Morgunblaðið - 23.06.1999, Side 26

26 MIÐVTKUDAGUR 23. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
NATO eina
yfirvaldið
í Kosovo
Kosovo-Albanar treysta Frelsishernum
Pristína, Prizren. Reuters.
WESLEY Clark, yfirmaður herafla
Atlantshafsbandalagsins (NATO) í
Evrópu, hvatti í gær til þess að flutn-
ingi friðargæsluliða til Kosovo yrði
hraðað og sagði að ef til vill þyrfti að
senda þangað meiri mannafla en ráð
hafl verið fyrir gert í fyrstu.
A þeim tæplega hálfa mánuði sem
liðinn er síðan fyrstu gæsluliðamir
héldu inn í héraðið hafa um 17 þús-
und NATO-liðar verið sendir þangað,
en alls er áætlað að alþjóðlegu gæslu-
liðamir í héraðinu verði 65 þúsund.
Háttsettir embættismenn hjá NATO
sögðu aðgerðimar hafa farið vel af
stað, en þetta væri ekki nóg.
„Það eru ekki nógu margir her-
menn komnir [til Kosovo],“ sagði Cl-
ark. Héraðið er um 11 þúsund fer-
kílómetrar að stærð, og þótt það sé
e.t.v. ekki mjög víðfemt séu
NATO-liðarnir þar nú einu, öflugu
og óháðu yfírvöldin sem fólk geti
snúið sér til. A afskekktari stöðum í
héraðinu hafí íbúamir enn ekki séð
einn einasta NATO-liða.
Opinberar stofnanir á borð við lög-
reglu í héraðinu vora að langmestu
leyti mannaðar Serbum, sem nú era
allir á bak og burt og borgaraleg yfír-
völd era því engin. Gæsluliðar NATO
og liðsmenn Frelsishers Kosovo
(UCK) era því einu aðilamir sem íbú-
ar er orðið hafa fyrir skakkaföllum
eða verið hótað geta snúið sér til.
í afskekktari byggðum héraðsins
eru UCK-liðar nú einu löggæslu-
mennimir og gæta þeir verksmiðja
og annarra mikilvægra staða.
Kosovo-Albanar treysta UCK-lið-
unum og segja talsmenn NATO að
það væri óráðlegt að þeim yrði vikið
frá áður en NATO-liðar geti tekið
við gæsluhlutverki þeirra.
Ekki snerta
En eitt erfíðasta verkefmð sem
bíður NATO í Kosovo er að fjar-
lægja ósprungnar sprengjur sem
NATO varpaði á héraðið í loftárás-
um sínum, og einnig ósprangnar
sprengjur sem serbneskar hersveitir
skildu eftir þegar þær yfirgáfu hér-
aðið.
I gær sprengdu þýskir gæsluliðar
átta klasasprengjur sem flugvélar
NATO höfðu varpað á búðir Serba í
borginni Prizren. Kosovo er morandi
í ósprungnum sprengjum, serbnesk-
um sprengigildram og jarðsprengj-
um og öðram vopnum sem UCK
kom fyrir.
„Farið ekki út fyrir malbikið. Ekki
snerta gransamlega eða aðlaðandi
hluti. Ekki fara inn í yfirgefin hús
eða byggingar", eru skilaboðin sem
blasa við á eftirlitsstöð NATO á
landamærum Albaníu og Kosovo.
Fyrstu alþjóðlegu gæsluliðarnir
sem féllu í Kosovo, tveir breskir sér-
sveitarliðar, vora að aftengja virkar
klasasprengjur frá NATO þegar þeir
og tveir óbreyttir borgarar létust er
sprengjan sprakk.
