Morgunblaðið - 30.12.1998, Blaðsíða 60

60 MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
JOHANNA
HÓLMFRÍÐ UR
BJÖRNSDÓTTIR
+ Jóhanna Hólmfríður Björns-
dóttir var fædd í Syðri-
Tungu á Tjörnesi 20. janúar
1899. Hún flutti 1903 að Ytri-
Tungu og átti þar heimili til
1933, en 8. september það ár
giftist hún Katli Indriðasyni
bónda á Ytra-Fjalli í Aðaldal og
átti þar heima til dánardags 18.
desember 1998.
Foreldrar hennar voru Björn
Helgason smiður og bóndi
lengst í Ytri-Tungu og kona
hans Guðrún Snjólaug Jóhann-
esdóttir. Jóhanna var elst systk-
ina sinna þeirra er lifðu, en þau
voru Helga húsfreyja að Þverá í
Reykjahverfi, Líney húsfreyja á
Héðinshöfða, Jóhannes bóndi
Ytri-Tungu, Steingrímur bóndi
Ytri-Tungu og Aðalbjörg Guð-
ný húsfreyja á Húsavík. Af þeim
er nú Steingrímur einn á lífi.
Ketill maður Jóhönnu var
fæddur 12. febrúar 1896 dáinn
22. september 1971. Foreldrar
hans voru Indriði Þórkelsson
skáld og fræðimaður á Ytra-
Nú er Jóhanna á Fjalli farin og
það er skrýtið. Hún var búin að
vera hér svo lengi og ég sem var
að enda við að senda henni bréf
með nýjum yrkisefnum frá Kveð-
anda. Eg heimsótti Jóhönnu núna
fyrir jólin. Hún var hress og hló
þegar ég spurði hana um væntan-
legt hundrað ára afmæli, og minnti
hana um leið á það þegar hún bauð
mér í „síðasta" afmælið sitt, þá var
hún níutíu og fímm. „Maður slær
nú svo mörgu fram,“ sagði hún.
Ég var kaupakona á Ytra-Fjalli
þegar ég var unglingur í tvö sum-
ur. Mig minnir að þau Ketill tækju
á móti mér úti á tröppum á nýja
húsinu. Við hlið þess stóð gamli
bærinn, hvanngrænn, og bak við
hann brekkan vaxin skógi sem
Ketill ræktaði. Áreiðanlega voru
svo hólarnir allir blómstrandi.
Mér finnst að Jóhanna hafi vakið
mig með blíðu hvem morgun þessi
Fjalli og kona hans Kristín Sig-
urlaug Friðlaugsdóttir. Börn
Jóhönnu og Ketils eru: Indriði
bóndi Ytra-Fjalli, fyrri kona
var Henný Tryggvadóttir og
eiga þau tvö börn. Seinni kona
hans er Valgerður Ragnars-
dóttir. Asa húsfreyja og bóndi
Laugalandi Nauteyrarhreppi,
maður hennar var Halldór
Þórðarson bóndi, nú látinn.
Börn þeirra eru íjögur og
barnabörn þrjú. Birna hús-
freyja og skrifstofumaður
Akureyri, maður hennar er
Helgi Oddur Konráðsson múr-
arameistari og eiga þau Jjrjú
börn og þrjú barnabörn. Alfur
bóndi í Brennigerði og skrif-
stofustjóri hjá KS, Sauðár-
króki. Kona hans er Margrét.
Stefánsdóttir og eiga þau tvö
börn. Ivar, en hann dó á 1. ári
og yngstur er Ivar bóndi á
Ytra-Fjalli.
Utför Jóhönnu fer fram frá
Neskirlyu í Aðaldal í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
sumur og þakkað mér fyrir hvert
verk daginn langan. Hvort sem það
var að fara yfir húsið, því heystrá
áttu ekki langa vist á gólfum henn-
ar, eða fyrir að segja henni hvort
það væri nú bíll eða kýr sem stæði
niðri við Osahliðið því gestir áttu
ekki að þurfa að berja utan hús á
Fjalli. En best man ég þó hvað hún
hló innilega þegar ég saltaði hafra-
grautinn svo rækilega að ekki einu
sinni hænsnin gátu étið hann.
