Morgunblaðið - 07.01.1999, Blaðsíða 50

4)0 FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ALBERT
JÓHANNSSON
+ Albert Jóhanns-
son fæddist í
Teigi í Fljótshlíð 25.
september 1926.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Suðurlands 26.
desember síðastlið-
inn og fór útför
hans fram frá Ey-
vindarhólakirkju í
Austur-Eyjafjölhnn
5. janúar.
Kf Nú er fallinn frá vin-
ur minn og skólabróðir,
Albert Jóhannsson í
Skógum. Hann var bú-
inn að vera heilsutæpur í mörg ár,
féll oft niður sárveikur en reis aftur
upp á ný og var þá ótrúlega dugleg-
ur að komast um allar jarðir, stund-
um í hjólastól.
Hinn mikli þróttur, sem í andan-
um bjó knúði hann til dáða, þótt lík-
amlegir burðir væru ekki til að
sækja kjarkinn í.
Hann átti svo mörg áhugamál,
það var ekkert mannlegt, sem hug-
myndir hans gátu ekki leikið sér að,
ekkert sem hann ekki ræddi af
þekkingu og reynslu, þó aldrei
f^lgdi oflæti. Skarpar skoðanir og
lysingar skorinorðar, enginn undan-
sláttur eða vöflur, hver fékk sinn
skammt af hreinskiptnu hugarfari
og ekki auðvelt að umróta því. Ekki
var hann þó þráablóð en hreinn og
sannur, afar aðgengilegur og við-
ræðugóður, hafði skoðanh’ sem hann
bar fram án þess að nokkurn
meiddi. Hlýr og drenglundaður.
Albert Jóhannsson var alinn upp í
Fljótshlíðinni, ekki fjarri þeim stað
„þar sem Gunnar sneri aftur“. Var
af góðum bændaættum, foreldrarnir
í^iluðu af sér jörð, sem þeir höfðu
strórbætt og hópi systkina, sem
urðu þekkt fyrir dugnað og góða
hæfíleika.
Drengurinn ólst upp við sveita-
störf og þekkti þau vel, kunni til
verka.
Hestarnir eignuðust merkisbera
sinn í honum því af hinum fjölmörgu
áhugamálum er ekki vafi að þar stóð
hesturinn fremst. Ekki var því nema
eðlilegt að samtöl okkar félaganna
gengju í þá átt m.a. er ég heimsótti
hann á sjúkrahús, nýlega. Þá hafði
Albert eftir ungum sonarsyni sínum
„að hann afí hefði níu líf“ eins og
sagt er. Því næst barst talið að syn-
inum norður í Húnavatnssýslu,
JSkólastjóranum, sem var sestur á
stórbýli með álitlegan hóp hrossa.
Vindótt hross norður í Hegranesi, að
vísu óhöpp í því, folaldakaup og hvað
væri hugsanlega hægt að gera fyrir
barnabömin. Þannig lifði Albert sig
fullkomlega inn í líðandi stund, ráð-
gerði helst langferðir í hrossaskoð-
un, trúlega yrði erfitt að bæla niður
að verða sér úti um efnilegt folald,
eða hvað það nú var, áhuginn alltaf
virkur, ráðagerðir, athafnir.
Þetta er undrunarefni þeim, sem
vissu hve mjög heilsunni hafði hrak-
að þótt aldrei væri kvartað, æ oní æ,
þegar rofaði til, var hugurinn og
kjarkurinn samur við sig.
Þannig minnist ég Alberts, fullur
agðdáunar, hvemig hann bar sitt
híutskipti og er viss á því, að enginn
hefði staðið sig betur.
