Morgunblaðið - 25.06.1999, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 25. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Sátt hefur náðst í Sigrirðarmálinu
„ Skynsamlegast
að ljúka málinu“
UR VERINU
Morgunblaðið/Þorkell
PRÓFESSOR Kalidas Shetty, Sigurður R. Þórðarson, framkvæmdastjóri Meltuvinnslunnar ehf., og Jörgen
Krabbe frá danska fyrirtækinu Biosynergi.
Fiskmelta notuð til
lífrænnar ræktunar
ÁBURÐUR úr fiskúrgangi hentar
geysilega vel til lífrænnar ræktun-
ar, að mati virts bandarísks pró-
fessors sem leitað hefur leiða við
framleiðslu á plöntum og öðrum
gróðri sem hefur lækningamátt af
ýmsu tagi. Hann segir Islendinga
hafa mikla möguleika á þessu sviði
vegna mikilla fisk- og orkuauð-
linda. Islenskir og danskir aðilar
hafa sett á stofn fyrirtæki, Iceland
Organica, sem byggir á hugmynd-
inni um að nota hráefni úr sjálf-
bærum auðlindum á Islandi til líf-
rænnar ræktunar.
Þetta kom fram á fundi sem
Norís hf. og Meltuvinnslan ehf.
héldu um rannsókna- og þróunar-
störf sem beinst hafa að lífrænni
ræktun og notkun fiskmeltu sem
áburðar .fyrir lífræna ræktun. A
fundinum kynnti prófessor Kalidas
Sfhetty, frá Amherst-háskólanum í
Massachusetts, rannsóknir sínar á
ræktun jurta til eflingar heilsu
manna.
Nýjar aðferðir við ræktun
Eitt megin inntak þeirra kenn-
inga sem Shetty hefur lagt til
grundvallar þessu starfi er hvernig
bregðast eigi við gífurlegri fjölgun
mannkynsins á næstu áratugum.
Hann fullyrðir að við fjölgun
mannkynsins úr 6 milljörðum í 10
til 12 milljarða sé útilokað að mæta
þörfinni fyrir heilsugæslu með
þeim aðferðum sem nútíminn beitir
við almennar lækningar, þ.e. með
lyfjagjöf af ýmsu tagi, á annan hátt
en þann að teknar verði upp nýjar
aðferðir við ræktun plantna, græn-
metis, ávaxta og gróðurs sem þjóni
þeim tilgangi beinlínis að leysa að
einhverju eða miklu leyti af hólmi
þáð gífurlega magn lyfja sem not-
ast er við í heiminum í þeim til-
gangi að bæta heilsu manna.
Shetty hefur stundað þessar
rannsóknir sl. 15 ár og segist með-
al annars hafa notað fiskmeltu með
frábærum árangri við ræktunar-
og þróunarstarf sitt í Amhearst.
Eykur nýtingu
og- verðmæti
sjávarafurða
Hann segir að fiskmelta geti orðið
mikilvægur þáttur í þeirri miklu
þörf sem er að verða til með stór-
aukinni framleiðslu á lífrænt rækt-
uðum matvælum í heiminum.
Möguleikar Islendinga miklir
„I áburði sem unninn er úr
fiskafurðum eru ýmis efni sem
breyta og bæta efnasamsetningu
jurta, til dæmis matjurta, og eykur
virkni þeirra efna í jurtunum sem
við þurfum mest á að halda, svo
sem próteins. Möguleikar Islend-
inga á þessu sviði eru miklir því
þeir hafa aðgang að stórri auðlind í
hafinu. Þeir geta hins vegar aldrei
orðið stórir á sviði landbúnaðar,
einfaldlega vegna loftslags- og veð-
urskilyrða. Hér eru engu að síður
einstakar aðstæður hvað varðar
ódýra orku og Islendingar gætu
nýtt jarðvarmann til lífrænnar
ræktunar í gróðurhúsum. Slík
ræktun gæti líklega aldrei orðið
fyrir almennan markað, heldur sé
ég fyrir mér ræktun á ýmiss konar
lækningajurtum," segir Shetty.
