Morgunblaðið - 21.11.1998, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998
RAUÐI KROSS ISLANDS
MORGUNBLAÐIÐ
Fjárframlag til
Alltof oft gleymist að
þörfin fyrir hjálpar-
starf er ekki endilega
tengd ákveðnum at-
burðum heldur viðvar-
andi alla daga, allan
ársins hring. Anna G.
Olafsdóttir komst að
því í samtali við Sig-
rúnu Arnadóttur, fram-
kvæmdastjóra Rauða
kross Islands, að sífellt
er verið að efla og þróa
hjálpar- og mannúðar-
starf á vegum Rauða
kross Islands svo hægt
sé að hjálpa sem flest-
um til að standa á eigin
fótum og njóta lífsins
eins og við hin. Félagar
í Rauða krossi Islands
eru um 18.000 og voru
sjálfboðaliðar um 3.000
á síðasta ári.
ATHYGLI almennings er
gjarnan vakin á hjálpar-
starfí í kringum jól eða í
tengslum við hörmungar á
borð við eyðilegginguna í Mið-Am-
eríku á dögunum. Alltof oft gleym-
ist, að sögn Sigrúnar Arnadóttur,
framkvæmdastjóra Rauða krossins,
að starf hjálparstofnana er viðvar-
andi. Við megum ekki sofna á verð-
inum eins og tilhneiging virðist vera
til í tengslum við fjárframlög til al-
þjóðlegs hjálparstarfs. Fjárframlög
til alþjóðlegs hjálparstarfs í heimin-
um hafa lækkað úr 68 milljörðum í
56,4 milljarða eða um 11,5 milljarða
(17%) frá árinu 1992 til ársins 1996.
Lækkunin nemur hærri fjárhæð en
svarar til framlaga stærstu gefend-
anna Japana eða Bandaríkjamanna
síðarnefnda árið.
Að veita fé til hjálparstarfs er
heldur ekki nóg. Pjóðir heims ættu
að gera mannúðarmálum jafnhátt
undir höfði og öðrum málaflokkum.
„Islendingar hafa verið að láta
meira að sér kveða á alþjóðavett-
vangi og alls ekki er óeðlilegt að
ríkisstjórnin fari að huga að setu í
Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
eins og er uppi á teningnum núna.
Með því móti gæfíst Islendingum
enn betra tækifæri til að vinna að
velferðarmálum í alþjóðlegu sam-
hengi. Norðmenn og Kandamenn
hafa gengið á undan með sam-
starfssamningi um stefnu landanna
í mannúðarmálum. Það var sam-
vinna ríkisstjórnanna við frjáls fé-
lagasamtök sem var grunnurinn að
þeirri mannúðarstefnu. Islendingar
væru því að feta í fótspor granna í
vestri og austri með því að kynna
eigin mannúðarstefnu á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna. Með slíka
stefnu í farteskinu tel ég að við ætt-
um erindi í Öryggisráðið."
Sjálfboðaliðar hornsteinninn
Sigrún vekur athygli á því að fé-
lagið sé mjög öflugt eins og reynd-
ar félögin almennt í ríkustu lönd-
um heims. Hornsteinn starfsem-
innar felist í starfi sjálfboðaliða á
vegum hreyfingarinnar. „ Rauði
kross íslands hefur verið að efla
sjálfboðaliðastarf með árunum. Á
síðasta aðalfundi var enn ákveðið
að gera átak í sjálfboðaliðastarfinu
í stefnu til næstu fimm ára. Horfur
eru því á því að sjálfboðaliðar verði
enn fleiri í ár en í fyrra. Virkir
sjálfboðaliðar höfðu sjaldan eða
aldrei verið fleiri en á síðasta ári
eða um 3.000 talsins.
alþjóðlegs hjálparstarfs hefur dregist saman um 17% á fjórum árum
SIGRIJN Árnadóttir, framkvæmdastjóri Rauða kross íslands, segir að sjálfboðaliðar séu hornsteinn starfseminnar.
Morgunblaðið/Ásdís
Fólkið er
okkar auður
Skipting tekna og útgjalda
Rauða kross íslands
Aðrar tekjur
88,4 millj. kr.
Onnur
starfsemi

14%
Alþjóða-
samstarf
6,8%
Innanlands-
j— starf
Tekjur af
söfnunarkössum
543,1 milljón kr.
86%
TEKJUR
Alþjóða- —I
hjálparstarf
I_Framlög
til deilda
ÚTGJÖLD
Sjálfboðaliðastarfið spyrst vel út
enda verða sjálfboðaliðarnir fljót-
lega varir við hversu starfíð er gef-
andi. Fyrir Rauða krossinn felst
annar helsti kostur sjálfboðaliða-
starfsins í gæðum þjónustunnar.
Fangaheimsóknir eru gott dæmi
um það. Auðvitað er allt öðruvísi
fyrir fanga að spjalla við sjálfboða-
liða, sem kominn er í heimsókn að
eigin ósk, en launaðan starfsmann
stofnunar. Það myndast einfaldlega
allt önnur tengsl. Hið sama er hægt
að segja um heimsóknarþjónustu á
sjúkrahús og heim til eldra fólks.
Að því leyti er sjálfboðaliðastarfíð
góð viðbót við aðra þjónustu á veg-
um velferðarkerfisins. Aðstoð við
fólk er gefandi og mannbætandi.
Áhugi Islendinga á viðamiklu
mannúðarstarfí Rauða krossins er
okkar starfsgi'undvöllur. Fólkið er
okkar auður.“
Markvissara
innanlandsstarf
Starfsemi Rauða krossins skiptist
í grófum dráttum í alþjóðlegt hjálp-
arstarf og innanlandsstarf. Eitt
meginhlutverk Rauða krossins og
þar með hinnar 51 deildar umhverf-
is landið er að beita áhrifum sínum
til að bæta sitt nánasta umhverfi.
