Alþýðublaðið - 03.03.1934, Blaðsíða 2

a
LAUGARDAGINN 3. MARZ 1934.
ALí»ÝÐUBLAÐiÐ
LESBÓK ALÞÝÐU
Ritstjóii: •
Póibergur Þóiöarson,
,NaOur, sem englnn tekur marká.‘
HANS FALLADA:
Hvað nú —
ungi maður?
Islernk pijöing eftír Magnm Ásgeirsson
i r i.
Jachmann skrökuar, Ungfrú Seimler skrökuar, herra
Lehmann skrökuar og Pinneberg skrökuar lika —
en hefir atuinnu upp úr öllu saman, föður i pakkabót
Pitnmeberg hefir be'ðfð eftir Jachmami fymri utan hjá Mandel viið
sýn’ingargliugga með „dnanga og unglinga"atna5t’‘.
„Nú, þarma eruð þér! Verið nú ekki svoina súr á svipiínm. Alt er
kiappa'ð og kiiárt og í fyl&ta lagi. Ég er búimtn að tala við Leh-
tnanm og umhverfa homum aiveg, svo' að maðurinn er orðinn áfjáð-
ur í áð fá yður-----. GerðUm við yður mikið ónæði í nótt?“
„Ekki er nú álveg hægt að bena á m.6tx þvfV' seg,:i Pjumetberg
hikamdi. En við höfum kansike fundið mieira tii þess af því að
við vorum þreytt eftir ferðalagið. — Á ég þá ekki að fura tii
Lehmamns núna?“
JÆ, iátið þér bara karibjáifann eiga sig fyrst um sinn. Hann;
hiakkar feá'knin öll til að fá yður, — en auðvit?Ö varð ég að mæia
dáiítið ríflega með yður. Öðruvilsi er ekki hægt að koma fólki í
göður á þessum tímurn — segið mér það, etf þér getið. Ef ham.
víli fá að vita eitthvað um ýður, þá látiást þér bara ekkert vi'tá.“
.jpað væri kainske biezt, að þér segðuð mér, hvað þér ’tiafið
sagt honum um mi!g,“ segir Pinneberg, en það vill Jachmann ekki
heyra inefnt:
..Hvaða vitleysa, maður minm! Hvað ætti það að þýða? Þér
kuinnið hvort sem er ekki að lijúga; það skin svo sem út úr yður.
Nei, víð SRulum heldur koma imn í lifia kaffihúsið hérna fyrir
hajndan."
En Pimnebeng vil'l ekki faila inn á njeitt káffSjhús. Hann krefs*
þess ákveðtilð að fá að tálla við Lehmamm strax, það sé alt of mikiif
í húfi fyrir hanin og koniuna hans tili að draga' það á langinn —.
„i nuri! l'vö huhdruð m'örk á mánuði! Nú, jæja, horfið þér ekh.
svoua á mfig. Ég meiinti lekkert ilt niað þessu. En — heyriið miig;
Pi'nneberg — það er eitt, sem ég vildi gjaman minnast á við yður.“
Og risiinin Jachmaim ileggur höndina á öxl Pinnebergs litla og;
horfir beilnt í aiugu hionum: „Hieyrið mig, Piinniéberg, yður er þao
þó ekki neitt á móti skapi, áð ég sé viinur móður yðar?“
„Nei, nei,“ segir Pinneberg dræmliega og óskar að hann væri
komöinn eitthvað langt í i'burtu. •
„Sjáið þér nú til," segir Jachmamn. Röddin er góðlátleg og
viðfeldiin. „Ég ©r nú ©inu sinni þauníg gerður, að ég verð að tala
um alt. Aðrti'r hefðu kansike þagað og sett á sig m'erkissvip eða
þá hugsað sem svo: „Hvað kemur strákhvolpinum þetta við?“
En ég sé áð yðuT líður dllla út af þess'Uj. EJn þrþ mogið ekki tafea
þetta ilila upp, Pinneberg, og segið konurmi yðar það líka; —
ned, þess þarf annars ekki, því að hún ier öðru visi gerð en þér..
í>að sá ég strax á hennlií. Og þó að leitthvað kasitist í kakiki með
L
Skcmmu eftir að ég fór að
neyna að gl'æða skilning íslenzkra
lesienda á nokkrum atburðum úr
öUum þeim fádæma-ieindemum.
s.em hafa verið að gerast í víti
■nazismans á undanförnum tím-
urn, birtust tvær niafnlausaT grein-
ar i Visi og Morgunblaðinu, er
mér skildist helzt að ættu að
heita svör við ritgerðum mítaum.
