Morgunblaðið - 25.02.1998, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1998 27
EFTIR áralanga
baráttu Sambands
veitinga- og gistihúsa
hefur ríkisstjórn Is-
lands tekið þá merku
ákvörðun að afleggja
skemmtanaskattinn en
hann tók fyrst gildi ár-
ið 1918. Það er óhætt
að segja að hann sé
barn síns tíma og
löngu kominn á skjön
við íslenskan veru-
leika.
Það eru aðeins þau
veitingahús sem selja
aðgang, sem er gert
að greiða skemmtanaskatt, hin
sem fjármagna tónlistarflutning
og önnur skemmtiatriði með öðr-
um hætti s.s. hærri álagningu
veitinga, losna alfarið við að
greiða hann. Það hefur orðið sí-
fellt algengara að skemmtistaðir
selji inn hluta kvölds t.d. eftir
miðnætti eða eftir kvöldverð, og
hafa verið uppi ýmsar túlkanir á
því hvernig fara beri með skatt-
inn. Það er því guðsþakkarvert að
þessi forni skattur, sem aðrar
þjóðir hafa aflagt fyrir áratugum,
skuli nú brátt heyra sögunni til.
Enn er SVG að vinna í að grisja
hina fjölbreyttu flóru skatta og
gjalda sem stjórnvöldum hefur al-
mennt þótt sjálfsagt að veitinga-
rekstur beri. Nefna má illræmt
eftirlitsgjald vínveitingastaða í
Reykjavík, sem veitingamenn
virðast vera að sjá fyrir endann á
eftir langa baráttu og mörg vil-
yrði, en veitingastaðir með vín-
veitingaleyfí hafa greitt mjög há
eftirlitsgjöld burtséð
frá því hvort eftirlits-
menn komi þar
nokkurn tímann við
eða ekki. Þetta hefur
því verið eins og hver
annar skattur sem
veitingahús hafa mátt
greiða hvort sem þau
þurfa eftirlits við eða
ekki. Það hefur loks-
ins verið tekið undir
sjónarmið SVG að það
sé hlutverk lögregl-
unnar að hafa eftirlit
með veitingastöðum
enda greiða veitinga-
staðir, sérstaklega skemmtistaðir
og krár, himinhá leyfísgjöld sem
eru réttlætt með þeim óróa sem
Það er að mínu mati
gagnleg framtíðarsýn,
að það verði erfiðara en
áður, segir Erna
Hauksdóttir, að fá að-
gang að atvinnugrein-
inni, en auðveldara að
vera í henni.
kann að stafa af neyslu áfengis.
Lögi’eglan veit best hvar eftirlits
er þörf og getur því gripið til að-
gerða ef fyrirtæki fara ekki að
lögum og reglum.
Heimild til innheimtu þessa ill-
ræmda eftirlitsgjalds er því tekin
burt í nýframlögðu frumvarpi til
áfengislaga, en í því frumvarpi
eru ennfremur ýmisleg nýmæli
sem koma eiga nokkru skikki á
veitingareksturinn í framtíðinni.
Má þar nefna aukna og skýrari
ábyrgð eigenda og stjórnenda fyr-
irtækjanna, strangari skilyrði
leyfa og ýmislegt annað sem mun
auka aga og ábyrgð í þessari at-
vinnugrein. Það er að mínu mati
gagnleg framtíðarsýn að það
verði erfiðara en áður að fá að-
gang að atvinnugreininni, en auð-
veldara að vera í henni. I dag er
þessu öfugt farið, leyfin eru nán-
ast afhent í sjálfsala hverjum sem
áhuga hefur, en síðan komast
menn að því, þegar rekstur er
hafinn, að rekstrarskilyrðin eru
afleit. Það þarf að gi-eiða fyrir
veitingaleyfi, vínveitingaleyfi,
framlengingarleyfi, heilbrigðis-
leyfi, eftirlitsgjöld, STEF gjöld og
oft hærri virðisaukaskatt en sam-
keppnisaðilinn sem er að selja
sömu vöru, en hefur annars konar
leyfi, t.d. verslunarleyfi. Menn
komast að því að það getur gengið
erfiðlega að gera tilboð í veislur
og árshátíðir þar sem grái mark-
aðurinn hefur þar tögl og hagldir.
