Morgunblaðið - 30.08.1998, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
+
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1998 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
ær umræður, sem fram hafa
farið að undanförnu um
endurskipulagningu bankakerf-
isins sýna, að víðtæk samstaða
er um sölu ríkisbankanna. Hins
vegar eru skiptar skoðanir um,
hvernig að þeirri sölu skuli
staðið. Ríkisstjórnin ætlaði sér
í upphafi að stíga þessi skref í
áfóngum, sem var út af fyrir sig
skynsamlegt, þótt viðhorfs-
breytingin í þjóðfélaginu hafi
orðið svo mikil, að það má
áreiðanlega ganga hraðar til
verks en fyrstu hugmyndir
voru um. Hins vegar þótti
mörgum Halldór Ásgrímsson,
utanríkisráðherra, ganga skrefí
lengra en tilefni væri til í um-
mælum hér í blaðinu fyrir
nokkru, sem hrundu af stað
umræðum og atburðarás síð-
ustu vikna.
Nú hefur ríkisstjórnin tek-
ið af skarið. Upphafleg áform
um sölu Fjárfestingarbanka at-
vinnulífsins hf. standa og raun-
ar stefnt að því að selja allt
hlutafé í bankanum á næsta ári.
Jafnframt hyggst ríkisstjórnin
leggja áherzlu á að tryggja
sjálfstæði bankans. Þetta er í
samræmi við þá stefnu sem
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
mörkuð var með stofnun bank-
ans á síðasta ári.
En jafnframt hefur ríkis-
stjórnin ákveðið að slá á frest
sölu Landsbanka íslands hf. og
Búnaðarbanka Islands hf. að
öðru leyti en því, að boðið verð-
ur út nýtt hlutafé í bönkunum
og þeir skráðir á verðbréfa-
þingi, þannig að markaðsverð
kemur fram á bönkunum báð-
um.
Líklegt má telja, að þessi
niðurstaða leiði til þess, að
hlutafé í bönkunum verði selt
smátt og smátt á markaði og
nýir kaupendur og markaður-
inn sjálfur látnir um að ákveða í
hvaða farveg endurskipulagn-
ing bankakerfísins beinist. Það
er áreiðanlega farsælla að fara
þá leið fremur en að ganga til
samninga við stóra aðila um
sölu bankanna í einu lagi. Bæði
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, og Finnur Ingólfsson,
viðskiptaráðherra, hafa lagt
áherzlu á dreifða eignaraðild að
bönkunum. Sú stefnumörkun er
áreiðanlega í samræmi við vilja
almennings og hugmyndir for-
sætisráðherra um að binda í
lög ákvæði um dreifða eignar-
aðild eru mjög áhugaverðar.
I umræðum um bankamálin
hefur mörgum komið á óvart,
hversu lágt verðmat á Lands-
banka Islands er. Það bendir til
þess, að skynsamlegt sé að
bankinn fái nokkurt svigrúm til
að koma í framkvæmd innri
hagræðingu í rekstri, sem líkleg
er til að auka verðmæti hans við
sölu hlutafjár á næstu árum.
Ástæðulaust er og ekki í sam-
ræmi við almannahagsmuni, að
Landsbankinn verði seldur á
einhverju útsöluverði.
Þótt mörgum hafí brugðið í
brún, þegar í ljós kom, að hug-
myndir voru um að selja veru-
legan hluta þjóðbankans er-
lendum banka þýða þau við-
brögð ekki, að almenn andstaða
sé við þátttöku erlendra banka í
bankarekstri hér. Þvert á móti
eru mörg rök, sem mæla með
því, að það sé æskilegt. En það
er eitt, og annað að hefja end-
urskipulagningu bankakerfísins
með því að selja stóran hlut til
erlendra aðila í þeim banka,
sem alla öldina hefur verið
kjarninn í íslenzku fjármála-
kerfí og hvað eftir annað haldið
undirstöðuatvinnuvegi þjóðar-
innar gangandi á erfíðum tím-
um.
Umræðurnar að undanfórnu
hafa líka sýnt, að bankakerfið er
alltof dýrt í rekstri og dýrara en
sambærilegar stofnanir í nær-
liggjandi löndum. Því hefur verið
haldið fram í mörg ár, að svo
væri en talsmenn bankanna hafa
komið fram með ýmsar rök-
semdir til þess að andmæla þeim
sjónarmiðum. Nú virðast þeir
hins vegar allir sammála um, að
ná megi fram mikilli hagræðingu
í rekstri. Eftir þær umræður,
sem fram hafa farið mega þeir
búast við, að krafan á hendur
þeim um slíkar aðgerðir á næstu
mánuðum og misserum verði
mikil.