Báðir gJieinarhöfundarnir óku sér
undan því með fremur lítilli
glæsimensku, að ég væri nú tek-
inn að ofsækja nazistana í (þýzka-
landi. Eni hið riddaraLega áhlaup í
svörum þeirra var áð lýsa yfir
því, að þetta gerði nú ekki svo
mikið til, því að JPórbergur Pórð-
arson væri maður, sem enginn
tæki rnark á.
Pvílikt svar við greinum min-
um kom mannþekkingu minni
ekki á óvart. Ritsmíðiar minar um
nazismann í Pýzkaiandi voru
miklu ýtarlegri og mangfa.lt bet-
ur rökstuddar ,en maður á að
venjast í íslenzkum blöðum. Og
felenzkir blaðamenn, og reyndar
ílsienzkir rithöfundar yfirleitt, hafa
um langan áldur að eiins haft
eitt vopn til þess að slá niður þá
andstæðinga sína, sem þeir fundu
að voru þeim' ofurefli. jpeir hafa
gert sér lítið fyrir og bara kunn-
gert liesendunum, að þeir væru
brjálaðir, eða að þeir væru menn,
„sem ©nginn tæki mark á“ eða
„enginn tæki aivarlegá'. Þetta er
að vísu fremur klunnaliegur
vopnaburður og lýsir ekki sér-
lega ráðvcndu innræti. En hann
viröist engu að síður hafa gengið
isvo í fólkið, að skriffimnamir hafa
talið sér ávimninjg í að beita hon-
um. Á hiinn, bóginn er dálítið
erfitt að skilja, tii hvers er verið
áð lýsa vfÍT því, að enginn taki
mark á manmi, úr því að gengið
er jafntframt út frá því sem þjóð-
■kuinnri staðreynd, að „enginn taiki
mark á honum“!
Það var ekkert atf þ,essu, &em
kom Þórbengi gamla Þórðarsyni
á óvart. En það vár dálitið ann-
að í greiuulnurai í Vísi og Morg-
umbláðinu, sem hann furðaði
imeira á, þó að fjarri færi, að
það kæmá beimiínis að honum ó-
vöiurax. Báðár greinarhöfundamir
kumingera lesendum sínum í sömu
greinunum, að þ,essi Þórbergur
Pórðanson, sem enginn taki mark
á, sé nú samt kominn vel á veg
með að eyðileggja fiskmarkað ís-
lendinga í Pýzkalandi, að hann
sé að koma út um þúfur viðskifta-
samniingum, er séu á döfinni
milli/Pýzkaiands og íslands og að
Pýzkalánd, annað fjölmiennasta
jStórveldi i ta'orðurálfu heims, hafi
nú fyrinskipað málshöfðun á
herra Pórberg, og það er upp-
lýst frá áreiðanlegum heimildum,
að það er hvorki meira né minraa
en að hanm er kærður fyrir l'and-
ráð!!!
Aum'ngja greinahöfundunum
hefir iekki hepnast að koma auga
á það, að það gæti gert þá nieitt
i'brosiega í augum lesendanna að
segja í öðru orðinu, að enginn taki
mark á Pórbergi Pórðarsyni, .en
kunngera í hinu,' að haim sé að
eyÖileggja fiskimarkaðinn, að
hann sé að koma fyrir kattamef
viðskiftasammngum miiii heilla
rikja og að hann sé í þokkabót
kærður af einu stórveldi álfunnar
fyrir iandráð.
Er ekki töluverð ástæða til að
óttast þá múgvitfirriingu, sem nú
býður ölilu mannviti og aliri
mönraiingu byrginn í iíki fasisma
og nazisma, á meðan svona ó-
feimin erkifífl og þ-essir greina-
höfundar fá aðgarag að víðlesnum.
blöðurai og ef gera má ráð fyrir
svo sauðheimskum lesandum, að
það þýði að bera á borð fyrir þá
■ ainnan ,eins hundsbelg og þetta?
II.
En þessi gamla, útslitna
heimska að augiýsa andstæðing
sónn vitfixring eða mann, sem
enginn taki mark á eða enginn
taki alvarlega, opnar fyrir okk-
ur fleiri víðáttur. Hún sýnir eán-
hverja auðvirðilegustu tegund af
kenniivaldaskriÖdýrshætti í allri
sinni nekt.
