Morgunblaðið - 19.03.1999, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 19. MARZ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Hrina ofbeldisverka skyggði á viðræður um afvopnunardeiluna á N-Irlandi
Vaxandi spenna dregnr
úr líkum á samkomulagi
MORÐIN tvö, sem framin hafa verið á Norður-írlandi í vikunni, og
óeirðirnar sem brutust út í bænum Portadown á miðvikudagskvöld
skyggðu mjög á viðræður sem fram fóru vestur í Bandaríkjunum milli
leiðtoga stríðandi fylkinga. Atökin í vikunni eru til marks um þær ógöng-
ur sem friðarumleitanir í héraðinu eru komnar í. Náist ekki lausn á deil-
um um afvopnun öfgahópa og myndun heimastjórnar á N-írlandi fyi’ir
páska óttast menn að ódæðisverkunum fjölgi enn frekar, öfgahópum sem
eru í vopnahléi taki að leiðast þófið, og ft’iðarumleitanir fari út um þúfur.
Hjónabandssælan felst
í heimilisverkunum
Lundúnum. The Daily Telegraph.
VÍSINDAMAÐUR við Brown-há-
skóla í' Bandaríkjunum telur sig
hafa fundið lausnina á viðhaldi
sátta og samlyndis hjóna. Gald-
urinn felst í heimilisstörfunum.
Þó er einn galli á gjöf Njarðar;
lausnin er háð því að bæði karl-
inn og konan geri minna en
helming heimilisverkanna.
Niðurstöður rannsóknar
Chloe Bird á heimilistörfum
1256 Bandaríkjamanna í sam-
búð, leiddu í ljós að ef annar að-
ilinn sér um nákvæmlega 45,8%;
innkaupa, þrifa, matseldar, upp-
þvotta og uppeldis barna, verði
persónulegu álagi haldið í lág-
marki. Því miður á þetta hlutfall
einnig við um hinn aðilann. Eftir
standa því 8,4% heimilisverka og
spumingin þarafleiðandi: Hver
mun inna þau verk af hendi?
Kemur þar tvennt til; að láta
verkin niður falla eða fá ætt-
ingja eða vini sér til aðstoðar.
í rannsókninni, sem birt var
nýlega í Journal ofHealth and
Social Behavior, vom unnin
heimilistörf borin saman við mat
fólks á ánægju sinni, vellíðan og
kvíða. Kom fram að karhnenn
sögðust að jafnaði inna 42,3%
heimilisstarfa af hendi. Hlutfall
kvenna var hins vegar 68,1%.
Hlutfall kvenna í heimilistörfum
hækkaði svo til muna þegar tillit
var tekið til hjúskaparstöðu
þeirra. Ef konan var í hjóna-
bandi voru helmingi meiri líkur
á að hún ynni heimilisstörfin en
karlinn.
Dr. Bird segir að jafnari
skipting myndi minnka kvíða
eiginkvenna en að sama skapi
ekki auka kvíða karla. Ástæð-
una telur hún vera að með auk-
inni þátttöku karla finnst hjón-
um félagslegnr stuðningur vera
meiri sem aftur kemur í veg fyr-
ir kvíða.
Seoul. Reuters.
STJÓRNYÖLD í Bandaríkjunum
og Norður-Kóreu hafa komist að
samkomulagi um, að fulltrúar
þeirra fyrmefndu fái að skoða n-
kóresk neðanjarðarmannvirki en
gi-unur hefur leikið á, að þar væri
unnið að kjarnorkuvopnarannsókn-
um. Fyrir þetta ætla Bandaríkja-
menn að aðstoða N-Kóreumenn við
kartöflurækt.
Fréttaskýrendur og stjómarer-
indrekar telja, að þessi lausn geti
hjálpað til við að rjúfa það kalda-
stríðs-þrátefli, sem ríkt hefur á
Kóreuskaga í næstum hálfa öld, en
með samningnum fá Bandaríkja-
menn í fyrsta sinn að skoða stöðina
í Kumchang-ri.
Upphaf að öðru meira?
