Morgunblaðið - 28.03.1999, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 28. MARZ 1999 29
Aðeins ein ung-
lingadeild er fyrir
erfiðustu tilfellin
en unglingur getur
þurft á vistun að
halda, jafnvel árum
saman, og þá á
meðferðarheimili
en ekki lokaðri
deild. Svoleiðis
heimili eru einfald-
lega ekki til.“
um í tengslum við spítala þar sem
hjúkrunarfólk og læknar væru í
sömu byggingu.
Önnur vandkvæði eru einnig í
sambandi við unglingana og það er
að erfiðir geðsjúkdómar koma
stundum í Ijós í byrjun unglingsára.
Hér höfum við aðeins eina unglinga-
deild fyrir erfiðustu tilfellin, en ung-
lingur sem fær geðsjúkdóm á þessu
skeiði getur þurft að á vistun að
halda, jafnvel árum saman, og þá á
meðferðarheimili en ekki lokaðri
deild. Svoleiðis heimili eru einfald-
lega ekki til.“
- Ef slík deild yrði stofnuð er til
nægilega margt fagfóik sem gæti
sinnt henni?
„Það ætti ekki að vera vandamál
að ráða það til starfa, þvi heimili af
þessu tagi gerir ekki sömu kröfur til
viðveru hjúkrunarfólks eða lækna
og lokuð deild, en það er í þessum
greinum sem skortur er á fólki.
Hins vegar eru til nokkuð mörg
meðferðarheimili á vegum Barna-
verndarstofu, en þau eru eingöngu
ætluð börnum og unglingum, sem
eru í alvarlegum hegðunai'vanda,
vímuefnaneyslu eða afbrotum. Þessi
unglingar sem ég er að tala um eiga
litla samleið með þeim. Við verðum
samt stundum að notast við þessi
heimili og eigum mjög gott sam-
starf við Barnaverndarstofu. Þeir
gera sér þó fulla grein fyrir vandan-
um eins og við.“
- Er börnum og unglingum með
geðtruflanir hættara en öðrum við
að ánetjast fíkniefnum?
Við vitum mjög margt um helstu
áhættuþætti sem verða til þess að
börn og unglingar þróa með sér
vanda sem gerir þau líklegri til að
ánetjast fíkniefnum. Þessir áhættu-
þættir eru fjölmargir, s.s. geðrænir
og félagslegir. Ei-fið skapgerð með
minnkaðri aðlögunarhæfni er
áhættuþáttur. Hegðunarerfiðleikar
svo sem athyglisbrestur með of-
virkni, þar sem um er að ræða frá-
vik í heilastarfsemi varðandi úr-
vinnslu upplýsinga og viðbrögð við
áreitum, íylgir oft mótþróahegðun,
andfélagsleg hegðun og árásargirni,
einkum ef þessir þættir hafa fengið
að þróast án þess að gripið sé inn í.
Þegar þetta hefur bæst við erum við
komin með hóp sem er með mun
meiri áhættu varðandi vímuefna-
neyslu en aðrir."
- Margir, þar á meðal erlendir
sérfræðingar, hafa bent á að barna-
og unglingageðdeild þyrfti að vera
með eigið forræði en ekki vera und-
ir yfirstjórn fullorðinsgeðdeildar
Landspítalans. Er það mál komið
eitthvað á skrið?
„Nei, og meðan málin standa
þannig er það eðlilegri þróun deild-
arinnar fjötur um fót. Meðan við er-
um ein skor innan geðsviðs Land-
spítalans erum við ekki okkar eigin
málsvari innan kerfisins heldur tal-
ar í raun önnur sérgrein okkar máli.
í þessu tilviki sérgrein, sem tengist
okkur bara óbeint að frátaldri sam-
eiginlegri bráðaþjónustu um kvöld
og helgar.“
Barnaspítali og
heildstæð þjónusta
„Barnalæknar og fleiri hafa bent
á að þeir sem veita þjónustu við lík-
amlegum vanda barna- og unglinga
og þeir sem veita þjónustu við geð-
rænum vanda þurfi að vinna saman.
