Morgunblaðið - 01.08.1998, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 1. ÁGÚST 1998
MORGUNB LAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
I
>
>
Aðgátar er þörf
ákveðnar greinar verslunar að
berjast við höft og skort á eðlilegu
athafnafrelsi. Fáh- tengja fiskveiði-
stjómun við verslun. Þó er útflutn-
VERSLUNARMENN fagna nú
í 105. sinn sérstökum frídegi sín-
um, fyrsta mánudag í ágúst. Við
fögnum þessum degi nú við góðæri
og meiri kaupmátt en þekkst hefur
lengi hér á landi. Þetta
góðæri hefur vissulega
skilað sér til verslun-
arinnar. Aukin neysla
leiðir til aukinnar veltu
og betri afkomu, sem
meðal annars er versl-
unarfyrirtækjum
hvatning til umtals-
verðrar fjárfestingar
og nauðsjmlegrar upp-
byggingar. Það em
góð tíðindi, enda er
versluninni nauðsyn-
legt að endumýja at-
vinnutæki sín, þar á
meðal húsnæði, rétt
eins og öðrum atvinnu-
greinum. Ymis teikn
Jón
Ásbjörnsson
em hins vegar á lofti um að góðær-
ið kunni enn einu sinni að fara úr
böndunum, að hagkerfið sé farið að
ofhitna og að tímabært sé að grípa
til aðgerða sem slá á þenslu. Sam-
tök verslunarinnar bentu á þessa
hættu, strax í kjölfar kjarasamn-
inga á síðasta ári. Um leið var bent
á hlutverk ríkisvaldsins við slíkar
aðstæðui- og þá kyndugu ráðstöfun
að samhliða umtalsverðum launa-
hækkunum ákvað ríkisstjórn að af-
nema frádrátt vegna hlutabréfa-
kaupa og taka upp fjármagnstekju-
skatt. Hvort tveggja var gert án
þess að nokkuð annað kæmi í stað-
inn sem örvað gæti spamað. Sam-
tök verslunarinnar hafa lengi verið
þeirrar skoðunar að brýnt sé að
örva sparnað með skattaívilnunum,
ekki síst í tengslum við hlutabréfa-
kaup. Full ástæða er fyrir stjórn-
völd að íhuga þetta nú, þótt út-
færsla gæti orðið önnur en áður.
Þegar skattafrádráttur vegna
hlutabréfakaupa var tekinn upp á
sínum tíma var markmiðið hvort
tveggja, að örva spamað en ekki
síður að hleypa traustari stoðum
undir veikburða hlutabréfamarkað
sem þá var að hefja starfsemi hér.
í dag era aðstæður aðrar. Skattaí-
vilnun vegna hlutabréfakaupa ætti
í dag ekki síður að hafa nýsköpun
og aukna fjölbreytni í atvinnulífinu
að markmiði, t.d. með því að tak-
marka slíkan frádrátt við ný bréf
eða hlutabréf í nýjum
fyrirtækjum. Þetta
verður enn mikilvæg-
ara þegar horft er til
fyrirhugaðrar sölu rík-
isbankanna. Ástæða er
til þess að taka undir
hugmyndir um að í því
efni verði „breska leið-
in“ farin, þ.e. að hluti
þeirra bréfa verði
seldur í mjög almennri
sölu. Það fýrirkomulag
gafst Bretum vel við
sölu og einkavæðingu
margra stærstu ríkis-
fyrirtækja sinna. Sam-
tök verslunarinnar -
FIS era regnhlífar-
samtök fyrirtækja sem stunda inn-
og útflutning, heildsölu- og smá-
söludreifingu. Á þessu ári fógnum
Frídagur verslunar-
manna er fyrst og
fremst sameiningar-
tákn, segir Jón
Ásbjörnsson, sem und-
irstrikar mikilvægí
þeirrar atvinnugreinar
sem við störfum við.