„Við fáumst ekki bara við sprengj-
ur, við leitum líka í húsum. Við höf-
um farið í gegnum tvö sjúkrahús og
skóla nú þegar. Þetta tekur langan
tíma,“ sagði Michael Briest, majór
frá Berlín, við fréttamenn. „Við er-
um of fáliðuð. Of fáir sem geta gert
þetta.“
„Getum ekki búið með þeim“
Undanfarna daga hafa nokkrir
tugir Serba sem kalla sig „borgara-
her“ komið í veg fyrir að Kosovo-Al-
banar fari inn í þann hluta bæjarins
Mitrovica sem er að mestu byggður
Serbum. Hafa Serbarnir lýst um
þriðjung bæjarins „serbneska hlut-
ann“, þvert ofan í fyrirmæli NATO.
Yfirmenn NATO segja markmið
sitt fyrst og fremst vera að forðast
árekstra við Serbana í þeirri von að
með tímanum minnki spennan. Segja
R A L P H L A U R E N
SKíHH:
W:
Berðu íjiiráttaföttn með stseí með
Pöfa Sport frá Rafpft Lataren.
ÍJráttstaskan fyigir þegar keyptar eru
3 Polo Sport herravörur.
Bafcpofciimn; q§ srqrátaskan fyfgia þegar
keyptar' er 2 Pefe Sjport dörmiMörur.
Mlóttiii Báoa,, nióttu þess að fta wel út-
UtsíUtasíadir:.
Seykjevik; Sara BankasSFseti;.. Sir/rtwv. Sæsibæ Hygea. Austurstirætii,,
L3tiga>;egi. Kringlunnt, Súgurboginn. Laugavegi., Liiaa Hagkaup Kringltinni,
Shnéramm. HafriaH|.: Andorrs.. RSpstt.: Byfgjart, Afaireyric Amaró,
Akranes: Bjarg Hösa»ífc: Hfrna, Isatj. • Krisroa VéstmanmaayjBr: Miðbær,
Seifess: Seifossapátek. KeflatnkSfrmt..
ERLENT
JARÐSPRENGJUR
Haldið inn
íKosovo
með
varúð
Yfirmenn NATO vilja hreinsa jarðsprengjur úr vegum
og þorpum áður en flóttafólki er leyft að snúa aftur.
Flykkist fólkið aftur til héraðsins verður hreinsunarstarfið
óvinnandi
Bandarískir
og breskir vopna-
sérfræðingar gegna
lykilhlutverki.
SPRENGJUHREINSUN:
DSkriðdrekar hreinsa veginn inn á
svæðið með plógum og einskonar
„þreskiþúst".
HBráðabirgðastikur afmarka hreinsað
svæði. Fólk skal halda sig innan þeirra.
BSjúkraskýli og bækistöðvum komið
i • ■ ■ -
upp á hreinsaða svæðinu.
□ Leitað í jörðinni með beittum
stöngum, málmleitartækjum og
merkt jafn óðum og leit er lokið.
Þetta gengur hægt, eða um einn
metra á mínútu.
□
80.000
jarðsprengjur
Júgóslavar áætla að
hersveitir sínar hafi
komiö fyrir 80.000
jarðsprengjum.
Sprengjurnar geta
verið virkar í allt að
hundrað ár.
Hermenn í brynjum og
sérþjálfaðir hundar leita
í byggingum.
fl Varúðarmerkjum er
“ komið fyrir á sprengju-
svæðum sem verða
hreinsuð síðar.
SPRENGJUGERÐIR
Flestar jarð-
sprengjurnar í
Kosovo eru
júgóslavnesk
framleiðsla, en
sumar sóvésk
smíð frá því í
seinni heims-
styrjöld.
Skriðdrekasprengjur
Draga 45 metra
20 cm
Hermannasprengjur
Draga 30 metra
10 sm
Lítil
niður-
grafin
Hæl
sprengja:
sprungur ef
vír, tengdur
við hana, er
snertur.
sm
10 sm
Stökksprengja:
skýst upp í loftiö og
springur ef hleypt er
af henni.
LEE HULTENG/KRT
NATO-liðarnir hlutverk sitt fyrst og
fremst vera að draga úr spennu.