Þeir komast ennfremur margir að
því að þeir eru í verulegri sam-
keppni við gráa markaðinn um
starfsfólkið, ekki síst lausráðið
starfsfólk, sem margt hefur lítinn
áhuga á því að greiða tekjuskatt
af aukavinnunni.
Veitingahúsin berjast víða í
bökkum vegna erfiðra rekstrar-
skilyrða og skakkrar samkeppni
og er það áhyggjuefni þar sem
veitingarekstur er ein af stærstu
undirstöðum ferðaþjónustunnar í
landinu auk þess sem þessi at-
vinnugrein er mikilvæg fyrir
þjóðarbúið ekki síst vegna mikill-
ar vinnuaflsnotkunar. Þingmenn
eru því hvattir til að afgreiða bæði
fljótt og vel þau frumvörp sem að
ofan eru nefnd og eru að koma til
umræðu þar sem þau eru liður í
bættum rekstrarskilyrðum grein-
arinnar.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sambands veitinga- og gistihúsa.
I minningu
skemmtana-
skatts
Erna
Hauksdóttir
Sjálfboðið mannúð-
arstarf um allt land
FLÓTTAMAÐUR þarf athvarf
og hlýju í nýju landi. Maður hefur
slasast illa og þarf að komast fljótt
undir læknishendur. Karl í Reykja-
vík hefur engan til þess að deila
með sorg og gleði. Fátæk móðir í
Lesótó á ekki föt á barnið sitt.
Unglingur úti á landi getur ekki
rætt vanda sinn við foreldra eða
vini. Faðir nær að bjarga lífi barns
síns með snarræði og réttum við-
brögðum í skyndihjálp. Fjölskylda
hefur misst aleiguna í náttúruham-
fórum. Gömul kona á Akranesi hef-
ur þörf fyrir félagsskap og marg-
vislega aðstoð sem léttir henni lífið.
Þetta fók á að minnsta kosti eitt
sameiginlegt. Það hefur notið að-
stoðar einhverrar af 51 deild
Deildir Rauða kross
Islands, segir Garðar
Guðjónsson, leita eftir
stuðningi almennings
með pennasölu á
öskudaginn og næstu
__________daga.___________
Rauða kross íslands. Deildirnar
eru hluti af mannúðarneti sem nær
til 180 landa. Milljónir manna
vinna sjálfboðið starf fyrir Rauða
krossinn í öllum heimshornum
undir merkjum mannúðar, hlut-
leysis og óhlutdrægni
og markmið þeirra er
sameiginlegt.
Að létta og koma í
veg fyrir þjáningai'
fólks, að vernda líf og
heilsu og tryggja virð-
ingu fyrir mannlegu
lífi.
Deildir Rauða kross
Islands starfa að þess-
um markmiðum um
allt land með ýmsum
hætti hver á sínu
svæði og taka auk þess
þátt í starfi Rauða
kross íslands í þágu þein-a sem
minnst mega sín heima og erlendis.
Sjúkraflutningar eru meðal
þeina verkefna sem flestar deildir
sinna á sínu svæði og flestir þekkja
en auk þess má nefna:
• Neyðai’varnir með þátttöku
hundruð sjálfboðaliða.
• Aðstoð við flóttamenn.
• Félagslega aðstoð.
• Fræðslu í skyndihjálp og slysa-
vörnum.
• Aðstoð við ungmenni í vanda.
• Heimsóknarþjónustu.
• Aðstoð við aldraða.
• Hjálparstarf erlendis.
• Ungmennastarf.
