Morgunblaðið - 21.11.1998, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Samningaviðræður á milli deiluaðila í Kosovo á afar viðkvæmu stigi
Óttast átök
verði deilan
ekki leyst á
næstu viknni
Allt kapp er nú lagt á að ná samkomulagi
--------7------------------
um Kosovo. Qttast margir að ef ekki náist
samkomulag innan nokkurra vikna blossi
átök upp að nýju. Alexander R. Versh-
bow, sendiherra Bandaríkjanna hjá
NATO, segir í samtali við Morgunblaðið
að hótun bandalagsins um loftárásir hafi
Reuters
MAÐUR af albönsku bergi brotinn gerir við þak húss síns í þorpinu Lausha í Drenica-hluta Kosovo í gær en
húsið brann illa í hernaðaraðgerðum Serba í Kosovo í sumar. I gær kyngdi niður snjó í Kosovo sem aukið
hefur mikilvægi hjálparstarfs enda eru margir Kosovo-Albanar enn heimilislausir.
orðið til að lægja öldurnar en nú verði að
fá deiluaðila til að fallast á hluti sem þeir
til þessa hafa talið óviðunandi.
HART er nú unnið að því að finna
pólitíska lausn á Kosovo-deilunni,
sem er viðunandi íyrir jafnt Serba
sem Kosovo-Albani en hætta talin á
að átök blossi upp að nýju ef þær
viðræður bera ekki árangur innan
tíðar. A samningaborðinu liggur til-
laga að friðaráætlun, sem lögð hef-
ur verið fram af Chris Hill, fulltrúa
Bandaríkjastjórnar í viðræðunum.
Albanska blaðið Koha Ditore hefur
birt hluta þeirra tillagna og kemur
þar m.a. fram að gert er ráð fyrir að
Kosovo fá 30 fulltrúa sambands-
þingi Júgóslavíu (Serbía og Svart-
fjallaland) en ekki á þingi Serbíu.
Þá fái íbúar Kosovo fulltrúa í sam-
bandsstjórninni og á æðstu dóms-
stigum innan sambandsríkisins.
Hafa albanskir stjórnmálamenn lát-
ið þá skoðun i ljós að tillagan sé
skref í rétta átt.
Alexander R. Vershbow, sendi-
herra Bandaríkjanna hjá NATO í
Brussel, segir í samtali við Morgun-
blaðið að Bandaríkjastjórn hafi
nokkrar áhyggjur af stöðu mála í
Kosovo. Að undanfórnu hafi komið
upp atvik er gefi ástæðu til þess.
Lögreglusveitir Serba hafi í nokkr-
um tilvikum farið offari og flótta-
mönnum er reynt hafi að snúa aftur
til híbýla sinna hafi verið gert erfitt
fyrir. Frelsisher Kosovo-Albana,
KLA, hafi jafnframt hert aðgerðir
sínar og reynt að ná svæðum á sitt
vald að nýju. Því sé ekki hægt að
útiloka að til átaka kunni að koma.
Átök innan fjögurra mánaða?
Wesley Clark, yfirmaður herafla
NATO í Evrópu, ávarpaði fyrir
skömmu þingmannasamkundu
NATO-ríkjanna, og lagði mat á
ástandið í Kosovo. Lýsti hann yfir
áhyggjum af því að jafnt Serbar
sem albanskir aðskilnaðarsinnar
væru að vígbúast á ný og spáði því
að til harðra átaka kynni að koma
innan fjögurra mánaða ef ekki næð-
ist pólitískt samkomulag. Clark
sagði hótanir NATO um loftárásir
einungis hafa náð að „draga úr
hættuástandi og halda málum í
skefjum“ og að skrúfa yrði fyrir or-
sakir deilnanna ef koma ætti í veg
fyrir átök.
