Alþýðublaðið - 06.03.1934, Blaðsíða 2

'JÞRIÐJUDAGINN 6. MARZ 1934.
AL^Ý&fíBLA&IÐ
a

Hverjar tryggingar hefir þjóðin
fyrir starfhæfni kennaranna?
Eftir sr. Sigurð Einarsson.
HANS FALLADA:
Hvað nú —
ungi maður?
Islenzk þýðing eftir Magnús Ásgeirsson
(sókinarínnar, vefst það góða stund fyrir Pinnieberg, hvað hann eigi
að skrifa. Loksdins ræður hann af að skrifa að eins eitt orð: Jach-
mainn, og því næst biður hann ennþá lengi, lengi þangiað til að
skrifstofusendil'l í gnáum eiinkennisbúningi kiemur og tekur við
seðlániun og fer með hainn eftir að hafa athugað bæði seðilinn og
sendandann mjög gaumgæfSliegai. En að vörmu ,spori kemur
drengurinn aftur og fier mieð hann gegnum dyr á langborðinu inn
í hliðarskrifstofu, framherbetigi Lehmanns, þar sem einkaritæfil
hans biður hann að taka sér sæti, þvi áð skrifstofujfetjórinn sé ekki.
viðlátinn í bil|L Einkarii,taJinn er dama komiin af æskualdril, gui-
bleák í frjamain og kjökurieg bæði á svip og í irómi.
Skjallaskápar stainda hvar sem litið er. .Þeir standa opnir þestsa
sfundina og í þeim sjást heilar fylkinigar af bláum, gulum fog
grænum og rnuðurn bréfahylkjum með litluim nafnseðli á hverjjui
þeiria. Piinnebeiig lies nöfnin Piiechte, Pilchnier, Físcber. Petta eru
nöfn á væntanlegum samverkamö nnum, hugsar hann — þetta er
skrásyfir starfsfólkið og sikjöii sem það var'ða. Mörg heftin eru
fjarska þuinin, sum örHagaptöggiin eru miðlungsþykk, en fram úr
þeirri þykt fara örlög verzftunanþjóna tæplega.
Uingfrúin með gulblieika andlitið gengur fram og aftur um skrib
stofuna. iHún tekur papþirsörk, virðir hana fyrir sér með þjáni-
ingarsvip, gatar ham og festir hana áiím; í teditt heftx'ð. Er það uppr
sögn eða launahækkun ? Stendur kansikle í bréfinu, að uingfrú Bier
verði að vem vingjarnlegri við viðskiCtamennjina eftiriq'íðis ? Á
moigun — éða strax! iidag — verður ungfrúin með gulbleika and-
iitið fcanske að skrifa Jóhtipfles Phimeberg; utan á eitt skjalahylkiíð'.
Betur áð svo færi!
Síminn hringir tvisvar. Ungfrúin flieygi'r því frá sér, sem hún
er m|eð í höindiuinum, og segir,: „Já, herra Lehmann —- já, harna
Lehmann — undjir einis, herna Lehmann,“ — og opnar síðan renni-
hurðina, sem er klædd og bólstruð, fyrir Pinneberg. Það en gott,
að ég hefi fyigst með þessu sjálfur, segir hann. Maður á aucfejiá-
anlega áð vera svo auðm(júkur og fáorður, sem mögulegt er. Já,
herra Lehmann. — Undár eins, herra Lehmann.
Þetta er feiknastórt herbergl Einn vegurinn er næstum eir\óm>-
ar rúðux og fyrir framiainl þennan gLervegg stendur geysimikið
siírifborð. Á því er ekkert, mema símaáhald og stór, gulur blý-
aintur. Ekki papþírshlaið eða neitt annað. Ekki neitt. öðrum megin
við skrifhoirðið stend;ur hægindastóll. Hinum megin er lít'ill tágar
stóli og á hoinum sitin' Lehmamn, Hann er hávaxinn, gulJeitur í
andliti, sköllóttur með lítáð svart yfirshegg. Augun eru dökk,
kringlótt og hvöss og aindlitáð fult af þverhrukkum.
Pinneberg staðnæmist fyrir framan skrifhorðið. .Hann lætur
hendumar lafa niður mieð buxnaBkálmunum og hefir dregið höf-
tuðið alveg niður á miillá axlanna ti! þass að vera ekil of stór
frammi fyrir herra Lehmiajnm. Því að það er að einls að nafninu
til, að herra Lehmamm situr á tágastóil. Ef sýna ætti hina raunveru,-
legu fjarlægð milli þeirra, æ-tti hamri að sitja í efsta þrepji í há,L
um, stjga.