Mörkin þarna á milli eru ekki alltaf
skýr og aðferðir beggja geta nýst
sama sjúklingnum. Þess vegna er
eðlilegt áð þjónustan miði út frá
þörfum sjúklinganna og aðstand-
enda þeirra. Þá held ég að enginn
vafi sé á því að þjónustunni væri
best fyrir komið þannig að hún væri
nátengd annarri sjúki-ahússþjón-
ustu. Ef menn eru að tala um
bamaspítala, þar sem veitt er heild-
stæð þjónusta íyrir börn og ung-
linga í heilsufarsvanda þá er ekki
spurning að þessi þjónusta á að
vera þar inni.
Barnaspítali Hringsins hefur
lengi búið við þröngan kost og allir
era sammála um að mjög brýnt sé
að leysa úr þeim vanda. Gallinn er
sá, að barnaspítali Landspítalans
eins og hann er hugsaður núna er
fýrst og fremst hannaður til að
leysa þann vanda. Ég og fleiri hafa
gagnrýnt að honum skuli ekki vera
ætlað að vera heildstæð, sérhæfð
spítalaþjónusta þar sem kæmi inn í
þjónusta barna- og unglingageð-
deilda og starfsemi Greiningar-
stöðvarinnar.
Nú þegar sameiningarferli stóru
spítalanna virðist vera í fullum
gangi þyrfti sömuleiðis að huga að
þörfum barnadeildarinnar á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur í Fossvogi. Hins
vegar er ekki rétt að stöðva bygg-
ingu barnaspítala nú nema að
tryggt sé að reistur verði annar
heildstæður barnaspítali í staðinn."
- Ef tekin yrði sú stefna að gera
BUGL sjálfstæða einingu, hverju
myndi það breyta fyrir skjólstæð-
ingana?
„Það yrði auðveldara fyrir okkur
að stjórna þessari starfsemi og þróa
hana eftir þörfum þeirra sem leita
eftir þjónustunni, því við vitum hvar
skórinn kreppir. Við þyrftum ekki
að vera í innbyrðis samkeppni um
úrræði við fullorðinsgeðdeildir, sem
láta sínar þarfir ganga fyrir. Einnig
er ei'fiðara að fá bamageðlækna til
starfa við þessar aðstæður.
Sem dæmi um hversu þungt
stjórnkerfið er, þá höfum við verið
með eftirsótt og faglega sterk úr-
ræði eins og foreldraþjálfunarnám-
skeið. Stundum hefur þurft að halda
þau utan hefðbundins vinnutíma og
það hefur reynst nokkuð þungt í
framkvæmd."
- Kjarninn er sá, að ef þið verðið
sjálfstæð eining getið þið meira
skipt kostnaðinum niður á það sem
þið sjáið að er brýnast hverju
sinni?"
„Já, það er alveg rétt.“
Engar markvissar
framtíðaráætlanir
Ólafur tók við stöðu yfirlæknis
BUGL í júlí 1997 eftir að fyirverandi
yfirlæknir sagði upp störfum, þar
sem hann taldi sér ekki siðferðilega
stætt á að fara fyrir starfseminni
undir þeim kringumstæðum sem þá
réðu. Olafur segir að fátt hafi breyst
á þessum tíma, nema að BUGL hafi
styrkt stöðu sína með rannsóknum
og að afköstin hafi aukist.
Hann bætir þó við, að til að gæta
fullrar sanngirni megi nefna að
stjórnvöld hafi frá 1996 veitt ein-
hverjar aukafjárveitingar og tíma-
bundið hafi verið ráðið í viðbótar-
stöður".
„Stjórnvöld hafa verið hikandi að
stíga slu-efið til fulls að setja í gang
markvissar úrbætur, sem geti skil-
að uppbyggingu í þjónustunni á
næstu árum. Markmiðið, sem sett
er fram í drögum um langtímaáætl-
un í heilbrigðisþjónustu um að geð-
heilbrigðisþjónusta geti þjónað 2%
barna á næstu árum, bendir þó til
að ráðamönnum sé alvara um að
breytinga sé þörf,“ segir Ólafur Ó.
Guðmundsson.
tiiHöa
JjiJj'iIU UUJj jiílUJJ
Ú UÚÚUJJJ iUJÚJUJJJ
Utvarpsmagr
MARANTZ CD
MARANTZ SR39
anari
ÍD38
Geislaspilari
2 frábærir Títan
hátalarar frá Paradigm
Pottþétt hljómgæðiT
<»
HLJOMSYN
HLJÓUTÆKI T H E I U A B I 0 YQEISLADISKAR
Ármúla 38 - Sími 588-5010
UM 80 manns mættu á stofnfund Foreldrafélags geðsjúkra barna
síðastliðinn miðvikudag. Foreldramir segja að vandi geðsjúkra barna
sé eitt risastórt vandamál.