Vershbow sagði aðspurður að ekki
ætti að vanmeta framlag NATO í
Kosovo-deilunni. Hótanir um loft-
árásir hefðu orðið til að koma á
ákveðnum stöðugleika og tvö þúsund
eftirlitsmenn myndu innan skamms
hefja störf í Kosovo og fylgjast með
framkvæmd vopnahlésins. Tók hann
fram að bandaríski stjómarerind-
rekinn Christopher Hill ynni nú
hörðum höndum að því að miðla mál-
um milli hinna stríðandi fylkinga og
vonir stæðu til að innan 4-6 vikna
myndu þær viðræður bera árangur.
„Það eru hins vegar hinnar stríð-
andi fylkingar sem verða að komast
að samkomulagi. Við reynum að
gegna hlutverki málamiðlara og fá
þær til að fallast á það sem áður var
talið óviðunandi," sagði Vershbow.
Nefndi hann sérstaklega í því sam-
bandi breytt stjórnarfyrirkomulag í
Kosovo, aukna sjálfstjórn og þróun í
lýðræðisátt. Á móti yrði KLA að
fallast á slíka sjálfstjórn og falla frá
kröfunni um fullt sjálfstæði. Ljóst
væri að útilokað væri að fallast á
hina ítrustu kröfu Kosovo-Albana
um sjálfstæði.
Aðspurður um það hvort ekki geti
reynst erfítt að byggja upp vísi að
auknu lýðræði í Kosovo á meðan
sambærileg þróun á sér ekki stað í
Serbíu sjálfri sagði hann svo vissu-
lega vera en vonandi væri það ekki
útilokað. Líta mætti til Svartfjalla-
lands í því sambandi þar sem væri að
finna meira lýðræði en í Serbíu. Von-
andi myndi þessi þróun jafnframt
hafa áhrif á stjórnarfar í Serbíu.
Engin þreytumerki hjá NATO
Ef samkomulag næðist ekki væri
hins vegar hætta á að átökin myndu
blossa upp af fullum krafti. „Við
munum gera allt sem í okkar valdi
stendur til að svo verði ekki,“ sagði
Vershbow. Heyrst hafa áhyggjur af
því að innan NATO muni á næstu
mánaða fari að gæta „þreytu" gagn-
vart Kosovo og þar af leiðandi
hætta á að draga muni úr vilja að-
ildarríkjanna til að knýja fram nið-
urstöðu í Kosovo. Vershbow segir
hins vegar að innan NATO gæti
staðfestu og að ekki verði slakað á
klónni. Benti hann á að leiðtoga-
fundur bandalagsins verði haldinn í
apríl á næsta ári og að mikið kapp
verði lagt á að ná árangri fyrir þann
tíma.
Ekki stendur þó til að hóta beit-
ingu hersveita til viðbótar loftárás-
um og þess í stað lögð áhersla á póli-
tíska lausn og eftirlit af hálfu ÓSE.
Staðan sé að mörgu leyti ólík því
sem vai' að finna í Bosníu þai’ sem
um innanríkisdeilu sé að ræða og því
verði að beita öðrum lausnum.
Umboð frá SÞ ekki nauðsyn
NATO-i'fldn segir hann reiðubúin
að gi'ípa til aðgerða án þess að fyrir
liggi sérstakt umboð öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna þótt vissulega
væri heppilegra ef sú væri raunin.
Ef upp kæmi alvarleg staða eða
mannúðlegt neyðarástand teldu að-
ildarríkin sig vera í fullum rétti að
skerast í leikinn. Hér væri ekki um
að ræða almenna reglu heldur sér-
tæk viðbrögð við sértæku vandamáli.
Þegar hann var spurður um afstöðu
Rússa sagði hann þá hafa átt erfitt
með að sætta sig við valdbeitingu.
Hins vegar væru markmði NATO og
Rússa þau sömu þótt menn greindi á
um leiðimar og að mörgu leyti væri
samstarfið með ágætum.
__ Reuters
Fastur á brú
Santer segir Ir-
land „fórnarlamb
eig’in velg,eng,ni“
Nöfn vara-
samra
lækna birt
London. The Daily Telegraph.
