Morgunblaðið - 25.02.1998, Qupperneq 32

32 MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Meira um reglur
og tilfinningar
SIGMUNDUR Ó.
Steinarsson fjallar sl.
laugardag um kærumál
Fram og Vals undir
fyrirsögninni „Reglur“.
I greininni er þeirri
spumingu varpað fram
hvort dæma eigi eftir
tilfinningum eða regl-
- f um. Blaðamaðurinn
fullyrðir að einstakir
fréttamenn aðrir hafi
farið offari í túlkun á
niðurstöðu dómsins og
blandað hinum og þess-
um óskyldu dómum
saman. Sjálfur vísar
blaðamaðurinn m.a. til
tveggja knattspymu-
leikja sem dæmdir vora ógildir
vegna þess að teflt var fram ólöleg-
um leikmanni og leikmanni sem
var í leikbanni. Kæramál Fram
gegn Val snýst ekki um leikbann
eða ófrágengin félagaskipti. Með
því að vísa til þessara tveggja
dóma er blaðamaðurinn að blanda
--*óskyldum dómum saman. Ekkert
skal fullyrt um hvort það stafar af
þvi að blaðamaðurinn lætur tilfinn-
ingar sínar ráða, en blaðamaðurinn
er sennilega einhver tilfinninga-
þrangnasti blaðmaður landsins,
ekki síst þegar kemur að hans liði,
Fram, eða hvort þessi samanburð-
ur stafar af hreinni vanþekkingu.
Sigmundur Ó. Steinarsson er hins
vegar fyrir löngu búinn að dæma
sig úr leik með að fjalla á hlutlæg-
an hátt um ágreiningsefni sem
'snúa að Fram.
I reglugerð HSI kemur skýrt
fram að ef leikmaður sem ekki hef-
ur gengið frá félagaskiptum eða er
í leikbanni, tekur þátt í leik, þá
skuli sá leikur dæmdur viðkomandi
liði tapaður. Ákvörðun
dómara um að heimila
slíkum leikmanni þátt-
töku hefur ekkert gildi.
Leikurinn yrði dæmd-
ur liðinu tapaður allt að
einu. Á hinn bóginn á
dómari leiksins skv.
leikreglum að huga að
því við framkvæmd
aukakasts hvort leik-
menn era staðsettir ut-
an punktalínu og hvort
útileikmaður sem tek-
ur stöðu markvarðar sé
rétt auðkenndur.
Akvarðanir dómara
skv. þessum sömu leik-
reglum era endanleg-
ar. I því felst að ekki er hægt að
breyta úrslitum leikja eftir að dóm-
arinn er búinn að taka ákvörðun
um þau, burtséð frá því hvort að
dómara hefur yfirsést eitthvað við
framkvæmd þeirra eða ekki.
I gi-eininni er auk þess fullyrt að
niðurstaða dómstóls HSI sé mjög
vel unnin og hafi komið fæstum á
óvart. Sú fullyrðing að dómurinn
hafi komið fæstum á óvart er al-
gerlega órökstudd og byggir
þannig alfarið á tilfinningum blaða-
mannsins. Ekki er reynt að út-
skýra í hverju vönduð vinnubrögð
dómsins era fólgin, en þar er að
finna mótsagnakenndar og órök-
studdar fullyrðingar svo og dæmi
um villandi ef ekki beinlínis ranga
framsetningu. Þannig er gefið í
skyn að liðstjórar liðanna hafi ekki
vitað að búið væri að bæta þremur
sekúndum við leiktímann, sem er
rangt og algerlega óskiljanlegt í
ljósi þeirra gagna sem lágu fyrir í
málinu. Dómurinn kemst á einum
stað að þeirri niðurstöðu að hann
hafi enga heimild til þess að endur-
skoða ákvörðun dómara varðandi
framkvæmd aukakastsins, en vísar
síðan til þess að með hliðsjón af
rangri tímatöku og mistökum við
framkvæmd aukakastsins verði
leikurinn dæmdur ógildur. I dóm-
inum er auk þess vísað til þess að
leikmenn Vals hafi haft stöðuyfir-
burði. Ekki er rökstutt í hverju
þeir stöðuyfirburðir eru fólgnir
(stöðufyrirburðir eins og segir
reyndar í hinum „vandaða" dómi).