Lftum á: Rökþrota rnaður ris
upp og kunragerir beiðruðum al-
raienningi fyrirvaralaust, að and-
stæðingur hans sé brjálaður eða
ómeTkur orða sinraa. Til hvers
gerir harara þetta? Til þess að al-
menningur gangi að þvi fyrirfram
visu, að skrif haras séu mark-
leysa, siem ekki sé vart að leiða
hugaran fnekar áð. Og haran gerir
þetta í skjóli þeirrar maranlþjekk-
imgar, að almenningurinn lifii’ í
frú, en ekki skoftupt. Með öðtum
orðum: Pað er gert ráð fyrir, að
fólk myndi sér ekki skoðun eftir
\Wúhc.Mi þess, sem það les, held-
ur dæmi það iinraihaldið eftir því,
hver eða hvad sá er, sem befir
sett það á pappírimn. Þetta er
hin hreiraa trúar- og manndýrkun-
ar-afstaða til hlutanraa.
1 dagiegri iðkun hins hugsunar-
sraauða hjarðareðlis lendurspeglast
þetta sáiarástand hér um bil á
þessa lieið:
Ef herra Jón Þorlákssora. borg-
arstjóri segir, að 2 semeintsipokar
piús 2 semantspiokum séu 4 se-
meratspokar, þá ier það óvéfengj-
aralegur sanmleikur, þó ekki vegna
þess,' að 2 sementspokar plús 2
semeintspokum eru samkvæmt
stærðfriæðiinni 4' sementspokar,
heldur af því, að her.m Jón Þor-
láksson borgarsfjóri hefir reikraað
dæmið.
Ef herra Þórbergur Þórðarson
segir aftur á móti, að 2 nnemn
„skotnir á flótta“ plús 2 möram
um „skotnum á flótta“ séu 4
menn „skotnir á flótta", þá hlýt-
ur það að vera hrieiin og bein vit-
leysa, sarnt ekki fyrir það, að
2 menn „skotnir á flótta“ plús
2 mönnum „skotnum á flótta“
sén ekki í raura -og veru eftir
reglum stærðfræðiirinar 4 menn
„skotnir á flótta“, heldur vegna
þess, að Þórbergur ÞórdaT'son
hefir lagt saman tölurmar.
Á þessa leið er, því miður, hira
verajulega afstaða manna til lífs-
ins. Og þessi þýlundaði, eigdin-
gjarni, óskýri hugsunarháttur
hefir fælt mig frá að eiga opin-
beriega orðastað við andstæðinga
míraa.
III.
Þegar ég tek mér bók (eða
blað) í hörad til þess að lesa,
þá geri ég mér alt far um að
gleyma því méð öllu, hver hefir
skrifað hana. Ég les innihaLd
bókariinraar, en læt mér óviðkom-
aindi titil, stöðu, efnahagsreikning
eða pólitískt flokksmerki höfund-
ariras. Ég sekk mér niður í efni
bókariinraar og kappkosta að
skilja hana til hlítar. Og ég held
því hiklaust fram, að meran skilji
ekki það, sem þeir lesa, raema
þeir gangi að verkefni sínu með
aligerðu hlutlieysi. Ef ég kemst
svo að þeirri niðurstöðu, að bók-
ira sé söran, þá er hún mér jafn-
gott heijmildargagn, hvort sem
húra ier skrifuð af vitfirringi á
Kleppi ieða prófessor við háskóla
Islarads. Ef efni bókarinnar er
sMIiniragi mínum ofvaxið, þá læt
ég það liiggja milli hluta. En ég
fordæmi það aldrei fyrir það, að
ég skil það ekM, né heldur vegna
þess, að það er skrifað af marani,
sem ég hefi kansM andúð á. pað,
sem ég er að leita að, ier einuragis
þetta: Er þetta rétt eða ekM rétt
eða er það meira rétt eða minraa
raragt era annað?
jPeninan hugsanagang mmn má
ekki missMija á þá leið, að ég
sé að prédika sofandi afstöðu-
ley&i til viðfangsefraanna. Hlut-
leysið er þvert á móti oft dul-
búira hagkvæmdarafstaða, sem
mienn reyna að fela undir yfir-
skjni vitsmuna, umburöarlyndis
o. s. frv. En það, sem ég viidi
sagt hafa,er þetta: Hluitilaus rarara-
sókn á að leiða til jákvæðrar, á-
kveðilnnar afstöðu, sem sé fús á
að leggja alt í söluiuiar fyrir
málefnið.
(Frh.)