„Góðam daginn," segir Pinneherg lágt og auðmjúklega og hneig-
ir sig. Herra Lehittamri svajar engu, heldur grípur stóra blýantinn
og lætur hainn standa upp á endann, Pinneberg bíður átekta.
„Erindið?" segir heenra Lehmann loksins í höstum og harð-
neskjulegum rómi
Orðiin hafa sviptíð áhrif á Pimmeberg og hnefaihögg fyrir neðam
beltiisstað: „£g — ég hélft ajð herra Jachmarin —“ Svo istendur
hann alveg á öridiirini og kiemjur ekki orði út úr sér.
ijehmariri skrifstofustjóri sér hvað Pinnieherg líður. „Herra Jach-
mann kemur mér ekki mokkum skapaðan hlut við. £g vil vita,
hvaða eriindi pér eigið."
„Ég sæki um aifgreiðslumaririSstöðu," segir Pinneberg. Hann tal-
ar ákaflega hægt til þess að sfainda ekki á öndinni í annað sinn
og verða orðlaus.
Herra Lehiriariri leggur bilýa|nti,nn á borðið og lýsir yfir því, aö
fyrirtækið taki afls eng,a nýja miemri í atvinnia En af því að hann
er þihliinmæðán sjáLf, brður hann dálítið við [langað til að hann,
snýr blýaintinum aftur upp á ©ndann og segir: „Var það riokkuð
annað?"
efna. Og þá er bezt farið í þeim
jÞegar svo mjög er um skóla-
málön ritað, sem nú hefir verið
uindanfarið, er ekki ósenniLagt að
ofanrituð spuming vakni fyrir
mörgum. Mér er og kunnugt um,
að svo er. Að sönnu einkum
fyrir þeim hluta manna, sem full-
komLega er sér þess meðvitandi,
að hann skortir margt það að
Leggja fram til uppeldisstarfsms,
sem æskilegt væri að foneldrar
hefðu, þekkiingu, efni, aðstöðu,
heilsu o. s. frv., og sem einmftt
þess vegina kysi að eiga í fcenn-
arastéttiinni góðviljaða samverka-
meinn, sem óhætt er að treysta.
Og það er einmitt til þessara
manna, sem ég beini orðum míin-
um.
Hijna læt ég mér i léttu rúmi
liggja, sem vegna mentunarlieysis
bæði hjartalaigs og hugsunar, eða
pólitílsks og trúarlegs haturs hika
ekki við að mannskemma heila
stétt manna, kennaraistéttina, og
vega að starfsfriði skólainna og
barmanna tii þess að rógbiita ein-
staka aindstæðinga. Bæði er, að
við þá er ekki orðum skiftaindi,
því að sá, sem við er rætt eitt-
hvert mál, verður að fullnægja
frumræmistu kröfum um að hafa
vit á því, og hitt, að það er alt
arinað en róleg íhugun málsins,
sem þessa meinn vantar. Þessa
vegria er það, að ég mun ekki
svara gífuryrtum og hatursfull-
um -árásum Sveins Jónissonar og
Gisla í Á'si í minn garð í guðs-
rííkjís Endurreisn þeirra, né vís-
vitandi ósannindum og vaðli föð-
nr hairts' í Vísi. Hann gefuf í skyn,
að ég hafi veriö að slægjast eft-
ir embætti hans í Bamavemdar-
ráði! Hvað segir ráðherrann, sem
veitti honum embættið, um það?
Eða hefir Ástvaldur reynslu fyr-
ir því, að honum sé óhætt að
krita liðugt opinberlega, þegar sá
riiaður á í hlut?
Nú myndi lesandinn spyrja,
hvaða skiiyrði ég hefði til þess
að svara spurningunni um starf-
hæfni kennaranna.
Kynni mín af kennarastéttinni
taka fyrst og fremst til þess hluit-
ans, sem hefir verið nemendur
mínir hin síðari ár. þau eru bygð
á kunnleikum á þessu fólki og
starfi skólans á þessum árum.