Fyrir utan aðstoð við húsverk
vann ég við heyskap og mjaltir
þessi sumur. Það var hvorutveggja
jafn skemmtilegt. Fjósið var undir
baðstofupalli í gamla bænum og
þar kváðumst við Indriði á meðan
við mjólkuðum. I góðum veðrum
mjólkuðum við úti, neðan við tún-
hliðið við kvíarnar. Þar biðu kýrnar
óbundnar og rólegar eftir því að
röðin kæmi að þeim. Aðeins einu
sinni kom það fyrir að kýr stakk af
ómjólkuð. Þá var Indriði að heiman
og gestir hjá Jóhönnu sem hafði
ætlað í mjaltimar með mér. Loks
undir miðnætti fór fólkið og sá ég
þá hvar húsmóðir mín lagði af stað
frá bænum með fótu en í þann
mund fór kýrin. Ekki fékkst Jó-
hanna mikið um það. „Aldrei hef ég
farið svona illa með nokkra mann-
eskju!“ sagði hún þegar við mætt-
umst, „nú skulum við koma heim
og laga okkur gott kaffi.“ Ketill
sagði stundum hlæjandi, „Hún
verður ekki lánglíf hún Jóhanna
mín eins og hún þambar kaffið“. í
heyskapnum á Fjalli lá sjaldan á.
Það þurfti að rifja fallega, saxa
rétt, hlaða sátur eftir kúnstarinnar
reglum og raka vandlega. Einu
sinni gerði Ketill þó undantekn-
ingu á þessu þegar von var á rign-
ingu og fyrirmælin vom í bundnu
máli svo hljóðandi: Það er ekki um
það að fást á þessum degi þó að
betur raka megi.
Ég á ljósmynd af Katli á hvítri
skyrtu að slá. Aðra mynd af ljáfór-
unum hans á bæjarhólnum og þá
þriðju af þeim hjónum brosandi úti
á tröppum. Nei annars, hún er af
Katli á sokkaleistunum en Jóhanna
er innan við glerið, grafalvai’leg.
Þessar myndir eru óskýrar en góð-
ar. Þær geyma fyrir mig rímur og
stökur, þær geyma þyt af ljá og
kvæðalag og brot af sögunni enda-
lausu sem Ketill las fyrir mig á
rigningardögum og fyllir víst koff-
ort. Og þær minna mig á alvöru Jó-
hönnu, sem var svo mikil að þegar
hún var búin að finna að við Ivar
fyrir að segja sögur af fólki við
kvöldverðariborðið og herma eftir
því, varð hún að snúa sér vandlega
að vaskinum svo að við sæjum ekki
að hún hló. „Nú er mér farið að
fórlast, Fía mín,“ sagði hún við mig
í fyrra, „ég get ekki lengur lært
vísu sem ég heyri einu sinni“. Þá
mundi ég að það var af Jóhönnu
sem ég lærði að slíkt væri mikil-
vægt og að það væri mikilvægt að
stoppa fallega í sokka. „Því þegar
þú hefur lokið einhverju verki eins
vel og þú getur verður enginn sem
spyr hvað þú hafir verið lengi,
heldur bara hver gerði þetta.“ Ég
sendi heimilisfólkinu á Fjalli og öll-
um ættingjum og vinum mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Hólmfríður Bjartmarsdóttir.
BJÖRG AÐALHEIÐUR
JÓNSDÓTTIR
+ Björg Aðalheið-
ur Jónsdóttir
fæddist á ísafirði
24. maí 1915. Hún
lést á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Isa-
firði 21. desember
siðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Isafjarðarkirkju
29. desember.
í bljúgri bæn og þökk til
þín,
sera þekkir mig og verkin
mín.
Ég leita þín, Guð leiddu mig
og lýstu mér um ævistig.
ekki hringt til þín og fá
fréttir af okkar fólki
heima á ísafirði eins og
í gegnum tíðina. Það er
margs að minnast en
efst er mér í huga hvað
þú varst mér góður
vinur þegar ég var með
Þorgerði mína litla. Ég
vil þakka þér alla þá
umhyggju sem þú
sýndir henni eftir að ég
fór til Eyja. Vegna
veikinda minna get ég
ekki verið viðstödd
kveðjustund þína. Ég
veit að þú ert komin
heim og þér líður vel. Guð geymi
þig, elsku Bogga mín.
Þín systir,
Ég reika oft af rangri leið,
sú rétta virðist aldrei greið.
Eg geri margt, sem miður fer,
og man svo sjaldan eftir þér.
Sú ein er bæn í bijósti mér,
ég betur kunni þjóna þér,
þvíveitmérfetavegþinn,
að verðir þú æ Drottinn minn.
(Pétur Þórarinsson)
Elsku Bogga mín.
Þá er komið að kveðjustundinni.
Ég á eftir að sakna þess að geta
Þorgerður S.
Jónsdóttir.
Við andlát Bjargar Jónsdóttur
hvarflar hugurinn til uppvaxtarára
minna á Isafirði. Björg eða Bogga
eins og hún var kölluð, og faðir
minn voru systraböm. Björg bjó á
stóru heimili á Hlíðarenda ásamt
fóðurfólki sínu, eiginmanni og börn-
um. Mikill samgangur var á milli
foreldra minna og Bjargar. Faðir
minn hafði ungur notið þess að gista
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er móttaka
svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin Word og Wordper-
fect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í bréfsíma 669 1115, eða á
netfang þess (minning(aimbl.is) — vinsamlegast sendið greinina inni í bréfinu, ekki sem
viðhengi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lengd
greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
hjá frænku sinni og móðir mín og
Bogga höfðu mikið samband.