ÁKVÖRÐUN
RÍKISSTJÓRNAR
í Alheimsvíðáttunni
sem er ort uppúr hug-
mynd eftir Schiller má
einnig sjá erindi sem
gætu bent framávið til
Einars Benediktssonar.
Það hlýtur að vekja sérstaka athygli
hvernig Jónas líkir alheimi við haf
þar sem öldumar brotna fyrir auðri
strönd og drepur enn á þá himin-
strauma sem virðast vera huga
hans nákomnir en af þeim rísa æv-
intýrastjömur og alltumkring dul-
arfullt en návistarlegt auga þess
sem með öllu fylgist,
Flýta vil eg ferðum,
faravilegþangað
öldur sem alheims
á eyði brotna,
akkeri varpa
fyrir auðri strönd
að hinum mikla
merldsteini
skapaðra hluta
við skaut alhimins.
Sá eg í ungum
æskublóma
stjömur úr himin-
straumum rísa,
þúsund alda
aá þreyta skeið
heiðfagran gegnum
himinbláma.
Sá eg þær blika
á baki mér
er eg tii heima
hafnar þreytti;
ókyrrt auga
sást allt um kring;
stóð eg þá í geimi
stjömulausum.
Og í niðurlagi Hulduljóða segir
Jónas,
Sólfagra mey! Nú seilist yfir tinda
úr svölum austurstraumum roði skær...
Allt minnir þetta á strauma-
köstin í Jörð og bylgjur andans í
Stórasandi. Slík hugmyndatengsl
merkja þó ekki endilega að alkunn
efahyggja Einars Benediktssonar
eigi sér einhverjar fyr-
irmyndir í sterkri og
óbifanlegri guðstrú
Jónasar, heldur einung-
is að iíkingarnar séu
sóttar með einhverjum
hætti í sameiginlegan hugmynda-
sjóð vísinda og trúar á 19. öld; má
því viðvíkjandi minna á að 0rsted
var sérfræðingur og brautryðjandi í
segulfræðum og nemandi Forck-
hammers vafalítið nákominn hug-
myndum nývísinda um segulbylgj-
ur.
Þó eru þama einhver dulin
tengsl, rétteins og það getur varla
verið einber tiiviljun að Einar gríp-
ur til orða eins og stjörnuauga í
Sunnu, en það er svo nátengt lík-
ingamáli Jónasar að hægt væri að
færa að því rök að slík orð séu
mörkuð honum og skáldskap hans.
Stari þér í augu
úr stjömum skínandi,
segir Jónas í Dagrúnarharmi
Schiilers og í Ferðalokum talar
hann um sjónstjömur; ennfremur
um guðsauga og guðs stjörnur og
heimsaugað hýra í Andvökusálmi.
Þessi orð era áferðareinkennandi
fyrir Jónas en þau eiga einhverjar
rætur í eldri skáldskap íslenzkum
og skáldskaparmálum Heines.
Hann talar tii að mynda um
Himmelsaugen í Emmu sem er einn
af ljóðaflokkunum í Neue Gedichte.
Samt falla stjömuaugu Einars
Benediktssonar svo kyrfílega að
kvæði hans að engu er líkara en
Einar hafí umskapað það, hugmynd
þess og merkingu eins og það eigi
hvergi heima nema í þessari ójarð-
bundu og háspekilegu myndlíkingu
hans sem er svo persónuleg að hún
getur ekki verið í skáldskap nokk-
urs annars manns; ekki frekar en
alveldissál eða alheimssál gæti verið
í kvæði eftir annan íslending en
Einar Benediktsson; allra sízt
Jónas Hallgrímsson. Slík skírskot-
un til algyðstrúar væri eins og hver
annar stílbrjótur og ósannfærandi
orðlistarbragð í einföldum guðstrú-
arhugmyndum hans. í skáldskapar-
málum Jónasar er aftur á móti rúm
fyrir „ljóshæfan anda,“ guðdómseld,
himna höfund, guðs loga, alvald, en
þó einkum alföður og fer vel og fell-
ur fullkomlega að stíl og hugmynd-
um um persónulegan guð. Jónas
hafði einfaldlega enga alvarlega til-
hneigingu til algyðistrúar og hefði
aldrei sætt sig við svo ópersónulegt
náttúraguð, hvað þá einhver óskil-
greindur andi í náttúrunni gæti fuii-
nægt ástríðufullri trúarþörf hans.
