Morgunblaðið - 28.03.1999, Page 20
20 SUNNUDAGUR 28. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÖRN Arnar
hjartaskurðlækn-
ir og Margrét
Kristjánsdóttir á
heimiii sínu í
Minneapolis.
Ljósm. Elín Pálmadóttir.
ARNARHÓLL stendur á
skilti yfir dyrunum á fal-
legu einbýlishúsi hjónanna
Arnar Araar og Margrét-
ar Kjristjánsdóttur og er sá Arnar-
hóll á Nordic Circle, úthverfi vestur
úr Minneapolis. íslenska skjaldar-
merkið með landvættunum vakir
líka við innganginn. Húsið höfðu
þau teiknað sjálf með íverueldhúsi
og opnu í stofur og garð fyrir stóra
fjölskyldu að vera saman, enda
komu þau um 1972 aftur út eftir
tveggja ára dvöl á Islandi með fjög-
ur börn og tíu íslensk málverk, auk
tveggja eftir elstu börnin, en ekk-
ert annað. Islensku myndimar
prýða alla veggi en börnin eru flog-
in úr hreiðrinu. Þó eru þau sýnilega
ekki fjarri, því fyrir dyrum stóð
skírn yngsta barnabarnsins, Eriks
Kristjáns, sem þau voru að undir-
búa. M.a. átti að syngja Ó Jesú
bróðir besti, en höfundur sálmsins
er sr. Páll Jónsson í Viðvík, forfaðir
drengsins í sjöunda lið. Margrét,
eða Maddý eins og hún er oftast
kölluð, ætlaði að spila undir og
hafði látið prenta textann, svo gest-
irnir gætu tekið undir, og íylgdi
lausleg þýðing á ensku, svo allir
mættu skilja. Islenskt yfirbragð er
semsagt enn sterkt á heimilinu þótt
fjörutíu ár séu síðan þau komu
fyrst til Minneapolis.
„Ég kom hingað sumarið 1959
beint frá kandídatsprófinu í læknis-
fræði og ætlaði aðeins að vera eitt
ár á Northwestern-sjúkrahúsinu,
en ákvað þá að verða skurðlæknir
og ílentist í ellefu ár,“ segir Örn.
Hann varð svo í framhaldi af því
hjartaskurðlæknir á Háskóla-
sjúkrahúsinu.
I ágúst 1960 skrapp Örn heim og
gat talið Margréti á að koma með
sér vestur. Pau voru skólasystkin
úr Verslunarskólanum. Margrét er
frá Isafirði, dóttir Kristjáns Hann-
esar Jónssonar, forstjóra og hafn-
sögumanns, og Katrínar Önnu Sig-
fúsdóttur, en Örn Reykvíkingur,
sonur Bernharðs Arnar kaupmanns
og Rannveigar Þórarinsdóttur. Það
var ekki sjálfgefið að Margrét
fylgdi honum vestur um haf. Hún
hafði farið til Danmerkur, sérhæft
sig í gluggaútstillingum og komin í
góða vinnu í Reykjavík, en engar
horfur á að hún gæti fengið vinnu
við það í Ameríku. Ur því rættist
þó, því Valdimar Björnsson var
Græddu í
fyrstu lungun
„Þetta reyndist mjög spenn-
andi,“ segir Örn, „því ég var á þeim
tíma sem svo mikið fé var veitt til
rannsóknastarfsemi. Við fengum
alla þá peninga sem við þurftum.
Ég var mest í að gera undirstöðu-
rannsóknir til að flytja lungu, sem
var alveg á byrjunarstigi. Við gerð-
um tilraunirnar á öpum, bavíön-
um.“ Þetta endaði með því að þetta
teymi varð meðal þeirra íýrstu til
að græða í ný lungu, sem vakti
mikla athygli. Loks þróaðist þetta
sem þeir voru að gera upp í að
hægt reyndist að framkvæma bæði
hjarta- og lungnaflutninga samtím-
is. Það hafði verið í algerri stöðnun
fyi-ir þessar tilraunir þeirra á öpun-
um. A hundum reyndist þetta ekki
mögulegt, en þarna tókst það á öp-
unum og verkaði þá líka hjá mann-
fólkinu. Nú yfir tuttugu árum síðar
er þetta auðvitað orðið algengt. Til-
raunaárin 1961-67 voru því óskap-
\ega spennandi tími.“
Arangurinn vakti mikla athygli.