A sinni tíð voram við bekkjar-
bræður í „yngri-deild“ hér í Héraðs-
skólanum á Laugarvatni. Albert var
tvíburi en dvajdi hér með öðram
bróður sínum, Agústi, sem var tæpu
ári yngri. Þeir bræður hlupu svo yfir
næsta bekk og fóra í gagnfræða-
^XXXXXXXIXIIXXXXr;
H
H
H
>
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
>•
V*
Erfisdnkkjur
P E R L A N
Sími 562 0200

deild og luku því prófi
með miklum ágætum,
enda greindir vel og
mig minnir þeir væru
hnífjafnir á útskrift-
inni. Þeir voru sínu
heimili til sóma.
Félagsmál voru Al-
berti í blóð borin, hann
starfaði víða í félögum,
oftast í fremstu röð
m.a. hreppsnefndar-
maður í áratugi og odd-
viti hluta af þeim tíma.
Þá var Albert kosinn
varaformaður Lands-
sambands hestamanna
1964-1969, en þá lést af slysfórum
Einar heitinn Sæmundsen og tók
Albert þá við formennskunni og
gegndi því starfi allt til 1983. Þessi
störf vora rækt af samviskusemi og
reglusemi og hann naut sín þar,
kunnáttan var ríkuleg en ekki var
það þó síst hinn lifandi áhugi, sem
skóp hæfnina.
Albert var heiðursfélagi í hesta-
mannafélaginu Sindra og landssam-
bandi hestamannafélaga og fleira
mætti eflaust upp telja af þeirri virð-
ingu er hann naut.
A skólaáram minnist ég hve Albert
var drátthagur og framhluti af hesti
var oftar en ekki rissaður á blað hjá
honum. Það kom líka upp úr dúmum
að töluvert hefur hann skilið eftir sig
bæði af teikningum og ljómandi fal-
legum vatnslita- og olíumálverkum.
Listhneigðin leyndi sér ekki, þótt
ólærður væri á þeirri braut.
Albert var skínandi vel hagmælt-
ur, vísur hans og kvæði sýna að þar
er margt vel orðað og gjarnan dýrt
kveðið undir alls kyns bragarhátt-
um. Já, hann Albert var fjölhæfur
og var svo margt vel gefið.
Hestamennskan var hans hjartans
mál. Vill einhver renna með austur
undir Fjöllin fríðu, þegar vorið er að
byrja að láta á sér kræla?
Það vora alltaf einstök viðbrigði
að fara úr hásveitum Arnessýslu,
meðan enn voru skurðir og gil full af
snjó, rindarnir sem upp voru komn-
ir, sinugráir, berangurslegir, skóg-
urinn svartur, líflaus, vötnin ísilögð,
köld. En þegar kom austur fyrir
Seljalandsmúlann rann í fangið allt
annar heimur, tún orðin græn, og
stutt í það að tré færa að laufgast.
Þá fór hrollurinn úr manni, skyndi-
lega voraði.
Að mörgu leyti var þetta líkt og
flogið væri snemma vors frá íslandi
suður til annama landa, þar sem sól-
in er komin hærra á loft, allt annar
heimur.
Við ökum vestur á hlaðið á Ytri-
Skógum og göngum á smábrú yfir
skoppandi fjallalæk við hesthúsvegg-
inn, undir bröttum hlíðum og vindum
okkar inn í burstabyggt hesthús þar
sem svolítið eimir eftir af gömlu við-
byggingarstefnunni. Þar standa á
stíum rauð og bleik hross, flest bles-
ótt, kannski einn jarpur hestur, aðrir
litir sjást varla. Það jafnvel glittir í
fallegt auga með grönnum hringi, við
dálítið glannalega blesótt. Já, margs
konar fjörlegar lýsingar klingja
manni í eyrum.
- Hringur minn frá Rauðafelli er
152 cm, heldurðu að hann beri ekki
meðaldrjóla?
Það er ótrúlega gaman að hitta
slíkan tómstundabónda og fá að
kynnast ættliðabilunum, skoða allt
frá folöldum í gamla hesta. Já, þarna
var líka stóðhesturinn Vöggur, vel
blesóttur, drifhvítur á fax og tagl.
Hvernig líst þér á?
