Morgunblaðið - 08.07.1998, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 8. JÚLÍ1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Áhugi á
landafundum
Leifs Eiríks-
sonar aukist
B andaríski öldungadeildarþingmaðurinn
Tom Harkin heldur frá Islandi uppfullur
áhuga á Islandi og landafundum víkinga.
Hann ræddi við Urði Gunnarsdóttur um
undirbúning hátíðahaldanna í Bandaríkjun-
---------------------------7--
um árið 2000, vináttu sína við forseta Is-
lands og baráttuna við tóbaksframleiðendur.
„ÉG er þess fullviss að ísland á eft-
ir að skipta miklu máli í hátíðahöld-
unum í Bandaríkjunum er nýtt ár-
þúsund gengur í garð. Áhuginn hef-
ur færst í vöxt á hjá þeim sem und-
irbúa hátíðahöldin, A1 Gore varafor-
seti hefur sýnt sögu landsins áhuga
í kjölfar heimsóknar forseta Islands
fyrir tæpu ári og áhugi minn hefur
aukist mikið á málinu. Mun ég hella
mér út í Leifs Eiríkssonar-verkefn-
ið svokallaða er heim er komið,“
segir bandaríski öldungadeildar-
þingmaðurinn Tom Harkin, sem
kom hingað til lands í stutta heim-
sókn. Harkin er áhrifamikill þing-
maður, situr á þingi fyrir demókra-
taflokkinn í Iowa-ríki. Kom þing-
maðurinn hingað fyrir áeggjan for-
seta Islands, Olafs Ragnars Gríms-
sonar, en þeir störfuðu lengi saman
innan aljóðlegra þingmannasam-
taka.
„Vinskapur minn við forseta ykk-
ar nær langt aftur, enda fara skoð-
anir okkar á mörgum málum, t.d.
umhverfis- og varnarmálum, sam-
an. Hann hefur verið óþreytandi við
að uppfræða mig um ísland, sem ég
vissi ekkert um áður en ég kynntist
honum, og um lýðræðishefðina. Ég
hef lengi ætlað mér að koma og nú
loks varð því komið við. Því miður
gátu Ólafur og eiginkona hans ekki
tekið á móti mér svo hér er ég, án
kennara míns og uppfræðara. En
hann sá til þess að ég hef verið
fræddur um flest það sem mig fýsti,
hef auk þess komist á hestbak og
heimsótt fæðingarstað Leifs Eiríks-
sonar.“
Gore áhugasamur
um sögu Islands
Harkin segist uppfullur áhuga á
sögu Leifs og landafundunum og
hyggst einbeita sér að þeim er heim
er komið. „Ólafur Ragnar hefur
einnig verið óþreytandi við að
kynna verkefnið og koma þætti ís-
lands á framfæri. Er hann kom til
Bandaríkjanna íyrir tæpu ári vann
ég meðal annarra að því að hann
hitti Bill Clinton Bandaríkjaforseta,
og saman fórum við Ólafur í kvöld-
verðarboð til Als Gores varaforseta.
Ahugi Gores vaknaði á sögu Is-
lands, ekki síst lýðræðishefðinni og
stöðu þess í heimsstyrjöldinni síð-
ari.
Þá hefur Ellen McCulloch-
Lowell, formaður aldamótanefndar
Lokað
Utsalan
hefst á
morgun

Kringlunni 8-12
sími 568 6688
Morgunblaðið/Jim Smart
„ÁHUGALEYSI kjósenda er mikið áhyggjuefni," segir öldungadeild-
arþingmaðurinn Tom Harkin.
Hvíta hússins, lýst ^yfir áhuga á að
koma til íslands. Eg er því sann-
færður um að íslendingar munu
leika stórt hlutverk í þessum hátíða-
höldum," segir Harkin en hann tel-
ur ennfremur að miklu skipti að frá-
sögnum af landafundum víkinga
verði komið inn í kennsluefni
bandarískra skólabarna, sem búi yf-
ir takmarkaðri vitneskju um þá.