STERK SAMAN
GETUM VIÐ
FLUTT FJÖLL
Morgunblaðið/Þorkell
JENNÝ Steingrímsdóttir segir að
mikill stuðningur hafi komið fram á
stofnfundi foreldrafélagsins.
RÚMLEGA 80 manns
mættu á stofnfund
Foreldrafélags geð-
sjúkra barna síðast-
liðinn miðvikudag,
sem var umfram
væntingar undirbún-
ingsnefndar. Jenný
Steingrímsdóttir,
sem var í undirbún-
ingshópnum, lýsti yf-
ir mikilli ánægju
með fundinn og
sagði menn bjart-
sýna á framhaldið.
„Við fengum mikl-
ar stuðningsyfirlýs-
ingar hjá fulítrúum
þeirra samtaka sem
töluðu og Thoraren-
sen Lyf gáfu félaginu
tölvu og prentara.
Davíð A. Gunnarsson
ráðuneytissljóri
skýrði frá því að stefnt yrði
að aukningu á geðheilbrigð-
isþjónustu barna á næstu ár-
um. Stjórnvöld lofa fjár-
magni inn í málaflokkinn og
það er mikii og stór gleði-
frétt fyrir okkur.“
Jenný segir að vandi geð-
sjúkra barna sé risavaxinn
og í raun sé ekki hægt að
selja fingur á eitthvert eitt
atriði, sem sé brýnna en önn-
ur. „Markmið félagsins er að
beijast fyrir því að börn, sem
eiga við geðræn vandamál að
stríða, fái þá þjónustu og þau
mannréttindi, sem þeim ber.
Þetta er stækkun á deild,
fleiri innlagnapláss, bráða-
þjónusta, eftirfylgd og skóla-
mál.“
Á fundinum var myndaður
vinnuhópur, sem væntanlega
mun mynda stjórn á næstu
vikum. „Innan félagsins er
fjöldi fólks sem hefur alla
burði til að gera góða hluti.
Við fengum einnig mikinn
stuðning frá SÁA, Um-
hyggju, Geðhjálp og Heimili
og skóla, þannig að það eru
margir góðir og sterkir sem
standa á bak við okkur.
Saman getum við flutt fjöll.“
Skólamálin brýn
Fyrsta verkefni félagsins
verður að knýja á um breyt-
ingar í skólamálum og
kveðst Jenný vera bjartsýn á
að þær inuni ganga eftir.
Arthur Morthens hafi verið
á fundinum fyrir hönd
Fræðslumiðstöðvar Reykja-
víkur og hann hafi óskað
eftir góðu samstarfi við for-
eldrafélagið.
Dalbrautarskóli er sérskóli
fyrir geðsjúk börn, en Jenný
segir að hann sé einungis
greiningaskóli fyrir börn
sem liggja inni. Hann sé ekki
liugsaður sem skóli fyrir þau
börn sem þurfa í áraraðir á
sérúrræðum að halda. Því sé
brýnt að fá nýtt skólahús-
næði fyrir þau 20-30 börn
sem árlega eru í hvað mest
aðkallandi þörf. „Þessi börn
eru oft á tíðum svo ör, að
þeim lendir saman við önnur
börn í kennslustofuimi og úti
á skólavelli. Kennarar og
starfsfólk í venjulegum skóla
eiga erfítt með að skilja
þetta, þannig að börnin lenda
oft upp á kant við aðra allt
lífið og eru alls staðar á
skjön.“
Stofna þarf samstarfshóp
Jenný tekur fram að það
flæki málin og seinki öllum
ákvarðanatökum, að málefni
geðsjúkra barna séu í hönd-
um þriggja ráðuneyta auk
skólakerfisins, sem sé undir
stjórn borgarinnar.
„Draumur okkar er að
þessir aðilar myndi einhvern
hóp sem verði stefnumark-
andi og vinni skipulega sam-
an, þannig að þeir hætti að
henda þessu epli á milli sín.
Það eru allir orðnir leiðir á
því.“
sunnudag
DIVING
Rui Horta
FLAT SPACE MOVING
Rui Horta