- Síðan var spjallað við þá bænd-
ur í Skógum og tryppi skoðuð víða í
Fjalla-Blesafélaginu. Þetta er einn
af þessum ógleymanlegu vordögum,
þar sem heyra mátti grasið spretta.
Manni auðnast, sem oft áður að
rækja kynni við samfélag góðra
hrossaræktarmanna, vænn dagur í
minningunni þar sem vaxtarbrodd-
urinn er ungviðið. Alltaf jafn gaman
að vera með.
Albert Jóhannsson var mikill
gæfumaður í einkalífi, átti glæsilega
heiðurskonu austan úr Alftaveri,
Erlu Þorbergsdóttur, og með henni
fjóra syni og eina dóttur, öll hin
mannvænlegustu, tengdabörn og
afabörn, öll á sömu lund. Hér var
fólgin lífshamingjan, sem Albert
kunni að meta, það leyndi sér ekki,
því hann var stoltur af hópnum sín-
um og hafði alveg efni á því.
Mikil sorg var það fjölskyldunni
er þau misstu soninn Gísla Þóri úr
krabbameini, ungan og efnilegan
dreng, sem hér í Menntaskólanum á
Laugarvanti var að feta sig áfram til
manndóms og meiri þroska. Hann
varð mörgum haiTndauði.
Eg vil fyrir hönd okkar hjóna
þakka ánægjustundir í gagnkvæm-
um heimsóknum og votta Erlu og
fjölskyldunni samúð og biðja þeim
allra blessunar.
Það býr heiði’íkja og hressilegur
blær í minningunni um Albert vin
minn í Skógum.
Far í guðs friði.
Þorkell Bjarnason.
Enn einu sinni hefur skarð verið
höggvið í þann hóp sem útskrifaðist
frá Kennaraskóla fslands vorið
1948. Einn bekkjarfélaginn enn, Al-
bert Jóhannsson, er horfinn til feðra
sinna. Hann kvaddi þennan heim á
Sjúkrahúsi Selfoss annan dag jóla,
sjötíu og tveggja ára að aldri, eftir
hetjulega baráttu árum saman við
óvæga sjúkdóma.
Albert settist í þriðja bekk Kenn-
araskólans haustið 1946 ásamt þrem
öðram piltum. Hann féll fljótt og vel
inn í hóp okkar bekkjarsystkinanna
þótt hann kæmi í skólann tveim áram
síðai’ en við hin og varð brátt framar-
lega í flokki bæði í námi, leik og fé-
lagslífi. Albert reyndist traustur fé-
lagi og tryggur vinur, áreiðanlegur,
reglusamur og Ijúflyndur og mátti
ekki vamm sitt vita. Samverastund-
irnar í bekknum okkar gleymast
seint. Þeim bekk er okkur þótti skai-a
fram úr um flest! Bekkjarandi var
hvergi betri í skólanum, að okkar
mati. Við voimm samhent og sjálfum
okkur nóg, iðulega heimsóttum við
hvert annað og ræddum hugstæð
efni. Mikið var sungið og var Albert
þar áhugasamur þátttakandi með
sína ágætu rödd og ómældan sjóð af
söngtextum er hann kunni. Sumir
létu fjúka í kviðlingum og bar Albert
þar af, þegar sá gállinn var á honum,
en hann flíkaði ekki hæfileikum sín-
um meðan hann var í Kennaraskólan-
um. Þeir komu enn betur í ljós síðar
þegar hann hóf störf að námi loknu.
Mér er það minnisstætt hvað Al-
bert var snjall á málfundum í skól-
anum. Hann hafði gott vald á máli
og var drengilegur ræðumaður, rök-
fastur og sannfærandi, beitti á
stundum ísmeygilegri kímni sem fór
í taugarnar á andmælendum hans.