En fréttamaður AP sagði hana
fara vaxandi fremur en hitt, og hefði
bænum eiginlega verið skipt upp.
„Þetta verður eins og í Beirút,“ var
haft eftir einum Serbanna sem heftu
för Albananna inn í hinn svonefnda
„serbneska hluta“ bæjarins. „Héma
verður græna línan.“
I bænum Grace fóru Kosovo-Al-
banar ránshendi um serbnesk heim-
ili, sem höfðu verið yfirgefin, og
kveiktu í þeim. „Við kveikjum í hús-
unum þeirra svo að þeir geti ekki
snúið aftur,“ sagði ungur Albani.
„Við getum ekki búið með þeim.
Annaðhvort fara þeir eða við förum.“
Ummæli Romanos Prodis um evruna valda uppnámi
Italir gætu þurft að
draga sig út úr EMU
Mfland, London, París. AFP.
GENGI evrunnar, sameiginlegs
gjaldmiðils ellefu Evrópusam-
bandsríkja (ESB), féll nokkuð
seinnipart
mánudags eftir
þau ummæli
Romanos Prod-
is, fyrrverandi
forsætisráð-
herra Ítalíu og
væntanlegs for-
seta fram-
kvæmdastjórnar
ESB, að ítalir
gætu þurft að
úr Efnahags- og
Evrópu (EMU).
Evran tók hins vegar nokkuð við
sér að nýju í gær eftir að Prodi
dró úr vægi orða sinna.
A fundi með forstjórum ítalskra
lyfjafyrirtækja í Mílanó á mánudag
sagði Prodi að ítalar yrðu að taka
„róttækar ákvarðanir" ef þeir ætl-
uðu sér að halda áfram aðild að
EMU. Voru þessi orð hans túlkuð
þannig að hann útilokaði ekki að
Italía drægi sig tímabundið út úr
Prodi
draga sig út
myntbandalagi
EMU. Ollu ummælin miklu upp-
námi á fjármálamörkuðum og urðu
þess valdandi að gengi evrunnar
féll að nýju eftir nokkra hækkun í
síðustu viku.
„Við höfum haft mjög lága verð-
bólgu, eða einungis um tvö pró-
sent,“ sagði Prodi á fundinum, „en
hjá samkeppnisaðilum okkar í Evr-
ópu hefur vöruverðshækkun ein-
ungis numið einu prósenti. Haldi
sú þróun áfram, að kostnaðaraukn-
ing okkar og annara ESB-ríkja
helst ekki í hendur munum yið ekki
geta haldið áfram aðild að EMU.“
Prodi bætti því við að evran gæfi
sannarlega frábær tækifæri en að
án „róttækra ákvarðana" gæti hún
reynst Itölum sem myilusteinn um
háls.
Undarleg ummæli í ljósi þeirra
fórna sem ítalir hafa fært
Eftir að gengi evrunnar hafði
fallið nokkuð, í kjölfai- ummæla
Prodis, tók gjaldmiðillinn við sér
að nýju, ekki síst þar sem Japans-
banki hélt áfram að kaupa mikið
magn af evrum. Jafnframt hjálpaði
það nokkuð til að Prodi dró seinna
úr vægi orða sinna þegar hann
sagðist einungis hafa verið að vitna
í orð Tommasos Padoa-Schioppas,
fulltrúa Italíu í framkvæmdastjórn
Evrópubankans (ECB). Skaðinn
var hins vegar skeður og ekki tókst
að ná gengi evrunnar á það stig
sem verið hafði.
Audrey Child-Freeman, hag-
fræðingur í London, sagði um-
mæli Prodis heldur undarleg, ekki
síst í ljósi þeirra fórna sem ítalir
hefðu fært til að geta verið með í
EMU frá byrjun. Bætti Child-
Freeman því við að vegna þessara
fórna tryði enginn því að Italir
myndu hrökklast úr EMU á næst-
unni.