Morgunblaðið - 06.05.1999, Side 4
4 C FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
KAUPIN A EYRINNI
GLÆFRASPIL Á
GJALDEYRISMARKAÐI
AF MARKAÐI
Margeir Pétursson
IMÖRGUM ársreikningum fyi'-
irtækja árið 1998 má lesa að
gengisþróun gjaldmiðla hafi
verið fyrirtækinu óhagstæð og
er þetta stundum notað sem afsökun
fyiTr afkomu sem er undir vænting-
um. Fátítt er hins vegar að sjá það í
ársreikningum að gengisþróunin hafí
verið hagstæð og það skýri góða út-
komu ársins að einhverjum hluta.
Ég held að skýringin á þessu sé
einfaldlega sú að þegar vel gengur
þá telji stjórnendurnir að það hljóti
að stafa af þeirra snilldarlegu
stjórnun.
Hins vegar þegar hai-nar á daln-
um, þá er það auðvitað óhagstæðum
ytri aðstæðum að kenna. Hégóma-
girndin fær menn til að álykta að
gróði sé vegna gáfnanna, en töpin af
völdum óheppni.
Tveir dagar skiptu sköpum
Mörgum fjármálastjórum ís-
lenskra fyrirtækja hefur tekist að
lækka fjármagnskostnað sinn veru-
lega á undanförnum árum með því
að hagnýta sér hagstæðar aðstæður
á íslenskum gjaldeyrismarkaði. ís-
lenska krónan hefur verið mjög
stöðug og Seðlabankinn skilgreinir
með gengisvísitölunni hvernig hún
hreyfist með erlendum myntum.
Þetta þýðir að aðstæður á íslenskum
gjaldeyrismarkaði hafa um nokkurra
ára skeið verið hagstæðari en al-
mennt gerist erlendis á slíkum
mörkuðum. I bönkum og verðbréfa-
fyrirtækjum hafa síðan verið þróað-
ar menntaðai- aðferðir til að lækka
vexti á útlánum og jafnframt halda
áhættu niðri.
Sumir hafa viljað spara sem allra
mest í vöxtum og þá verið tilbúnir að
auka áhættuna. Vextir japanska
jensins hafa verið mjög lágir og því
afar freistandi að taka lán í þeirri
mynt. Frægt er 500 milljóna jenalán
sem Grandi hf. tók hjá Norræna
fjárfestingarbankanum sumarið
1995, einmitt þegar jenið vai- á toppi.
Eins og sjá má af grafi yfir samband
jens og bandaríkjadals, allar götur
frá 1980, sem Ráðgjöf og efnahags-
spár ehf. útveguðu, þá var þetta
einkar vel heppnuð lántaka hjá
Granda hf. og minnti mest á áttunda
áratuginn þegar bankastjórar
skömmtuðu óverðtryggð lán sem
brunnu svo upp í verðbólgunni.
Wall Street á
Vefnum
- fjárfestar meö frumkvæði
Landsbréf hafa nýlega opnað íslendingum beinan aðgang að Wall
Street á Vefnum í gegnum Kauphöll Landsbréfa. Sökum mikits
áhuga og fyrirspurna efna Landsbréf, í samstarfi við
Viðskiptaháskótann í Reykjavík, til námskeiðs um viðskipti á
þessum stærsta verðbréfamarkaði heims.
Námskeiðið fer fram í húsnæði Viðskiptaháskólans í Reykjavík að
Ofanleiti 2 þann u. maí 1999 frá kl. 16:30 til 20:30.
Verð kr. 3.500. Léttur kvöldverður er innifalinn.
Dagskrá:
Hver hefur þróunin í Vefviöskiptum verið?
Þórhildur jetzek, hagfræðingur og lektor hjá VHR
í hverju felst áhættudreifing?
Agnar Hansson, stærðfræðingur og framkvæmdastjóri VHR
Hvaö er Wall Street
og hvernig greini ég fyrirtækin?
Árni Jón Árnason, hagfræðingur og yfirmaður
rannsóknarsviðs hjá Landsbréfum
Hvernig fjárfesti ég á Vefnum?
Starfsmenn Kauphallar Landsbréfa
Skráning fer fram hjá ráðgjöfum Landsbréfa í síma 535-2000 og einnig með
tölvupósti til starfsmanna Kauphallar Landsbréfa, walistreet@landsbref.is.
Takmarkaður fjöldi þátttakenda.
&
LANDSBRÉF HF.
■KIPTAHÍBKÓLINN www.landsbref.is
Simi 535 2000
Mörgum öðrum íslenskum fjái-mála-
stjórnendum tókst einnig að leika
þennan sama leik og mikil tilhneig-
ing hefur verið hérlendis til að
skulda meira í jenum en því sem
nemur hlutfalli jensins í gengisvísi-
tölunni.
Þetta gekk vel frá ágústmánuði
1995 þangað til í fjármálaumrótinu í
haust, þegar jenið styrktist um
hvorki meira né minna en 12,5%
gagnvart krónunni á aðeins tveimur
dögum! Sveiflan var svo snögg og
mikil að fáum hefur gefist tími til að
stöðva tapið. Það er ljóst að á þess-
um dögum töpuðu íslensk fyrirtæki
hundruðum milljóna króna. Voru
fjármálastjórar þeirra heimskir eða
óheppnir? Ég held ekki, margir
þeirra voru einfaldlega að tapa því til
baka sem þeir höfðu grætt mánuðina
á undan.
Hlustum á seðla-
bankastjórana!