Hann var aldrei orðheitur og þaðan
af síður stríðmæltur, hvað henti
okkur hina á stundum þegar við vor-
um á öndverðum meiði við hann á
fundum. Og Albert naut sannarlega
samverunnar í Kennaraskólanum
sbr. þessi orð sem hann reit í minn-
ingarbók mína að skilnaði: „Þessi
tvö ár, sem við höfum verið skóla- og
bekkjarbræður hafa liðið eins og
ljúfur draumur."
Að loknu námi í Kennaraskólan-
um aflaði Albert sér framhalds-
menntunar í Danmörku og Svíþjóð
og var því vel búinn undir ævistarf
sitt. Frá árinu 1949 var hann kenn-
ari í Skógaskóla við góðan orðstír og
nemendum sínum mikil hjálparhella
í félagsstarfi þeirra. Og nú kom
brátt í ljós hvílíkum hæfileikum
hann var búinn. Það hlóðust bók-
staflega á hann störf þarna fyrir
austan því margir leituðu til hans
um lausn mála.
Hann var hreppsnefndarmaður í
tuttugu ár í sinni sveit, Austur-
Eyjafjallahreppi, og oddviti í fjögur
ár. Þá gegndi hann lengi for-
mennsku í Landssambandi hesta-
mannafélaga og var ritstjóri tíma-
rits hestamanna. Einnig stundaði
Albert ritstörf, skrifaði fjölda blaða-
greina og samdi merkar bækur um
hestamenn og hestamennsku. Það
var með ólíkindum hve miklu hann
kom í verk á þessum árum. Og það
er ekki öll sagan sögð enn því hon-
um var fleira til lista lagt. Hann var
skáldmæltur vel, kunni ógrynni af
vísum og birtust ljóð hans víða.
Einnig var hann áhugasamur mynd-
listarmaður og hélt einkasýningu á
málverkum sínum af íslenska hest-
inum. Og enn fleiri strengir vora í
hörpu hans. Það mun ekki hafa verið
á margra vitorði að hann var tón-
smiður og samdi eitt sinn sönglag
við ljúfan óð er hann orti til konu
sinnar, Guðrúnar Erlu Þorbergs-
dóttur.
Þau kynntust í Skógaskóla þar
sem hún var ráðskona, felldu hugi
saman og gengu í heilagt hjónaband
1955. Settu saman bú og byggðu sér
reisulegt hús á staðnum. Eignuðust
með tíð og tíma fimm mannvænleg
börn og eru fjögur þeirra á lífi. Þau
vora samhent um uppeldi og velferð
barna sinna sem og flest annað og
hjónaband þeirra var því farsælt og
fjölskylduböndin sterk. Þau höfðu
mikið umleikis um tíma með barna-
hópinn og margvísleg störf húsbónd-
ans. Það var því gestagangur hjá
þeim hjónum, enda gestrisni mikil og
ekki farið í manngreinarálit. Það má
því nærri geta að húsmóðirin sat
ekki auðum höndum. Meginþunginn
af uppeldi barnanna og miklum og
margþættum heimilisstörfum hvíldi
á herðum hennar. Meðfædd atorka
og viljastyrkur Erlu kom sér nú vel.
Hún er forkur duglegur sem hafði
hinar bestu forsagnir "um heimilis-
haldið. Hún var því sannkölluð „mat-
er familias" eins og Rómverjar
nefndu miklar fjölskyldumæður.
Albert lét af störfum fyrir áratug
af heilsufarsástæðum. Hann leitaði
sér lækninga í Reykjavík og lagðist
stundum inn á sjúki’ahús sér til
heilsubótar. Þá heimsótti ég hann
iðulega og við rifjuðum upp fyrri
kynni í Kennaraskólanum. Þegar ég
spurði um líðan hans eyddi hann því
tali oftast nær og fór að segja mér
spaugilegar sögur frá skólaáram og
fara með hestavísur og annan fróð-
leik. Hann kunni ógrynni af kveð-
skap, var stálminnugur og sagði vel
frá. Hann kvartaði ekki og var jafn-
an hress í anda þó líðanin væri ekki
sem best. Lífsviljinn var mikill og
sálarstyrkurinn og andlegir hæfi-
leikar óskertir til hinstu stundar.