Ýtir undir framleiðslu á verð-
mætum lífrænum áburði
Fiskmelta er búin til úr hökkuð-
um fiski eða fiskúrgangi sem bætt-
ur er sýru til að lækka sýrustig. Þá
fer af stað verkun sem verður til
þess að eggjahvítuefnin í fiskinum
brotna niður og hann verður í raun
að þunnfljótandi vökva. Meltu-
vinnslan ehf. í Njarðvík var stofnuð
í árslok 1996 og framleiðsla hófst
árið 1997. Norís hf., sem er í eigu
norskra og íslenskra aðila, hefur
séð um sölu afurða frá vinnslunni.
Að sögn Sigurðar R. Þórðarson-
ar, framkvæmdastjóra Meltu-
vinnslunnar, var fyrirtækið tilbúið í
framleiðslu 1998 en vegna breyttra
markaðsaðstæðna var ekki grund-
völlur fyrir framleiðslunni. Því hafi
verið leitað nýrra leiða íyrir vör-
una. Þannig hafi komist á tengsl
við bandaríska prófessorinn fyrir
tilstilli Sigurjóns Arasonar, starfs-
manns Rannsóknastofnunar fisk-
iðnaðarins. Sigurður segist binda
töluverðar vonir við samvinnuna
við bandaríska prófessorinn og að
hún geti orðið nýsköpun í íslensk-
um landbúnaði til framdráttar og
ýtt undir notkun fiskúrgangs til
framleiðslu á verðmætum lífræn-
um áburði. Þannig aukist verðmæti
íslenskrar landbúnaðarframleiðslu,
sem og nýting og verðmæti verð-
minni fisktegunda og fiskúrgangs.
Meltan þykir frábær áburður
„Við teljum að við getum farið
inn á hefðbundinn markað fyrir
meltu í Bandaríkjunum en þar er
hún mikið notuð til beinnar áburð-
amotkunar í almennri trjá- og
garðrækt. Meltan þykir frábær
áburður og reyndar er fiskúrgang-
ur þekktur áburður hér á landi frá
gamalli tíð en hann var víða borinn
á tún með góðum árangri. Við sjá-
um einnig fyrir okkur að það séu
að verða til markaðír fyrir lífrænan
áburð vegna aukinnar eftirspurnar
eftir lífrænt ræktuðum vörum í
heiminum í dag. Við ættum því að
geta notað meltuna sem grunn í
margar tegundir af áburði fyrir
margs konar notkun," segir Sig-
urður.
Danskt-íslenskt fyrirtæki
Prófessor Shetty hefur stofnað
fyrirtæki í Danmörku, Biosynergi
Danmark, til að tryggja milliliða-
lausa aðkomu að löndum Evrópu-
sambandsins fyrir hugmyndir sín-
ar og afurðir. Jörgen Krabbe, sem
einnig stóð að stofnun fyrirtækis-
ins, hefur af hálfu danskra stjórn-
valda samræmt aðgerðir sem miða
að því að gera danskan landbúnað
að leiðandi afli á sviði lífrænnar
ræktunar á heimsmælikvarða.
Hann kynnti á fundinum stofnun
nýs fyrirtækis, Icelandic Organica,
sem er í eigu Norís hf. og Bi-
osynergi Danmark og byggir á
hugmyndinni um að nota hráefni
úr sjálfbærum auðlindum á íslandi
til lífrænnar ræktunar.
„Við erum að leita eftir viðræð-
um við íslenska fjárfesta sem
kunna að hafa áhuga á þessum
málum. I Danmörku er lögð sífellt
meiri áhersla á lífrænt ræktaðar
landbúnaðarafurðir og eftirspurn
eftir þeim eykst stöðpgt. Mér skilst
hins vegar að hér á Islandi séu fáir
sem einbeiti sér að lífrænni rækt-
un, enda eru aðstæður hér mun
erfiðari," sagði Jörgen Krabbe.
SAMKOMULAG hefur náðst í
máli Sigurðar VE milli norska
ákæruvaldsins og útgerðar skips-
ins um að norsk yfirvöld felli niður
helming af kröfum sínum en helm-
ingur krafnanna verði greiddur.
