Morgunblaðið - 25.03.1999, Blaðsíða 8

8 B FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Hagnaður sparisjóðanna jókst um 392% milli ára
Aherslan
á aukningu
útlána
Hagnaður sparisjóðanna varð 675,7 millj-
ónir króna á árinu 1998, en árið áður nam
hagnaður þeirra 137 milljónum króna og
jókst hann því um 391,8% milli ára. Hallur
Þorsteinsson kynnti sér álit þriggja fjár-
málasérfræðinga á afkomu sparisjóðanna.

SPARISJOÐIRNIR
Úr reikningum 1998
Upphæðir í milljónum kr.
Rekstrarreikningur 1998 1997 Breyt.
Hreinar vaxtatekjur, þús. kr. 3.447,0 3.085,4 11,7%
Hreinar rekstrartekjur 5.378,1 4.525,5 18,8%
Önnur rekstrargjöid (3.784,9) (3.169,5) 19,4%
Framlag á afskriftareikning útlána (674,2) (955,4) -29,4%
Hagnaður ársins 675,7 137,4 391,8%
Efnahagsreikningur 31.12. 1998 1997 Breyt.
Heildareignir, þús. kr. 91.898,9 70.414,6 30,5%
Eigið fé 8.346,0 7.440,1 12,2%
Kennitölur 1998 1997 Breyt,
Hreinar vaxtat./ meðalstaðu heildarfjárm. 4,2% 8,8% -51,5%
Hreinar rekstrart./ meðalstaðu heildarfjárm. 6,6% 12,9% -48,4%
Önnur rekstrargjöld/ hreinar rekstrartekjur -70,4% -70,0% 0,5%
Framlag á afskriftarr. útlána/ hreinar rekstrart. -12,5% -21,1% -40,6%
Hagnaður ársins/ hreinar rekstrartekjur 12,6% 3,0% 313,8%
Arðsemi eigin fjár 9,0% 2,0% 359,7%
Eiginfjárhlutfall (CAD) 12,2% 13,7% -10,9%
MIKIL aukning varð á
síðastliðnu ári í umsvif-
um sparisjóðanna og
Sparisjóðabankans hf. á
öllum sviðum viðskipta, en Spari-
sjóðabankinn er viðskiptabanki
sparisjóðanna 26 í landinu og eru
þeir allir hluthafar bankans. Inn-
lán, verðbréfaútgáfa og önnur lán-
taka sparisjóðanna jókst um 11.862
milljónir króna á árinu og nam
samtals 68.860 milljónumn króna í
árslok 1998, sem er 20,8% aukning
frá fyrra ári.
Markaðshlutdeild sparisjóðanna
í árslok var 24,3% miðað við innlán
og verðbréfaútgáfu, sem er sama
hlutfall og í árslok 1997. Útlán juk-
ust hins vegar talsvert meira en
innlán, eða í 65.262 milljónir króna
í árslok 1998, sem er 35,3% aukn-
ing frá fyrra ári. Heildareignir
sparisjóðanna í árslok 1998 voru
91.899 milljónir króna borið saman
við 70.415 milljónir króna árið á
undan. Eigið fé sparisjóðanna nam
8.346 milljónum króna í árslok
1998 og hafði aukist um 906 millj-
ónir króna, eða 12,2% frá fyrra ári.
Misjöfn afkoma
I Morgunblaðinu hafa að undan-
.fömu birst fréttir um rekstraraf-
komu nokkurra einstakra spari-
sjóða, og þar kom m.a. fram að
hagnaður Sparisjóðs Hafnarfjarð-
ar á árinu 1998 var 183 milljónir
króna fyrir áætlaða skatta, saman-
borið við 181 m.kr. árið áður.
Hagnaður eftir skatta nam 119
milljónum í fyrra en var 105 millj-
ónir króna árið 1997. Eigið fé
sparisjóðsins nam 1.465 m.kr. í árs-
SHARP F-1500
• Faxtæki,sími, símsvari
* Windows prentari,
skanni og tölvufax
fyrir stæroina A4.
lok 1998 og nam hækkunin 137
milljónum á árinu eða 10,3%. Arð-
semi eigin fjár var 8,9% á síðasta
ári en 8,5% árið áður. Eiginfjár-
hlutfall sparisjóðsins 13,4% í árisok
1998.
