Alþýðublaðið - 12.03.1934, Qupperneq 1

MÁNUDAGINN 12. MARZ ÍÖ34.
XV. ÁRGANGUR. 120. TÖLUBL.
—————B— I '■■■I————■———M-ll. . I .1,111, —
UPPLAG
10,000
elntðk
ElTSTJÓRIs
9. R. VALDEMARSSON
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
ÖAQBUP.ÐlÐ fcemor út alto wtrte ösga kl. 3—4 ílMejflJ As&rtftagioUd fcr. 2.0Ö 6 naftRöÓi — br. 5,00 tyrlr 3 rnacuöl, ef greitt er fyrirlram. { lausasóiu Jtoar&r blaOiö IQ aura. VIKUBLAÖIÐ
éimaur út & bveijum miÐvifcudesl. Þoö fcestar aQáelas kr. 5.00 & úrt. i pvt bittast allar helðtu gceinar, er birtast l dagblaOinu. Irettir og vlkuynriit. RITSTJORN OO AFORSIÐSLÁ ÁlpýOU'
tsðaðsiaiB ©r vió HverflsgOtu ar 8— 10 SÍMAR : 4900' afgreiOsla og oiíffífaiogar. 4901: ritstiórn (lnniendar fréttir), 4902: ritstjóri, 4W3: Vilhjólmur 3. Vilhjaimsson, blaOamaður (heima),
ftlciwgnús Ásgeirwsoa. blaóamaóar Framnesvegi 13. 4904* F R ViMMnanwon Htitiðri (h«ím»). 2937* Siguróur (óhannesson. afgreiðsiu> og auglýsJngastfórt ihflltnai, 4905* preutsmJOJan
RANNSÓKNIN í SEÐLAÞJÓFNAÐARMÁLINU
—..... ....................... 1
Áðalgfaldkeri Landsbankans
staðlnn að óreiðu i starfi
sínu í morg ár
: i' ; -----
Hann hefir keyptt falskar ávfsanir af
MJálknrfélagi Reykjavíkar og geymt
pær sem peninga f sjóði
Gjaldkerlnn var tekinn fastnr á laugardaginn
Alþýðuhverfin
i Vesturbænum
Nýir verkamannabústaðr
verða bygðir á þessu ári
Eftir Héðinn Valdimarsson.
Aðalgjaldkeri Lands-
bankans, Guðmundiu Guð
mundsson frá Reykholti,
var tekinn fastur síðdegis
ú laugardaginn og settur
i gœzluvarðhald.
í sambandi við rann-
sóknina í seðlapjófnaðar
málinu hefir komist upp
um stórfeldar misfellur í
starfi hans um langan tíma
Eins Oig Alþýðublaðið hefir áð-
Ur skýrt fró, hefir rannsóknin i
&eð!apjóínaðarmá:inu undanfarna
daga aðallega snúist um það,
að rannsaka hvort nokkuð væri
■athugavert við störf og reiknings-
færslu gjaldkera Landsbankans
sem höfðu lykla að peningahólfi
bankans, sem líkur eru til að
: seðlunum hafi verið stolið úr.
Lessir menn eru alls 4, aðalgjald-
.keri bankans, Guðmundur Guð-
.mundsson, tveir aðstoðargjaldker-
;ar í Landsbankanum, Sigurður
Sigurðsson og Pétur Hoffmafln,
og Ingvar Sigurðsson, foistjóri
útibússinis. við Klapparstíg.
Húsfann óknirna?
Daginn eftir að seðiahvarfið
fcomst upp, var húsrannsókn
g^orð hjá öllum aðstoðargjaldfcer-
unuci premur og auk pess hjá
œinum starfsmanni í útibúinu við
Klapparstíg, en, EKKI hjá aðal-
igjaldkeranum Guðmundi Guð-
mundssyni, sem nú befir verið
jsiettur í gæzluvarðhald. Var það
vðsið með pvl, að Guðmundur
beíðí Verið heima hjá sér og
:efckí feomið í hanikann daginn og
kvöldið áður en seðlahvurfið
varð.
Við húsrannsóktr hjá aðstoðar-
gjaldfcerunum og starfsmanni
útibúsins kom ekkert fram,
er benti til J>ess, að þeir væru
sefcir. En bankastjóm Landsbank'
'jms ákvað þó, a& vikja peim öll-
um (og aðalgjaldkeranum frá
stðrfum um stundarsakir, eða a.
m. k.meðan rannsókn færi fram í
málinu, Við rannsókn á störfum
aðalgja!dke«ans komu von bráðar
fram aokkujr atriði sem sýndu,
að stóilfeld óweiða og óregla hefði
.átt sér stað í starfi hans um
lanigan tima.