Forsjón hans var faðir alls sem er;
það er hin guðlega forsjón kristinn-
ar trúar; höfundur; skapari; en þó
einkum kærleiksríkur vinur. Hitt er
svo annað mál að efnisvísindi 19.
aldar sem veittu himinveröldum
hlutdeild í myndríku máli sjávar og
nánasta umhverfi okkar falla einnig
fullkomlega að hugmyndum Jónas-
ar. „Aiheimsáform" Bjöms Gunn-
laugssonar gar.ga á engan hátt í
berhögg við guðlega stjórn og per-
sónulega sköpun sem lýst er í
Gamla testamentinu og vora Jónasi
Hallgrímssyni þóknanleg og full-
nægjandi trúarvísindi. Þannig má
óhikað benda á svofellda athuga-
semd Kristjáns Karlssonar í fyrr-
nefndri ritgerð til skýringar á
skáldlegri arfleifð og hefðbundnum
hugmyndum Björns um trú og vís-
indi sem ganga upp í skáldskap
Einars sjálfs: „Það er ekki úr vegi
að íhuga orðið bylgju í þessum er-
indum og í skáldskap Einars yfir-
leitt. Á síðari hluta 19. aldar var sú
kenning orðin allsráðandi í eðlis-
fræðinni, að ljósgeislinn væri öldu-
hreyfing, og sömuleiðis raf og seg-
ulmagn. Og í þessum vísindum var
by'gja (og alda) fengin að láni úr
myndríki sævarins sem tákn, og aft-
ur að láni í Stórasandi úr orðabók
eðlisfræðinnar sem hlutlægur eigin-
leiki ljóss og rafmagns, undirskilinn
og ósagður, til þess að fá umskapað
hugtakið anda og bundið það þess-
um fyrirbærum í einni mynd: and-
ans bylgjur." Sú samræming reyn-
ist vera táknmynd um samband
manns og guðs.“
M.
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 29. ágúst
MIKIÐ VATN hefur
runnið til sjávar frá
því að sú atburðarás
er tengist sambandi
Clintons Banda-
ríkjaforseta og
Monicu Lewinsky
hófst í byrjun árs og
nánast hefur einokað bandaríska stjórn-
málaumræðu. Mál þetta hefur verið vatn á
myllu þeirra er hafa atvinnu af því að tjá
sig um málefni líðandi stundar í bandarísk-
um fjölmiðlum. Það hefur hins vegar veikt
pólitíska stöðu Bills Clintons verulega og
mun að öllum líkindum eiga eftir að valda
honum vandræðum það sem eftir lifir for-
setaferils hans.
Það er hægt að hafa margvíslegar
skoðanir á Lewinsky-málinu og segja má
að á margan hátt endurspegli það hið
besta og versta í bandarísku þjóðlífi.
Annars vegar er það eitt af jákvæðum
sérkennum bandaríska stjórnkerfísins
hversu gegnsætt það er og hversu mikil
áhersla er lögð á að þeir sem taka að sér
æðstu embættisstörf séu ábyrgir gagn-
vart þjóðinni. Hins vegar hefur sá ofsi og
hraði sem einkennt hefur umfjöllunina
um málið valdið því að skilin milli opin-
bers lífs og einkalífs hafa riðlast veru-
lega. Þegar minnstu smáatriði i nánu
sambandi tveggja einstaklinga eru orðin
að sjálfsögðu umfjöllunarefni er hin opin-
bera umræða komin út á hættulega
braut. Að vonum spyrja margir: Hverjum
kemur þetta eiginlega við?
Sumir hafa kennt fjölmiðlum um þessa
þróun. Þeir hafi misst sjónar á þeim
ramma, sem eðlilegt sé að þeir starfi innan
og þeirri virðingu fyrir friðhelgi einkalífs-
ins, sem er ein af forsendum frjáls samfé-
lags. Vissulega beri þeim að sýna stjórn-
málamönnum og stjórnkerfinu aðhald. Það
breyti hins vegar ekki því að þeir verði að
virða ákveðnar grundvallarreglur og sía út
hvað skipti máli og hvað eigi ekkert erindi
inn í opinbera umræðu.
