Alþýðublaðið - 15.02.1934, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMTUDAGINN 15. FEBR. 1934.
2
Aoðnr og epd.
Hverjir viðhalda eymdiinini. og
skielfiingumum í heiminum ? —
Peir mieinm, sem eru svo ágjarnir
dg valdisjúkir, að þeir svífast ekki
þieas aö au'ögast á eymd maininá,
em eru þó um leið svo óvitrir að
sjá ekki eða hjrða ekki um að
®já, að eymdiin hittir þá líká fyr
eða síðar. U.ndanfarið hafa blöðin
birt orið heimsfreegra mainima, er
farið há£(á í þá átt, að 90<>/o mamná
í beimiinium væri á móti stríðum
og þráði frið, ©n áð eiins 10o/o
háldu skeifiingunum við. Hverjir
eru þessir 10<>/o? Það eru hiinir
valdsjúku og ágjörnu menn. Hvað
er það, er steindur að baki flokka-
dnætti og matarpólitík? — Valda-
græðgi og áginnd. Hvað stemdur
áð baki kreppu og viðskiftalífs-
vandræ'ðum ? — Vond og óheil-
brigð verzluin og viðskiftd, sem
sprottin em af ágirnd einstakra
maitma á einhvern hátt. Hvað
stendur áð baki svívirðingum
eins og hvítu þrælasölunni? Tug-
ir þúisunda hvetlfa á ári í Amier-
flru af umgum stúlkum. Peim ex
stolið. Til hvers er þeim stolið?
— Til þess að græða á þeim. —
Áginnid stendur að baki. Hvað
stendur að baki áfengisviðskift-
um? Hvers vegna vilja menn
verzla með eitur, sem sviftir msnn
vitinu og gerir þá að ails konar
vaindræðiamönnum ? — Pað er
hagmaðíarvon, það er ágirnd
þedrm, er vilija auðgaist á svo ó-
heiðarlegum viðskiftum. Hvers
vegna brugga menn áfengi í
borgum og sveitum, jafinvel hér
á landi? Sumir ef til vill tiil þess
að eiins að njóta þess, svo maðúr
ekki sé ósamngjarn, en flestir
(gera það i hagniaðarvon. Það er
ágirndih, er stendur þar að baki.
— Hann, sam sagði: „Agimdin er
rót iails, ills,u sagði þvi mikinn
satmleika.
Blöðin hafa undanfarið verið
að lýsa kjallarafbúðunum í
Reykjavík. Sjálfur get ég ekki
svari'ð fyrir, að ég þekki ekkd
til þeirra. En um sama leyti, um
jólaleytdð, eru haldinar stórveizl-
ur, þar sem miemn eta og dnekka
sér tál1 minkunar. Ég get ekkert
um það sagt, hvort þeir menn, er
slfkt gera, séu auðmenn, sennilega
er ekki mikí^ um réttinefnda auð-
menin hér h|á oss, en þeir eru
þó nógu auðugir til þess að geta
keypt sig inn á skemtun, þar
sem parið borgar svo tugum skift-
ir ef ekki hundruðum króna á
einu kvöldi, Á þessum stöðum
drekkur svo fólk og drahbar
þanníg, að gáðum stendur stugg-
uraf. Konut' og karlar í ölvunar- •
æðd og ati, sem variia á svo gott
sltílið að heita að leins villií-
mienska. Svo hittir maður fyrir
hieimild her í þessum hæ, og þau
eru sannilega >ekki svo fá, sem
edga við þröngan kost að búa.
