Morgunblaðið - 06.05.1999, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1999 C 11
9ÞegarV/H
hlutföll á íslandi
og í Bandaríkjun-
um eru borin
saman eru oft
borin saman epli
og appelsínur á
upp á 20-30 í Bandaríkjunum eru
yfírleitt hátæknifyrirtæki. Þar
koma þá inn í myndina væntingar
um mikinn vöxt fyrirtækjanna í
framtíðinni út af aukinni markaðs-
hlutdeild eða nýrri tækni. Þessi háu
V/H hlutföll geta verið viðeigandi
fyrir íslensk fyrirtæki sem sækja
fram t.d. á Bandaríkjamarkaði. Það
gætu verið fyrirtæki eins og Islensk
erfðagreining. I bankageiranum í
Bandankjunum, sem telst frekar
stöðugur og ekki mikilla breytinga
að vænta, eru V/H hlutföll oft 12-
13,“ segir Gísli P. Pálsson, en til
samanburðar er vegið meðal V/H
hlutfall viðskiptabankanna þriggja
og FBA 18,5.
Lítill markaður
Hlutabréfamarkaður er lítill á ís-
landi, og hefur það áhrif á hreyfíng-
ar á markaðnum.
Helgi Tómasson segir að nokkuð
sé um óvænt tilvik þar sem verð í
einstökum hlutafélögum brqytist
mjög mikið og skyndilega. „Ofga-
kenndustu gildin eru t.d. 20-30%
hækkanir og enn stærri lækkanir,
en stærstu stökkin niðurávið sem
ég hef séð er 80% verðlækkun,"
segir Helgi Tómasson, og segir að
íslenskur hlutabréfamarkaður ein-
kennist af strjálum viðskiptum og
við þær aðstæður sé hætt við að
slíkar verðbreytingar, e.t.v. vegna
smáupphæða í einstökum viðskipt-
um, gefí ýkta mynd af þróuninni ef
hefðbundnar aðferðir eru notaðar.
Áhrif skattaafsláttar
Skattaafsláttur vegna hlutabréfa-
kaupa veitir kaupendum skjótan
arð sem tengist ekki viðgangi fyrir-
tækisins sem fjárfest var í. Hver
skyldu vera áhrif þessa afsláttar?
„Það er ekki spurning að skatta-
afsláttur vegna hlutabréfakaupa
hafi áhrif á verðlag hlutabréfa. Eg
var alltaf á móti þessum afslætti
vegna þess að hann gerir fólk að
miklu leyti ónæmt fyrir arðsemi
fyrirtækja. Gulrótin liggur ekki í
arðseminni heldur í því sem endur-
greitt var um haustið,“ segir Pétur
H. Blöndal, alþingismaður, stærð-
fræðingur og fyrrum forstjóri
Kaupþings.
Pétur segir að þetta hafí þó
minnkað, enda sé fjárfestingin ekki
lengur að fullu frádráttarbær
þannig að fólk sjái að það dugi ekki
að fjárfesta í hverju sem er.
„En í byrjun var þetta þannig að
fólk kom niður í Kaupþing og bað
bara um skammtinn sinn, sama í
hvaða fyrirtæki," segir Pétur.
„Þessi aðferð er því ekki gallalaus.
Hinsvegar hefur hún keyrt upp
markaðinn og hefur valdið mikilli
hækkun á bréfum í fyrirtækjum
sem fólk almennt þekkir og fjárfest-
ir gjarnan í, en minna í fyrirtækjum
sem fólk þekkti ekki.“
Framtíð hlutabréfa-
markaðarins
Pétur H. Blöndal telur að fé sem
kemur nýtt inn á fjármálamarkað á
vegum lífeyrissjóðanna, margir
milljarðatugir á ári, muni hafa þau
áhrif að þrýsta niður vöxtum sem
muni líklega hafa áhrif á hækkun
hlutafjár á næstu árum, að öðru
óbreyttu.
