti.
Dansinn
Það er einmitt Dansinn sem er
Gunnari efst í huga, þegar við tyll-
um okkur við borð í útjaðri Nýja
kökuhússins þennan eftirmiðdag.
„Þetta er búið að vera alveg ótrú-
lega gaman - frábær lífsreynsla,“
en tökur á myndinni eru vel á veg
komnar. „Að morgni veit maður
aldrei hvað dagurinn muni bera í
skauti sér, nema hvað hann kemur
til með að verða góður - maður fer
alltaf ánægður heim.“
Dansinn er byggður á sögu Will-
iams Heinesens og gerist i Færeyj-
um árið 1913. Slegið er upp brúð-
kaupi og færeyski dansinn stiginn
af miklum móð. Úti er aftur á móti
veður vott og þegar erlent skip
strandar steinsnar frá landi, tekur
sagan óvænta stefnu. Brúðkaups-
gestir þeysa á vettvang og tekst
með frækilegum hætti að bjarga
áhöfninni, að einum skipverja und-
anskildum - hann týnir lífi. Og þar
sem brúðkaupsgestir standa yfir líki
hans verða þeir að gera upp við sig
hvort dansinn eigi að duna á ný!
Að sögn Gunnars er Dansinn
skemmtileg blanda af gamni og al-
vöru. „Það verður örugglega mikið
hiegið að myndinni og örugglega
grátið líka - hún togar í mann úr
báðum áttum, eins og ég kann allt-
af best að meta sjálfur."
Gunnar fer með hlutverk sögu-
manns í Dansinum og er þetta fyrsta
meiriháttar kvikmyndahlutverk
hans til þessa, en áður hefur hann
komið fram í Punktur, punktur,
komma, strik og finnsk-íslensku
myndinni Malbiki. „Blessaður vertu,
þær teljast varla með - ég held ég
hafi sagt eina setningu í hvorri
mynd.“
Fjöldi manns kemur að gerð
Dansins en að sögn Gunnars eru
um sjötíu manns á „settinu" í viku
hverri. Dvaldist hópurinn um hríð í
Færeyjum til að myndrita flest atr-
iði sem gerast utandyra, atriði sem
gerast innandyra eru aftur á móti
tekin upp hér á landi. „Það hefur
verið feikilega góð stemmning í
hópnum,“ segir Gunnar, „og and-
rúmsloftið á tökustað frábært. Það
skiptir ekki svo litlu máli. Síðan er
náttúrulega gaman að fá tækifæri
til að leika með mönnum á borð við
Arnar Jónsson, Gísla Halldórsson
og Magnús Ólafsson, sem þekkja
þessa vinnu út og inn.“
Að dómi Gunnars er mikill munur
á sviðsleik og kvikmyndaleik, eink-
um hvað varðar áherslur, þótt
grunnurinn sé sá sami. „Tökur hafa
staðið yfir í fimm vikur en mér finnst
ég ekki ennþá vera farinn að leika.
Samt fékk ég mesta æfingu af leik-
urunum. Ætli þetta stafi ekki af
því að maður æfir atriði mest í fjóra
til fimm daga áður en það er kvik-
myndað en fær lágmark átta vikur
í leikhúsinu áður en fólki er hleypt
í salinn. Auk þess er auðvitað furðu-
leg tilfinning að leika í senu sem
tekur nokkrar mínútur - síðan er
hún orðin eilíf!"
Gunnar segir margt eftirminni-
legra atvika hafa sett svip sinn á
tökuferlið, enda hafí hann verið að
upplifa ýmislegt í fyrsta sinn. Til
að mynda hafi allir leikararnir farið
á dansiball í Færeyjum og fengið
tilsögn hjá „gildum lim“ í Dansfé-
laginu í Runavik í þeirri sérstöku
dansmennt, færeyska dansinum. Þá
hafi verið ógleymanlegt að sjá Vest-
firðinginn hugdjarfa, Baldur
Trausta Hreinsson, sem fer með
stórt hlutverk í myndinni, stinga sér
með tilþrifum í brimið undir hömr-
unum við Grindavík. „Dansinn er
fullur af „stuntatriðum“!“
Grýla
Víkur þá sögunni að ritlistinni,
nánar tiltekið barnabókahöfundin-
um Gunnari Helgasyni, sem sent
hefur frá sér sína ijórðu bók. Nefn-
ist hún Grýla. Segir titilpersónan
þar frá sér og sínu hyski, svo höf-
undi sé gefið orðið, jólasveinum og
öðrum börnum, maka, fyrrverandi
mökum, tengdadóttur á ská og svo
auðvitað jólakettinum og hvernig
jólahaldið gengur fyrir sig í Grýlu-
helli.