Örn var eini fyrirlesarinn um
lungnaflutninga á einni fyrstu ráð-
stefnunni um líffæraflutninga í
Santa Barbara í Kaliforníu 1967,
sem þótti afrek af svo ungum
manni. Hann var þá ekki nema 34
hjarta- og lungnaflutning mögulegan.
7
Hann er nú ræðismaður Islendinga í Minn-
eapolis með aðsetur á heimili þeirra hjóna,
þar sem Elín Pálmadóttir sótti þau heim.
ARNARHÓLL stendur yfir dyrunum við Nordic Circle í Minneapofis
og þar vaka landvættir við dyr, enda heimili ræðismannsins Arnar
Arnar og Margrétar konu hans.
í lungna-
flutningum
I Minneapolis hafa 1 áratugi búið og starf-
að dr. Orn Arnar hjarta-skurðlæknir og
Margrét Kristjánsdóttir, kona hans. Nafn
Arnar er þekkt, því hann og félagar hans
urðu á sínum tíma fyrstir til að gera bæði
fjármálaráðherra í Minnesota og
áhrifamaður og kona hans, Guðrún,
frá Isafirði. Hann kom Margréti,
eins og svo mörgum öðrum Islend-
ingum, til aðstoðar og gat með
áhrifum sínum komið því svo fyrir
að hún yrði fulltrúi í sinni grein fyr-
ir Skandinavíu í fullu starfí hjá hinu
stóra verslunarhúsi Dayton’s.
ára. Maddý fór með honum og segir
að þetta hafi verið mikið ævintýri. I
hverjum mánuði voru þeir líka með
fyrirlestra einhvers staðar út um
heim um þetta efni. I handbókum
um lungnaflutninga og kennslubók
um skurðlækningar er Arnar getið
sem eins af frumkvöðlunum við
lungnatilflutning.
Þótt þessi tilraunaár væru
spennandi og nú dásamlegt að sjá
að þetta heldur áfram, aðrir taka
við og stöðugar framfarir verða
sem betur fer, eins og Örn orðar
það, var það gífurleg vinna á sínum
tíma. Margrét segir að Örn hafi
varla sést heima hjá sér öll þessi ár.
Þeir hafi næstum búið á spítalan-
um. Þau voru þá komin með þrjú
böm og seinast fjögur og hún hafði
meira en næg verkefni við heimilis-
reksturinn.
Eins og kafarar
í skurðstofu
A árunum 1964 og 1965 var Örn
líka í tvö ár með í tilraunum með
háþrýstilækningar, sem byggjast á
því að undir háþiýstingi megi auka
súrefnismagnið og lækna ýmislegt
sem ekki væri hægt að öðmm kosti.
„Við fómm inn í klefa, þrýstingur-
inn var aukinn, og við unnum eins
og kafarar. Ég fékk meira að segja
kafaraveiki tvisvar eða þrisvar.
Þetta hækkaði súrefnismagnið og
reyndist til dæmis sérstaklega gott
í sambandi við sár sem hafði komið
eitran í. Með þetta gerðum við fjöl-
breyttar tilraunir, enda hafði Borg-
arspítalinn fengið mikla peninga til
þessarar tilraunastarfsemi okkar,“
segir hann.
Eftir þetta mikla álag við til-
raunastörfin ákvað Örn að snúa sér
að hjartaskurðlækningum, sem
hann lærði við Háskólasjúkrahúsið
í Minnesota.
Hann hefur síðan verið í hjarta-
skurðlækningum á MPLS Heart
Institute í mörg ár. Telur að hann
hafi gert um 2.500 hjartaaðgerðir.
Nú gerir hann nær eingöngu
hálsæðaaðgerðir til að hindra slag.
Hann er hættur að ganga vaktir,
heldur sumum dögum lausum, en
safnar oft saman nokkrum upp-
skurðum aðra daga. Þau hjónin
segja að þetta sé mjög gott eftir
alla þessa gríðanniklu vinnu. Nú,
27 áram eftir að hann var í þessari
rannsóknavinnu við hjarta- og