Framkvæmdastjóri Isfélags Vest-
mannaeyja hf. segir skynsamlegt
að ljúka málinu með þessum hætti,
með hliðsjón af forsendum Hæsta-
réttar Noregs. Þá sé kostnaður við
málaferlin orðinn mikill og muni
aukast hver svo sem endanleg nið-
urstaða verður.
Norska strandgæslan tók Sigurð
VE sem var að síldveiðum í lög-
sögu Jan Mayen þann 6. júní árið
1997 og færði skipið til hafnar í
Bodö í Noregi. Skipstjórinn var
sakaður um að hafa brotið lög og
reglur um fiskveiðar í lögsögu Jan
Mayen varðandi tilkynningaskyldu
og færslu veiðidagbókar. Norsk yf-
irvöld gerðu kröfu um að skipstjór-
inn og útgerðin, Isfélag Vest-
mannaeyja hf., greiddu u.þ.b. fjór-
ar milljónir króna en skipstjórinn
neitaði sök og hann og útgerðin
neituðu að greiða kröfuna. Þá var
gefin út ákæra og málið fór fyrir
héraðsdóm og áfrýjunardómstól
sem sýknuðu skipstjórann og út-
gerðina. Málið endaði svo fyrir
Hæstarétti þar sem dómur áfrýj-
unardómstólsins var ógiltur.
Isfélagi Vestmannaeyja hf. ber
því að greiða norskum yfirvöldum
um tvær milljónir króna vegna
málsins. „Við mátum stöðuna
þannig að áframhaldandi málaferli
hefðu í raun getað endað á hvorn
veginn sem er,“ segir Sigurður
Einarsson, framkvæmdastjóri Is-
félagsins. „Það er því skynsamleg-
ast íyrir okkur að slíðra vopnin.
Við vorum líka orðnir hundleiðir á
þessu máli, búnir að fara ótal ferðir
til Noregs og kostnaðurinn við það
orðinn mikill. Hefðum við ekki
samið núna hefði málið farið fyrir
tvö dómstig í viðbót. Við teljum því
að hér ráði skynsemin ferðinni."
Sigurður leggur áherslu á að
með lokum málsins með þessum
hætti sé ekki um viðurkenningu á
sekt að ræða. Þvert á móti hafi
komið í ljós við rekstur málsins að
Með 7.0001
þorskígildi
Hólmadrangur og
BGB sameinast
STJÓRNIR hlutafélaganna BGB
hf. á Árskógsströnd og Hólma-
drangs hf. á Hólmavík hafa undir-
ritað viljayfirlýsingu um að stefnt
skuli að sameiningu fyrii-tækjanna
og verði hún miðuð við uppgjör
þeirra þann 30. júní næstkomandi.
Sameinað mun fyrh-tækið ráða
yfir aflaheimildum, sem svara til um
7.000 tonna af þorski og er stefnt að
því að samræma skipastól félagsins
við þær heimildir. í viljayfirlýsing-
unni segir að stefnt skuli að áfram-
haldandi rekstri í landi á þeim stöð-
um, sem fyrirtæki era nú með, það
er fiskvinnslu á Árskógssandi og
Drangsnesi, fiskþun'kun á Dalvík
og rækjuvinnslu á Hólmavík. Lög-
heimili hins sameinaða félags verð-
ur að Sjávargötu 6 á Árskógssandi.
BGB varð fyrir nokkru til við
samruna fyrirtækjanna Blika hf. á
Dalvík og G. Ben. á Árskógssandi.