„Nú eru einnig að koma í ljós
kröfur um breytta stjórnun, sem er
afleiðing af kröfum hlutabréfamark-
aðarins um arð. Nokkuð, sem er
nýtt hér á landi. Það þýðir að nú er
farið að segja forstjórum upp blygð-
unarlaust ef þeir ekki standa sig í
stykkinu við stjórnun. Aukin arð-
semi fyrirtækja vegna betri stjórn-
unar getur svo hugsanlega leitt til
hækkandi verðlags á hlutabréfum
þrátt fyrir hækkandi launakostnað
og aukna samkeppni," segir Pétur.
Pétur bætir því við að það sé
spurning hvort hlutabréf séu hugs-
anlega ofmetin í dag. Það geti verið
að markaðurinn sé þegar búinn að
taka inn í dæmið þessi tvö hækkun-
artilfelli, sem nefnd voru hér að of-
an.
Hlutabréfamarkaður í Bandaríkj-
unum hefur verið í mikilli upp-
sveiflu undanfarið, þar sem Dow Jo-
nes vísitalan fór yfir 11.000 stig á
mánudaginn var. Olafur Jóhann
Ólafsson segir þrjár megin ástæður
vera fyrir því.
„Ástæðurnar fyrir uppsveiflunni
eni afar sterkur efnahagur, hag-
ræðing í fyrirtækjum vegna Nets-
ins, sem hefur opnað leiðir til kostn-
aðarlækkana og svo aukning á fjár-
festingum einstaklinga," segir Ólaf-
ur Jóhann og bætir við að margir
þessara einstaklinga séu fjár-
festendur með litla reynslu. Því sé
hann smeykur um að hluti þessa
fólks geti komist í uppnám ef verð
fari aftur niður á við.
Hvað framtíðarþróun íslensks
hlutabréfamarkaðar varðar telur
Ólafur Jóhann að sama þróun gæti
gerst á Islandi eins og í Bandaríkj-
unum, allavega hvað varðar seinni
tvo áhrifaþættina, en það fari hins-
vegar eftir því hvort brött niður-
sveifla hafí gerst þá eða ekki.
Einnig telur hann að þróunin í
framtíðinni fari mjög eftir þróun
efnahagslífsins. „Ef efnahagurinn
er sterkur mun hlutabréfamarkaður
þróast hraðar, en ef samdráttur
verður mun það gerast mjög hægt,“
segir Ólafur Jóhann. „Hlutabréfa-
markaðurinn er kominn á þann rek-
spöl sýnist manni, en ef markaðirnir
fá kvef, þá gæti tiltrú fólks horfið og
það orðið hrætt við fjárfestingar í
hlutabréfum,“ segir Ólafur Jóhann
Ólafsson.
„Hlutabréfamarkaðurinn hefur
náttúrlega þroskast gífurlega mikið
á seinustu árum,“ segir Ólafur B.
Thors, framkvæmdastjóri Sjóvár-
Almennra. „Eg sé það fyrir mér að
hann muni halda áfram að gera það,
og ég er sannfærður um að þátttaka
á hlutabréfamarkaði mun aukast,
bæði þeirra sem sækja inn á mark-
aðinn og þeirra sem versla á honum.
Ég held við séum nú komin með
hlutabréfamarkað sem er alvöru
markaður og kemur til með að vera
áfram.“
STAFRÆNN PRENTARI
UÓSRITUNARVÉL
SHARP AL-840
• Tengjanleg við fölvu
• Tvær tölvur í einu (tvö tölvulengi
innifalin i verSi)
• Fast frumritaborS
• Stækkun - minnkun 50/0-200%
• 250 blaða pappírsbakki
VIÐSKIPTI
Kostunarsímtöl i
boði i Danmörku
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
• HVERS vegna ekki að láta
auglýsingar borga simann sinn?
Danska farsímafyrirtækið
Sonofon hrinti hugmyndinni ný-
lega í framkvæmd og bauð upp
á kostunarsíma, sem væri ein-
stæður í hciminum. í fyrstu leit
út fyrir að neytendaumboðs-
maðurinn dæmdi kostunarsím-
ann ólöglegan, en nú hefur fyr-
irtækið komið til móts við at-
hugasemdir hans og þar með
gefst Dönum kostur á ókeypis
síma að hluta gegn því að hlusta
á auglýsingar.