Penninn - tákn
um stuðning
Þeir sem hafa tíma aflögu og
geta hugsað sér að taka þátt í
starfi Rauða kross
deildarinnar á sínu
svæði eru hvattir til
þess að hafa samband
við deildina eða svæð-
isskrifstofuna á svæð-
inu, Svæðisskrifstofui'
eru nú á Akranesi, Isa-
firði, Sauðárkróki,
Reyðarfirði og Sel-
fossi. Auk þess má
hafa samband við
sjálfboðamiðstöð á
höfuðborgarsvæðinu
og í Keflavík eða aðal-
skrifstofu Rauða kross
íslands í síma 570 4000.
Deildir Rauða kross íslands
leita sem fyrr eftir stuðningi al-
mennings með pennasölu nú á
öskudaginn og næstu daga. Þeir
sem kaupa penna lýsa með því yfir
stuðningi við hugsjónir og starf
Rauða krossins og hjálpa deildun-
um að vinna að því markmiði að
létta og koma í veg fyrir þjáningar
fólks. Kort fylgir hverjum penna
og víst er að flestir þekkja ein-
hvern sem myndi gleðjast við að
fá kveðju frá góðum vini eða ætt-
ingja.
Það er hægt að koma mörgu
góðu til leiðar með Rauða kross
pennanum.
Höfundur er kyuningarfulltrúi
Rauda kross Islands.
Garðar Guðjónsson
Ef fjögur þúsund
Islendingar væru
fórnarlömb
jarðsprengna
HVERNIG væri um-
horfs hér á landi ef
4.083 íslendingar hefðu
misst útlim við að stíga
á jarðsprengju og fórn-
arlömbunum fjölgaði
daglega? Hvaða áhrif
hefði það á heilbrigðis-
kerfið? Á þörfina fyrir
félagslega þjónustu?
Þannig er einmitt
ástandið í Angóla, ríki í
sunnanverði Afríku,
þar sem 1,5% þjóðar-
innar hefur orðið fyrir
limlestingum af völdum
jarðsprengna en
ástandið er einna verst
þar.
Jarðsprengjur eru
vítisvélar sem limlesta og drepa
saklaust fólk. Að minnsta kosti
26.000 manns misstu útlim eða létu
lífið af völdum jarðsprengna á síð-
asta ári. Þetta er tala þeirra sem
náðu að komast undir læknishend-
ur. En við vitum líka að þúsundir
manna láta lífið á stöðum þar sem
enga læknishjálp er að fá og fjöl-
mörgum blæðir út á leið sinni í leit
að hjáip.
Langflest fórnarlamba jarð-
sprengna eru óbreyttir borgarar og
fjórða hvert fórnarlamb er barn.
Algjört bann við
jarðsprengjum mun
hins vegar ekki fara að
hafa veruleg áhrif fyrr
en síðar því sprengj-
urnar sem þegar hefur
verið komið fyrir verða
áfram í jörðu og fórn-
arlömbunum mun
halda áfram að fjölga.
Þess vegna verður
áfram gífurleg þörf
fyrir aðstoð og endur-
hæfingu fyrir þá sem
hafa orðið fyrir þeirri
ógæfu sem þessi
vítistól valda. Rauði
Kross íslands ásamt
systurfélögum um all-
an heim vinnur að því
að aðstoða fórnarlömb jarð-
sprengna við að takast á við daglegt
líf sitt að nýju.
Hvað getum við gert?
Víða um heim rekur Rauði kross-
inn sjúkrahús þar sem gert er að
sárum þeirra sem verða fyrir jarð-
sprengjum. I tengslum við sjúkra-
húsin er yfirleitt rekin endurhæf-
ingarstöð þar sem fólk fær gervilimi
og er þjálfað í að nota þá.
Það kostar ekki mikið,
Sigríður
Guðmundsdóttir
Afleiðingarnar
eru skelfilegar
Úti um allan heim liggja 120
milljónir jarðsprengna og bíða fórn-
arlamba sinna. Jarðsprengjur gera
ekki greinarmun á hermönnum og
óbreyttum borgurum, vinum og
óvinum, börnum og fullorðnum.