Hér mætti sannilega nota stærri
orð ©n þröngan kost. Ég hefi ný-
lega komiið til ekkju, sem frant"
fieytir sér og börinum símum án
þess áð þággja nokkra hjálp. Hún
stóð uppi með fimm bönri er ma'ð-
ur henmar dó, og sennilega hefir
loift verið þröingt í húi. Hún hefir
nú lftíð aninað en það, sem 14 ára
drengur vinnur inn sem sendi-
sveinn. Dnenginn hennar langar
auðvitáð tif þess áð ganga í
skófa, eins og mörg ömmiur börn,
lem efniin Jeyfa það ekki.. Pessi
koina og flieiri slíkar konur búa
með börmdm sin innan um svali-
sjúkam lýð, er kallar siig krist-
iinn og siöaðan lýð, en getur þó
leikið sér að því að sóa p-en-
liingum sítíum á knæpum, já,
knæpum segi ég, þótt háneistar
kunni að vera, og afls koniar
skemtiBtöðum. Mann langar hielzt
til þess að vera hlutlaús í þesis-
um málum, ©n hvertnág er það
hægt? Fyr eða síðar hlýtur hver
leinasti maður, sem á heitt blóð í
æðum sér, áð fá viðbjóð á þessu
félagslífi siðmianningarinnar', þar
sem eilnln, lifir í ofáti, en annar í
sárustu fátækt. Þar sem eimm hef-
dr rnargar stórar stofur fyrir dýr
og skrautleg húsgögn, en annar
verÖur að alia böxin sím upp1 í rök-
uim, foftvoindum og sólarlausum
kjalfaraholum.
Á döigum rómverska heimsveld-
isins, þ'ðgar fáeinir menn áttu all-
an heiminn, eins og stundum hef-
Jr verið sagt, þá komiu pnedikarar
fram með boðskap á þessa leáð:
^Heyrjió nú, þer auðmeniri grátið
..og kveánið yfir eymdium þeim/
sam vfir yöur munu koma. AuÖUir
yðar er orðimn fúinn og klæði yð-
ar em orðin mölétin, gull yðar og
siffur er orðið ryðlbrummdð, ,og
ryðið á því muin verða yður til
vitnis og eta hold yðax sem- eld-
ur, þér hafið fjársjóðum safnað á
sfðustu dögum, Sjá laun verka-
mánnianna, sem hafa slegið lönd
yðar, þau er þér hafið haft -af
þeim, hrópa, og köll korinskurð-
anmannannia eru komin til eyrna
drottins hersveitanna. Pér hafið
Lifáö í aœllifl á jörðiinni og í ó-
hófi, þér hafið afið hjörtu yðar á
slátrunardiegi. Þér haiið sakfeilt,
þér hafið drepið hinin . réttláta;
hanto stendur ekki í gegn yður:.:“
Jakob 5, 1—6.
Þetta myndi nú þykja hörð
ræða og æsiingariæða hjá Pétri
Sigurðssyni og öðrum eitos. Það
er lfka fjarri mér, að viljá bieina
þessum kröftugu orðum ritininigar-
iinnar tíl nokkurs þess, sam ekki
er sekur. Þau meiða iangan sak-
lausan, ien „baki heimisikingjiains
hæfdr' vömdurinn", segir speking-
uriinn mikli. Það eru ekki heídur .
biöiulinis mín orð, að þessi r|i:tn-
ingarkaili eigi við líf manna hér
á lalndi, þó vafalaust að ein-
hverju leyti, en sanmarliega eiga
þau vdð líf manna víðs vegar í
heiminum. Oft minnist ég þessara
orða: „Heyráð nu, þér aiuðtoenn!,
grátið ojg kveiinið yfir eyrndum
þeim, sem yfir yður munu koma,“
meðian ég átti heimá í Ameríku
og fas iðulega í blöðunum um
bamaiiámf.n, hinar hryflilegu sögur
um stuld á börnum auðmannanna.
Geía ógufllegri „eymdir“ komið
yfir mokkurm mann? — Ég segi
ekkj, að þeir hafi átt það skilið,
ien þetta, þessar „ieymd:ir“ fylgdu
auðli&gð þeirra.
Uingur maður, Hiclíman ,að
nafnii, stal 13 ára gamalli stúlku
fyrir fáum árum suður í Gafi-
fomíu. Fáðiir stúlkutonar var auð-
maður, iog vdldi ræninginn fá tíu
þúsund dollara , í lausniarjgjald.