Auk þess allmikil kynni af hinu
eldra starfsliði, störfum einstakra
kemnara og almennri félagsstarf-
semi kiennarastéttarinnar. Og þó
það skifti ekki miklu máli, þá
er mér það rnokkur styrkur, að
ejrin vetur átti ég þess kost fyr*-
ir nokkrum árum að kyimast til
muna vinnubrögðum æðri skól-
anna og kennnaraliði. sÞessari
starfsemi var hætt í óþökk flestra
þeirna starfsmanna, er hún varð-
aði, áður en hún kæmi að til-
æltuðum motum, af ástæðum, sem
hér er óþarfi að greina. Hér var
um tilraun að ræða af hálfu hins
opiinbera til samræmdnar athug-
uinar á himi hærra skóLastarfi og
henni á ég það að þakka, að ég
get með nokkurri vissu látið í
Ijós rökstudda skoðum ‘ á hæfi-
Leikum, dug og manndómi þessa
kennaraliðs, sem útskrifað hef-
ir verið síðari árin, t d. miðað
við þroska æskumarina þeirra, er
skipuðu hina hærri skóla vet-
urinn 1929—30.
Og ég ætla hiklaust að full-
yrða, að þessi starfsmannahóp'-
ur hafi verið eiins líklegur eins
<og hver annar, s,em verið er aið
uind.rbúa í öðrum skólum til ann-
ara starfa. Hann. er að langmest-
um hluta greindir unglingar úr
aiþýðustétt, víðs vegar af laind-
iriu, sem af áhuga brjótast í gegn
um skólann og einatt með mikl-
um fómum og erfiði. En þrátt
fyrir alla örðugleika, þá er það
gleðiLega mikill hluti, sem sér í
■framtíðarhlritverki sínu annað og
meira ien aðgang að hinum lágu
launum, sér í því hugsjónastarf,
sem fórnandi er kröftum og vilja,
og toer í brjósti rika þrá til þess
að efla sig betur að þekkiinigu
og starfsleikni. Og ég ætla jafn-
framt að vísa ábyrgðinni á því,
hve mikið fer forgörðum síðar
af þessurn dýrmæta árangri
skólaveruinnar, á bendur væru-
kærra yfirboðara og skipulags-
legra ágalla. Og að því eru áreið-
anlega of mikil brögð.
En hvað kunna þessir menn?
Skólinn er nú aö færast í ham
riýrrar reglugerðar, sem ætlað er
að hæta úr því, sem áfátt kynni
að hafa verið um þekkingu nem-
einda. Lætur nærri að tii þess
að komast inn í skólann þurfi
nú tveggja vetra nám í gagn-
fræðaskóla, héraðsskóla, eða sem
því svarar. Ofam á þetta er bygt
í skólamum með þriggja vetra
námi, svo vel í lögðu, sem hjóð-
amdi þykir fólki á þessu reki.
Æfiingar hafa verið auknar, og
mætti þar enn bæta við, ef húsa-
kostur leyfði, og nokkuð bneytt
um Lnnra skipulag námsinjs í þvi
skyni að gera það hagnýtara. Ég
hygg, að sá verði dómur skyn-
bærra manna, að allar breytingar,
sem þannig hafa verið gerðar á
skólanum, séu tii bóta, og að
Deiinn þekkingarskortur eigi ekki
að verða fótakefli alls þorrans af
þessum oemendum, svo fremi að
þeim veitist viðuinandi starfskil-
yrði.
Ljósastir eru mér að sjálfsögðu
ágallamir í þeim greinum, sem
ég kenni sjálfur, enda ekki ó-
líklegt, að þar kuinni helzt að
hresta á. Á ég þar eirikum við
uppeldisfræðina. Skólinn er enn
fátækur og tækjalííill í þeim efn-
um miðað við það, sem hezt
þekkist með nágrannaþjóðum vor-
um, og æskilegt væri. Hér við
bætist æska nemenda og það,
hve óvanir þeir eru liestri upp-
eldis- og sálfræði-rita, sem veld-
ur því, að nema verður hvert
gruindvallarhugtak írá rótum. Og
gersamleg vöntun íslenskrar
rannsóknar í uppeldisfræðilegum
og skólafræðilegum efnum er hér
ótrúliegur þrándur í götu. Stend-
ur þar fyrir dyrum mikið og þarft
verk, að skipuleggja sjálftkenn-
araliðið til rannsókna og athug-
ana á því sviði með þeim hætti’,
að eitt efini sé fyrir tekið á ári,
og húa skólann eða einhvern ann-
an aðila skilyrðum til þess að
vimna úr þeim athugunum not-
hæfa þekkingu og reymslu. Og
ég iber í brjósti þá voin, að þetta
takist okkur á komandi árum,
og að þeir veljist til forsjár í
skólamálunum, sem vit hafa og
vilja til þess að leggja þamnig
gruinninn að bættum og batnandi
vinnubrögðum í skólunum á
grumdvelli innlendrar uppeldis-
fræðilegrar rannsókmar.
