Alþýðublaðið - 13.02.1934, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGINN 13. FEBR. 1934.
AIi*? ÐUBLAÖI®
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKJRINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEivIARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
Símar:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903; Vilhj, S. Vilhjálmss. (heima).
4BÓ3: Prentsmiðjan
Ritsjórinn er til viðtals kl. 6 — 7.
Atvionuleysingfatal-
an hœkkar Syrir' at-
beina ihaldsins.
Hiinin 3. þessa mánaðar kom
Valgdr Björinsson til okkar og
tjáði okkur, að við yrðum að
hætta aði viinna frann 7. þossa
málnaðar. Okkur kom þetta niokk-
uð á óvart, þar sem tíð var mjög
góð og miinini sandur en á sama
tíma í íyrraL Ég heyrði sagt, að
farið hefð iverið fram á að viinma
var: „Þetta er ákveðið, og það
hálfan máinuð iengur, en svarið
steind'ur," eða dtthvað á þó leið.
Nú vil ég spyrja borgarstjóra
og bœjarverkfiiæðing: Hvaða vit
ier í siikrti ráðstöfuin ?
Fyrrii partinn í siumar var að
idns um.nið 6V2 kist. á dag( í isand-
tökuinni, og tíminn var ekki iengd-
ur fyr ein sandurinn var að
verða búinn, og úr því áttum við
tfult í faingi með að fullnægja1 eft-
irspunn. Það hefði beldur ekki
tekist, ef ekki hefði viljað svo
vel til, að malarlaus saindur var
í stáldiniu, og voru teknir þar
fnörg hundruð bílar. Ef þessi
saindur hefði ekki verið tfl’, þá
hefði orðið saindlaust í sumar,
þegar byggiingar stóðu sem hæst.
Nú ier stálið grýtt, þar sem til
isést, og þess vegna mjög lik-
legt, að mikið mimna verði fnam-
Jieitt af isaindi þettia ár en í fyrna':
Ef byggiingar verða svipaðasr og
isíðaist liðið sumar og jressi ó-
isviína uppsögn stendur lengi,
verður senniiegja sandiaust hjá
hænum í sumar.
Nú vil ég spyrja hitna 7000
kjósendur hins svo kallaða „Sjálf-
stæðisfiokks“: Hvetinig líkar ykk-
ur þiessi ráðsmanska?
Fyrirtæki, sem ber sig vel (sfefl-
ar senniliega 7000 kr. arði 1933)
ler stöðvað. Bláfátækir heimiliis-
feður eru rekinir úr vinnunni, al-
gerlega að ástæðulausu. Það er
ekki inema um þrent. að velja
fyrir okkur fliesta: A'ö lýða skort.
Að iskulda og borga seint eða
aldtiei. Ad fara á sveitina. Hvort
er nú betra fyrir bæinn, að hækka
töliu hinna atvinnulausu um 40
að ástæðulausu eða að setja aft-
u-r í galng arðbermidi vinnu.
Hvað segja hiinir 7000 kjósend-
ur, sem greiddu Reykjavíkur-
afturhaldinu atkvæði 20. jamúar.
Verkwna’&ur
v úr sandgryfjumni.
Meyjasbenman
var sýnd í gærkveldi í le-ik-
húsinu fyrir troðfullu húsi. Næsta
sýinilnig verður á föstudiag, og eru
aðgöngumiðar að þeirri sýningu
aði verða uppseidir. v
Námnsljrsið mikla í Ossegg.
Aðalforstjóri námanna og sex undirmenn hans
hafa verið handteknir.
Eigandi námanna er einn af auðugustu mönnum í
Evrópu. Verkamennirnir höfðu 13 kir. vikulaun.
Dæmi nm meðferð
f átækramála
i Reykjavik
Herra ritstjóri!
Með því að ég v-eit, að heiðrað
blað yðar er og hefir verið mái-
svart hiinna smáu -og kúguðu hér
í bæ, þá vil ég mega biðja yður
fyrtr eftirfaraindi frásögn mina tfl
birtingar í blaðinu, — Ég get ekki
fundið að það geri neiinum gott,
að hallda í leymi þeim afglöpum,
sem framkvæmd eru af þeim
mönnum, sem við höfum trúað
eða verið neyddir til að trúa
fyrtr málum 'Okkar og velferð.
Ég, isem þessar línur rita, tala
hér af reynsiu. Ég hefi sjálfur
fiengið að neyna og skiija af-
stöðu þess flökks, sem náðið hef-
ir imestu eða öflu í málum bæjar-
iinis á liðnum árum, og inun ég
hér á eftir gefa yfirlit yfir þau
viðiskifti, En ég venð að sjálf-
sögðu að hlaupa á stikium, því
númið leyfir ekki langt mál.