Sanikomulag fékst þó sainast með
bréfaskriiftum þannig, áð faiðir
stúfkuinnar skyldi borgia 5 þús-
uind doflara. Eftthvað a:f bréfumi
auðmanniSiilns hafði gfatast í jóla-
antoxíkinu, því þetta gerðist um
jólin, svo þegar stúlkunni var
skilað fyrir þetta gjaJd, þá var
hún myrt og sundurlimuð. Mál
þetta vakti hryllingu hjá mönnum
um þvera og endilanga Ameriku.
Miklar og margvíislegax hafa
þær „eymdir" verið, sem komið
hafa yfir auðmienn víðs vegar.í
hieiminum sfðustu áratugina. Það
befir áneiðanJega ekki alt verið
réttlátt, ieni liitt er líka eins visít,
að fyx eða seiinna mun, eins og
spámaðuriinin aegir: „ofbeldið rísa
upp sem vöindur á rB»glætiði,“
hvar helzt ogj í hyáða mynid sem
það riki r. .
Ég má inú búast við því’, að ég
verði að eitohverju leyti misstil-
itoto vegna þess, er ég hér hefi
sagt. Tortrygginih er svo aliruenn/
að maður verður hiefzt að afsaka
aft, ier maður segir. — Mér stend-
ur alls ekki stuggur af því, að
meinn séu vel efnum búnir. Ég
viildi beldur að mágratoni minxi
væri efnaður maður heldur en
bláfátækur, en mér stendur stugg-
ur af því, hvennig og til hvers
mieinn oft nota fjáxmagnið. Og
ég er viss um það, að væri spá-
maður uppi á meðal lýðsins, þá
mulndi hann fara hörðum orðum
um líf manna, og það jafnvel
hér í Reykjavik, og boða þeim,
að ef þeir tækju ekki „siininiaslkift-
um“ — bneyttu til um hugsuiniarr
hátt og Jdftoiaðarhætti — þá hlytu
þeir leiinnig, fyr eða síðar, áð’
„gráta yfir eymdum þeim, sem
yfir þá mundu koma.“ — Einn af
msrkari stjórinmálamötotoum heimis-
:in:s sagði fyrir nokkrum árum, að
Mö.'iaw' væru ab. skokist“. Við-
burðdr seitoni ára hafa sánnfaert
aflain heimi'nn um það, að við-
skdftafiíif þjóða og eirastaMdngá,
og félagslíf yfirleitt, hefir verið
bygt að miklu leyti á saindi. Rot-
ið, sjúkt og spilt félagslíf og
andlega fátækt, hlýtur að koma
í fjós í allri sinini nekt, þegar
stormanndr blása, þvi það er á
satodi bygt.--
Pétur Sigurdsson.
Sambomuhússbygsing i sveti
Umigmieinnafélagið Grietltir1 í Ytrj-
Torfustaðahneppi befir látið
reisa samkomuhús allstórt austan
Miðfjarðarár, skatoit fyrir nieðpn
Reykjalaug. Hús þietta er ein hæð
og kjafllari. Uppi er samkomu-
safuT mieð feiksviði, en niðri er
borðsalur, eldhús og búinmgsklef-
ar. Húsiið er úr steinsteypu og
miikið til fullgert. Tafið er, að það
aniuini kos-ta 10—12 þúsund krón-
u;r. f húsi þessu verður fundar-
staður hreppsbúa og bannaskóli
fyrst um sitoin,. — Meðal1 annaria
framfaria í svieitinni má nefna
mikla túinrækt og aukinn töðu-
feing, toýjar heyhlöður, vatnsweit-
'ur í bæii -og iitvarpistæki á f'Iest-
öllum bæjum sveitarinnar. FtJ.