Sá mikli hraði er einkennir nútíma
fjölmiðlum hefur þarna vissulega áhrif og
miklar breytingar hafa orðið frá því er for-
seti Bandaríkjanna sætti síðast jafnóvæg-
inni og almennri gagnrýni, það er á tímum
Watergate-málsins.
Á ÞEIM TÍMA VAR
Breytt fréttaflæðið bundið við
umhverfi morgunútgáfu dagblaða
og kvöldfréttir sjón-
varpsstöðva. Með til-
komu fréttastöðva er sjónvarpa fréttum
allan sólarhringinn og netmiðla er upplýs-
ingastreymið orðið látlaust. Færa má rök
fyrir því að þetta hljóti óhjákvæmilega að
leiða til þess að sú grisjun upplýsinga, sem
hið hæga fréttaflæði tryggði, heyri að ein-
hverju leyti sögunni til.
Þá hefur saksóknarinn Kenneth Starr
sætt harðri gagnrýni fyrir að fara offari í
rannsókn sinni. Starr var á sínum tíma
skipaður til að kanna lóðaviðskipti forseta-
hjónanna í Arkansas og hefur sú rannsókn
verið kennd við Whitewater. Eftir því sem
mál þróuðust fór rannsókn hans jafnframt
að taka til fjölmargra annarra þátta er
tengjast forsetanum og má þar nefna upp-
sagnir starfsmanna á ferðaskrifstofu Hvíta
hússins og sjálfsmorð Vince Fosters, náins
samstarfsmanns Clintons. Starr taldi það
hamla störfum sínum að Hvíta húsið reyndi
að hans mati að hafa áhrif á framburð vitna
og jafnvel koma í veg fyrir að ákveðnir ein-
staklingar tjáðu sig.
Á sama tíma var höfðað einkamál á
hendur forsetanum af hálfu konu að nafni
Paula Jones. Hún heldur því fram að for-
setinn hafi á sínum tíma reynt að þröngva
sér til kynferðislegra samskipta á hóteli í
Arkansas. Clinton var þá ríkisstjóri í
Arkansas og hún starfsmaður Arkansas-
ríkis. Lögmenn Jones reyndu að sýna fram
á svipað háttalag forsetans í öðrum tilvik-
um og höfðu spurnir af ungum lærlingi í
Hvíta húsinu, Monicu Lewinsky, er átti að
hafa átt í sambandi við forsetann.
Starr hafði þegar öðlast vitneskju um
samband Clintons og Lewinskys. Er jafnt
Clinton sem Lewinsky neituðu því að hafa
átt í sambandi er þau voru kölluð fyrir af
lögmönnum Jones, forsetinn eiðsvarinn í
yfirheyrslu og Lewinsky í eiðsvarinni yfir-
lýsingu, sótti Starr um heimild til að út-
víkka rannsókn sína. Taldi hann sig geta
sýnt fram á að forsetinn eða aðstoðarmenn
hans reyndu með kerfisbundnum hætti að
koma í veg fyrir eðlilega rannsókn saka-
mála.
Frá því að dómsmálaráðuneytið veitti
saksóknaranum þá heimild virðist rann-
sókn hans hafa beinst að fáu öðru en sam-
bandi Clintons og Lewinsky. Stuðnings-
menn forsetans hafa gagnrýnt hann fyrir
að stunda umfangsmikla og dýra rannsókn
á einkalífi forsetans og að það eina sem
vaki fyrir honum sé að reyna að koma
höggi á forsetann í pólitískum tilgangi og
skipti þá engu máli hvaða meðulum sé
beitt. Gekk Hillary Clinton forsetafrú jafn-
vel svo langt í sjónvarpsviðtali í janúar að
staðhæfa að um væri að ræða umfangsmik-
ið samsæri hægriafla í Bandaríkjunum til
að koma eiginmanni hennar úr Hvíta hús-
inu.