Bæjarmálefiilii
og útvarplð
Á bæjarstjóiraarfuradi í gær setti
Stefán Jóh. Stefánsson þá fyrir-
spum fram fyrir borgarstjóra.
hvort fétt væri að hann neitaði
itvarpiinu um birtiingu á öðrum
ti'llögum í bæjarmálefnum
Reykjavíkur en þeim, sem sam-
þyktar værlu í bæjarstjóira, og ef
svo væri, sem fyrirspyrjaindi teldi
si'g hafa allgóða heimild fyrir,
hverju sætti sú hraeigð borgar-
stjóraras til þess að fela mál-
flUtrairag andstæðinga sinna fyrir
almenningi.
Borgarstjóri svaraði ekki fyrir-
spurnirani, en fór allur hjá sér
meðan Stefán flutti hana.
Almeraningur veit, að íhaldið er
dauðhrætt við höfuðandstæðing
siran í bæmum, Alþýðuflokkinn. 1-
háldið veit það, að tillögur jafn-
aðarmanina í málefnum bæjarfé-
lagsins verða þvi vinsælli, sem al-
menni'ngur kynnist þeim betur, og
þess vegna reynir.það að koma
í veg fyrir birtiragu þeá.rra í út-
varpinu.
Vegabætnr I Plóa.
Á aöalfundi Mjólkurbús Flóa-
manraa, sem áður hefir verið sagt
frá hér í blaðáinu, voru samþykt-
ar 2 tillögur svohljóðandi:
enn í viegi fyrir almennri þátt-
töku Flóabænda í Mjólkurbúi
Fióamainraa, þá skorar fundurinn
á vegamálastjóra og rMsstjóira,
að láta ranrasaka hvaða viðbótar-
vegi vamtar, svo að allir Flóa-
bæradur getá náð til búsins með
sem líkastri aðstöðu.
Með því að aðalfuindur Mjólk-
urbús Flóamanna álftur, að sam-
gcraguteppa, sem verður á hverj-
um vetri vegraa srajóa á leiðinai
milli Suðurlaradsundirlendis og
Reykjavikur, sé eitt af aðalmeinr
um þessara héraða, þá skorar
funduriran á ríkisstjómina að láta
þegar á in-æista sumri fara að gera
þá samgcragubót millli þessara
héraða, sem verði örugg í sinjó-
þyragslum á vetrar'diegi.
Útgerðarsamvlannfélagfð
f Nesbanpstað
NORÐFIRÐI 1/3. (FÚ.)
Samvinraufélag útgerðarmanna í
Neskaupstaði hélt nýlega aðal-
fund siran. Félagið hefir starfað í
2 ár og taldi við síðustu árslok
53 félaga. Sjóðdr námu 9469,86 kr.
við síðustu áTamót auk tekjueft-
irstöðva, er raámu 4438,23 kr. Fé-
lagið var skuldlaust við ánslok
og átti engar útistandandi skuld-
Spánarmetitan fisk fyrir 36 000 kr.
Óseldar fiskbirgðir félagsmarania
voru við árslok 830 skp. Fiskur
þessi var verkaður og óverkaður
og var seldur í lok janúaiimáraa'ð-
ar fyrár 43 000 kr. Einraig seldi
félagið á árinu 835 smálestir af
salti fyrir 31 500 kr. og fiskumr
búðir og veiðarfæri fyrir 59000
kr. Samviinnufélag þetta er
stærsta fyrirtæki, sem starfað hef-
ir á Norðfirði á hneiraum sam-
vinnugrundvelii. Framkvæmdar-
stjóri er Kristján Sigtryggsson.
Italski risinn Garnera
heldnr heimsmelstaratitlinnm
i hnefalelkum
NEW YORK, 2. marz. (UP.-FB.)
Hraefaleikskeppni fór fram um
heimsraeistaratiti'Jnn milj Carne-
ra og Tommy Loughtan. Cannena
bar sigur úr býtum. Haran sló
Loughtan aldnei niður, en var
dæmdur sigurkm, Leikurinn fór
(fram í 15 umferðum. Eftir 10. um-
ferðáma var ljóst, áð Carraera
mumdi hafa betuT. Áhorfendur
voru tdltölulega fáir, eða .20 000
—30 000 og tekjunnar af keppn-
irani um 55 000 dollara, eða ekM
fyrir útgjöldum. — Kappleikurinin
fór fram í Miami, Florida.
Með því að vegalagning á
nokkrum stöðum í Flóa stgndur ir. Félaigið seidi á árinu 5134 skp.