Repúblikanar til hægri,
demókratar á miðjuna
Harkin er gamalreyndur stjóm-
málamaður, sat í fulltrúadeild
Bandaríkjaþings frá 1975-1985 en
tók þá sæti í öldungadeildinni.
Hann var síðast kjörinn 1996 og sit-
ur til ársins 2002. Hins vegar verð-
ur gengið til kosninga til fulltrúa-
deildarinnar í nóvember í haust og
vangaveltur um kosningamar era
löngu hafnar. Aðspurður um hvaða
mál Harkin telji að muni ráða ferð-
inni í kosningabaráttunni segist
hann þess fullviss að repúblikanar
muni reyna með öllum ráðum að
draga Bill Clinton Bandaríkjafor-
seta inn í umræðuna.
Efnahagur landsins sé í blóma,
dregið hafí úr verðbólgu og atvinnu-
leysi og því hafí repbúblikanar ekki
önnur vopn í hendi en að beina
spjótum sínum að Clinton í von um
að almenningur gleypi við því.
„Þetta er siðferðileg herferð. Ég
veit ekki hver sannleikurinn er í
málatilbúnaðinum á hendur forset-
anum um kynferðislega áreitni og
kynferðislegt samband við undir-
menn en það má ekki gleyma því að
það er ekkert fómarlamb í málinu.
Enginn hefur stigið fram á sjónar-
sviðið og sagst vera fómarlamb.
Ekki einu sinni Paula Jones, sem
sakar forsetann um kynferðislega
áreitni."
Harkin segir atlögu pólitískra
andstæðinga forsetans til marks um
að hægri vængnum í repbúblikana-
flokknum hafí vaxið fískur um
hrygg og slíkt sé hvorki flokknum
né þjóðinni til góðs. Demókrata-
flokkurinn hafi hins vegar færst
nær miðju stjómmálanna. „Við telj-
um okkur geta unnið aftur fulltrúa-
deildina, sem repúblikanar ráða
núna, og ég er þess fullviss að efna-
hagsmálin munu þar koma okkur til
góða. Þá held ég að tekist verði á
um umhverfismál, menntamál og
heilbrigðismál, en það eru fyrst og
fremst málefni okkar demókrata."
Harkin segir tveggja flokka kerf-
ið I Bandaríkjunum standast tímans
tönn og þótt þingmenn flokkanna
víki út frá flokksh'nunni og kjósi
þvert á vilja flokksstjórnar, þar á
meðal hann sjálfur, sé það hreint
ekki til marks um að kerfið hafí
gengið sér til húðar. Hins vegar sé
áhugaleysi kjósenda mikið áhyggju-
efni. Æ færri sjái ástæðu til að
mæta á kjörstað og áhuginn minnki
með hverju árinu. Peningarnir hafí
yfirtekið allt og fólki finnist atkvæði
sitt ekki skipta máli lengur.
Umbóta þörf í umhverfismálum
Reyndar hefur demókrötum verið
skákað í einum málaflokka sinna,
umhverfismálunum, þar sem er nýr
stjómmálaflokkur umhverfissinna.
Náði hann 15% fylgi í Nýju-Mexíkó
í síðustu kosningum og kom þar
með í veg fyrir sigur demókrata í
ríkinu, sem talinn hafði verið trygg-
ur. Aðspurður um orðspor Banda-
ríkjamanna í umhverfismálum við-
urkennir Harkin að það mætti vera
betra og taka þurfí til hendinni í
þeim. Þá telur Harkin afar mikil-
vægt að lögð verði áhersla á að að-
stoða þjóðir á borð við Kínverja og
Indverja við að nýta umhverfisvæn-
ar og endumýtanlegar orkulindir á
borð við vatnsafl, í stað t.d. kola, svo
komist verði hjá þeirri gríðarlegu
mengun sem annars verði óumflýj-
anleg með ört vaxandi orkuþörf í
þessum ríkjum.