við 70 ára afmæli félagsins og það
er okkur ofarlega í huga að sú at-
vinnugrein sem við störfum við,
þ.e. verslunin, snertir flesta þætti
þjóðlífsins. Saga félagsins er ná-
tengd sögu verslunarfrelsis hér á
landi og stöðugri baráttu fyrir af-
námi hafta, einokunar og opnu við-
skiptaumhverfi. Gífurleg breyting
hefur orðið í umhverfi verslunar
síðustu áratugi og þarf reyndar
ekki að horfa lengra en áratug aft-
ur í tímann til að undrast hversu
mikið hefur breyst. Enn era þó
ingsverslun sú grein sem einna
harðast hefur orðið fyrir barðinu á
gildandi kvótakerfi. Einn helsti
hemill á frekari útrás og sókn þess-
ara fyrirtækja er hið óréttláta kerfi
veiðistjórnunar sem Islendingar
hafa búið við um árabil. Vaxandi
óánægja um allt land hlýtur að
kalla á breytingar fyrr en margan
grunar. Verslunarmannahelgin er í
hugum margra hápunktur sumars-
ins. Og sumarið er helsti annatími í
ferðamannaverslun, ört vaxandi at-
vinnugrein sem enn býr yfir
ógrynnum tækifæra til atvinnu- og
verðmætasköpunar. Nýlegar tölur
benda til þess auka megi tekjur
verslunarinnar af ferðamönnum
um allt að 1,75 milljarða á ári, sem
er rúmlega 50% aukning frá því
sem nú er. Samtök verslunarinnar
hafa lengi sett ferðamannaverslun
á oddinn og m.a. gengist fyrii- vel
heppnuðum námskeiðum um þjón-
ustu og samskipti við erlenda
ferðamenn fyrir félagsmenn sína
og starfsmenn þeirra. Verslunar-
mannahelgin er líka einn helsti
annatími margra þeirra sem við
verslun starfa. Hætt er við að
mörgum þætti lítið til ferðalaga
koma þessa helgi ef verslunarmenn
væra ekki tilbúnir að standa vakt-
ina og selja þær vörar og þá þjón-
ustu sem leitað er eftir. Frídagur
verslunarmanna er því í raun frem-
ur orðinn frídagur hins almenna
launamanns. I hugum okkar sem
störfum við verslun er hann þó
fyrst og fremst merkilegt samein-
ingartákn sem undirstrikar mikil-
vægi þeiiTar atvinnugreinar sem
við störfum við. Verslun er ein mik-
ilvægasta atvinnugrein þessarar
þjóðar. Hún ræður yfir mestum
mannafla og skilar mestum skatt-
tekjum i þjóðarbúið. Án verslunar
væri fábrotið mannlíf á íslandi.
Þess skulum við minnast á frídegi
verslunarmanna. Með bestu kveðj-
um til allra sem við verslun stai-fa
nær og fjær og óskum um farsæla
verslunarmannahelgi.
Höfundur er formaður Samtaka
verslunarinnar.
Hið nýj a vinstri
Hjörvars
I JUNIBYRJUN
birtist í Morgunblað-
inu grein eftir Helga
Hjörvar, nýkjörinn
borgarfulltrúa Reykja-
víkurlistans. Þar lýsti
hann hinu nýja vinstri.
Það er stjómmálaafl
sem verður til við sam-
einingu félagshyggju-
fólks. Reykjavíkurlist-
inn er undanfari þess
og því er borgarfull-
trúinn svo fær um að
lýsa því og vera boð-
beri hins nýja vinstri.
Hinu nýja vinstri er
svo lýst að það leiði
hvarvetna framsækin
Kristinn H.
Gunnarsson
urkenni að ég r efast
um sumt af því. I próf-
kjöri Reykjavíkurlist-
ans var búin til regla,
að kröfu Hjörvars og
fleiri, sem þýddi að sá
sem fékk 800 atkvæði í
1. sæti taldist hafa
sigrað þann sem fékk
1300 atkvæði í það
sæti. Þess vegna er
Helgi Hjörvar 1. mað-
ur á Reykjavíkurlist-
anum. Þetta er alveg
ný útgáfa af lýðræðis-
legum kosningum en
sýnir vissulega gífur-
legt víðsýni og um-
burðarlyndi af hálfu
samfélög inní nýja öld. Að það sé
frjálslynt stjórnmálaafl, víðsýnt og
umburðarlynt. Að þar rúmist ólík-
ar skoðanir og það ásamt lýðræðis-
legri umræðu innan hreyfingarinn-
ar sé forsenda fyrir vexti og við-
gangi hennar. Minna má nú gagn
gera. Innan Alþýðubandalagsins
hafa svo sannarlega verið áram
saman ólíkar skoðanir og mikil lýð-
ræðisleg umræða. Enginn skortur
hefur verið á vfðsýni og umburðar-
lyndi. í lögum flokksins er tryggð-
ur réttur manna til að vinna skoð-
unum sínum fylgi. Þegar umdeild
mál era tekin fyrir innan flokksins
standa fundnir gjama yfir í tyo
daga og 50 ræður era haldnar. Oll
sjónarmið reifuð og reynt að finna
sameiginlega niðurstöðu.