Var síðan loksins gerð húsr
rannjsókjn á heimili hans um há-
degi á laugardag. Húsrannsóknin
mun eWki hafa borið meinn árang-
ur. En hinsvegar þótti svo margt
tortryggilegt hafa komið fram
við rartnsóknina á störfum aðal-
gjaidkerans, að ástæða pótti til
að taka hann fastan og hafa
hamn í gæduvarðhaldi meðan
rannsókSiinni yrði haldið áfram.
Varð það auðvitað sjálfsagt þeg-
iir i upphafi rannsóknaiinnar, eins
Við si&ustu áramót fór fram
-sjóðtalning í bankanum, og kom
þá ekkert fram, er sérstaklega
athugavert þótti.
En við rannsókn málsins und-
anfarna daga hefir það komið í
ljós, að Guðmundur Guðmunds-
son hefir um nokkurn tínfa tek-
ið við og greitt með fé bankans
ávísanir frá Mjólkurfélagi
Reykjavífeur Oig jafnvel flfiri
verzlunarhúsum hér í bænum,
sem ekki munu hafa átt inni
fyrir ávísununum.
Ávísanir þecsar hefir Guðmund-
ur síðan látið liggja sem peninga
t sjóði og ekki látið fii'.mvísa
þeám. Mun eitthvað af slíkum á-
vísunum hafa legið i sjóðnum
tímum saman — og verið taldar
með siem pieningar við sjóðtaln-
ingu. Leikur jafnvel grunur á, að
þær ha.fi verið endumýjaðar við
og við til þess að aídur þeirra
skyldi ekki vekja grun.
Ávísanlrnar frá Mjólkurfélagi
Reykjavíkur munu allar hafa ver-
j& stílftðar á Útvegsbankann, og
og Alþýðublaöið benti þá þegar
á, að setja alla gjaldkerana, sem
höfðu lykla að peningahólfinu, í
gæziuvarðhald.
Guðmundur Guðmundsson að-
algjaldkeri mun ekki hafa verið
settur í gæzluvarðhald vegna
þess, að hann sé sérstaklega
grunaður um að vera valdur að
seðiahvarfinu. Hann hefir þegar
verið yfirheyrður í fangahúsinu,
en mun ekki enn hafa játað á
sig meitt sérstakt.
Hins vegaT er víst, að við rann-
sókn málsins hefir það komið
fram, að mjög alvarlegar misfelL
ur hafa átt sér stað í starfi hans
í mörg ár, og hefir Alþýðublaðið
heyrt frá áreiðanlegum heimild-
um, að þær helztu þeirra séu
þessar:
hafa numið .mörgum tugum þús-
unda alls.
Pað þykir enn frtemur benda á
tortryggilegt samband gjaidfcer-
ans við Mjólkurfélagið, að út-
tektaTskuid hans við félagiðhefir
reynst að vera óeðlilega há, eða
9000 kr.. að upphæð frá tveim
síðustu áTum.
Mjólkurfélag Reykjavíkur mun
hins vegar hafa átt í nokkrum
erfið'leikum um greiðslur undan-
farna mánuði vegna tapa á gjald-
þrotum ýmsra verzlunarfyrlr-
tækja, er það hefir iánað fé eða
vörur, og var t. d. riðið við „yf-
irdnáttarmálið" í Útvegsbankanr
um fyrir skömmu. Hafði það
fengið þar lítils háttar „yfirdrált",
fram yfir það, sem stjóm bank-
ans hafði leyft.
Ó.elða i gia!dlieraslðrfonnni
undanfarin ár.
Fyrir 2—3 árum hurfu um 15
þúsund krónur í seðlumc í Lands-
bankanum. Varð aldxei uppvíst
að fullu uip orsakir þess, en
Alþýðuflokkurinn hefir lengi
barist fyrir bættu og nægu hús-
ínæði í bœjum landsins fyrir al-
þýðu manna. ihaldið í bæjar-
stjórn Reykjavíkur hefir barist á
móti öllum tillögum í þá átt, að
bæriinn bygði sjálfur eða sieldi
eða leigði íbúðir fyrir aíþýðu-
fólk, eins og víðast er gert er-
lendis í borgum af sömu stærð.