Umsvif Sparisjóðs vélstjóra juk-
ust verulega á síðasta ári og var
hagnaður sparisjóðsins eftir skatta
114.3 milljónir króna en var tæpar
83 milljónir árið 1997 og jókst því
um 38% milli ára. Vaxtatekjur voru
885,8 milljónir króna og höfðu vax-
ið um 23,6% frá árinu 1997. Vaxta-
gjöld voru 473,2 milljónir og var
aukning þeirra 11,8%. Aðrar
rekstrartekjur voru 207,3 milljónir
og höfðu vaxið um 11,7% á árinu.
Tekjur af hlutabréfum og öðrum
eignarhlutum hækkuðu mjög mik-
ið, eða úr 43,6 milljónum árið 1997 í
63,1 milljón, eða um 44,7%.
Rekstrargjöld sparisjóðsins voru
448.3 milljónir króna á síðasta ári
og höfðu þau vaxið frá fyrra ári um
32,2%. Afskriftir rekstrarfjármuna
og viðskiptavildar voru 28,8 millj-
ónir króna sem er 56% hækkun frá
fyrra ári og framlag í afskrifta-
reikning útlána hækkaði úr tæpum
34 milljónum árið 1997 í 56,1 millj-
ón, eða um 65,2%. Eigið fé Spari-
sjóðs vélstjóra var í árslok 1998
1.138.3 milljónir króna og hækkaði
frá fyrra ári um 136,4 milljónir, eða
13,6%.
Hagnaður SPRON, Sparisjóðs
Reykjavíkur og nágrennis, á árinu
1998 nam 50,6 milljónum kr. eftir
skatta og er hann nokkru minni en
áætlað var og 49,7% lakari en árið
áður þegar hagnaður nam rúmum
100 milljónum króna. Meginskýr-
ingin á þessu felst í hærra framlagi
í afskriftareikning útlána sem var
128.3 milljónir króna, en var 53,4
milljónir á árinu 1997.
Innlánsaukning ársins var 33,1%
og mun það vera besti árangur
stærri innlánsstofnana á landinu
öllu. Hlutur SPRON af innlánum
viðskiptabanka og sparisjóða var
6,5% í samanburði við 5,7% árið áð-
ur. Eigið fé sparisjóðsins var 1,3
milljarðar króna í lok ársins og
hafði aukist um 97 milljónir kr. á
árinu.
Hagnaður Sparisjóðsins í Kefla-
vík á síðasta ári nam 80 milljónum
króna að teknu tilliti til skatta, en
hagnaðurinn fyrir reiknaða skatta
LÍMMIÐAPRENT
Þegar þig vantar límmiða
Skemmuvegi 14,200 Kópovogi. S. 587 0980. Fox 557 4243
Heldur þú að
Hvítlaukur sé nóg ?
NATEN
- er nóg!
nam 111 milljónum króna. Árið
1997 var 55 milljóna króna tap af
rekstri sparisjóðsins eftir reiknaða
skatta. Framlag í afskriftareikning
útlána var 52 milljónir króna á síð-
asta ári, samanborið við 186 millj-
ónir árið 1997. Námu vaxtatekjur
sparisjóðsins 871 milljón króna á
síðasta ári og vaxtagjöld voru 500
milljónir. Aðrar rekstrartekjur
voru 215 milljónir á árinu og önnur
rekstrargjöld 423 milljónir.
Útlán sparisjóðsins ásamt mark-
aðsskuldabréfum námu 7,6 millj-
örðum króna í árslok 1998 og höfðu
aukist um 990 milljónir frá fyrra
ári, eða um 14,9%. I árslok var nið-
urstöðutala efnahagsreiknings 9,3
milljarðar króna og hafði hún
hækkað á árinu um 899 milljónir
eða 10,6%.
Sparisjóður Vestmannaeyja skil-
aði tæplega 27 milljónum króna í
hagnað að teknu tilliti til skatta.
Heildartekjur sparisjóðsins námu
260 milljónum króna og rekstrar-
gjöld að meðtöldum afskriftum
voru tæplega 220 milljónir króna.
Innlán og verðbréfaútgáfa nam í
árslok tæplega 1.798 milljónum
króna og höfðu aukist um tæp 10%
á árinu. Heildarinnlán sjóðsins
voru í árslok tæplega 1.613 milljón-
ir króna og höfðu aukist um 28% á
árinu. Eigið fé sparisjóðsins nam í
árslok liðlega 285 milljónum króna
og hafði aukist um rúmlega 12%.
