Morgunblaðið - 30.08.1998, Blaðsíða 34
34 SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
*
Ný flutningavél bandaríska flughersins hefur verið valin til að flytja hvalinn Keikó til Islands, enda er þessi
flugvélategund búin þeim eiginleikum að geta boríð mikinn og rúmfrekan farm á sama tíma og hún getur at-
hafnað sig á stuttum og ófullkomnum flugbrautum. Friðþór G. Eydal segir hér frá þessari óvenjulegu vél.
U.S.AIR FORLt
C-17A Globemaster III á Keflavíkurflugvelli, 80266, var önnur flugvélin af þessari gerð sem bandaríski flugherinn tók í þjónustu sína. Áhöfnin gisti hérlendis eftír 14 stunda flug með
farm frá austurströnd Bandaríkjanna til Tiblisi á ítalfu með viðkomu í Ramstein í Þýskalandi og Keflavík á leið sinni aftur vestur um haf.
Ný herflutningaflugvél
í hvalaflutningum
NÝ flutningaflugvél
bandaríska flughersins
af gerðinni McDonnell
Douglas (nú Boeing) C-
17A Globemaster III hefur verið
valin til flutnings á hvalnum Keikó
til Vestmannaeyja í byrjun septem-
ber. Flugvélar af þessari gerð voru
fyrst teknar í almenna notkun fyrir
þremur árum, en þær eru þeim eig-
inleikum búnar að bera mikinn og
rúmfrekan farm og geta athafnað
sig á stuttum og ófuUkomnum flug-
brautum. Sameinast þar kostir
stórra langdrægra flutningaflug-
véla svo sem C-5 Galaxy og C-141
Starlifter, sem þurfa stóra og vel
búna flugvelli, og mikiu smærri
flugvéla af C-130 Hercuies-gerð
sem notaðar eru til framhaldsflutn-
inga til átaka- eða hamfarasvæða.
Má þannig á mun hagkvæmari og
fljótlegri hátt en áður koma t.d.
herliði og sérhæfðum þungum eða
fyrirferðarmiklum búnaði á áfanga-
stað. Atlantshafsbandalagið er að
miklu leyti háð bandaríska flug-
hemum um flutninga í lofti til
átakasvæða og eykur þessi fjölhæfa
flugvélagerð verulega öryggi og
hraða í flutningi á herliði og búnaði
bandalagsríkjanna.
Við undirbúning á flutningi há-
hymingsins fræga hingað til lands
varð fljótt ljóst að stytta yrði flutn-
ingstímann eins og kostur væri og
því beint flug á áfangastað mikil-
vægt. Ljóst var að eina flugvélin
sem annast gæti verkefnið í einum
áfanga frá Oregon á vesturströnd
Bandaríkjanna til Vestmannaeyja
væri hin nýja C-17 flugvél banda-
ríska flughersins. Sjóm flughers-
ins samþykkti að takast verkefnið
á hendur enda dæmigert fyrir það
hvers loftflutningadeild hans er
megnug.
FLUGTAK á Keflavíkurflugvelli. C-17A á þegar fjölda heimsmeta í
sínum þyngdarflokki. Fiugvélin er búin fjórum Pratt & Whitney
hreyflum sömu gerðar og knýja sumar Boeing 757 farþegaþotur, en
mestí farmþungi hennar er um 77 tonn. Endavænglar (winglets) auka
flugeiginleikana og hún þarf einungis 900 metra ianga flugbraut.
FARMRÝMIÐ er 26,8 m langt, 5,5 m breitt og 3,7 m á hæð svo rúmt
ættí að vera um Keikó, umsjónarmenn hans og viðeigandi tækjabúnað
á leið háhyrningsins til Vestmannaeyja.
C-17 er líkt og aðrar herflutninga-
flugvélar búin stórum dyrum undir
stélinu sem opna má á flugi og varpa
út farmi í fallhlífum á þar til gerðum
vörubrettum. Þá getur hún tekið
eldsneyti á flugi, sem gerir kleift að
fljúga nánast hvert á land sem er,
varpa út farmi sínum og snúa tíl
baka án viðkomu ef þörf krefur.
Áhöfnin er skipuð tveimur flug-
mönnum auk hleðslustjóra, en
stjómtæki eru öll samkvæmt nýj-
ustu kröfum í þessari grein, þ.ám.
rafboðastýri (fly-by-wire). Við hönn-
un flugvélarinnar var rík áhersla
lögð á hagkvæmni í rekstri og af-
köst. Til marks um árangurinn má
nefha að við ákveðnar aðstæður get-
ur ein þessara flugvéla flutt farm,
beint á
áfanga-
stað, sem tæki
tvær C-141 og fjórar C-
130 Hercules-flugvélar
margfalt lengri tíma að flytja
með tilheyrandi millilendingum og
umhleðslu. Auk þess rúmar hún
miklu stærri hluti og farartæki en
þær fyrmefhdu.
Flugvélar af þessari gerð hafa
orðið reglulega viðdvöl á Keflavík-
urflugvelli, sem allar götur síðan á
dögum síðari heimsstyrjaldarinnar
hefur gegnt mikilvægu hlutverki í
loftflutningum yfir norðanvert Atl-
antshaf.
Á meðan á styrjöldinni stóð og
lengi síðar bám Douglas C-54 (DC-
C-54 Skymaster-flutningaflug-
vél Bandaríkjahers á Keflavík-
urflugvelli vorið 1943. Flugvél-
ar af þessari gerð voru í ferðum
á Norður-Atlantshafsleiðinni
með viðkomu á Keflavíkurflug-
velli um árabil. Flugfélag Is-
lands, Loftleiðir og Landhelgis-
gæslan eignuðust flugvélar af
þessari gerð og gerðu út lengi.
4) Skymaster-
flugvélar, sem
eru íslendingum að góðu kunnar,
hitann og þungann af farþega- og
vöruflutningum á þessari leið. Er
sovéski herinn stöðvaði alla flutn-
inga á landi til Vestur-Berlínar og
loftbrú vesturveldanna hófst þang-
að í júnímánuði árið 1948 voru
flestar flugvélanna sem þátt tóku í
henni af þessari gerð. Loftbrúin