Morgunblaðið - 06.05.1999, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1999 C 5
9 Það er Ijóst aó
á þessum dögum
töpuðu íslensk
fyrirtæki hund-
ruðum milljóna
króna. Voru fjár-
málastjórar
þeirra heimskir
eða óheppnir? í
þetta svo eftir þegar dollarinn sigldi í
hina áttina fyrir áramótin niður að
110 jenum. Þá komu undarlega
hraustleg ummæli Sakakibara (al-
mennt kallaður hr. Jen), aðstoðarfjár-
málaráðherra, um jenið. Aftur stóð-
ust gjaldeyriskaupmenn ekki mátið
og dollar veiktist niður fyrir mikil-
vægt viðnám í 109 jenum. Þá greip
Japansbanki inní, keypti dollara í
stórum stíl og hann snarhækkaði
þegar spámennirnir forðuðu sér hver
um annan þveran út úr gildrunni.
Þannig tókst seðlabankamönnum
tvívegis í fyrra að reka spákaup-
menn eins og rollur í rétt og rýja þá
svo inn að skinni! Nú virðist svo sem
stóru seðlabankarnir séu sáttir við
dollarann í kringum 120 jen og jafn-
vel heldur hærri. (Það liggur þó auð-
vitað ekki fyrir nein skýr stefna eins
og við beygjuskilin 1985 og 1995.)
Það virðist líka endurspegla mikinn
styrkleika í bandarísku efnahagslífí
en langvarandi stöðnun og samdrátt
í Japan. Margir stórir áhættusjóðir
(hedge funds) urðu fyrir gífurlegum
töpum í fjármálaumrótinu í haust.
T.d. er talið að Soros hafí tapað
þremur milljörðum dala í Rússlandi.
Þeir eru því ekki líklegir til árása í
bili og skynsamlegast virðist að taka
mið af því sem seðlabankamir vilja.
Hvert stefnir krónan?
Meðfylgjandi er graf yfir þróun
gengisvísitölunnar frá því að fjár-
magnsflutningar urðu endanlega
frjálsir í ársbyrjun 1995. Það sést vel
að þegar viðskipti á millibankamark-
aði hófust þá jukust sveiflurnar gríð-
arlega. Það ber auðvitað að athuga
að þegar gengisvísitalan hækkar, þá
er krónan sjálf að veikjast!
Með hvorki meira né minna en
fímm prósentustiga vaxtamun gagn-
vart gengiskörfunni og millimarkmið
Seðlabanka Islands um stöðugt
gengi í hafurtaskinu er afar freist-
andi að taka erlend lán fremur en
innlend. Samt er krónan að veikjast
og er talið að það sé vegna kaupa
seðlabankans á gjaldeyri og ummæla
stjórnenda hans um að þeir vilji ekki
sjá krónuna styrkjast of mikið. En
sá sem t.d. velur innlent 12 mánaða
lán fremur en erlent er í raun að spá
því að gengisvísitalan hækki úr 114,3
upp í 120 á því tímabili. Þetta þykir
sérfræðingum íslandsbanka ólíkieg
þróun og er full ástæða til að taka
undir það álit. Nýjar tölur um
minnkandi vöruskiptahalla ættu líka
að öðru óbreyttu að draga úr þrýst-
ingi til lækkunar krónunnar. Það var
mat Yngva Harðarsonar, hagfræð-
ings og ritstjóra Gjaldeyrismála, sl.
mánudag. Daginn eftir bentu Gjald-
eyrismál þó á að skýr leitni væri til
lækkunnar krónunnar og búast
mætti við áframhaldandi þróun í þá
átt. Þarna er á ferð mjög marktækur
aðili sem hefur um árabil gefíð út
daglegt álit á gjaldeyrismarkaði og
leggur mikla áherslu á tæknigrein-
ingu. Niðurstaðan virðist mér vera
sú að tæknigreining bendi til lækk-
unar en grundvallarstaðreyndir
(fundamentals) til hækkunar krónu.
Hljóta samt ekki grundvallaratriðin
alltaf að sigra á endanum?