Segir Gunnar bókina ætlaða enn
yngri lesendahópi en bækurnar um
Gogga og Gijóna og þeim sem lesið
er fyrir, sem þýði að skrifin hafi
verið meiri áskorun en áður. „Því
yngri sem börn eru, þeim mun erfið-
ara er að skrifa fyrir þau. Maður
verður að vera gagnorður, forðast
vitleysur og orðagjálfur."
Heimildir sótti Gunnar í þjóð-
háttabækur og lagði útaf þeim.
„Kann ég Árna Bjömssyni þjóð-
háttafræðingi bestu þakkir, en ég
komst fljótt að því að allar bækur
sem ég þurfti að styðjast við voru
eftir hann.“
Eitt stærsta vandamálið sem
Gunnar stóð frammi fyrir við gerð
Grýlu var hvernig sameina ætti ís-
lensku jólasveinana og Santa Claus,
hinn síðskeggjaða, sem um langt
árabil hefur verið íslenskum börnum
svo kær. „Eftir miklar vangaveltur
datt ég niður á lausn sem ég kynni
í bókinni. Þetta eru allt sömu gömlu
gæjarnir, þeir eru bara búnir að
fara í bað. Á því er mjög einföld
skýring: Nútíminn krefst þess að
þeir, eins og aðrir, fari í bað ef
þeir ætla að láta sjá sig meðal
manna um jólin!“
Jólin (eru alveg að) koma
Gunnar sendir ekki eingöngu frá
sér bók fyrir jólin, heldur er jafn-
framt komin í verslanir geislaplatan
Jólin (eru alveg að) koma, sem hann
tók upp í félagi við_ Felix Bergsson,
undir stjórn Jóns Ólafssonar.
Segir Gunnar plötuna „rökrétt
framhald" á hljómsnældunum sem
þeir félagar gerðu síðastliðið vor og
seldust í 17.000 eintökum. „Platan
er með svipuðu sniði og snældurn-
ar. Gunni og Felix eru að undirbúa
jólin og gera það á sinn spaugilega
og oft klaufalega hátt, auk þess sem
einhver ósýnilegur prakkari er að
stríða þeim. Einnig segja þeir jóla-
ævintýri, syngja gömul jólalög og
þá oft með nýjum textum, auk þess
sem þijú ný jólalög eru á plötunni,
samin af Jóni Ólafssyni og Ómari
nokkrum Gauki í samvinnu við pilt-
ana.“
Hefur Gunnar eiginkonuna sína
fyrir því að platan sé betri en snæld-
urnar og „eiginkonurnar eru alltaf
hörðustu gagnrýnendurnir".
Síðasti bærinn í dalnum
Flestir íslendingar, sem komnir
eru af unglingsaldri, ættu að kann-
ast við kvikmyndina Síðasta bæinn
í dalnum sem Óskar Gíslason gerði
eftir sögu Lofts Guðmundssonar,
þar sem kista fiýgur, tröll hafa ham-
skipti, álfar dansa og dvergar hverfa
og birtast á víxl. Var myndin frum-
sýnd 1950, en sama ár gaf Loftur
söguna einnig út á bók.
Upp úr bók þessari hafa þeir fé-
lagar Gunnar og Hilmar Jónsson,
forsprakkar Hafnarfj arðarleikhúss-
ins, unnið leikgerð sem frumsýna á
17. janúar næstkomandi.
„Eg verð reyndar að viðurkenna
að ég hef lítið sem ekkert komið
nálægt leikgerðinni, þótt það stæði
til í upphafi, hana hefur Hilmar
unnið upp á eigin spýtur - ég er
búinn að vera svo upptekinn," segir
Gunnar, og úr svipnum má lesa að
honum fínnist hann hafa svikist
undan merkjum. „Reyndar er
ástæðulaust að vera með samvisku-
bit, Hilmar hefur skilað frábæru
verki."