mmmmBmmm máliðtókhins
Annað hljóð vegar aðra stefnu eftir
ístrokkinn að forsetinn svaraði
spurmngum Starrs 1 yí-
irheyrslu fyrir tæpum
tveimur vikum og greindi að því búnu frá
því í sjónvarpsávarpi að hann hefði átt í
sambandi við Lewinsky. Beinist nú reiði
manna fyrst og fremst að Bill Clinton, en
ekki fjölmiðlum eða Starr. Ræða forsetans
hefur fallið í grýttan jarðveg meðal „skoð-
anamótandi" afla í Bandaríkjunum þó að
svo virðist sem almenningur telji ekki
ástæðu til að gera jafnmikið veður út af
málinu. Þótt margir muni taka undir þá
skoðun, að framhjáhald sé einkamál fólks,
hvort sem í hlut á forseti Bandaríkjanna
eða hinn almenni og óþekkti borgari er
augljóst, að umræðurnar í Bandaríkjunum
eftir ræðu forsetans hafa þróazt á þann
veg, að hann á við verulegan pólitískan
vanda að stríða. Vikurnar fyrir yfirheyrsl-
una hvöttu stuðningsmenn forsetans, jafnt
úr röðum stjórnmálamanna sem fjölmiðla-
manna, hann til að gera hreint fyrir sínum
dyram sínum. Það virðist aftur á móti vera
útbreidd skoðun að það hafi honum ekld
tekist. Hann hafi enn á ný reynt að snúa
sig út úr málinu með því að staðhæfa að
framburður hans í janúar hafi verið „laga-
lega réttur“ og árásir hans á Starr hafi ver-
ið ósmekklegar. I stað þess að játa og biðja
þjóð sína og stuðningsmenn fyrirgefningar
hafi hann reynt að koma sökinni yfír á St-
arr. Þetta kemur sér sérstaklega illa fyrir
Clinton þar sem að hann hefur margsinnis
sætt ámæli fyrir að túlka staðreyndir
frjálslega þegar á bjátar eða að komast hjá
hreinskilnum svörum með „lagalega rétt-
um“ útúrsnúningi.
Leiðarahöfundur Washington Post var
ómyrkur í máli þegar blaðið fjallaði um
málið í forystugrein eftir sjónvarpsávarp
forsetans: „Hann horfði í augu fólks, hvort
sem um var að ræða ráðherra í ríkisstjórn-
inni, aðstoðarmenn eða samstarfsmenn úr
Demókrataflokknum, og neitaði því að hafa
gert það sem hann hefur nú viðurkennt.
Hann sendi þetta fólk út af örkinni til að
verja sig. Hann horfðist sömuleiðis í augu
við þjóðina og neitaði öllu í sjónvarpi. Hann
neitaði því eiðsvarinn í málaferlum. Hann
lagði að því búnu mikið á sig til að koma í
veg fyrir að hinn sérskipaði saksóknari
gæti rannsakað málið og með því að beita
friðhelgi embættis síns á aðra vegu en gert
hefur verið ráð fyrir veikti hann að lokum
það sem hann gaf sig út fyrir að vera að
verja. Þessi slagur, sem hann hefði getað
komið í veg fyrir á einfaldan hátt með því
að segja já í stað neis, með því að segja
sannleikann, stóð í sjö mánuði og olli marg-
víslegu tjóni“.
Ekki bara
kynlíf
AÐ HALDA ÞVÍ
fram að málið snúist um
kynlíf og framhjáhald
einvörðungu er einfóldun. Vissulega snýst
málið um kynlíf að hluta og segja má að
það hafi vart snúist um annað í upphafi.
Eftir að komið er í ljós að forsetinn fór með
rangt mál er hann neitaði því að hafa átt í
sambandi við Lewinsky horfir málið hins
vegar öðru vísi við og segja má að það
breyti túlkun alls þess, er gerst hefur frá
því í janúar.
Vandinn sem Clinton stendur frammi
fyrir er í fyrsta lagi lagalegur. Búist er við
því að Starr skili Bandaríkjaþingi brátt
skýrslu um málið sem síðan tekur afstöðu
til þess hvort ástæða sé til málshöfðunar til
embættismissis. Til að svo sé verður Starr
að sýna fram á að forsetinn hafi framið lög-
brot. Þar kemur til greina meinsæri í yfir-
heyrslunni í janúar eða þá að hann reyni að
færa rök fyrir að forsetinn hafi með kerfis-
bundnum hætti reynt að hindra framgang
réttvísinnar. Lítill vilji virðist á þinginu til
að víkja forsetanum úr embætti, jafnt með-
al demókrata sem repúblikana. Þingmenn
eru þess minnugir hversu lengi þjóðarsálin
var að jafna sig á Watergate-málinu. Þar
var þó um greinilegt afbrot að ræða. Að
víkja forseta frá vegna þess að hann hafí
reynt að komast hjá því að greina frá fram-
hjáhaldi er að flestra mati óhugsandi. Mun
alvarlegri sakargiftir verða að koma fram í
skýrslu Starrs til að þingið takið það skref.