Endurfundir okkar bekkjarsystk-
ina ásamt mökum austur á Skógum í
ofanverðum júnímánuði í tilefni af
fimmtíu ára útskriftarafmælinu
verða okkur ógleymanlegir. Höfð-
inglegar móttökur á heimili þeirra
hjóna, Alberts og Erlu, veglegar
veitingar húsmóðurinnar og fjörleg-
ar frásagnir húsbóndans.
Síðan kvöldvakan í félagsheimil-
inu Fossbúanum þar sem söngur
okkar hljómaði stafna á milli og sög-
ur voru sagðar frá skólaárunum.
Þar sat Albert hnarreistur í hjóla-
stólnum við hliðina á Erlu, konu
sinni, og sagði allra manna best frá,
hafsjór af hestavísum og gamansög-
um af kennurum og bekkjarsystkin-
um. Þessi síðasta mynd af vini mín-
um og bekkjarbróður stendur mér
skýi' fyrir hugskotssjónum nú er ég
kveð hann hinstu kveðju með þess-
um fáu orðum.
Albert kom miklu í verk á allt of
stuttri starfsævi. Það mun seint fenna
í fótspor hans austur undir Eyjafjöll-
um. Fráfall hins látna heiðursmanns
er öllum harmsefni er þekktu hann.
En sárastur er söknuður hans nán-
ustu. Það er huggun harmi gegn að
löngu sjúkdómsstríði er nú lokið og
Albert horfinn í dýrð annars heims og
nýtur þar næðisstunda hjá því Al-
mætti sem öllu ræður.
Við Rannveig sendum Erlu, börn-
um hennar, barnabömum og
tengdafólki innilegar samúðarkveðj-
ur.
Ingólfur A. Þorkelsson.
Við andlát vinar míns og skóla-
bróður, Alberts Jóhannssonar, stíga
minningarnar fram hver af annarri
líkt og myndir á tjaldi. Fyrsta
myndin er skýr, gleymist ekki. Nýi'
kafli var að hefjast í lífi okkar. Á
lýðveldisárinu haustið 1944 hófum
við mám við Héraðsskólann að
Laugarvatni í hópi fjölmargra ung-
menna hvaðanæva af landinu. Dvöl-
in á Laugarvatni var eins konar op-
inberun fyrir okkur, enda flest okk-
ar aðeins með þáverandi skyldunám
að baki, en aftur á móti höfðum við
öðlast víðtæka reynslu með þátt-
töku í atvinnulífi þjóðarinnar bæði
til lands og sjávar. Sú reynsla var
dýrmætt veganesti inn í þetta nýja
samfélag. Það ríkti bjartsýni í nem-
endahópnum, við vorum komin til
að læra og taka þátt í félagslífi skól-
ans. Á blómaskeiði sínu voru hér-
aðsskólarnir eins og sólargeisli í
menningarlífi þjóðarinnar með því
að opna dyr sínar fyrir þúsundum
ungmenna, sem að öðrum kosti
hefðu ekki átt greiðan aðgang að
framhaldsnámi. Allt var nýtt bæði
nám og félagslíf og minnisstæðir
eru málfundirnir í skólanum. Þar
var rætt um allt milli himins og
jarðar og ekki hvað síst nýfengið
frelsi og framtíð þjóðarinnar.
Sveitapilturinn úr Fljótshlíðinni
blómstraði í þessu samfélagi skól-
ans. Albert var námsmaður í
fremstu röð og mál sitt flutti hann
af hógværð og studdi það ljósum
rökum. Hann var réttsýnn og sann-
gjarn, öfgar voru eitur í hans bein-
um og hann var eindreginn talsmað-
ur þeirra sem minna máttu sín í
þjóðfélaginu. Bekkjarsystkinin frá
Laugarvatnsárunum kveðja vin sinn
og félaga með virðingu og þökk.
