Morgunblaðið - 01.08.1998, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 1. ÁGÚST 1998
MORGUNB LAÐIÐ
LEIKHÚS
BRÚIN í Mostar í Bosníu var byggð á sextándu öld. Evrópumenn hafa alla tíð verið að reyna að byggja milli sín brýr. Þessi brú var sprengd í loft upp árið 1993.
Bníarsmiðir í Bonn
TANKRED Dorst og Hannah Hurtzig, svo og Mandred Beilharz.
Leikhúshátíðin
í Bonn
? i k
EGAR múrinn féll og
ákveðið var að gera Berlín
að höfuðborg Þýskalands og
allir diplómaturinn, blaða-
bunkamir og stimplamir yrðu fluttir
þangað blasti við að höfuðborgin
Bonn yrði í sámm. I sárabætur fékk
borgin fullt af peningum frá ríkinu til
að halda leikhúshátíð á tveggja ára
fresti, Bonner Biennale. Þar era leik-
ritin sjálf í fyrirrúmi, evrópsk leikrit
frá síðustu tveimur áram, og höfund-
amir skipa öndvegið, fremur en leik-
stjórarnir, leikararnir, leikmynda-
teiknaramir og annað starfsfólk.
Þau Tankred Dorst, Hannah
Hurtzig og Manfred Beilharz era
helstu aðstandendur og skipuleggj-
endur leikhúshátíðarinnar í Bonn.
Þau ferðast um alla Evrópu og velja
athyglisverð leikrit til að sýna á há-
tíðinni og komu meðal annars til ís-
lands og völdu hér „Kaffi“ eftir
Bjarna Jónsson til sýninga. I viðtöl-
um og greinum í sýningarskrá út-
skýrðu þau nokkuð þá hugmynda-
fræði sem að baki býr.
Spyrill: „Til að gleyma nú ekki
neinum á landakortinu era þá til
dæmis einhver áhugaverð nútíma-
leikrit skrifuð í einhverju Eystra-
saltslandanna?"
Hannah Hurtzig: „I Ríga fær
maður að sjá Tékov, Tékov og aftur
Tékov og til viðbótar svolítinn
Dostoévskí. Ef til vill eina leikgerð
upp úr Zola. Frá árinu 1981 hefur
einungis verið gefið út þar eitt lítið
hefti með nýjum leikritum, en af og
til prenta leikhústímaritin eitt leikrit
sem venjulega er illlæsilegt. Þar era
nú tveir eða þrír ungir höfundar.
Eftir umbyltinguna hafa eldi'i höf-
„Hver sagði þetta ... Lars
Norén?“ - „Nei, ekki Norén. Við
þekkjum hann.“ - „Kannski var
það Makedóniumaðurinn sem er
sestur að í Coventry?" - „Nei.“ -
„Franski menntamaðurinn sem
svarar aldrei skilaboðum?“ -
„Nei.“ - „Þessi dæmigerði Finni
sem er álfka þögull og Buster
Keaton og býr í Hannover?" -
„Enginn þeirra þriggja." - „En
sá sem á konuna sem segir við
hann á hverjum morgni: „Af
hveiju drepurðu þig ekki?“ og
ástkonuna sem segir í lok hvers
eftirmiðdags: „Ég ætla að drepa
mig?“ Hvaðan kom hann aftur?“
- „Veit það ekki. Frá Hollandi?
Alla vega var það ekki hann.“ -
„Eða stráklingurinn sem leggur
sig eftir að fylgja i fótspor Witki-
evicz og Malinowskis og er enn-
þá leiðsögumaður í bókmennta
Bonner Biennale í
Þýskalandi er að
verða helsta leik-
húshátíð Evrópu.
Guðrún Gísladóttir
fylgdist með
hátíðinni, sótti
áhugaverðar sýning-
ar og segir frá há-
tíðinni og einstökum
verkum í fjórum
greinum.
ferðum ungra pólskra túrista um
Papúa-Nýju Gíneu, þótt hann sé
löngu búinn að komast að þvi að
Witkievicz hafi aldrei komist alla
leið til Papúa-Nýju Gíneu?“ -
„Onei.“ - „Gamli eistneski heim-
spekingurinn og efnafræðingur-
inn sem hefur skrifað fullt af
leikritum sem hafa verið sett
upp en hann hefur ekki séð eitt
einasta þeirra?“ - „Ég þekki
liann ekki.“ - „Tabucchi?" - „Nei,
hann þekki ég!“ - „Spánverjinn
sem setur upp leikrit eins og
plötusnúður þeytir skífum?" -
„Nei.“ - „En náunginn sem átti
veðurglöggu ömmuna?" - „Hver
þeirra var það?“ - „Rúmenski
fyrrum kjarneðlisfræðingurinn?“
- „Ngi.“
(Utlegging Hönnuh Hurtzig á 13
af þeim 100 leikritahöfundum sem
við sögu komu íBonn.)
undarnir margir farið út í stjómmál
og hætt að skrifa.“
Tankred Dorst: „Eitt undarlegt
land er ísland. Þar skrifa allir leikrit
og allir fai-a að sjá þau. í litla bænum
Reykjavík eru átta eða tíu leikhús,
eitt stórt Þjóðleikhús og stórt Borg-
arleikhús, og öll sýna þau ný verk.
Mörg eftir ensku hefðinni, sem sé
„well-made plays“. Við höfum boðið
hingað framraun eins höfundar það-
an, en áttum völ á fleiram. Þeir
glíma náttúrlega ekki við þessi sömu
vandamál og við hér eða í Austur-
Evrópu; stríð, eftir-stríð og atvinnu-
leysi era ekki þeirra viðfangsefni. Að
því leyti eru þeir óttalegir sakleys-
ingjar, en þeir eiga náttúrlega alltaf
við sín fjölskylduvandamál að stríða,
eins og allir aðrir.“
Hafið þið tekið eftir því að flestir
kunna ekki að hvísla? Þein-i guðsgjöf
að geta talað lágt, blíðlega og þó
skýrt virðist hafa verið útdeilt af
engli sem nú er hættur störfum. En
Bonner Biennale reiðir sig þó enn á
flinka hvíslara. Við ferðuðumst til 35
landa (sjálf komst ég yfir 29 lönd og
ferðaðist 163.560 kílómetra) og í
fæstum landanna þekktum við haus
eða sporð á tungumálinu. Oftar en
ekki var engin þýðing til reiðu áður
en við sáum þær sýningar sem við
ætluðum okkur. En alltaf var mann-
eskja í sætinu við hliðina á okkur sem
átti að hvísla lágvæm þýðingu í okk-
ar þýsku eyra, en sem undantekning-
arlítið beljaði og jamiaði í staðinn.
Eigi að síður komu þessir þýðendur
að miklu gagni, þó ekki væri nema tU
þess að biðja á eigin máli landa sína
afsökunar á ófullnægjandi hvíslinu.
Þannig komst ég að bágri stöðu
hvísls um alla Evrópu.
Að sjá frábæra sýningu eftir að
ferðast um og legið í pappírum mán-
uðum saman er fyi'ir flesta leiklist-
arhátíðarstjóra eins og að ná loksins
í mark í maraþonhlaupi, en ekki fyr-
ir okkur sem stýram Tvíæringnum í
Bonn. Fyrir okkur er það bara að
taka sér stöðu við startbyssuna.
Þýskan er markið sem keppt er að.
Oft verður að drösla leikritunum á
þýsku með viðkomu í tveimur öðrum
tungumálum; við verðum að notast
við brot, bráðabirgðaþýðingar, sér-