Morgunblaðið - 19.03.1999, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 19. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Vinningaskrá
43. útdráttur 18. mars 1999
Bifreiðavinningur
Kr. 2.000.000 Kr. 4.000.000 (tvöfaldur)
1236
Ferðavinningur
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
43360
52223
52622
550 1 7
Kr. 50.000
Ferðavinningur
1992 4497 11984 33468 55495 592961
3330 8582 12476 38497 57288 636991
Kr. 10.000
Húsbúnaðarvinningur
1027 11355 18847 33006 43139 55130 65793 74181
1393 12530 19088 35097 43517 55997 66371 74574
2436 13178 23707 35877 44240 58516 66619 74731
3019 13739 23834 35885 44268 58941 67647 75672
3291 13829 25186 37638 44730 59940 67843 76467
4823 14500 27353 37671 44973 60145 68015 76828
6467 14658 27575 37985 47371 60581 69329 77852
7033 15121 28334 37986 48026 61575 69807 77977
7669 16112 29846 39589 49044 61900 70253 79316
8469 16865 30091 40379 49441 61981 70978
8962 16931 30687 40509 52264 63241 71481
9064 17625 31800 41796 53026 63966 72461
10574 18055 31903 42694 54613 65429 73860
Húsbúnaðarvinningur Kr. 5.000 Kr. 10.000 (tvöfaldur)
706 8225 20603 31187 41257 53501 62792 72387
784 8670 20940 31198 41370 53503 63310 72557
1045 9118 21190 31792 41428 54032 63504 72689
1070 9179 21389 32259 42005 54040 63692 72701
1741 9781 21434 32297 42456 54172 63799 72781
2274 9936 21631 32419 42999 54948 64292 73023
2387 10018 21979 32829 43347 55042 64426 73031
2419 10044 22116 32932 43456 55218 65003 73564
2454 10352 22337 33225 43498 55574 65132 73802
2541 10922 22383 33577 43648 55591 65920 74548
2555 11526 22594 33598 45874 57058 66440 74678
3070 11807 22737 33898 45911 57822 66605 74785
3840 12119 23402 34134 46280 57837 66838 75178
4335 12502 24027 34192 46637 58995 66855 75218
4373 12840 24221 34488 47596 59053 66953 75664
4659 13212 24574 35312 47876 59123 66999 75728
4681 14924 24895 35444 48469 59144 67322 75811
4963 14963 25029 35723 49454 59452 67631 75947
4990 15563 25343 35751 49492 59574 67703 76252
5299 16577 25395 36799 49556 59763 68599 76280
5345 17114 26090 36884 49632 59837 68655 77214
5833 17399 26528 36946 50063 60240 68732 78054
6156 17508 27505 37917 50171 60428 69216 78266
6317 17565 28139 38378 50992 60619 69380 79122
6806 17690 28574 38650 51582 60649 69988 79410
6901 18081 28787 38661 51701 60878 70161 79605
6919 18554 29114 38671 51826 61225 70556
7087 18800 29568 39702 51919 61351 70885
7137 18949 29957 39706 51939 61723 71033
7836 18950 30107 40246 52174 61779 71419
7887 19031 30232 41071 52401 62440 71454
7910 19405 30596 41230 52544 62498 72188
Næsti útdráttur fer fram 25. Mars 1999 Heimasíða á Intemeti :www.itn.is/das
LYNGHÁLS 3
Aukin þjónusta
Stóraukið vöruval
Áfram lágt verð
Opnunartímar
kl. 8 -18 virka daga
kl, 10 -14 laugardaga
MRbúöin
Lynghálsi 3
Sími: 5401125 »Fax: 5401120
✓
Avallt í leiðinni ogferðarvirði
HESTAR
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
Hringgerði eru til margra hluta nytsamleg. Árangursríkt getur verið að kenna trippum að teymast, stendur
þá aðstoðarmaður tamningamanns í miðju gerðinu og hvetur eftir þörfum.