Mikill vöxtur
útlána varasamur
Bjarni Adolfsson, sérfræðingur
hjá viðskiptastofu Islandsbanka,
sagði í samtali við Morgunblaðið að
ef einhver einn þáttur stæði upp úr
í starfsemi sparisjóðanna þá væri
það gífurlegur vöxtur í útlánum.
Að meðaltali var vöxturinn um 36%
á síðasta ári, en einstakir sjóðir
hafa vaxið mun meira. Þannig
hefðu t.d. útlán Sparisjóðs vél-
stjóra aukist um 44% á milli ára.
„Vöxtur útlána getur ekki verið
markmið út af fyrir sig í starfsemi
sem stefnir að hámarksarðsemi.
Svo mikill vöxtur útlána er í raun
varasamur þegar tekið er tillit til
mjög hagstæðs efnahagsumhverf-
is. Hættan er sú að undirrót út-
lánatapa framtíðar verði til við slík-
ar aðstæður. Það er því eðlileg af-
leiðing þessarar aukningar að
framlag í afskriftarreikning aukist.
Afskriftahlutfallið þarf að taka mið
af eignasamsetningu og eðli útlána
og því er ekki hægt að tala um ein-
falda reglu varðandi afskriftahlut-
fallið,“ sagði Bjarni.
Hann bendir á að eðli útlána-
starfsemi sumra sparisjóða hafí
verið að breytast og aukin áhersla
verið lögð á lán til stærri fyrir-
tækja, en hefðbundin starfsemi
felst í þjónustu við smærri fyrir-
tæki og einstaklinga.
„Almennt séð er afskriftahlut-
fallið lægi-a en hjá viðskiptabönk-
unum. Aukningin í afskriftum er
mest hjá SPRON en þeir auka
framlag sitt um 75 milljónir króna,
sem er um 0,65% af meðalstöðu
heildarfjármagns. Þetta aukna
framlag kemur fram í afkomu
bankanna, en til að mynda er af-
koma SPRON verri en á síðasta
ári. Aðrir sparisjóðir hafa ekki
breytt afskriftaframlagi sínu eins
mikið og því er afkoma þeiira
skáni.
Arðsemi eigin fjár sparisjóð-
anna er almennt lægri en við-
skiptabankanna, en hún er einna
hæst hjá Sparisjóði vélstjóra, eða
12%, en framlag hans í afskrifta-
reikning er mun lægra en hjá
SPRON. Sé litið á yfírlit yfir
rekstur sparisjóðanna í heild þá er
arðsemi eiginfjár þeirra á síðasta
ári í kringum 9% sem er mun
betra en 1997 en þá var arðsemin
ekki nema 2%. Nýlegar aðgerðir
Seðlabankans sem miða að minni
vexti útlána ættu að hafa töluverð
áhrif á rekstur sparisjóðanna á
þessu ári vegna mikils vaxtar út-
lána þeirra,“ sagði Bjarni.
Hann sagði að þar sem arðsemi
sparisjóðanna væri almennt minni
en bankanna beindi það athyglinni
að rekstrarformi þein-a. Með
samnýtingu fjárfestinga og starf-
semi næðu bankamir fram aukinni
hagræðingu í rekstri og starfsemi
útibúa.
„Sparisjóðirnir eru sjálfstæðari
einingar og hafa t.d. ekki rekið
sameiginlega viðskiptastofu. Það
er alveg ljóst að ef sparisjóðirnir
væru sameinaðir með einhverjum
hætti væri hægt að ná fram ýmsu
hagræði. Einstakir sparisjóðir eru
það litlir að þeir hafa ekki sama
tækifæri og bankarnir til að taka
þátt stærri verkefnum á fjár-
magnsmarkaði, auk þess sem
auknu rekstrarhagræði má ná með
stærri einingum. Með stofnun
Sparisjóðabanka Islands virtust
sparisjóðirnir ætla að samræma
krafta sína, m.a. í sameiginlegri
fjármögnun, en engu að síður er
samvinna sparisjóðanna almennt
takmörkuð. Eignarform sparisjóð-
anna er óheppilegt og ekki í takt
við þá þróun sem hefur verið í átt
til hlutafélagavæðingar á íslandi.
Töluverð óvissa er um framtíð þess
forms og í raun ekki vitað hvernig
á að framkvæma breytingar á
þessu kerfi,“ sagði Bjarni.