Kommúnistastjórnin í
Pyongyang neitar því, að í stöðinni
sé unnið að kjarnorkuvopnarann-
sóknum og í fyrstu krafðist hún
beinnar matvælaaðstoðar sem „að-
gangseyris". Bandaríkjastjórn
féllst ekki á það en heimilaði hins
vegar áætlun einkaaðila um aukna
kartöflurækt í N-Kóreu til að lina
skortinn þar. Verður þessi áætlun í
raun fyrsta formlega aðstoð
Reuters
SUÐUR-kóreskur froskmaður hylur líkamsleifar N-Kóreumanns er
norður-kóresku njósnaskipi var lyft úr sjónum. Sjóher Suður-Kóreu
sökkti því í desember sl. skammt frá s-kóresku hafnarborginni Jinhae.
Bandaríkjanna við landið frá því
Kóreu var skipt 1948. Ekki er þó
vitað hvort hún leiðir í raun til
bættra samskipta ríkjanna eins og
gerðist með „ping pong“ eða borð-
tennissamskiptum Bandaríkja-
manna og Kínverja á sínum tíma
enda eni stjórnvöld í N-Kóreu
mjög óútreiknanleg.
Bætur fyrir
eldflaugaáætlun
I sameiginlegri yfírlýsingu ríkj-
anna segir, að þau hafi ákveðið að
bæta stjómmálaleg og efnahagsleg
samskipti sín og stjórnarerindrek-
ar segja, að N-Kóreumenn líti aug-
ljóslega á kartöfluáætlunina sem
upphaf að öðru og meira.
Fréttaskýrendur segja, að með
samkomulaginu hafi verið komið í
veg fyrir vaxandi spennu, í bili að
minnsta kosti, en stjórnvöld í
Bandaríkjunum og í Suður-Kóreu
telja það næsta skref að fá N-
Kóreustjórn til að draga í land með
eldflaugaáætlun sína. Talið er, að
hún hafi miklar tekjur, hundruð
milljóna dollara, af því að selja eld-
flaugar og eldflaugatækni til Mið-
austurlanda og því mun hún ekki
hætta bótalaust.
Helstu stjórnmálaleiðtogar á ír-
landi og N-Irlandi voru staddir
vestanhafs til að vera viðstaddir há-
tíðahöld vegna dags heilags Patreks
á miðvikudag og notaði Bill Clinton
Bandaríkjaforseti tækifærið til að
hvetja deilendur til að finna lausn á
ágreiningi sínum.
Bresk stjórnvöld frestuðu fýrir
nokkru framsali valda sinna á N-ír-
landi í hendur heimastjórnarþing-
inu í Belfast enda verður fyrst að
hafa verið sett á laggimar heima-
stjórn. Sambandssipnar krefjast
þess hins vegar að Irski lýðveldis-
herinn (IRA) byrji afvopnun áður
en þeir setjist í stjóm með fulltrú-
um Sinn Féin, stjómmálaarms IRA.
Vonir manna um að með milligöngu
Clintons myndi finnast lausn á með-
an á hátíðahöldunum vestra stæði
tóku mjög að þverra þegar fréttist
af morði öfgafullra sambandssinna
á kaþólska lögfræðingnum Ros-
emary Nelson á mánudag. Sögðu
fréttaskýrendur að í kjölfar morðs-
ins á Nelson, sem var þekkt bar-
áttukona fyrir réttindum kaþólskra,
væri útilokað að IRA byrjaði af-
vopnun - hvers vegna skyldu þeir
„gefast upp“ og afhenda vopn sín á
meðan öfgahópar sambandssinna
beittu sínum vopnum með þessum
hætti?
Orð Gerrys Adams, leiðtoga Sinn
Féin, í Bandaríkjunum staðfestu að
IRA væri ólíklegt til að byrja af-
vopnun. Sagði hann um kröfur Da-
vids Trimbles, leiðtoga stærsta
flokks sambandssinna og verðandi
forsætisráðherra á N-írlandi, þar
að lútandi: „Eg get ekki orðið við
þeim kröfum sem hann hefur sett
fram. Hann veit það vel... Allir vita
það.“
Eigi að síður hafa menn ekki gef-
ið upp alla von og eru þeir Bertie
Ahem og fulltrúar breskra stjóm-
valda, með aðstoð Clintons, sagðir
leita dyram og dyngjum að einhvers
konar málamiðlun þar sem IRA
yrði gert kleift að láta líta svo út
fyrir að ekki væri um „uppgjöf* að
ræða, þótt liðsmenn afhentu ein-
hver vopn, og að undireins yrði
heimastjórnin sett á laggimar, með
bæði Trimble og Sinn Féin innan-
borðs.