Hestvænar aðferðir
og vöruvöndun
Tamningaðaferðir íslendinga hafa verið
gagnrýndar af kaupendum íslenskra hesta
erlendis. Má þar nefna þá margítrekaðu
kvörtun að hestarnir standi ekki kyrrir
þegar farið er á bak, sem hefur þótt held-
ur ómerkileg aðfínnsla gegnum árin.
Valdimar Kristinsson kannaði hversu vel
------------------------7---------------
hrossin standa kyrr hjá Islendingum og
stiklar hér á ýmsu sem lýtur að bættum
aðferðum við tamningu.
Á MÁLÞINGI um útflutning
hrossa frá Islandi á Akureyri sl.
sumar kom fram kvörtun hjá mörg-
um erlendu framsögumannanna á
því að hrossin héðan standi ekki
kyrr þegar farið er á bak og hefur
þetta vakið athygli manna þótt ekki
sé hér neitt nýtt á ferðinni. Virðist
sem svo að nú fyrst séu íslendingar
að verða móttækilegir fyrir þessum
boðskap og farnir að skilja að það
þjóni þeirra hagsmunum að fram-
leiða hesta eins og kaupendur vilja
fá en ekki hesta sem seljendur vildu
eða sætta sig við að ríða. Greinar-
höfundur fór að lokinni þessari ráð-
stefnu að veita því aukna athygli
hvernig hann sjálfur og aðrir Is-
lendingar fara á bak hrossum sínum
og hversu vel þau standi kyrr. Nið-
urstaðan var á eina leið; með örfá-
um undantekningum stóðu hrossin
alveg kyrr og oft farin af stað áður
en knapinn var fyllilega búinn að
koma sér fyrir í hnakknum og stilla
tauma. I þessum hópi voru þaulvan-
ir hestamenn með áratuga reynslu,
landsþekktir tamningamenn og svo
hinn almenni hestamaður. Erlendis
fara menn yflrleitt á bak hrossum
með lítið eða jafnvel ekkert taum-
samband og hrossin standa nær
undantekningalaust kyrr þangað til
knapinn gefur merki um að nú skuli
haldið af stað og þannig vilja kaup-
endurnir hafa hrossin. Þetta hefur
af íslendingum þótt ómerkileg smá-
munasemi og því borið við að það
séu bara steindauðar truntur sem
standi kyrrar meðan farið er á bak.
Islenski fjörgammurinn hafí svo
gaman af því að hlaupa að hann geti
bara ekki beðið meðan knapinn geri
sig kláran. Með öðrum orðum hann
ólgar af fjöri.
Þegar málið er skoðað nánar
virðast menn sammála um að
ástæðan fyrir þessum „fjörkippum“
hestanna okkar sé spenna. Á það
hefur verið minnst í reiðmennsku-
greinum í hestaþættinum að spenna
sé ástæða fyrir flestum vandamál-
um sem knapar glíma við í reið-
mennskunni og svo er einnig með
þetta mál. Ef spenna myndast í
hestinum þegar hann gengur í
gegnum erfiðar æfingar getur það
komið fram í því að hann hættir að
standa kyrr þegar farið er á bak.
En hvernig á láta hest standa kyrr-
an þegar farið er á bak, kann ein-
hver að spyrja?
Strax af baki
Einn kunnasti reiðkennari lands-
ins sagði, þegar hann var spurður
hvernig ætti að kenna hesti að
standa kyrr þegar farið er á bak, að
fara ætti strax af baki aftur þegar
farið er fyrst á bak ungu hrossi.
Einnig væri mikilvægt að hlamma
sér ekki af miklum þunga þegar
sest er í hnakkinn heldur koma fæti
í hitt ístaðið áður en þunginn kemur
í hnakkinn.