Minni hvati
til hagræðingar
Tryggvi Tryggvason, forstöðu-
maður markaðsviðskipta á við-
skiptastofu Landsbanka Islands,
sagði að miðað við þær tölur sem
birst hefðu frá sparisjóðum virtist
rekstur þeirra, líkt og annarra fjár-
málastofnanna, á síðasta ári bera
mjög keim af þeiiri þenslu sem
verið hefur í hagkerfinu og minnk-
andi vaxtamun vegna mjög aukinn-
ar samkeppni á fjármálamarkaði.
„I heild einkennist rekstur spari-
sjóðanna af mikilli útlánaaukningu,
minnkandi vaxtamun, miklum
kostnaði og fremur lítilli arðsemi.
Þetta er sérstaklega áberandi hjá
stærstu sjóðunum, SPRON og
Sparisjóði Hafnarfjarðar. Hagnað-
ur allra sparisjóðanna 26 var 675
milljónir króna árið 1998, sem er
verulegur bati miðað árið 1997 sem
var sparisjóðunum erfitt. Þessi af-
koma samsvarar 8,5% arðsemi eig-
infjár sem hlýtur að teljast fremur
lágt við þær aðstæður sem ríkt
hafa.
Eignarformsins vegna má ætla
að minni hvati sé til hagræðingar
og aukinnar arðsemi hjá spari-
sjóðunum en hlutafélaga í almenn-
ingseigu. Aherslan virðist fremur
hafa verið á aukningu útlána en
síður á arðsemi og hagnað," sagði
Tryggvi.
Hann sagði það vekja athygli að
mikil aukning umsvifa Sparisjóðs
Reykjavíkur og nágrennis á síðasta
ári væri ekki að skila sér í bættri
rekstrarafkomu. Afkoman versnaði
mikið og arðsemi eiginfjár hrapaði
niður fyrir 4%, sem hlyti að vera
áhyggjuefni í því mikla „bankagóð-
æri“ sem ííkt hefði. 41% útlána-
aukning hjá Sparisjóði Hafnar-
fjarðar væri heldur ekki að skila
sér í bættri afkomu, en hjá Spari-
sjóði vélstjóra væri mun jákvæðari
þróun og virtist sem mikil aukning
umsvifa væri að skila sér í bættri
afkomu og arðsemi. Þá væri mikill
viðsnúningur í rekstri Sparisjóðs
Keflavíkur sem skilar rúmlega 80
milljóna króna hagnaði samanborið
við 55 milljóna tap 1997.
Eignarformið gæti orðið
sparisjóðunum til trafala
Jafet Olafsson, forstjóri Verð-
bréfastofunnar hf. segir að staða
sparisjóðanna sé sterk og eigin-
fjárhlutfall þeirra mjög gott.
Hagnaður flestra sparisjóðanna sé
góður, en arðsemi þeirra mjög mis-
munandi.
„Mikla athygli vekur afkoma
Sparisjóðs Hafnarfjarðar og Spari-
sjóðsins í Keflavík. Hins vegar
lækkar arðsemi SPRON nokkuð.
Hagnaður SPRON lækkar um 50
milljónir króna milli ára, sem
skýrist nær eingöngu af 65 milljón-
um króna hærra framlagi í af-
skriftareikning. Ekki er við því að
búast að hér sé um viðvarandi
hækkun á framlagi í afskriftareikn-
ing að ræða, þannig að hagur
SPRON ætti að vera mun betri á
þessu ári.
Sparisjóðirnir hafa mjög aukið
umsvif sín og er hækkun rekstrar-
tekna um 17%, sem er sambæri-
legt við það besta hjá viðskipta-
bönkunum. Ekki má gleyma því
að sparisjóðirnir eru eigendur að
Kaupþingi hf., sem sýndi besta
arðsemi verðbréfafyrirtækjanna á
árinu 1998. Þá eru sparisjóðirnir
stærstu eigendur að Fjárfesting-
arbanka atvinnulífsins fyrir utan
ríkið, og fyrir liggur yfirlýsing frá
þeim um að sameina FBA og
Kaupþing. Eignarformið getur
orðið sparisjóðunum til trafala á
næstu árum, og eins hlýtur að
vera æskilegt að þeir sameini
krafta sína meira en þeir gera nú,
til dæmis með samruna fjögurra
sparisjóða á höfuðborgarsvæð-
inu,“ sagði Jafet.