YFIRVÖLD í Bretlandi hafa ákveð-
ið, að nöfn lækna, sem gerast ítrek-
að sekir um kunnáttuleysi og klúð-
urslegar aðgerðir, verði birt opin-
berlega. Skýrði AJan Milburn heil-
brigðisráðherra frá því í fyrradag en
í Bretlandi hefur læknastéttin verið
gagnrýnd harðlega fyrir lítið aðhald
með sjálfri sér.
Allmörg dæmi eru um það nýlega,
að sjúklingar hafi skaddast eða lát-
ist fyrir handvömm eða getuleysi
lækna og yfirvöld telja, að nú sé
mælirinn fullur. Sagði Milburn, að
lélegir læknar og þeir, sem ekki
segðu til þeirra, myndu ekki eiga sér
neinn „griðastað" innan heilbrigðis-
kerfisins. Sagði hann, að nýi'ri
gæðanefnd, sem stjórnin ætlar að
setja á laggirnar, yrði gefin heimild
til að birta nöfn lækna og stöðva,
sem ekki uppfylltu þær kröfur, sem
gerðar væru til þeirra.
Yfirlýsing Milburns kemur í kjöl-
far þeirrar kröfu 300 kvenna og
stuðningsmanna þeirra, að hafin
verði opinber rannsókn á því hvers
vegna Rodney Ledward, kvensjúk-
dómafræðingi í Kent, hafi verið leyft
að starfa í 16 ár og fyrir þremur
mánuðum kom upp hneyksli í
Bristol varðandi hjartaaðgerðir á
börnum.
MAÐUR heldur um höfuð sér er
hann yflrgefur slysstað á
hraðbraut um fimmtíu km. frá
Madríd í gær. Gat þar að líta
óvenjulega sjón en bifreið, sem
lenti á brúarhandriði við
hraðbrautina, þrýstist undir það
og hékk þar föst. Okumaður
bifreiðarinnar er mikið
slasaður.
JACQUES Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins, segir að írland hafi verið til fyr-
irmyndar í því að nýta uppbygging-
arsjóði ESB á árangursríkan hátt
en að það sé nú „á margan hátt
fórnarlamb eigin velgengni".
Santer ávarpaði efri deild írska
þingsins, senatið, í fyrradag og
hafði The Irísh Times eftir honum í
gær að á miklum breytingatímum í
heiminum væri afar óvenjulegt að
sjá hversu vel hefði tekist að stýra
efnahagslegri og þjóðfélagslegri
uppbyggingu í réttan faiweg á Ir-
landi, og hversu markvisst það starf
hefði verið. Santer vék því næst að
þeim ummælum Berties Aherns,
forsætisráðherra írlands, fyrr í
þessum mánuði að þeirri tíð væri
senn lokið að írai' fengju meira út-
hlutað úr sjóðum ESB en þeir legðu
til og að framlag þeirra myndi á
næstu árum aukast mjög. Sagði
Santer þetta ekki merki um hnign-
un af Irlands hálfu heldur einmitt
frekar mikla farsæld.
Mikil fátækt ríkti á írlandi þeg-
ar landið gekk í Efnahagsbandalag
Evrópu árið 1973 og atvinnuvegir
landsins voru í niðurníðslu. Síðan
þá hafa Irar hins vegar nýtt sér
með góðum árangri jöfnunarsjóði
ESB og nú er svo komið að lífsskil-
yrði á Irlandi hafa náð því sem
gerist best í öðrum ríkjum ESB,
sem um leið þýðir að Irar eiga ekki
rétt á jafn miklum styrkjum úr
sjóðum sambandsins og áður, ef
nokkrum.
Hrósaði Santer Irum fyrir vel
heppnaða uppbyggingu og vildi
skýra hana með þvý að smáþjóðum
innan ESB eins og írlandi og Lúx-
emborg, en þaðan kemur Santer
einmitt sjálfur, hefði gengið miklu
betur en stórþjóðunum að skapa
þjóðfélagslega sátt heima fyrir um
efnahagslega og samfélagslega
stefnumótun.