Það var árið 1925, að ég veikt-
ist af brjósthimnubólgu -og í
lungum. Varð ég þá að fara á
„hæM“. Hafði ég þá sex mainma
heimili og varð að leita á náðir
bæjaitsjóðs. Varð það ailstórupp-
hæð, með því að ég varð aldnei
ful'lkiomlega vinnufær, En ekki
vanð las-lieiki minn þó svo, að ég
ekki gæti unn-ið létta vinnu, sem
ég mætti ráða mér sjálfur við
eftir þ-oii 0g getu. Ég fékk því
lánaðar 2000 krónur og byrjaði
að byggja mér hús. Var ég þá
svo heppinn, að ég gat unnið
Imiest að því sjálfur, að smiði
og þeiss háttar. Hús þetta varð
mén brátt of lítið. Seildi ég það
þá -og bygði mér annað stærnai.
Eln ég fann að það dugði ekki,
ég þunfti að hafa eitthvað ainsn-
að að starfa, sem ég gæti lifað
af. Ég fékk því laind á lieigu hjá
Reykjavtkunbæ, seldi hús mitt og
lagði andvirði þess í byggiingu á
landinu.
Húis það, sem ég bygði á þessu
landi — íbúðarhús og fjós -t-
var úr steinsteypu, og var fjósið
fyilir 8 kýr. Landið ræktaði ég.
Það van aHs 6,4 ha, Ég hafði
komið mér upp 8 kúm, og tvær
hafði ég í viðkomu. Auk þess
50 fugla og 36 unga.
1 byrjun hafði ég fengið lámað
hjá bæmum fynir 3 kúm voríð-
1930. Þá byrjaði ég búskap mi-nn
á býli þessu, sem ég mefndi
„Melavelli“. Árið 1930—31 varð
ég að fá mokkuð af heyi hjá bæn-
um og rneðfram af þeirri ástæðu,
að landið var þá ekki komiið
nema að hálfu leyti í nækt, og
mish'eppinaðist auk þess að því
leyti, að vatin giekk yfir það áðúr
en búið var að hirða af þvf,
iSkem'di heyið og bar möl ogsand
yfin túmiÖ. Bærinn hafði vanrækt
að láta gena skurð of.an við tún-
ið til að tak-a á móti nansM úr
holtinu.*)
Ég hefi nú lýst bústofni mín-
um ieiins og hann var um haustið
1932, og vil ég geta þess, að ég
hafði ekki fengið neina aðistoð
*) Ég hefi skjalfesta umsögn
Háðunauts Búnaðarfélagsins um
túni'ð eins og það var þá, og
hverju var áfátt með þurkun
iaindsins.
Máðvikudagiinn 3. janúar varð
hræðáilieg gassprenging í kola-
tnámu í Ossegg-héraðiinu í Dux í
Bolunen í Tékkósióvakiu. Þegar
spnemgimgin varð voru 140 menn
i inámunni. Ögurlegir eldstólpar
brutust upp úr jörðimni, og s-áust
þeir langar leiðir frá. Hús hrundu
og menin, sem \ oru ofanjarðar
í námunda, biðu baina, en margir
slösuðust. Sprengiingin varð í
botni námunnar, 320 m. undir yf-
irborði jarðiar. Allar símaleiðtsiur
i inámunini siitnuðu, og var því
alls ekki hægt að ná sambaindi
við neinn niðri i námunna. Að
'eins tveim mönnum tókst að
bjarga, sá þriðji sást koma klifr-
andi upp námugömgin; hann greip
blóðugum höndum um efstu brún
gainganjna, en áður en hægt var
að koma hoinum til hjálpar, voru
kraftar hans þrotnir 0 g hann
steyptist aftur á bak ofain í djúp-
ið og leldinn.
Fréttaritari da-nsk a blaðsdns So-
cialdiemiokratan skýrir svo frá:
„Konur og börn standia í hundr-
frá bænum anuað en það, sem
að framan getur. Ég hafði hugsað
mér að reyma að kornast af án
þiess.
Þ,á ter þaðj í byrjum september-
máináðar 1932, að til min eru
seindir tveir rnenn með þann boð-
skap, að af mér skuli taka land-
ið, býlið og fémað, og ráðstafa
mér iog heimili míinu á framfærslu
hæjarins.*)
Þegar ég fékk þ'ennan boðskap,
gat ég lítið sagt, en ég hugsaði
því meira. — Ég famn, að. hér
hiaut 'eitthvað að vera að verki,
sem ég ekki gat skilið hvað var,
eitthvað óheilhrigt. Ég leitaðá mér
upplýsilnga í þessu m-áli, 0g fékk
að vita, að þassi ákvörðun hafðá
*) Fundarbók bæjarráðs 9. sept-
ember 1932.
grátamdi og titrandi staia þau á
göngin; örvæntingin hefir heltek-
ið þau, og spurningunum regnir
yfir þá ,sem eru að reyna að
bjarga.
um sárt að bimda eftir þ-etta ægi-
lega - s.Iys,“ segir gamall náma-
verikamaður. „Sonur minn fó’rst.