í umræddri grein blaðamanns-
ins er vísað til ummæla formanns
handknattleiksdeildar Vals þess
efnis að það að einn leikmaður hafi
ekki verið rétt auðkenndur hafi
ekki haft nein áhrif. Þess er vand-
lega gætt að slíta ummælin úr
samhengi og síðan dregin sú álykt-
un að leikmenn Vals hefðu þá eins
getað farið allir inn á völlinn og
leikið tólf gegn fjórum leikmönn-
um Fram. Þetta er vel að merkja
sami blaðamaður og segir í sömu
grein að ekki megi blanda óskyld-
um hlutum saman. Tilgangur með
reglunni um að aðgreina einn leik-
mann sem markvörð, er að koma í
veg fyrir að hvaða leikmaður sem
er geti tekið stöðu markvarðar ef
boltinn berst til mótherja. Við þær
aðstæður sem hér um ræðir var
tíminn það naumur að enginn
Valsmaður hefði haft möguleika á
því. Ummæli formanns handknatt-
leiksdeildar byggðust á þessu en
af einhverjum ástæðum sér blaða-
maðurinn ekki ástæðu til að geta
þess. Það þarf síðan miklar tilfinn-
ingar til að leggja það að jöfnu að
fjöldi leikmanna inn á leikvelli sé
réttur en einn þeirra ekki rétt auð-
kenndur og það tilvik að leikið sé
með tólf leikmönnum í stað sjö.
Helgi
Sigurðsson
SÓL í Hvalfírði -
og framtíðarverkefnin
ÞOTT bygging ál-
versins á Grandar-
tanga sé í algleymingi
og styttist óðum í að
verksmiðjan hefji
framleiðslu er hlut-
verki SÓLar í Hvalfirði
ekki lokið, en sem
kunnugt er vorá sam-
tökin stofnuð til að
koma í veg fyrir bygg-
ingu álversins.
I samtökunum eru á
fjórða hundrað félags-
menn, auk þess sem á
fjórða þúsund manns
víðs vegar af landinu
skrifuðu á mótmæla-
^dista, sem enn hafa
ekki verið afhentir vegna þess að
umhverfisráðherra gaf út starfs-
leyfi til Norðuráls áður en tóm
vannst til að safna þeim saman og
afhenda stjómvöldum.
Þó að þeim markmiðum samtak-
anna hafi ekki verið náð dylst fáum
að stofnun samtakanna hafði vera-
leg áhrif á gang málsins, a.m.k.
kom ýmislegt í ljós í undirbúnings-
ferlinu sem staðfesti að þörf er á
aðhaldi almennings gegn sterku
- kjarni málsins!
valdi embættismanna
og stjórnmálamanna
sem allt of oft fram-
kvæma í skjóli af-
skiptaleysis almenn-
ings.
Það er tímabært að
stjómmálamenn og
embættismenn taki
upp ný vinnubröð í
undirbúningi veigamik-
illa mála sem hafa jafn
afdrifarík áhrif á um-
hverfi og mannlíf sem
stóriðjurekstur hefur.
Vöktunamefnd um-
hverfísráðuneytisins
afar mikilvæg
Að tilstuðlan samtakanna SÓLar
í Hvalfirði setti umhverfisráðherra
á laggirnar sérstaka nefnd til að
fjalla um fyrirkomulag umhverfis-
vöktunar á stóriðjusvæðinu á
Grandartanga. í nefndinni eiga
sæti auk tveggja fulltrúa samtak-
anna, fulltrúi Náttúravemdar rík-
isins, Hollustuverndar og umhverf-
isráðuneytisins.
Nefndin vann ítarlega áætlun
um vöktunarstöðvar eftir tillögum
frá hreppsnefndum beggja vegna
Hvalfjarðar og eftir umræður á
opnum fundi á Hvalfjarðarströnd
með íbúum beggja vegna fjarðar.
Þetta vinnuferli varð til þess að
föstum rannsóknarstöðvum var
fjölgað úr þremur í átta og sýna-
tökustöðum fjölgað veralega frá
því sem upphaflega var áætlað.
Nefndin hefur einnig óskað eftir
því að fulltrúi Hollustuvemdar í
nefndinni safni saman upplýsingum
um forrannsóknir og eftirlitsrann-
sóknir vegna Járnblendifélagsins,
sem er liður í því að meta ástand
umhverfisins á Grandartanga áður
en mengunarálag eykst á svæðinu.
Skipun nefndarinnar er jákvætt
skref í átt til virkara lýðræðis og
ber að þakka umhverfisráðherra
framtakið.
Iðnaðarráðherra og úttekt á
undirbúningi Norðurálsmálsins
Samtökin óskuðu eftir því við
iðnaðarráðherra að hann setti á
laggirnar nefnd sem gerði úttekt á
undirbúningi og framkvæmd Norð-
urálsmálsins. Ráðherra hefur tekið
málaleitaninni vel og er þess að
vænta að slíkur starfshópur verði
settur á laggirnar innan tíðar.