Þetta tíðkast síður í öðram
flokkum, gjarnan talar foringinn
og hinir hlusta og klappa. Síðan er
farið í kaffi. Stefnan er mótuð með
tilskipunum sem foringinn gefur út
eftir að hafa haft samráð við klík-
una sína. Tony Blair notar þessa
aðferð og kallar flokk sinn New
labour.
Vofa gengur laus...
Hinn vaski maður Helgi Hjörvar
hefur sýnt ýmislegt nýtt, en ég við-
Tutu erkibiskup tjáir sig um sam-
kynhneigð og Heimsráð kirkna
FRÉTTAÞJÓNUSTA angli-
könsku kirknanna (ACNS) greinir
nýverið frá yfirlýsingu Desmonds
Tutus erkibiskups um samkyn-
hneigð og heimsráð kirkna. Yfir-
lýsing Tutus er í anda dr. Roberts
Runcie, erkibiskups af Kantara-
borg, sem sagði 1981 á þingi Ensku
biskupakirkjunnar að samkyn-
hneigð væri hvorki synd né sjúk-
dómur. Runcie gaf sína yfirlýsingu
í tilefni af útkomu Gloucester-
skýrslunnar um málefni samkyn-
hneigðra.
Tutu heldur því fram að Heims-
ráð kirkna (Alkirkjuráðið) í Genf
verði að taka jákvæða afstöðu til
samkynhneigðra á næsta þingi
ráðsins, sem verður í Harare í
Zimbawe 3.-14. desember í ár, ef
ráðið ætli að vera trúverðugt. Tutu
segir í viðtalinu að þar sem Al-
kirkjurráðið hafi ekki ákveðið að
sniðganga Harare vegna ámælis-
verðra yfirlýsinga gegn samkyn-
hneigðum af hálfu Ro-
bert Mugabe, forseta
Zimbawe, verði það að
taka afstöðu í málinu.
Eins og mönnum er
kunnugt er Tutu frið-
arverðlaunahafi Nó-
bels og fyrram leiðtogi
Anglikana í S-Afríku
og núverandi formaður
nefndar um sannleika
og sáttargjörð milli
kynþáttanna í S-Af-
ríku.
Tutu talar afdráttar-
laust um réttindi sam-
kynhneigðra. Hann
var spurður um af-
stöðu sína og sagði:
Ólafur Oddur
Jónsson
„Svarið er skýrt. Þetta er spuming
um almennt réttlæti. Við börðumst
gegn aðskilnaðarstefnunni í S-Af-
ríku vegna þess að við voram ásök-
uð og urðum að líða fyrir eitthvað
sem við gátum ekki gert neitt að.
Því er eins farið með
samkynhneigða.
Hneigðin er gefin og
ekki spurning um val.
Það væri glóralaust
fyrir nokkum að vilja
vera samkynhneigður
í ljósi þeirrar fælni við
samkynhneigð sem við
búum nú við“. Tutu
sagði að hann hefði
ekki geta barist gegn
mismunun aðskilnað-
arstefnunnar án þess
að berjast gegn því
misrétti sem samkyn-
hneigðir mega nú þola,
jafnvel í kirkjunni.
Það var biýnt og
Menn draga lappirnar
við að taka afstöðu inn-
an íslensku þjóðkirkj-
unnar, segir Ólafur
Oddsson, um málefnið
samkynhneigð
og kirkjan.
Brúðhjón
Allur borðbúnaður - Glæsileg gjafavara - Briíðhjönalistar

VERSLUNIN
Langavegi 52, s. 562 4244.
þarft verk þegar ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar skipaði nefnd um mál-
efni samkynhneigðra 26. apríl
1993, sem skilaði af sér í október
1994. Stundum birta opinberir aðil-
ar hina almennu náð Guðs fyrr og
betur en kirkjan og ég tel að svo
hafi verið í þessu tilviki. Alþingi ís-
lendinga samþykkti síðan lög, nær
samhljóða, um staðfesta samvist
(nr. 87/1996). Það er ástæða til
þess að minna á í þessu sambandi
að á þingi sitja að stærstum hluta
þingmenn sem era í þjóðkirkjunni.