Það gilda flókin lögmál á alþjóð-
legum gjaldeyrismörkuðum þai- sem
verslað er með stjarnfræðilega háar
fjárhæðir á hverjum degi. Veltan fer
oftast yfír milljónir milljóna dala á
dag. Aðeins örlítið brot af því má
rekja til raunverulegra viðskipta,
hitt eru fjármagnstilfærslur í öðrum
tilgangi, svo sem spákaupmennsku.
Ég hef valið að leggja sérstaka
áherslu á innbyrðis sveiflur dollars
og jens, vegna þess hve margir ís-
lendingar hafa verið að reyna að
hagnýta sér lágu vextina í Japan.
Eins og sjá má af grafinu frá 1980-
1999 hefur mest þurft tæplega 300
jen til að kaupa einn dollar, en
minnst sumarið 1995 þegar aðeins
þurfti rúm 80 jen til þess. Þetta eru
gífurlegar sveiflur sem mikill akkur
væri í að geta hagnýtt sér. Tvenn
mikilvæg beygjuskil má lesa út úr
grafinu, 1985 og 1995. Þau má bæði
rekja til þess að helstu seðlabanka-
stjórar heims hittust og voru sam-
mála um það að gengi dollars væri
óeðlilega skráð með tilliti til verðlags
og efnahagsástands. Þeir voru harð-
orðir og létu síðan verkin tala með
inngripum á markaðnum.
Það hefði því verið hægt að gera
það mjög gott á gjaldeyrismarkaði
með því að hreyfa sig aðeins þegar
allir helstu seðlabankastjórar voru
sammála! Það þarf heldur ekki mikla
snilld til þess, aðeins þarf að lesa for-
síður dagblaða og hlusta á fréttayfir-
lit alþjóðlegra sjónvarpsstöðva á
nokkurra daga fresti.
Spákaupmenn rúnir
Spákaupmenn á gjaldeyrismark-
aði gera mikið af því að fylgja leitni
þangað til viðsnúningur er alveg
augljós. Þetta eykur sveiflurnar og
veldur því að þær fara út í öfgar.
Þetta fer eðlilega í taugarnar á
seðlabankastjórum og fjármálaráð-
herrum sem vilja halda sem mestum
stöðugleika. Þeir þurfa þó að tíma-
setja aðgerðir sínar mjög nákvæm-
lega til að þær virki. Annars geta
þær gert illt verra og leitt til þess að
hrunið verður ennþá meira eins og
þegar George Soros og aðrir spá-
kaupmenn náðu að fella breska
pundið árið 1992 þrátt fyrir harðvít-
uga varnarbaráttu Englandsbanka.
Jafnvel seðlabankar ráða ekki við
markaðinn þegar efnahagslegu for-
sendumar era ekki til staðar.
Núverandi fjármálaráðherra
Bandaríkjanna, Robert Rubin, er af-
ar klókur, enda tekinn beint í starfið
úr Goldman Sachs, einum helsta
fjárfestingabankanum á Wall Street.
Snemma sumars í fyrra stóð dollar í
140 jenum og stefndi upp. Rubin gaf
þá í skyn að þetta væri í besta lagi
hans vegna og Japanir þyrftu að
taka til í sínum ranni áður en þróun-
in snerist við. Þetta agn stóðust spá-
kaupmenn ekki, þeir bitu á og lögð-
ust nú með enn meiri þunga en áður
á jenið. Dollarinn styrktist í 145 jen,
en þá kom bandaríski seðlabankinn
öllum á óvart með inngripum á
markaðnum og seldi dollara. Þar
sem flestir spámennimir voru með
samskonar gnóttstöður í dollar, gátu
fáir keypt meira og hann kolféll. Ru-
bin náði þannig að halda stöðugleika,
því hann þekkti sitt heimafólk og
vissi nákvæmlega hvenær spámenn-
irnir höfðu teýgt sig of langt!
Japanskii' kollegar Rubins léku
I REYKJAVlK
Sölu- og þjónustusamskipti
Námskeið til að efla samskiptahæfni fólks, sjálfstæð vinnubrögð og auka árangur.
Fjallað verður um samskipti í víðu samhengi, en efnið hefur Viðskipta
verið þróað í atvinnulífmu og hentar mjög vel hópum WiiéJHIIIll
samstarfsfólks (innan sama fyrirtækis). Efnistök:
• Mannþekking - yfirfærð á viðskiptalífið.
• Samskiptatækni
• Sölutækni - gamlar klisjur frá Ameríku. Hvað er nothæft?
• Efling sköpunarmáttar
• Skipuleg vinnubrögð - (vinna með gagnagrunn)
Námskeiðið verður haldið á Grand Hótel Reykjavík miðvikudaginn
12. maí, kl. 13:00-18:00. Þátttökugjald er kr. 8.500.-
Efþú lendir í viðskiptum við Ijón tekur
það ekki afþér augun fyrr en þeim er
lokið. - Getum við ef til vill lært
eitthvað afmóður náttúru.
Aöalfyrirlesari: Haukur Haraldsson
framkvæmdastjóri. Haukur hefur haldið sölutækni
námskeið, þjónustunámskeið (Fólk í Fyrirrúmi),
auk námskeiða um samskipti, stjómun,
skipulagningu, stefnumótun, sölu- og markaðsmál.
- Hann hefur starfað um árabil með
Stjómunarfélagi íslands, TMI (Time Manager
Intemational), Knowledge Associates o.fl..
Aðstoðarfyrirlesari:
Halldóra Björk Bergmann,
náms- og starfsráðgjafi,
sálfræðikennari.
Halldóra hefur flutt fjölda
fyrirlestra um siðfræði og
samskipti.
c3
tí
§
S
c
d
>
O
§
>
£
£
£
Im- Mannheimar ehf
HumanGlobe