Hólmadrangur hefur verið rekinn
um árabil og er Kaupfélag Steim-
grímsfjarðar stærsti hluthafinn. Nú
gerir BGB út skipin Blika, Arnþór,
Sæþór og Otur og Hólmadrangur
gerir út samnefndan frystitogara,
Sigurfara og Ásdísi.
tilkynningar höfðu verið sendar frá
skipinu eins og skipstjórinn hafði
haldið fram. Vegna tæknilegra
mistaka komust þær ekki til
norskra yfirvalda. Þá hafi veriði
sýnt fram á að skipstjórinn hafi
fært dagbók skipsins nákvæmlega
samkvæmt íslenskum lögum og
íyrirmælum Fiskistofu. Starfmenn
Fiskistofu hafi talið að samningur
hafi verið gerður milli hennar og
norsku fiskistofunnar um færslu
veiðidagbóka. Hæstiréttur Noregs
hefur hinsvegar kveðið upp úr með
að ekki hafi nægt að senda tilkynn-
ingar frá skipinu og að túlkun
Fiskistofu varðandi veiðidagbækur
skipti ekki máli. Þá leggja skip-
stjórinn og útgerðin áherslu á að
allur málatilbúnaður hafi verið
mjög forkastanlegur af hálfu
norskra yfirvalda og í engu sam-
ræmi við tilefnið. Sama afstaða hafí
komið fram hjá íslenskum yfirvöld-
um sem mótmæltu töku skipsins
harkalega á sínum tíma.
Síldarafli og kvóti
til 24. júní 1999 Skip Kvóti Afli
Jón Kjartansson SU 7.419 5.992
Birtingur NK 5.039 5.646
Guðrún Þorkelsdóttir SU 6.069 5.479
Oddeyrin EA 5.889 5.310
Sighvatur Bjarnason VE 5.719 5.264
Faxi RE 5.286 5.247
Víkingur AK 5.493 5.116
Háberg GK 4.303 4.929
Örn.KE 4.770 4.908
Sunnuberg NS199 6.020 4.761
Beitir NK 5.679 4.748
Hákon ÞH 4.609 4.676
Björg Jónsdóttir ÞH 4.641 4.610
Seley SU 4.851 4.594
SigurðurVE 5.983 4.514
Þorsteinn EA 5.263 4.273
Víkurberg GK 4.049 4.252
Isleifur VE 5.055 4.157
Súlan EA 4.103 4.100
Bjarni Ólafsson AK 5.128 4.028
Grindvíkingur GK 4.619 3.965
Antares GK 5.410 3.852
Óli í Sandgerði AK 4.270 3.826
Sunnuberg NS 70 5.347 3.823
Júpiter ÞH 5.060 3.774
Gullberg VE 4.909 3.705
Elliði GK 3.867 3.631
Huginn VE 4.071 3.585
GuðmundurVE 4.138 3.570
Guðmundur Ólafur ÓF 3.492 3.492
KapVE 3.926 3.429
Svanur RE 3.481 3.245
Gullfaxi VE 4.131 3.069
Bergur VE 4.738 3.038
Arnþór EA (1030) 2.682 2.941
Hoffell SU 3.880 2.838
FaxiNRE 2.862 2.835
Húnaröst SF 3.732 2.644
Þórður Jónasson EA 3.510 2.643
Jóna Eðvalds SF 3.634 2.367
Arney KE 3.158 1.990
Gígja VE 3.174 1.933
Neptúnus ÞH 3.845 1.751
Þórshamar GK 3.979 1.591
Sigla Sl 2.594 1.545
Sveinn Benediktsson SU 2.207 955
Heimaey VE 1.318 778
Glófaxi VE 1.494 770
Arnþór EA (1413) 4.023 Oj
Baldvin Þorsteinsson EA 33 0
Bergur Vigfús GK 1.243 0
Börkur NK 3.842 0
Dagfari GK 1.397
Hólmaborg SU 3.493 0
Júlli Dan l’S 2.027 "jjj
Sjóli HF 860 0
Sléttbakur EA 6 <n
Stakfell ÞH 860 0
Sæfaxi VE 1.433 0
VenusHF 2.561 0
Þerney RE 860 0
SAMTALS 231.534 174.191
Hraunteigur
Falleg 3ja-4ra herb. nýuppgerð u.þ.b.
100 fm kjallaraíb. á þessum eftirsótta
stað. Nýtt eldhús og bað. Sérinngang-
ur og fallegur garður. Nýjar frárennsl-
islagnir. Áhv. 4 m. hagst lán. V. 8,9 m.
2294