Ég var mjög ungur þegar Bogga
varð uppáhaldsfrænkan mín. Eitt
sumar var ég meira að segja gestur
hjá henni í nokkrar vikur í fjarveru
foreldra minna. Hún hélt þá heimili
með sonum sínum þremur. Mér var
einfaldlega bætt við og skipaði sama
sess. Eftir að ég flutti frá ísafirði
fyrir þrjátíu árum kom ég ætíð til
Bjargar í heimsóknum vestur.
Björg var ekki allra en stórri fjöl-
skyldu sinnti hún af alúð og hlýju.
Hún var hlý og góð frænka. Mér
þótti vænt um hana og vissi alltaf að
hún vildi mér og mínu fólki vel.
Björg fræddi mig mikið um trú-
mál. Hún var kristin kona, afar for-
dómalaus og víðsýn. Hún hafði góð
tengsl við kristnu söfnuðina á Isa-
firði - Hvítasunnusöfnuðinn, Hjálp-
ræðisherinn og Þjóðkirkjuna - og
gerði ekki upp á milli þeirra. Björg
var einnig vel að sér í trúarbrögðum
öðrum en kristnum og átti gott með
að skilja og útskýra trúarþörf
mannsins í sínum ólíku en samt
sameiginlegu myndum. Hún lagði
áherslu á að ekki ætti að leggja trú-
arhita að jöfnu við ofstæki í garð
fólks sem kysi aðrar leiðir. Vont
væri hinsvegar hlutskipti þeirra
sem ekki trúa á neitt æðra þeim
sjálfum. Ég hygg að þegar á heild-
ina er litið hafi hún frænka mín ver-
ið farsæl og gæfusöm kona. Víst er
að við útfór hennar kveðja hana
margir með söknuði. Við foreldrar
mínir og systkini minnumst Bjargar
með þakklæti fyrir ævilanga vin-
áttu.
Blessuð sé minning Bjargar
Jónsdóttur.
Svanur Kristjánsson.
SIGRÍÐUR
VALFELLS
+ Sigríður Val-
fells fæddist í
Reykjavík 11. aprfl
1938. Hún lést á
gjörgæsludeild
Sjúkrahúss Reykja-
víkur 11. nóvember
síðastliðinn og fór
útför hennar fram í
kyrrþey.
Á póstkorti frá
Kyoto í lok sjöunda
áratugarins frá
finnskri vinkonu
minni, sem hafði verið
við nám í Boston samtímis Sig-
ríði, stendur: „Núna þegar þú
ferð til Islands verðurðu endilega
að hafa samband við Sigríði, vin-
konu mína. Þér mun líka vel við
hana.“ Norræni sumarháskólinn
hélt í fyrsta sinn sumarmót á Is-
landi, og flestir þátttakendur
komu þá þangað í fyrsta skipti.
Ég hikaði lengi áður en ég
hringdi í Sigríði, en herti loks upp
hugann og lét verða af því. Við
hittumst á Hótel Sögu, borðuðum
hádegisverð, og það varð upphaf
ævilangrar vináttu. Margir aðrir
þátttakendur í móti sumarháskól-
ans þetta sumar fengu einnig að
njóta gestrisninnar í fallega hús-
inu við Blönduhlíð.
Sigríður var samtímis bæði ís-
lendingur og heimsborgari, nokk-
uð sem ekki er óvenjulegt á Is-
landi og ekki heldur á öðrum
Norðurlöndum. Sigiíður var jafn
hagvön í New York og Helsing-
fors, jafnt í Reykjavík sem París.
En hvar sem hún dvaldi var hún
um fram allt íslendingur, stolt af
þjóð sinni og fornri menningu
hennar. Hún barst ekki mikið á og
var örlát við vini sína: hún gaf
þeim af tíma sínum og opnaði
heimili sitt gestum, sem fannst
þeir alltaf velkomnir, hvernig sem
á stóð hjá henni sjálfri.
Minningarnar um fundi okkar
eru margar og varanlegar. Sér-
lega vel man ég fyrstu heimsókn
mína hjá henni í New York,
annarri heimaborg hennar. Þetta
var í mars og það var kalt í Finn-
landi, en í New York stóð
„dogwood" í blóma í Central Park.