pað skiftir furðu litlu í málj
sem þessu, hvaða sökum kenn-
arastéttin eða einstakLingar eru
bomir af mönnum, sem tæpLega
geta talist heilvita sakir pólitískiv
ar vanstillingar. En það skiftir
aftur óendanl'ega miklu, að þjóðin
(eigi í staríandi og komandikenn-
arastétt samvizkusamt og áhuga-
samt fólk, sem bæði má treysta
um þekkingu og drengskap. Til
drengskapar í þessum efnum
heyrir fynst og fremst að setja
sér andlegan og liíkamLegian
þroska barnsins, hins einstaka
barn'S, sem æðsta markmið. Og
það er ruddalegasta fáfræði í
uppeldiBmáium, að gera sér í
hugarlund. að kennarar sjái yfir-
(ieitt í memendum sínum nokkurs
foonar pólitískt herfang, sem taka
beri strandhöggi fyrir ákveðinn
flokk eða klífcu. Ég efast um
að allur þorri manna geri sér
það fullljóst, hve ríkur sá hugs-
unarháttur er með kennurum yf-
irleitt, að sjá í hverju bami ein-
stakling, sem þeim er trúað fyrir
að leiðbeina, fræða og létta þá
erfiðleika, sem misjafnar gáfur,
óhoil áhrif, skortur, vanheilsa og
ótal' margt annað kann að hafa
Iagt þeim á herðar. Ég þekki per-
sónulega harðsoðna flokksmenn
ákveðinna stjórnmálaflokka, sem
hafa lagt og Leggja á sig mikið
erfiði,' einmitt í þessu cfni, með
svo fullkominni virðingu fyrir
persónuLeika barnsins, andlegu
frelsi þess og komandi sjálfsá-
kvörðunarrétti, að flokksleg sjón-
armið koma þama hvergi nálægt.
Ég fullyrði, að þetta sé viðhorf
kennara Kennaraskólans til nem-
enda sinna, og fuliyrði enn frem-
ur, að þetta viðhorf sé yfirleitt
ríkjandi með memendum skólans
með tilliti til komandi viðfangs-
efna þeirra, enda er það hið eina
sjálfsagða frá uppeldisfræðiLegu
sjónarmiði.
‘iÞetta svarar ekki nærri til fulls
spumingunni um það, hvaða
tryggingar þjóðin hafi fyrtir starf-
hæfni kennaranna, en það hendir
ótvfrætt í áttina um svarið. Og
við þetta skal ég Loks hæta einni
upplýsingu. Auk fræðalunnar í
skólanum og æfinganna er mikil
áhierzla lögð á að veita nemendi-
um vitne&kju um hvar og með
hverju móti afla roegi meiri
fræðslu, og miðað að því að búa
nemendur leikni til þess að getaj
haldið áfram að nema sjálfir. Ég
hefi orðið var við ríkan vilja hjá
nemendum til siíks, og sama
munu aðrir kennarar geta vottað.
Þiessi vilji er ekki ómerkasta
tryggingin fyrir starfhæfni kenn*-
aranna, og hann er æði alment
til staðar. Og ekki einungis hjá
nememdum Kennaraskólans, held-
ur fjölmörgum eldri kiennurum.
En með því að svo er, þá er
það og trúa mri, að ástæðulausar
torhiyggingar og ýfingar við
kennarastéttina komi þeim fyrst
og fremst í koíl, 'er til slíks
efnum sem öðrum.
Annríki og lasleiki befir vald-
ið drætti á þessari grein.
Sigurdur Elnansson.
Frikirkjan i Reykjavík.
Áheit og gjafir: Móttekið af
dagblaðiriu „Vísi“ frá ónefndum
kr. 5,00, M. M. 5,00, Lilju Krist-
jáinsd. frá óinefndri konu kr. ,5,00.
Beztu þakkir. Ásm- Gestsso<n.
Trúlofunarhrintjar
alt af fyriiliggjandi
Haraldnr Hagan.
Simi 3890. — Austurstræti 3.
JÓN DALMANNSSON
l ÖULLSMIÐUR I
ÞINGHOLTSSTRÆTI t
Isleuzk málverk margs konar og rammará Freyjugötu 11«