Meðal annars vegna þess hefur þeirri hug-
mynd skotið upp kollinum að þingið sam-
þykki einhvers konar vitur á forsetann.
Fordæmi skortir hins vegar fyrir slíku og
hinar lagalegu forsendur eru óljósar.
Hinar pólitísku afleiðingar málsins
gætu reynst alvarlegri fyrir Clinton en hin
lagalega glíma. Mikillar reiði gætir meðal
núverandi og fyrrverandi samstarfsmanna
hans, sem hafa lagt sig fram um að styðja
við bakið á forsetanum á undanförnum
mánuðum. Hafa sumir af nánustu sam-
starfsmönnum forsetans á síðasta kjör-
tímabili, t.d. þau Dee Dee Myers og Geor-
ge Stephanopoulos, ekki farið í felur með
vonbrigði sín og gremju. Það er mikið al-
vörumál fyrii' forseta að fyrirgera trausti
samstarfsmanna sinna sem ráða miklu um
mótun, framsetningu og framkvæmd
þeiira stefnumála er forsetaembættið legg-
ur áherslu á. Ef neistinn ,og baráttuandinn
sem er forsenda pólitísks árangurs hverfur
stendur lítið eftir.
Jafnframt virðist hið pólitíska bakland
forsetans innan Demókrataflokksins ekki
jafntraust og áður. Enginn af helstu áhrifa-
mönnum flokksins hefur stigið fram honum
til varnar. Hins vegar hafa margii’ þeirra
gagnrýnt forsetann harðlega fyrir að draga
þá á asnaeyrum mánuðum saman og telja
það alvarlegra en þau mistök sem hann
hefur játað. Stjórnmálamenn sem tóku af-
stöðu með forsetanum og stóðu í þeirri trú
að hann væri fómarlamb rógsherferðar
telja sig hafa verið svikna. Sama gildir um
marga af þekktustu dálkahöfundum og
stjórnmálaskýrendum Bandaríkjanna.
Stjórnmálaumræður í Bandaríkjunum
sem annars staðar einkennast oft af mikilli
hræsni. Það er ekkert nýtt að Bandaríkja-
forsetar eða ef því er að skipta aðrir þjóð-
arleiðtogar segi ekki sannleikann eða villi
um fyrir fólki til þess að ná pólitískum
markmiðum. Eftir að Reagan forseti lét af
völdum hefur komið í Ijós, að meiri sann-
leikur var í fréttum um hið svokallaða Ir-
an-Contra hneyksli en forsetinn sjálfur og
aðstoðarmenn hans vildu viðurkenna á
þeim tíma. Um fátt hefur meira verið skrif-
að á síðari árum en kvennamál John F.
Kennedys og það, sem fram fór í Hvita
húsinu á þeim tíma en blaðamenn og
stjómmálamenn þögðu vandlega um, þótt á
allra vitorði væri. Á seinni árum hafa
einnig komið fram upplýsingar af svipuð-
um toga um Franklin Delano Roosevelt,
þótt þar hafi að vísu ekki komið við sögu
fjöldi kvenna heldur ein kona. Ríkisstjórn
Bandaríkjanna þverneitaði því á sínum
tíma að stunda njósnaflug yfir Sovétríkjun-
um en varð að játa eftir að slík flugvél var
skotin niður og flugmaður hennar leiddur
fram á sjónarsviðið í Moskvu. De Gaulle
lofaði Frökkum því, þegar hann komst til

1 'M ý
w
í HVANNALINDUM.