Þegar taminn hestur sem ekki
stendur kyrr er tekinn í endurhæf-
ingu er best að að hafa hann í ein-
hverskonar aðhaldi þegar farið á
bak og hafa hann helst við lausan
taum. Sitja góða stund og reyna að
láta hestinum líða vel meðan setið
er í hnakknum og fara síðan af baki
og endurtaka þetta nokkrum sinn-
um. Árangursríkt getur einnig verið
ef vandamálið er djúpstætt að nota
molalaun. Þá hefur knapinn eitt-
hvað sem hestinum þykir gómsætt í
vasa sínum og þegar komið er á bak
að rétta honum honum mola. Eftir
tvö til þrjú skipti fara hestarnir að
standa grafkyrrir og sveigja höfuðið
að knapanum til að rukka. Þolin-
mæði þeirra byggist á þvi að bíða
eftir molanum. Þá virðist hross ró-
ast talsvert við að farið sé á bak
þeim án taumsambands. Þarf þá að
byrja á því í góðu aðhaldi svo engin
hætta sé á að hrossið rjúki af stað
áður en knapinn kemst með fótinn
yfir hnakkinn. Gott er að gefa sér
góðan tíma þegar í hnakkinn er
komið, því hestum þykir þægilegt
að standa kyrrir og hreyfa sig
hvergi séu þeir lausir við spennu.
Næst er að ríða af stað við langan
taum.
En það eru fyrst og fremst tamn-
ingamenn sem þurfa að huga að því
að kenna trippum þessi undirstöðu-
atriði, því lengi býr að fyrstu gerð
segir máltækið og eru það orð að
sönnu. Það er alls ekki tímafrekara
að gefa svona undirstöðuatriðum
gaum við tamninguna og fullyrða
má að það getur skipt sköpum um
sölu hvort hross stendur kyrrt eða
ekki. Ljóst er að bættar tamninga-
aðferðir tryggja betri söluvöru sem
getur tryggt aukna sölu og jafnvel
hærra verð.
Hestvæn teymingarkennsla
Annað atriði mætti hér nefna
varðandi bætt vinnubrögð við tamn-
ingu. Að kenna hesti að teymast
með öðrum hesti hefur oft þótt van-
rækt af hálfu tamningamanna. Al-
gengasta aðferðin við að kenna
trippi að teymast er að binda trippið
utan á tamið hross. Sem betur fer
sést ekki lengur að menn hafi taum
úr beisli í teymingagjörðina því al-
mennt virðast menn tengja í stall-
múl sem er mun hestvænni aðferð
en þó dálítið harðneskjuleg þar sem
trippin eru oft bókstaflega dregin.
Með tilkomu góðra hringgerða hafa
opnast möguleikar á betri aðferð og
hestvænni. Tamningamaðurinn sit-
ur traustan hest og hefur trippið í
taumi á beisli. Aðstoðarmaður með
langan písk stendur í miðju gerðinu
og hvetur trippið fram þegar þess
er þörf og getur einnig farið fram
fyrir ef það sækir of mikið fram
með reiðhestinum. Tamningamað-
urinn notar hvetjandi hljóðmerki
samtímis hvatningu aðstoðar-
mannsins og róandi ef hægja þarf á
trippinu. Best er að ríða nokkuð
rösklega og láta trippið halda vel
áfram. Nauðsynlegt er að trippin
séu orðin nokkuð vel reiðfær og
kunni að svara beislinu þegar þess-
ari aðferð er beitt.
Reynsla þeirra sem notað hafa
þessa aðferð er sú að það taki um tíu
til fimmtán mínútur að gera trippið
taumhæft og þá sé hægt að fara með
það út fyrir gerðið og teyma það á
kunnuglegum slóðum. Betra er, en
þó ekki nauðsynlegt, að hafa ríðandi
aðstoðannann með þegar farið er út
fyrir til að reka á eftir ef ske kynni
að trippið tæki í taum. Trippin sem
meðhöndluð eru á þennan máta
verða mun næmari í taumum við
teyminguna og einnig næmari gagn-
vart hljóðmerkjum. Aðferðin er mun
meira í takt við þær hestvænu tamn-
inga- og þjálfunaraðferðir sem
hestamenn tileinka sér í ríkum mæli
þessa dagana.