Að loknu námi í fyrstu gagnfræða-
deild Laugarvatnsskólans vorið 1946
lá leið okkai' í Kennaraskóla Islands
og settumst við þá um haustið í
þriðja bekk skólans. Þar var íyi-ir
góður og glaðvær hópur, sem alla tíð
hefur haldið vel saman. Svo stóð á
fyrir mér þetta haust, að ég átti ekki
á vísan að róa með húsnæði og fæði.
Albert var búinn að leysa þau mál.
„Eg fæ að vera hjá góðu fólki, sem
nýlega er flutt í bæinn austan úr
Fljótshlíð," sagði hann og bætti svo
við: „Eg ætla að vita, hvort þú getur
ekki fengið að deila með mér her-
berginu og fengið fæði líka.“ Er ekki
að orðlengja það að þetta gekk eftir.
Fyrir þetta drengskaparbragð er ég
vini mínum ævinlega þakklátur og
þetta lýsir honrfe vel. Árin tvö á
Bi-agagötu 22 A voru sólskinstími í
mínu lífi. I Kennaraskólanum naut
Albert sín vel, stundaði námið af
kappi og tók þátt í félagslífinu af
áhuga. Hann var prúðmenni í sam-
skiptum við aðra, hrókur alls fagnað-
ar á gleðistundum, kunni frá mörgu
að segja, gamansamur án allrar
græsku, söngvinn, ágætur hagyrð-
ingur og margt fleh'a var honum til
lista lagt. Hann orti ekki aðeins ljóð,
hann samdi líka lög við þau og kunnir
eru hæfileikar hans á sviði myndlist-
ar. Hér var enginn meðalmaður á
ferð. Eins og vænta mátti hlóðust á
kénnarann í Skógaskóla margs konar
félagsmálastörf. Hesturinn átti hug
hans allan, þjóðkunnur varð hann
fyrir störf sín í þágu hestamanna og
þar kom sér vel hversu gott vald
hann hafði á íslensku máli og hversu
næmt auga hann hafði fyrir skáld-
skap, bæði í bundnu og óbundnu
máli. Þeir, sem betur til þekkja,
munu greina frá störfum Alberts að
hinum ýmsu félagsmálum. Fyrir um
það bil tíu áram veiktist vinur okkar
og háði harða baráttu við erfiða sjúk-
dóma til hins síðasta. Hann bar veik-
indi sín ekki á torg, eyddi jafnan tal-
inu, ef um þau var rætt, vildi heldur
ræða aðra hluti svo sem að hlusta á
eða fara með vel kveðnar vísur, rifja
upp gamlar minningar og fleira af því
taginu. Við hlið hans í sjúkdómsstríð-
inu stóð eiginkona hans, Erla Þor-
bergsdóttir, og fjölskyldan öll. í mín-
um fóram er framsamið ljóð og lag
eftir Albert tileinkað konu hans.
Nefnir hann það: Til þín og sýnir það
vel, hversu mikils hann metur hana.
Ljóðið er þannig:
Þegar veturinn víkur af stóli/og vorsól á tinda
skín.
Hugurinn háloftin flýgur/heim til þín, ástin
mín.
Og þar leikur sér blærinn í laufi/um litfógur
skógargöng,
í lofti er áfengur ilmur/og ómur af fuglasöng.
Og hvert sem að leiðimar liggja/lífsins um
farinn veg,
minningu æsku og ástar/eigum við, þú og ég.
Við bekkjarsystkinin úr Kennara-
skólanum höfum oft hist í gegnum
tíðina og síðast í vor á 50 ára kenn-
araafmælinu. Við fjölmenntum aust-
ur í Skóga og áttum þar tvo dýrlega
daga með þeim hjónum, Albert og
Erlu. Á heimili þeirra nutum við
gestrisni þeirra og góðra veitinga og
um kvöldið kom hópurinn saman í
Fossbúð. Stundin gleymist ekki:
Maturinn góður, slegið var á létta