En leikrit eru ekki bara handrit
og því er ærið verk framundan.
„Æfingar munu heflast um leið og
tökum á Dansinum lýkur og okkar
bíður ákaflega ögrandi verkefni -
að finna leikhúslausnir sem koma á
óvart og bæta við verkið. Hvernig
á að láta kistuna fljúga? Hvernig á
að láta dverginn hverfa? Og svo
framvegis."
Hilmar mun leikstýra Síðasta
bænum í dalnum, en auk Gunnars
eru í leikarahópnum Björk Jakobs-
dóttir, Hildigunnur Þráinsdóttir,
Halldór Gylfason, Jón Stefán Krist-
jánsson og María Ellingsen.
Að sögn Gunnars verður upp-
færslan að öllu leyti trú efninu,
„nema hvað? Sagan er frábær -
ekki bara í minningunni, heldur í
rauninni, því komst ég fljótlega að
þegar ég fór að lesa bókina og horfa
á myndina. Hún er byggð upp eins
og Disneymyndirnar. Og hvað getur
það betra verið, íslensk klassík í
Disneyformi, sett upp la Hafnar-
fjarðarleikhúsið?“
Tvö barna- og Ijölskylduleikrit
líkleg til vinsælda verða frumsýnd
um líkt leyti og Síðasti bærinn í
dalnum, Fríða og dýrið í Þjóðleik-
húsinu og Bugsy Malone í Loft-
kastalanum. Gunnar óttast aftur á
móti ekki samkeppnina. „Okkar
sýning hefur sérstöðu - hún verður
rammíslensk!"
„Rammíslenskur" er einmitt orðið
sem klingir í kolli blaðamanns þegar
hann kastar kveðju á þennan glað-
lynda og atorkusama viðmælanda
sinn - hann þekkir augljóslega ekki
hugtakið „iðjuleysi" nema sem
marklaust krot á blaði.
Bókatíðindi
komin út
BÓKATÍÐINDI 1997 eru kom-
in út og hefur verið dreift á
heimili landsmanna undan-
farna daga.
í Bókatíðindum er getið allra
helstu bóka sem út eru gefnar
á árinu, efni þeirra, höfunda,
stærð og verðs og eru ætlaðar
til hægðarauka þeim sem velja
bækur til gjafa eða eigin lestr-
ar. Ókeypis happdrættismiði er
á baksíðu allra eintaka sem fara
til heimilanna og verða dregnir
út í desember 24 vinningar, einn
á dag fram að jólum, segir í
kynningu. Hver vinningur er
bókaúttekt að eigin vali fyrir
10 þúsund krónur í næstu bóka-
búð. Vinningsnúmer verða birt
jafnóðum í dagbókum dagblað-
anna, en bóksalar og skrifstofa
Félags íslenskra bókaútgefenda
gefa einnig upplýsingar um þau.
Verðlaun
fyrir bók-
menntaþætti
BIRGIR Kruse, færeyskur
lausamaður í blaðamennsku,
hlýtur blaðamennskuverðlaun
Norræna bókasambandsins
(NORDBOK) að þessu sinni.
Verðlaunin eru 25.000 danskar
krónur og verða afhent á fundi
sambandsins í Færeyjum í maí
á næsta ári.
Birgir Kruse vakti athygli
fyrir þáttaröð sína Á vetrar-
brautinni sem flutt var í fær-
eyska útvarpinu. Hann þykir
hafa gert norrænum rithöfund-
um góð skil í þætti sínum.
Bók um ást-
arsamband
Salingers
ER HÆGT að afhjúpa nær
ósýnilegan mann? Sú er ætlun
bandaríska rithöfundarins Jo-
yce Maynard en hún hefur
skrifað bók um samband sitt
við skáldbróður sinn J.D.
Salinger, að því er segir í The
New York Times.
Samband þeirra varði frá
1972-1973 er Maynard var
tæplega tvítug. Salinger hafði
þá þegar dregið sig algerlega
út úr sviðsljósinu eftir að hann
öðlaðist heimsfrægð fyrir bók
sína „Bjargvættur í grasinu"
sem kom út á sjötta áratugn-
um. Salinger hafði samband við
Maynard vegna greinar sem
hún hafði skrifað, þá nítján ára
en hann var 53 ára.