Morgunblaðið/Einar Falur
valda á ný, að Frakkar mundu aldrei yfir-
gefa Alsír en vann svo skipulega að því eft-
ir að hann hafði náð völdum að ganga á bak
orða sinna. Nú er orð á því haft að Gerhard
Schröder, kanslaraefni jafnaðarmanna í
Þýskalandi, leggi alla áherslu á að segja
sem minnst í kosningabaráttunni um áform
sín eftir kosningar, sem alla vega sé tii þess
fallið að villa um fyrir kjósendum. Munur-
inn á máli Clintons og þeim dæmum, sem
hér hafa verið nefnd er hins vegar sá, að
hann hefur orðið að viðurkenna syndir sín-
ar í embætti, en það þurftu hvorki Kenn-
edy né Roosevelt að gera.
mmmmmm f grein sem sam
Sjónarmið Nunn, er um árabil var
Nunns einn áhrifamesti öld-
ungadeildarþingmaður
Demókratailokksins, rit-
aði í Washington Post segir hann að nú sé
Ijóst að það sé forsetinn sjálfur er beri
ábyrgð á því að þjóðin hafi orðið að þola
Lewinsky-fárviðrið um sjö mánaða skeið. I
þágu þjóðarhagsmuna hefði hann átt að
leiðrétta rangan framburð sinn og biðjast
afsökunar fyrir mörgum mánuðum. Hann
hafi hins vegar sett eigin hagsmuni ofar
hagsmunum þjóðarinnar með ófyrirsjáan-
legum afleiðingum.
í grein sinni segir Nunn m.a.:. „For-
setinn, þingið og þjóðin verða nú að svara
eftirfarandi grundvallarspurningu: Er
hægt að byggja upp traust á ný þannig að
Clinton forseti geti stjórnað með skilvirk-
um hætti? Forysta forsetans, jafnt innan-
lands sem á alþjóðavettvangi byggist ekki
einungis á orku og gáfum, sem Clinton hef-
ur nóg af. Hún verður einnig að byggjast á
trúverðugleika, siðferðilegu valdi, athyglis-
gáfu og trausti. Trausti bandarísku þjóðar-
innar, trausti ríkisstjórnarinnar og emb-
ættismanna, trausti þingsins og þeirri trú
erlendra leiðtoga, jafnt þeirra sem eru okk-
ur hliðhollir sem andsnúnir, að þegar for-
setinn tjáir sig um mikilvæg málefni fylgi
hugur máli jafnt sem skuldbinding Banda-
ríkjanna."
Nunn segir öllu máli skipta að forset-
inn taki þjóðarhagsmuni fram yfir eigin-
hagsmuni á næstu vikum. I því felist að
hann verði sjálfviljugur að veita tæmandi
upplýsingar um þau mál er tengjast meintu
saknæmu athæfi. „Þetta krefst persónu-
legrar fórnar og gæti jafnvel orðið þess
valdandi að hann neyðist til að segja af
sér,“ segir Nunn. Aðrir valdamiklar
demókratar, t.d. Richard Gephardt leiðtogi
þeirra í fulltrúadeildinni, hafa jafnframt
gagnrýnt forsetann og ekki viljað útiloka
að hann verði að segja af sér. I þvi sam-
bandi verður þó að gæta þess, að í sumum
tilvikum kann afstaða stjórnmálamanna úr
Demókrataflokknum að byggjast á því
hvað þeir telja að henti pólitískum hags-
munum sínum í næstu forsetakosningum.
Það kann ekki síst að eiga við um
Gephardt.
Þingkosningar eru á næsta leiti í
Bandaríkjunum. Verði frambjóðendur
demókrata þess varir að forsetinn sé drag-
bítur á möguleika þeirra í kosningum gæti
það haft alvarlegar afleiðingar fyrir Clint-
on.
Enn er ekki útséð hverjar lyktir máls-
ins verða. Clinton hefur áður sýnt að hann
getur breytt vonlausri stöðu í sigur. Eng-
inn efast um pólitíska hæfileika hans og
getu til að afla sjónarmiðum sínum fylgis.
Það verður hins vegar erfitt að snúa við
þeirri þróun sem nú er hafin. Líkt og Nunn
bendir á byggist pólitísk forysta á trausti
og trúnaði. Hún byggist jafnframt á virð-
ingu en öll sú umræða er fylgt hefur mál-
inu getur vart orðið til annars en að veikja
ímynd Clintons sem leiðtoga.
„Jafnframt virð-
ist hið pólitíska
bakland forset-
ansinnan
Demókrata-
flokksins ekki
jafntraust og áð-
ur. Enginn af
helstu áhrifa-
mönnum flokks-
ins hefur stigið
fram honum til
varnar.“