Alþýðuflokkurinn tók því mál-
ið upp á þingi og fékk samr
þykt, gegn mótspyrnu íhaldsins,
löy im verlmmannabústadi árið
1929. Eftir þeim eru ■stofnaðir
bijgylnyasjói'öir í kaupstcðunuim,,
sem fá styrk úr bæjarsjóði og
ríkissjóði og geta auk þess tek-
ið fé að láni, með ábyrgð bæjar
og ríkis. Fé sitt lána bygginga-
sjóðir ívmadhvort bœjarfélögwn
eða byggmyafálögum alpýda, til
Guðm. Guðmundsson og Guð-
mundur Loftsson bankastarfs-
maður urðu að taka að sér að
standa skil á upphæðinni vegna
þess, að talið var að hún hefði
verið í þeirra ábyrgð.
Upphæð þessi hefir ekki verið
grei dd enn.
Við sjóðtalningu í bankanum
hefÍT hvað eftir annað vantað
svo háar upphæðir, að ekki hief-
ir þótt eðlilegt, þótt gert sé ráð
fyrir, að mistalning geti átt sér
stað. Greiðir bankinn gjaldkeran-
um 2 þúsimd krónur á ári í
mistalningarfé, auk launa hans,
siem eru 12 þúsund krónur á
ári. En um næstsfðustu áramót
mun „mistainingin" hafa numið
um 10 þúsund krónum, bankan-
um, í óhag.
1 nóvember í haust kom það
auk þess í ljós við sjóðtalningu,
að 8 þúsund krónur vantaði í
sjóðinm og varð ekki uppiýst
hvernig á því stæði, þrátt fyrir
rannsókn og endurskoðun, sem
fram fór í bankanum, i þvi sam-
bandi. (
Guðmundur Guðmundsson hef-
ir lengi verið starfsmaður í
Landsbankanum. Hann tók við
aða’gjaldkerastörfum bankans af
Jóni Pálssyni árið 1927, og fékk
veitingu fyrir starfinu árið 1928.
Hefir farið orð af því, að hann
lifðá mjög um efni , fram, og
stundaði auk þess fjárhættuspil
(Frh. á 4. síðu.)
þess að reisa vönduð hús úr var-
anlegu efni. Greiðsla vaxta og af-
borgana af lánum til bygginga-
sjóðs var ákveðLn samtals 6°/o ó
ári, en á sl. ári fékk Alþýðufloikik-
urinn þessi iánskjör bætt, svo
að nú á að greiða 5°/o samtais í
vexti og afborgun.
þegar þessi lög höfðu verið
samþykt, kom Alþýðuflokkurinn
fyrst mieð tillögur í bæjarstjórn
Reykjavíkur um að bœrínn sjálf-
ur notfærði séx lögin og bygði
eftir þeim verkamannabústaði, en
íhaidið feldi það ger&amlega.
pá var sýnt að ekkert yrði
gert í onálinu, nema Alþýðuflokk-
urinn gerði það sjálfur, og giekst
hann þvi fyrir stofnun Bygglng-
crfélags verkamwvna árið 1930.
Það félag fékk síðan lán úr
Byggingasjóði Reykjavíkur og
bygði núverandi verkamannabú-
staði frá því í ágúst 1931 til
14 maí 1932, er flutt var í hús-
in. Það, sem vakti fyrir Alþýðu-
flokknum og stjórn félagsins
með byggingu verkamannabú-
staðanna, var að byggja svo góð*
ar,og þægilegar ibúðir elns og
þær væru beztar í bænum, en
miða stærð þeirra við greiðslu-
getu verkafólks og gera þær svo
ódýrar eins og hægt væri fyrir
svo vandaðar íbúðir, með því að
byggja í einu stórt íbúðahverfi,
kaupa inn alt í einu lagi og
greiða vinnu og efni um leið, yf-
irleitt neyta samtaka alþýðunnar
til þess að láta íbúðir hennar
njóta skipulegra yfirburða stór-
hýsagerðar. jÞetta tókst alt.
Verkamannabústaðirnir í Vestur-
bænum risu upp, vönduð hús og
þægileg, og alþýðumienn keyptu
íbúðirnar með 15<>/o útborgun, en
margir kaupendanna höfðu jafn-
framt mikla stoð í atvinnu við
bygginguna, auk þess sem bygg-
ingarnar urðu löng atvinna fyrir
marga aðxia verkamienn og iðna-ð-
armenn.
Verkamannabústaðimir frá 1932
Bygðar voru 3 álmur við Hiýng-
braut, Bræðraborgarstíg og Ás-
vallagötu, alls 53 fbúðir, sem fé-
lagsmienn keyptu, og auk þeas 1
fbúð, 2 sölubúðir (Kaupfélag Al-
þýðu og AlþýðubrauðgerCa.búð)
og skrifstofa, sem félagið sjálft á.
Byggingarkostnaðurinn varð um
(Frh. á 3. síðu.)
Falskar ávísanir frá Mjólkur
félagi Reykjavíkur.