Verðbólguvaktin
Það sem Seðlabanki Islands vill
síst af öllu er verðbólga. Hann getur
því ekki leyft krónunni að veikjast
verulega, þar sem lækkandi gengi
hlyti að skila sér út í verðlagið. A síð-
asta ári voru skilyrði hér afar hag-
stæð, bullandi hagvöxtur hér á landi,
en Asíukreppan og erfiðleikar víða
um heim leiddi til lægra verðs á inn-
flutningsvörum. Við fluttum því inn
nokkra verðhjöðnun, sem vó að stór-
um hluta upp á móti innlendum
kostnaðarhækkunum. Á þessu ári
verður ekki um neinn slíkan happ-
drættisvinning að ræða og eru olíu-
verðshækkanir skýrasta teiknið um
það. Styrking krónunnar myndi
draga úr verðbólguþrýstingi en setja
samkeppnisiðnaðinn í ennþá verri
stöðu en áður. Seðlabankanum verð-
ur því mikill vandi á höndum næstu
mánuði.
Varist svindlara!
Erlendis frá berast oft fréttir um
svindlara sem spila á vonir fólks um
skjótfenginn gróða. Það væri mjög
skritið ef slíkir menn væru ekki líka
á ferðinni hér á landi. Erlendis er
vinsæl og sígild aðferð svindlara að
setja á stofn hlutafélög með háleitum
markmiðum, selja almenningi hluta-
fé en hverfa síðan undir yfirborð
jarðar með peningana. Þetta hefur
verið í gangi í nokkur hundruð ár.
Islenska svindlarastéttin hlýtur að
fara að stunda þetta, ef hún er ekki
þegar komin af stað.
Það er a.m.k. fyllsta ástæða að
gæta ýtrustu varúðar ef boðinn er
hlutur til sölu í óskráðum fyrirtækj-
um sem eru með háleit mai'kmið, en
geta ekki sýnt neinn teljandi árang-
ur. Hagsmunum hins almenna fjár-
festis, sem vill vera með í nýsköpun,
er örugglega best borgið með því að
láta það duga að kaupa bréf viður-
kenndra sjóða eða skráðra fyrir-
tækja sem sérhæfa sig í áhættufjár-
festingum. Þar eru ýmsir ágætir
kostir í boði hér. Munið líka að það
er skilyrði fyrir því að vera góður
svindlari að koma vel fyrir, vera með
glæsilegan loforðabækling og eiga
skjót svör við öllum spurningum!
Þannig gerast kaupin á eyrinni í
dag.
Höfundur er hcraðsdómslögmaður
og löggiltur verðbréfasali. Hann
rekur eigið Ijárfestingafyrirtæki.
Minni erlend
verðbréfakaup
• HREINT fjárútstreymi vegna er-
lendra verðbréfakaupa fyrstu þrjá
mánuði ársins nam 3,5 milljörðum
króna, samanboriö við 3,9 millj-
arða í fyrra, að því er fram kemur í
bráðabirgöatölum frá Seðlabanka
íslands. Eru þessar tölur ekki í
samræmi við þróunina undanfarin
ár því milli áranna 1997 og 1998
jukust erlend verðbréfakaup ís-
lenskra aðila um 4,3 milljarða
samkvæmt endurskoðuðum tölum
bankans.
Samkvæmt Morgunfréttum Við-
skiptastofu íslandsbanka í gær
kemur þessi lækkun nokkuð á
óvart því fremur hafði verið búist
við að erlend verðbréfakaup
ykjust á árinu. Engu að síöur hef-
ur gengi krónunnar verið að veikj-
ast og er skýringin einkum sú að
Seðlabankinn hefur verið að
auka gjaldeyrisforðann, auk þess
sem stjórnendur bankans hafa
lýst því yfir að ekki sé æskilegt
að krónan styrkist, að þvt er
fram kemur í morgunfréttum í
gær.
FRAMLEGÐ er tekjur að frádregnum breytilegum
kostnaði. Starfsfólk myndar tekjur með VINNU sinni.
■ ■
NETHOGUN (e. network architecture) er rökleg
skipan tölvunets og reglur um notkun þess. í nethögun
w _ __ ■■ _
felst RAÐGJOF (úttekt á öryggismálum, þarfa-
■ ■
greining og áætlanagerð), HONNUN víðnets
og nærnets, UPPSETNING netsins með
w __
viðurkenndum búnaði og loks ÞJONUSTA
(viðhald, eftirlit með álagi og árásarprófanir).
Nethögun eykur VINNUFRAMLAG
starfsfólks og þar með framlegð þess.
NETHÖGUN FÆST HJÁ EJS.