Oeirðir og morð
á morð ofan
Heimildum ber ekki saman um
hvernig óeirðirnar í Portadown
hófust á iniðvikudagskvöld og
stendur orð gegn orði. Meðlimir
Oraníureglunnar höfðu komið sam-
an til að fagna degi heilags Patreks
en kaþólskir íbúar Gaivaghy-vegar
voru hins vegar samankomnir til
minningar um Nelson, enda hafði
hún verið lögfræðilegur ráðgjafi
þeirra í hörðum deilum um rétt
Óraníumanna til að ganga fylktu liði
niður veginn í júlí ár hvert. Laust
hópunum saman og varð n-írska
lögreglan (RUC) að skakka leikinn.
38 lögreglumenn vora færðir á
sjúkrahús og einnig varð Breandan
MacCionnaith, talsmaður íbúa Gar-
vaghy-vegar, fyrir meiðslum en
hann hélt því fram að háttsettur
liðsmaður RUC hefði veitt sér þau
af ráðnum hug.
Þá um daginn höfðu öfgasinnaðir
sambandssinnar skotið Frankie
Curry til bana í Belfast. Samtökin
Verjendur rauðu handarinnar, sem
myrtu Nelson á mánudag, sögðu
önnur samtök sambandssinna,
UVF, hafa myrt Curry og hétu
hefndum. Sú staðhæfing að UVF
hafi látið myrða Curry hefur ekki
fengist staðfest og kom reyndar
fréttaskýrendum nokkuð á óvart
enda var Curry náfrændi Gustys
Spences, sem um árabil hefur verið
höfuðpaur UVF. Óumdeilt virðist
hins vegar vera að hér hafi verið um
innbyrðis illdeilur ólíkra hópa öfga-
sinnaðra sambandssinna að ræða,
og gátu menn alla vega huggað sig
við þá staðreynd því hefðu öfgahóp-
ar kaþólikka verið þar að verki
hefði það magnað spennu í sam-
skiptum trúarhópanna jafnvel enn
meira en þegar er.
Reuters
BERTIE Ahern, forsætisráðherra Irlands, afhendir Bill Clinton
Bandaríkjaforseta skál fulla af músasmára, sem er þjóðartákn Irlands,
við hátíð í tilefni dags heilags Patreks í Washington í fyrradag.
Bandaríkjamenn fá að skoða leynimannvirki í N-Kóreu
„Kartöfluáætlunin“
reið baggamuninn
Ekki vitað hvort
áætlunin leiði í
raun til bættra
samskipta ríkjanna
Könnun meðal
stjórnenda í Evrópu
Máls-
verðir vin-
sælir til
viðskipta
Atlanta. Reuters.
FLESTIR stjórnendur fyrir-
tækja í Evrópu telja best að
gera viðskiptasamninga yfir
hádegisverði en Italir kjósá
frekar morgun- eða kvöldverð-
arfundi og Þjóðverjar vilja alls
ekki blanda saman mat og við-
skiptum.
Þetta kemur meðal annars
fram í árlegri viðhorfskönnun
sem Hairis Research gerði
fýrir flutningafyrirtækið UPS
meðal yfirmanna stórfyru--
tækja í Evrópu. Könnunin
náði til rúmlega 1.500 stjórn-
enda og rúmur helmingur
þeirra taldi að best væri að
semja um viðskipti á hádegis-
verðarfundum. Flestir Þjóð-
verjanna sögðu að flugstöðvar
eða ráðstefnumiðstöðvar væru
bestu samningastaðirnir.
Rúmlega 60% stjórnend-
anna spáðu því að fyrirtæki
sín myndu taka upp sveigjan-
legri vinnutíma á næstu fimm
árum. 39% franskra stjórn-
enda töldu að fyrirtæki sín
myndu stytta vinnuvikuna í
fjóra daga.
Könnunin leiddi ennfremur
í Ijós að stjórnendur í Evrópu
eru ekki eins bjartsýnir og á
síðasta ári á að staða fyrir-
tækjanna batni á næstu áram.
57% aðspurðra spáðu því í
fyrra að viðskiptin myndu
dafna en í ár era aðeins 44%
þeirrar skoðunar. Skekkju-
mörkin í könnuninni eru 5%.