Ég hefði átt að fara í stáðiinn
fyrir hann — ég er kominn að
fótum frani, framtíðin var hans.
— Þetta er hættulegt starf. —
Alt af þiegar ég fer ofan í :nám-
sinn.'“
Talið er að slysið stafi af því,
að alíls öryggis hafi ekki ver.ið/
gætt sem skyldi. Eigandi nám-
Unnar er eiinn auðug-asti m-aður í
Evrópu. Hann heitir Ppschecst
og eignir hans eru taldar um 70
miiljónir króna. Námaverkamenn-
innir liafa haft 13 kr. á viku í
laurn. Fátækt þeirra er ægileg.
Allir ganga þ-eir í tötrum, b-örnin
og konur þeirra eru tekin í and-
liti, húsmæðd þeirra aumlegir kof-
verið tekim út frá skýrsluMagn-
úisar V. Jóha'nniessomar fátækna-
fulitrúa, sem trúnaðarmanni
þeirra. Bn hvað sú skýrsla hefir
haft að geyma, hefi ég ekki getað
fengið að vita.
Ég gerði alt sem ég gat til
þess að fá þetta lagað, ien ár-
anguiislaust. — í stuttu málisagt
var alt af mér tekið og ég fiæmd-
ur burt frá öflu mílnu, sem ég
hafði gert mér margar góðar von-
ir með, og ég gat ekki væmist ieftir
betri árangri af buskap mínum en
koniinn var eftir svo stuttan tíma,
Eignán og búið var svo tekið,
búið iselt, en. landdð 0g húsið látið
vera rentulaus-t að kalla má, en
ég atvinnulaus með öllu, þar sem
heiiisa mín leyfði mér ekki aðj
stunda almenna erfiðisvinnu. Hús
;4
ar og sjúkdómar eru mjög ait
giengir meðal þessa fólks. —r
Námaeigandi lét loka ölium
námagöngum -og múra þau aftur.
Æsiingar brutust miklar út er fólk
frétti þetta, og það varð áð semda
lierdieildir í b:æinn.“ 1
Nokkm síðar segir sami blaða-
maður:
„Nefnd var skipuð til að rann-
saka orsakir slyssins. Fjöldi
hámaverkamannia hefir verið yfir-
heyrður, enn fremur verkstjórar
og venkfnæöimgar. Það hefir kom-
ið' í ljós, að teigandi námuinhar
hefii'r fyrirskipað sparnað í öllum
öryggjsmálum í námunum og
þessi sparnáður var framkvæmd-
ur.
Nú hefir ríkisstjómin fyri.rskip-
að að aðalíorstjóri námanna,
Locker, skyldi handtekinn, oghef-
ir það verið gerL Auk hans hafa
6 verkfræcMngar og 4 verkstjórar
verið teknir fastir. Sannast hefir
að kol\akfilU (en hann er ákaflega
úr námunum í langan tíma.'
13 lík hafa fundist, og hafa þau
nú verið jörðuð. 127 lík eru enn
tniðri í námumum.
Æsiingar eru ákaflega miklar
meðal fólks. Verkameinn krefjast
þesis, að ríldð taki námumar eign-
amámi og reki þær sjálft. Með
því telja fieir, að þeir séu ekki
ofurseldir gróðafíkn gímgra
námueigenda og harðstjóm und-
það, sem ég átti, hefir liemgst
af staðið autt og kostað upp
íá það| í viðháidi og endurbótúm,
én þess í stað ieigt handa mér
húsmæÖi, og bærinn orðið að
skaffa míhu heimili alt, sem nú er
12 mannis. (Frh.)
Frímdm Einarmon.
Vinnndeilurnar
í Danmðrkn
KALUNDBORG. FÚ.
Dainsk-i sáttasemjari'nin í virtnu-
'dieillum hefir í dag átt fund með
fuliltrúum verkamanina og vinnu-
veitenida f Kaupmannahöfn, en
samníimgar hafa enigir tekist enn.
1 ráðji ier að halda aimennan fund
til sáttaumlieitána í næstu viku.
„Öll heimili í þessum bæ eiga
NÁMASLYSIÐ i OSSEGG: 140 menn fórust. 13 lík náðus+ Myndin sýnir grafir þeirra.
Efst til hægri sést lítjll drengur gráta föður sinn. 2 &
jaðatali í kxing um námugöngin;
uina ’kveð é'g konu mína og börti
eins og ég kveðji þau í síðasta eldfimur) hefir ekki verið fluttur
irmanna þeirra.“