„Nú hafa deildirnar verið hvattar til
að gera athugun á því hvar skórinn
kreppir að. Tvær deildir hafa lokið
athuguninni og eru tilbúnar til að
stíga næsta skref. Með því er átt við
greiningu á því hvort deildirnar geti
ieyst vandamálið sjálfar eða eðlilegt
sé að leita eftir aðstoð út fyrir
Rauða krossinn.
Rauði krossinn hefur áður gert
svipaða athugun. Niðurstöðurnar
gáfu til kynna að m.a. geðfatlaðir
ættu undir högg að sækja í þjóðfé-
laginu. Þrjár deildir hafa brugðist
sérstaklega við vandanum. Kópa-
vogsdeildin opnaði í samvinnu við
Kópavogsbæ og Svæðisskrifstofu
fatlaðra á Suðurnesjum dagat-
hvarfið Dvöl fyrir geðfatlaða á dög-
unum. Reykjavíkurdeildin hefur
heldur ekki látið sitt eftir liggja og
tekur oft á móti um 30 manns, þ.e.
svipuðum fjölda og á venjulegri
geðdeild, í dagathvarfinu Vin við
Hverfisgötu. Hafnarfjarðardeildin
er um þessar mundir að undirbúa
svipað verkefni og hinar deildirnar
tvær.
Reykjavíkurdeildin hefur í sam-
vinnu við Geðhjálp verið að vinna að
annars konar sjálfboðaliðaverkefni í
þágu geðfatlaðra. Verkefnið hefur
fengið yfirskriftina „Aðstandendur
hjálpa aðstandendum“ og felst í því
að aðstandendur geðfatlaðra geta
leitað ráða hjá öðrum aðstandend-
um í gegnum síma. Áður hafa sjálf-
boðaliðar í símaþjónustunni fengið
ákveðna þjálfun og handleiðslu í því
að aðstoða aðra. Þá tekur Rauði
krossinn þátt í verkefni Geysis-
klúbbsins við að koma á fót atvinnu-
miðlun fyrir geðfatlaða á höfuð-
borgarsvæðinu."
Fleiri í fjárhagsvanda
Sigrún segir að fleiri leiti aðstoð-
ar Rauða krossins vegna umtals-
verðra fjárhagserfiðleika hin síðari
ár. „Afar sjaldan er vandinn sprott-
inn af óráðsíðu í peningamálum. Á
hinn bóginn er talsvert algengt að
öryrkjar ráði ekki við að greiða
lyfja- og lækniskostnað af bótum
frá hinu opinbera. Aðalvandinn felst
í því að bætur hafa ekki hækkað til
samræmis við laun. Stór hópur
fólks hefur því setið eftir og á erfitt
með að afla sér lágmarksviðurvær-
is. Á fyrstu níu mánuðum ársins
leituðu á þriðja hundrað manns að-
stoðar á aðalskrifstofu Rauða kross-
ins vegna fjárhagserfiðleika. Ekki
eru allir með taldir því þónokkuð
stór hópur leitar til annarra Rauða
ki-oss deilda og sambærilegra fé-
lagasamtaka eftir aðstoð. Oftast fel-
ur aðstoðin í sér fjárframlög vegna
matar- eða lyfjakostnaðar en best
væri ef aðstoðin gæti í meira mæli
falist í að koma fólki upp úr djúpu
hjólfari. Við getum, ólíkt opinberum
stofnunum, verið svolítið sveigjan-
leg og leyft okkur að meta aðstæður
hvers og eins. Auðvitað duga ekki
alltaf svona lausnir, vandinn er oft
svo stór að Rauði krossinn getur
ekki leyst hann enda er það ekki
hlutverk félagsins heldur stjórn-
valda.“
Nokkuð er um að almenningur
leiti til Rauða krossins eftir aðstoð
um hvernig best sé að snúa sér í
kerfinu. „Utlendingar eru þar stór
hópur og allir hælisleitendur eru í
umsjá Rauða krossins meðan um-
sókn um pólitískt hæli er tekin fyrir
í kerfinu. Við sjáum hælisleitendun-
um fyi-ir fæði og húsnæði og fylgj-
um þeim í yfirheyrslur. Umsækj-
endum um pólitískt hæli hefur fjölg-
að talsvert undanfarin ár og eru 19
það sem af er þessa árs. Enn sem
komið er hefur engum þeirra verið
veitt pólitískt hæli en nokkrum veitt
dvalarleyfi. Þá hefur móttöku vegna
skipulagðrar komu flóttamanna
hingað til lands verið sinnt af Rauða
krossi Islands fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar um árabil."
Ungu fólki hjálpað út
í þjóðfélagið
Stjórnvöld í nágrannalöndunum
hafa talað um að ákveðin tilhneigin
sé til að kynslóð bótaþega ali af sér
aðra kynslóð bótaþega. Hvernig er
ástandið hér? „Það er erfitt og á
ekki að alhæfa í þessum efnum.
Hinu er þó ekki að leyna að fólk
sem hefur af einhverjum ástæðum
orðið undir í lífinu festist stundum í
farinu og á erfitt með að ná sér á
strik á nýjan leik. Afkomendur
þessa fólks verða oft fyrir áhrifum
þessa. Af þessum sökum er svo
mikilvægt að hjálpa fólki til sjálfs-
bjargar á alla lund. Ekki síst er að-
stoð við ungt fólk mikilvæg. Gríð-
arlega stór hópur fólks á aldrinum
16 til 24 ára er hvorki í vinnu né
skóla.
Ákveðið var að skipa sérstaka
nefnd innan Rauða krossins til að
fara nánar í saumana á vandanum.