Farsóttartilfelli
á ölllu laindinu í janúarmánuðá
síðastldðto'um voru 1760 talsiins,
þar af í Reykjavík 541, Suður-
landá 557, Vesturlandi 117, Norð-
urlandi 456, Austurlaindi 89. Kvef-
sóttartiilfiellin voru flest, eða 1038
(í Rvik 294), kverkabólgu 307 (í
Rvík 147), skarlatssóttar 102 (í
Rvíjk 9, Suðurlaindi 92, Austur-
latod-di 1), itoflúenzutilfielli 60 (þar
af 49-á Nor'ðurlandi), kveflungna-
bóligu 53 -o. s. frv. Taugaveikis-
tilíelli voru 3 í mánuðitoum (2 á
Norðurliaindi og 1 á Suðuriandi).
Engir misilingar, kikhósti eða
raúðir hundar. — Laindlæknis-
s-krifstofain. (FB.)
Ársskemtun
Félags járniðnaðarmanna
verður haldin í IÐNÓ laugardaginn 17 febr.
kl, 87» eftir hádegi. Fjölbryett skemtiskrát
DANZ! Hljómsveit Aage Lorange.
Aðgöngum. eru seldir í Iðnó eftir kl. 4á laugardag.
Skemtinefndin.
Ný bók:
Bréf Jóns Sigurðssonar.
Nýtt safn.
Geíin út af Bókadeild Menningarsjóðs. XXXVI + 334
bls í stóru broti. Verð 10 kr. ób.
Þorleifur H. Bjarnason, yfirkennari, hefir gefið i'it petta nýja
safn af bréfum Jóns Sigurðssonar, eins og hið fyrra, er kom
úi á aldarafmœli hans. Er petta safn eigi siður merkil gt
en hið fyrra. Bréfin eru alls 130, flest til Eiríks Magnússon-
ar í Cambridge, og hafa engin péirra birzt áður Það gefur
og bókinni gildi, að útgef. hefir látið prenta framan við safn-
ið nokkrar minnisgreinar, sem liann hefir átt t fórum sinum
par sem ýmsir samtíðarmenn Jóns Sigurðssonar lýsa hon-’
um og birta stuttorðar endurminningar um hann. Loks hef-
ir útgefandi ritað ýtarlegar skýringar við hvert bréf, alls
um 100 bls., sem gefa peim enn meira gildi fgrir nútimann.
Bókin fæst hjá bóksölum. Aðalútsala hjá:
smiiiiN

LSTUN - HRAÐPREJÍUN
HRTTRPREÍJUN - KEMIi'K
FRTR 0G iKSNNVÖRU =
HRE-lNi UN -
M XO
M eð
œ>
> ST
«5 “
S <0 5
* M
•a -eð
H
S §
Litun, hraðpressun, hattapressun, kemisk
fata- og skinn-vöru-hreinsun.
Afgreiðsla og hraðpressun Laugavegi 20
(inngangur frá Klapparstíg).
Verbsmiðjan Baldmsgötu 20. SÍMI 4263.
Sent gegn póstkröfu um alt land. Pósthólf 92.
Móttaka hjá Hirti Hjartarsyni, Bræðraborgarstíg 1.
Sími 4256. — Afgreiðsla í Hafnarfirði
í Stebbabúð, Linnetsstíg 2. Sími 9291.
Ef þér þurfið að láta gufuhreinsa, hraðpressa, lita
eða emiskt hreinsa fatnað yðar eða annað, þá
getið þér verið fullviss um, að þér fáið það hvergi
betur né ódýrara gett en hjá okkur. Munið, að sér-
stök biðstofa er fyrir þá, er bíða, meðan föt þeirra
eða hattur er gufuhreinsaður og pressaður.
Sækjum. Sendum.
fiiappctrætti Háskéla Islands.
Með, þvi að fá hæsta vinning á sama númer i
hverjum flokki er hægt að vinna á einu ári
185000 krónnr.
Fjórðungsmiði kostar 1. kr. 50 aura í hverjum
flokki.
Á fjórðungsmiða er hægt að vinna á einu ári
46255 krónur.
Vinningarnir eru skatt> og útsvars-frjálsir.