Sigríður tók á móti mér á Kenn-
edyflugvelli og þannig byi-jaði
heimsókn mín eins og best varð á
kosið. Við röltum allan daginn um
Fifth Avenue, Sigríður fór með
mig á Metropolitan-
safnið, á Frick og
MOMÁ, á Guggen-
heim-safnið, á alla
uppáhaldsstaði sína,
og þegar við komum
heim um kvöldið
fannst mér eins og ég
ætti heima í New
York. Heima hjá Sig-
ríði í New York og
seinna í Reykjavík
hitti ég líka aðra fjöl-
skyldumeðlimi, og ég
gleymi aldrei kvöldun-
um þegar Sigríður sat
og saumaði út - venju-
lega eitthvað í bláum lit - og við
hlustuðum á föður Sigríðar segja
frá viðburðaríkri ævi sinni.
Oftast hittumst við þó í Reykja-
vík. Ég varð strax mjög hrifin af
Islandi þegar ég kom þangað í
fyrsta sinn og reyndi að koma aft-
ur eins oft og ég gat. Síðasta skipt-
ið var fyrir nokkrum árum, þegar
ég átti þess kost að starfa í
Reykjavík sem norrænn gesta-
kennari við Háskóla Islands. Að
kennslustundunum loknum fór ég
upp í Blönduhlíð, við löguðum
kvöldmat, vorum lengi að borða og
töluðum og töluðum: um málvís-
indi og fræga málvísindamenn,
sem margir höfðu annaðhvort ver-
ið kennarar hennar, námsfélagar
eða samstarfsmenn, um bók-
menntir, íslenskar og erlendar, um
sögu Islands, um fjölskyldusiði,
allt. Sigríður var líka mikill ópei’u-
unnandi og oft lukum við kvöldinu
með því að horfa á einhverja óp-
eru, sem Sigríður átti á mynd-
bandi. Æðruleysi Sigríðar gagn-
vart þungbæru hlutskipti sínu síð-
ustu árin hafði óafmáanleg áhrif á
mig og alla vini hennar: hún
kveinkaði sér aldrei, hún hélt
kímnigáfu sinni og reyndi á allan
hátt að lifa eins eðlilegu lífi og
frekast var hægt.
Sigríður átti marga vini í Finn-
landi. Hún var hér við finnskunám
um skeið og bast þá mörgum nýj-
um vináttuböndum. Eitt sumar
heimsótti hún okkur í sumarbú-
staðnum í Tavastlandi, og til
minningar um það á ég Ijósmynd,
sem tekin var sólríkan dag við
vatnið: Sigríður situr við handa-
vinnu undir tré og hlær; vatnið
glampar í kapp við gullið hár Sig-
ríðar. Það er þannig sem við minn-
umst Sigríðar.
Seija Tiisala.
KARL B.
JÓNSSON
+ KarI B. Jónsson fæddist á
Siglufirði 15. september
1919. Hann lést á Landspítalan-
um hinn 17. september síðast-
liðinn og fór útför hans fram
frá Fossvogskirkju 29. desem-
ber.
Elsku afi.
Nú ert þú farinn frá okkur öllum
og þín er sárt saknað. Á stundum
sem þessum eru ýmsar minningar
sem streyma í gegnum hugann. Þú
hafðir mikinn áhuga á silungsveiði
og áttir margar ánægjustundir
með pabba við það áhugamál, og
er þá skemmst að minnast veiði-
ferðar ykkar nú í haust í Urriðaá,
en þú lést það ekki aftra þér frá
þeirri ferð þó heilsu þinni væri far-
ið að hraka. Veiðisögurnar voru
margar og sumar ævintýralegar.
Við spyrjum spurninga eins og
hvers vegna fékk afi ekki að lifa yf-
ir jólin og vera viðstaddur þegar
Stella systir útskrifaðist sem stúd-
ent?
Afi, þú varst ekki margmáll mað-
ur og frekar dulur, en sagðir
skemmtilega frá og gaman var að
hlusta á sögur þínar af veiðiferðum.
Létt var þín lund, skapmildi, hóg-
værð og hugarró, svo ekkert fékk
raskað ró þinni. Þetta voru ein-
kenni þín, afi, sem margir óska sér.
Við sjáum, að dýrð á djúpið slær,
þó degi sé tekið að halla.
Það er eins og festingin færist nær
og faðmi jörðina alla.
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englar tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo brjóstið þitt fái svala.
Nú strýkur hann barm þinn bh'tt og hljótt,
svo blaktir síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumarnótt
ogsvanurábláanvoginn.
(Davíð Stef.)
Elsku afi, við söknum þín en við
vitum að þér líður vel á nýjum stað
og amma mun taka á móti þér í
nýjum heimkynnum og styðja þig
af ástúð og umhyggju eins og hún
gerði þegar þið voruð hér hjá okk-
ur.
Þökk fyrir allt.
Stella, Auður og Dóra.