Með því að fá farsímaáskrift
eða -kort hjá Sonofon er hægt
að fá aðgang að kostunarsíman-
um. Honum fylgir fimmtán mín-
útna ókeypis simatimi daglega,
en aðeins frá kl. 17-8. Áður en
símtalið fer í gegn heyrir not-
andinn tíu sekúndna auglýs-
ingu. Eftir fímmtíu sekúndna
samtal kemur önnur tíu sek-
úndna auglýsing og siðan fylgja
jafnlangar auglýsingar 110.
hverja sekúndu. Utan þessa
tíma
eða þegar tal-
tíminn er
uppurinn
gjaldfærast
samtölin á veiyu-
legan hátt.
Umboðsmaðurinn taldi það
ganga á rétt manna að viðtak-
endur simtalanna fengju yfír sig
auglýsingar án þess að geta
hafnað þeim. Sonofon hefur því
verið skyldað til að sá sem
hringt er í fái að vita að hringt
sé í hann úr kostunarsíma og
símtalinu fylgi því auglýsingar.
Viðtakandi á síðan kost á að
hafna samtalinu og um leið
verður sími viðtakanda fram-
vegis lokaður fyrir upphring-
ingu úr kostunarsímanum.
Eins og annars staðar eru
farsímar orðnir vinsælir meðal
danskra barna og unglinga og á
þann markhóp miðar Sonof-
on. Kostunarsíminn átti að
standa til boða fyrir
krakka frá tíu ára aldri,
en því hafnar neytenda-
umboðsmaðurinn og
krefst þess að aldurslág-
markið sé þrettán ár. Börnin
geta aðeins fengið símann með
samþykki foreldra. Þar sem
kostunarsími hefur aðeins verið
á boðstólunum í rúman mánuð á
enn eftir að koma í ljós hvort
Danir og þá einkum ungmenni
eru ginnkeypt fyrir þessu nýja
fyrirbæri. Þeir sem vilja kynna
sér danska tilboðið nánar geta
farið inn á www.sponsor-
fonen.dk.
Nýi tölvu- og viðskipta-
skólinn í Hafnarfírði
Opnar útibú
I Kópavogi
• NÝI tölvu- og viöskiptaskólinn í Hafnarfirði hefur fest
kaup á nýju húsnæöi aö Hlíöasmára 9 I Kópavogi og opnar
þar útibú hinn 1. september næstkomandi.
í fréttatilkynningu frá skólanum kemur fram að nám-
skeiðum skólans muni fjölga í kjölfar stækkunar hans auk
þess sem boöiö veröur upp á ýmsar nýjungar. Til dæmis fá
nemendur, sem staöist hafa sjö próf tengd Microsoft
Office-lausnum, alþjóðlega viöurkenningu, svokallað Tölvu-
ökuskírteini.
Eigendur NTV, þeir Jón Vignir Karlsson og Sigurður Karls-
son, hafa gengiö til samstarfs viö Sigurö S. Pálsson og
mun hann stýra rekstri útibúsins.
Siguröur lauk kennara- og stúdentsprófi frá Kennara-
skóla íslands 1972 og starfaöi hjá IBM á íslandi í 12 ár,
m.a. sem kerfisfræðingur og við margs konar sölu- og
kynningarstörf. Hann var framkvæmdastjóri hjá Skrifstofu-
vélum hf. og síöar Örtölvutækni - Tölvukaupum hf. til loka
Jón Vignir Karlsson og Sigurður Karlsson, eigendur
NTV, og Sigurður S. Pálsson sem mun stýra
Kópavogsútibúi skólans.
1990. Sigurður var forstjóri Tulip Computers í Danmörku í
tæp 8 ár og starfaði eftir heimkomuna til íslands hjá Ný-
herja hf. áður en hann hóf störf viö skólann.
Slðumúla 37 -108 Reykjavlk
S. 588-2800 - Fax 588-2801
Pý m me evt..
01 miQ'
UiftPtíTf f>f
GDK16
GDK34
GDK100
GDK186