Ljóst má vera að verkefnið er afar
brýnt, ekki síst m.t.t. þess, ef
stjórnvöld hyggja á frekara land-
nám í stóriðjumálum, þannig að
draga megi lærdóm af reynslunni.
Óánægja með raflínu á
IlvalfjarðarströndJ
Á fundi sem haldinn var vegna
vöktunarfyrirkomulags á Grundar-
tanga með íbúum á Hvalfjarðar-
strönd kom fram óánægja meðal
þeirra íbúa sem næst núverandi
háspennulínu búa og áhyggjur af
frekari línulögnum. Samtökin tóku
að sér að kortleggja þá þætti sem
íbúar kvarta helst yfir og koma
þeim upplýsingum til Landsvirkj-
unar, sem hyggst skoða málið og
Ólafur
Oddsson
Dómstóll HSÍ rökstyður það
ekki í hverju stöðuyfirburðir Vals-
manna felast, sem er þó lykilatriði
í forsendum dómsins. Skv. leik-
reglum á dómari sem verður þess
var að leikmaður er ekki rétt auð-
kenndur að lagfæra þá stöðu.
Engar aðrar heimildir koma fram
í ákvæðinu. Handknattleiksdóm-
arar hafa sumir hverjir vísað til
þess að þetta falli undir ranga inn-
áskiptingu. Enda þótt ég sé ósam-
mála þeirri túlkun hefur dómstóll
HSÍ í máli ÍBV gegn ÍR fjallað um
slík tilvik. Þá hafði dómari leiks-
ins, ólíkt því sem er í máli Fram
gegn Val, tekið ákvörðun um að
vísa einum leikmanni IR af leik-
velli, en sú ákvörðun var ekki virt.
Dómurinn hafnaði kröfunni á
þeirri forsendu að þetta hefði ekki
haft áhrif á leikinn en bendir jafn-
framt á að hvergi í reglum HSI sé
Sú fullyrðing að dóm-
urinn hafi komið fæst-
um á óvart er algerlega
órökstudd að mati
Helga Sigurðssonar,
en hann telur hana
byggða á tilfinningum
blaðamannsins.
að finna viðurlög í slíkum tilvik-
um. I þessum dómi sátu tveir
dómarar sem kváðu upp úrskurð í
máli Fram gegn Val, og gefa eng-
ar skýringar á breyttri afstöðu
sinni.
í Morgunblaðinu er sama dag
viðtal við Kjartan Steinbach. Þar
segist hann ekki eiga von á því að
skriða kæramála rísi í kjölfar
dómsins, þar sem það hafi ekki
gerst í öðrum löndum. I máli hand-
knattleiksdeildar Fram gegn Val
vora lögð fram innlend og erlend
dómafordæmi sem áttu það sam-
eiginlegt að deilur höfðu risið þar
sem dómari hafði tekið ákvörðun í
leiknum sem ekki var framfylgt.
Mál Fram gegn Val hefur þá sér-
láta fara fram mælingar á svæðinu.
Það er einnig áhyggjuefni íbúa að
núverandi háspennulína liggi á
löngum kafla á besta framtíðar
byggingasvæði hreppsins. Heyrst
hefur að þess verði krafist að hún
verði sett í jörðu.
Samstarf við Járnblendið og
Norðurál um umhverfísmál
Fyrr í vetur óskuðu samtökin
eftir viðræðum um samstarf við
Jámblendifélagið um umhverfismál
og hefur undirbúningur þess staðið
um nokkurt skeið. A seinni stigum
hefur Norðurál komið að þeirri
vinnu og er hún langt komin. Þá er
gert ráð fyrir að fulltrúar starfs-
manna fyrirtækjanna og sveitar-
stjómir beggja vegna Hvalfjarðar
taki þátt í samstarfinu. Búist er við
að skrifað verði undir sameiginlega
yfirlýsingu fljótlega sem felur í sér
skilgreiningu á samstarfsflötum og
helstu áherslum í samstarfinu.
Með þessu leitast samtökin við að
fara nýjar leiðir í umhverfismálum
og era bundnar vonir við að sam-
starfið skili virkara gagnkvæmu
upplýsingastreymi á milli verk-
smiðjuhöldanna og íbúa á svæðinu
þannig að gagnkvæmur skilningur
aukist og ágreiningsmál verði leyst
án afskipta opinberra aðila.