Sprengjurnar eru þess vegna full-
komlega siðlaus vopn - sem verður
að banna.
Sá sem hefur séð þær skelfilegu
afleiðingar sem jarðsprengjur hafa
fyrir fórnarlömbin verður ekki sam-
ur maður. Um leið og fórnarlömbin
örkumlast fyrir lífstíð verða fram-
tíðarvonir þeirra að engu. Sá sem
hefur misst útlim eða jafnvel sjón-
ina á ekki auðvelt með að fram-
fleyta sér í fátækustu ríkjum heims.
Og þá eru ótaldar þær andlegu
þjáningar sem fórnarlömbin ganga í
gegnum.
Jarðsprengjur hindra líka bænd-
ur í að yrkja jörðina þar sem
sprengjunum hefur verið komið fyi'-
ir. Vegna jarðsprengna verður
kostnaður við heilbrigðisþjónustu
óheyrilega mikill fyrir fátækar þjóð-
ir. Endurreisn eftir stríðsátök verð-
ur erfiðari en ella og flóttamenn
komast ekki til síns heima - ýmist
vegna þess að heimförin er lífs-
hættuleg eða sjálf heimkynni þein-a.
Bann leysir ekki
allan vandann
Þegar til lengdar lætur er aðeins
ein lausn á jarðsprengjuvandanum.
Það er að þjóðir heims komi sér
saman um algjört bann við því að
framleiða, selja og nota jarð-
sprengjur.
Um þessar mundir hillir loks
undir slíkt. Yfir 120 ríki, þ.á m. ís-
land, undirrituðu sáttmála í Ottawa
í desember sem leið um bann við
framleiðslu, sölu og notkun jarð-
sprengna en nokkur ríki vilja þó að
gerðar séu undantekningar frá
banninu við sérstakar aðstæður.
Það er alls ekki fullnægjandi því að
svo lengi sem jarðsprengjur verða
að einhverju leyti leyfðar er ekki
víst að þær munu bitna á saklausu
fólki. Þess vegna er algört og und-
antekningarlaust bann eina leiðin til
að koma í veg fyrir þær hörmungar
sem dynja nú yfir saklaust fólk á
degi hverjum.
segir Sigríður Guð-
mundsdóttir, að hjálpa
einni manneskju til að
standa á eigin fótum á
ný - en það breytir öllu
fyrir hana.
Fátækt fólk í fátækum löndum
hefur ekki efni á að borga fyrir
læknisþjónustu eða gervilimi. Að-
stoð Rauða krossins er því veitt án
endurgjalds. Fullorðnir þurfa nýjan
gervilim á þriggja til fimm ára
fresti en börn þurfa að fá nýjan
gervilim á sex mánaða fresti. Tíu
ára barn þarf því yfirleitt að skipta
um gervilim u.þ.b. 15 sinnum á lífs-
leiðinni.
Sjúkrahús og endurhæfingar-
stöðvar Rauða krossins eru m.a.
starfrækt í Afganistan, Bosníu, Irak
og Angóla. í þessum löndum liggja
tugir milljóna jarðsprengna enn í
jörðu og þar eru jafnframt flest fóm-
arlamba þeima. I írak er talið að séu
um tíu milljónir jarðsprengna í jörðu
en það jafngildir einni sprengju fyrir
hverja tvo íbúa landsins.
Rauði kross Islands safnar nú
styrktarfélögum til að styðja við
endurhæfingarstöðvar fyrir fórnar-
lömb jarðsprengna, m.a. í írak og
Bosníu. Við Islendingar getum orð-
ið þeim að liði sem þarfnast aðstoð-
ar og endurhæfingar með því að
gerast styrktarfélagai- Rauða
krossins. Það kostar ekki mikið að
hjálpa einni manneskju til að standa
á eigin fótum á ný - en það breytir
öllu fyrh' hana.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
og skrifstofustjóri alþjótladeildnr
Rauða kross íslands.