I kjölfarið skipaði kirkjuráð og
biskup nefnd um málefnið samkyn-
hneigð og kirkja, sem skilaði af sér
1996. Málið hefur síðan verið rætt
fram og aftur bæði hér heima og
erlendis. Samt draga menn lapp-
irnar við að taka afstöðu innan ís-
lensku þjóðkirkjunnar eins og kom
glöggt fram á prestastefnunni í
Hafnarfirði, þar sem einn viðmæl-
andi minn sagði að málið hefði ver-
ið sett í 5. gír afturábak. Málflutn-
ing hinna íhaldssömu geta menn nú
lesið í nýútkomnu kirkjuriti sem
afrakstur einhæfs erindaflutnings í
Digi-aneskirkju þar sem réttlætis-
og sálgæslusjónarmið í viðkvæmu
máli vora víðs fjarri. I áðumefndu
viðtali varpar Tutu fram þeirri
spumingu hvemig Jesús hefði um-
gegnist hina samkynhneigðu og
svarar á eftirfárandi hátt: „Hann
hefði ekki útilokað þá á þann hátt
sem við höfum tilhneigingu til að
gera, við sem segjumst vera kirkja
Guðs!“
þeirra sem fengu fleiri atkvæði að
una þessum leikreglum hins nýja
vinstri.
Á dögunum brá Hjörvar sér í
fjölmiðla og mótmælti harðlega því
að Steingrímur J. Sigfússon væri
fenginn til þess að vera frummæl-
andi á félagsfundi í Alþýðubanda-
laginu, en þar átti að ræða m.a.
niðurstöðu aukalandsfundar Abl.
Sagði það fáránlegt og til marks
Er hið nýja vinstri
Helga Hjörvars
samfylking útvalinna,
spyr Kristinn H.
Gunnarsson, þar sem
hinir skulu þegja en
ella hafa sig
á brott?
Höfundur er sóknarprestur i Kefla-
vik og fyrrum formaður nefndar um
málefnið samkynlmeigð og kirkja.
um að menn vildu halda lifandi
deilum frá landsfundi og ala á
ófriði og átökum. Klykkti svo út
með því að svona starfsaðferðir
hljóti að valda vonbrigðum. Réðst
loks á Svavar Gestsson og kvað
hann bera ábyrgð á því að Stein-
grímur hefði verið fenginn til fund-
arins.
Nú þykir mér stunginn tólkur-
inn. Umræður innan flokksins um
stærsta málið í sögu flokksins era
illa séðar og umburðarlyndið nær
bara til Sverris Hermannssonar,
Sighvats Björgvinssonar og ann-
arra utanflokksmanna, sem fengnir
hafa verið undanfarin ár til þess að
mæta á fundi í flokknum, en ekki
til fyrrverandi flokksmanna. Þeir
era bannfærðir af formanni Birt-
ingar, félagi lýðræðissinna í Al-
þýðubandalaginu, og glæpur að
hafa samband við þá. Víðsýnin hef-
ur gufað upp sem dögg fyrir sólu.
Hin lýðræðislega umræða er ekki
lengur forsenda fyrir vexti og við-
gangi hinnar nýju hreyfingar held-
ur kölluð stai-fsaðferðir sem valda
vonbrigðum. Er það svo að hið
nýja vinstri þolir hvorki umræður
né andmæli? Má ég minna Hjörvar
á að forysta flokksins, þar með tal-
inn Helgi Hjörvar, neitaði að skýra
frá því hvaða tillögu hún hygðist
leggja fyrir landsfundinn um sam-
fylkinguna. Því var ekki hægt að
kynna tillöguna fyrir flokksmönn-
um fyrir landsfundinn, ræða hana í
félögunum og fá viðhorf flokks-
manna til hennar. I Alþýðubanda-
laginu era um 2500 manns, aðeins
240 útvaldir fengu að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri og taka
afstöðu til málsins. Er hið nýja
vinstri samíylking útvalinna þar
sem hinir skulu þegja en ella hafa
sig á brott? Með þessu háttalagi
fer Hjörvar ekki með framsæknum
samfélögum inn í nýja öld. Hann
birtist sem afturganga liðins ein-
ræðisskipulags. Vofa fremur en
boðberi.
I
>
>
>
I
>
Höfundur er alþingismaður Alþýðu-
bandalagsins í Vestfjarðakjördaími.