Stjórnvöld, umhverfí
og ábyrgð almennings
Það virðist fara í taugarnar á
sumum af ráðamönnum þjóðamar
að til sé fólk sem ekki gengur með
stóriðjudrauma og hefur áhyggjur
af framtíð jarðar og síns eigin um-
hverfis.
Það er í eðli mannsins að velta
fyrir sér samhengi sinnar eigin
hegðunar og náttúralegra afleið-
inga hennar. Það helgast af því að
maðurinn er siðgæðisvera, auk þess
sem lífsafkoma hans er verulega
háð náttúranni á flestan allan hátt.
stöðu að þar er deilt um hvort
dómarinn hefði átt að taka ákvörð-
un með öðrum hætti en hann
gerði. Um það verður alltaf deilt
meðan spilaður er handbolti eða
aðrar boltaíþróttir á Islandi. Það
er síðan algerlega rangt að hægt
sé að bíða til ársins 2000 með að
setja skýrar reglur um hvenær
leikir verði endurappteknir vegna
atvika sem dómarinn hefði átt að
taka ákvörðun um. Reglur era
ekki einungis settar fyrir dómara
til þess að fara eftir, heldur fyrst
og fremst til að leikmenn og áhorf-
endur hafi fyrirfram fulla vit-
neskju um það hvaða afleiðingar
það hafi ef þeim er ekki fylgt.
Kjartan verður ekki í vandræðum
með að útskýra fyrir dómara-
nefndinni hvers vegna íslenskar
handboltareglur verða þær einu í
heiminum sem kveða á um að leik-
ur skuli endurupptekinn ef leik-
maður er ekki rétt auðkenndur.
Það er að segja ef slík regla verður
samþykkt af handboltaþinginu.
Hins vegar gæti það vafist fyrir
honum að útskýra hvers vegna
leikur er endurapptekinn þegar
slíkar reglur vantar algjörlega í
dag, eins og hann bendir sjálfur á.
Olafur Rafnsson, formaður
körfuknattleikssambandsins og
lögmaður í Hafnarfirði, segir orð-
rétt í sömu grein: „Mér finnst og
horfi þá frekar á málið sem lög-
fræðingur að ef menn ætlast til
þess að úrskurðað sé eftir reglum
hafi dómstóllinn ekki getað komist
að annarri niðurstöðu. Ég hef
reyndar ekki kynnt mér reglur
HSI,“ segir Ólafur síðan í beinu
framhaldi. Það er nefnilega það.
Getur það verið að einstakir lög-
fræðingar í Hafnarfirði nálgist lög-
fræðileg viðfangsefni með öðram
hætti en lögfræðingar almennt, eða
er það misskilningur hjá mér að
grandvallarforsenda þess að líta á
mál frá lögfræðilegu sjónarhomi sé
að kynna sér þær reglur sem gilda
á því sviði sem um er að ræða?
Höfundur er lögmaður í Heykjavfk
og flutti málið fyrir kærða, hand-
knattleiksdeiid Vals.
Við leitum ósjálfrátt skýringa á fyr-
irbæram sem við höfum ekki sjálf
beina stjórn á, né heldur fullan
skilning á. Við getum þess vegna
kallað það hjátrá eða forlagatrá.
Hver svo sem ástæða þessarar til-
hneigingar mannsins er, eða með
hvaða hætti hann greinir samband
sitt við náttúruna er þessi eiginleiki
mjög mikilvægur í daglegu lífi
mannsins. Hún hjálpar okkur að
sjá og skilja náttúralegt orsaka-
samhengi lífsins. Viskubrannur al-
mennings sem byggist á reynslu-
>»
Arangur ríkisstjórnar-
innar í umhverfísmál-
um mun ekki verða til
farsældar, seffir Ólafur
Oddsson, fyrr en viður-
kennt er að almenning-
ur hafí sitt um málið að
segja.
þekkingu er náttúraauðlind sem
stjórnmálamönnum ber að virða og
vinna með en ekki líta á sem and-
stæðing í erfiðum og vandmeðföm-
um málum eins og stóriðju. Með
þetta að leiðarljósi reyna samtökin
SÓL í Hvalfirði að hafa áhrif á
framvindu umhverfismála í landinu
og taka þannig fulla ábyrgð á um-
ræðum og aðgerðum á þessu sviði.
Ái’angur ríkisstjónar landsins í
umhverfismálum mun ekki verða
til farsældar fyrr en það er viður-
kennt að almenningur hafi sitt um
málið að segja og það verði tekið
tillit til þess við ákvarðanatöku í
stóriðju og virkjunarmálum.
Höfundur er stjórnarmaður f Sam-
tökum um óspillt land ( Hvalfirði,
SÓL.