Erfíð barátta gegn
tóbaksframleiðendum
Nafn Harkins skýtur víða upp
kollinum þegar lesnar eru fréttir af
Bandaríkjaþingi. Hann hefur beitt
sér í heilbrigðismálum og barist
gegn stækkun Atlantshafsbanda-
lagsins, svo eitthvað sé nefnt. En
þekktastur er Harkin líklega íyrir
áratuga baráttu sína gegn tóbaks-
framleiðendum.
Ekki er laust við að Harkin setji
upp uppgjafarsvip þegar minnst er
á þetta baráttumál. Nýlegt frum-
varp Harkins og fleiri demókrata
um skattlagningu á tóbaki mætti
harðri andstöðu úr röðum repúblik-
ana og var því vísað frá. Hart var
tekist á um málið, Harkin fullyrðir
að tóbaksframleiðendur hafi varið
allt frá 40 -800 milljónum dala til
að berjast gegn framvarpinu. „Þeir
lugu hreinlega að fólki með því að
segja að skattar þess myndu
hækka. Tillaga okkar fólst í því að
hækka skatta á tóbak, svo fólki sé í
sjálfsvald sett hvort það greiðir
þennan skatt eða ekki. En almenn-
ingur varð skelfílega raglaður,
menn vissu ekki hvaðan á þá stóð
veðrið. Reynslan í Evrópu sýnir að
menn kaupa tóbak þrátt fyrir að
það sé að minnsta kosti helmingi
dýrara en í Bandaríkjunum. Hækk-
un á tóbaki dregur hins vegar úr
reykingum, einkum hjá unga fólk-
inu, og það tel ég mikilvægasta
þáttinn í baráttu okkar. Takist að
koma í veg fyrir að unglingar undir
tvítugu byrji að reykja er björninn
unninn, líkumar á því að menn byrji
að reykja síðar eru hverfandi."
Harkin segir að ekki sé öll nótt
úti enn, þótt framvarpinu hafi verið
vísað frá og óvíst sé hvort og
hvenær það verði tekið fýrir að
nýju. Hann muni halda baráttu
sinni áfram og voni að skattur á tó-
bak verði eitt þeirra mála sem tek-
ist verður á um í kosningunum í
haust.
Líkams-
rækt aðal-
atriðið
Boston. Reuters.
EKKI er nóg að forðast fítu-
ríkan mat til þess að draga úr
kólesterólmagni í blóðinu,
samkvæmt niðurstöðum rann-
sókna sem birtar eru í New
England Journal of Medicine í
dag. Líkamsrækt er nauðsyn-
leg eigi það markmið að nást.
Rannsóknin stóð í eitt ár og
voru gerðar tilraunir með ýms-
ar samsetningar mataræðis og
líkamsræktar á 377 mönnum
og konum sem höfðu of mikið
af svonefndu „slæmu“ (LDL)
kólesteróli í blóði og of lítið af
„góðu“. Ekkert virðist auka
magn góða kólesterólsins svo
neinu nemi. Neysla fítulítils
matar dregur úr magni þess
slæma að nokkru leyti, en um-
talsverð breyting sást aðeins í
blóði þeirra sem bæði drógu úr
fituneyslu og stunduðu líkams-
rækt af kappi.
Marcia L. Stefanick, við
læknadeild Stanford-háskóla í
Bandaríkjunum, stýrði rann-
sókninni. Hún segir í niður-
stöðum sínum að niðurstöð-
umar „sýni fram á mildlvægi
líkamsræktar í þeim tilvikum
þar sem mataræðið eitt hefur
ekki dregið úr magni LDL kól-
esteróls".
SIÐAN 1972
ISLENSKAR
GÆÐA MÚRVÖRUR Á GÓÐU VERÐI
EÐALPÚSSNING MARGIR LITIR
I I ■■ ■1 steinprýði STANGARHYL 7, SÍMI 567 2777