Morgunblaðið - 26.06.1999, Page 1

141. TBL. 87. ÁRG.
LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Mikíð mann-
fall í óeirð-
um í Kosovo
Pristina, Genf, Brussel. Reuters.
AÐ MINNSTA kosti fjórtán íbúar
Pristina, höfuðstaðar Kosovo, biðu
bana í gær og fyrradag í mestu
óeirðum sem blossað hafa upp í hér-
aðinu frá því hersveitir NATO fóru
þangað fyrir hálfum mánuði.
Wesley Clark, yfirhershöfðingi
NATO, sagði að senda þyrfti alþjóð-
legar lögreglusveitir til héraðsins
sem fyrst til að koma á lögum og
reglu.
Á meðal Kosovo-búanna sem féllu
voru að minnsta kosti þrír Serbar
sem fundust látnir í háskólanum í
Pristina í fyrradag. Tveir dóu á
sjúkrahúsi, annar af skotsárum en
hinn var drepinn þar. Hjúkrunar-
kona særðist einnig á sjúkrahúsinu.
Lík fundust víðar í borginni en
talsmaður NATO vildi ekki skýra
frá þjóðemi fómarlambanna þar
sem bandalagið óttast að slíkar upp-
lýsingar geti magnað spennuna
mUli serbneskra og albanskra íbúa
héraðsins. „Þeir vom allir Kosovo-
búar,“ sagði hann.
Italskur hermaður dó einnig á
sjúkrahúsi eftir að hafa orðið fyrir
skoti þegar hleypt var af byssu fyrir
slysni.
Ofbeldið kom ekki á óvart þar
sem æ fleiri albanskir flóttamenn
hafa snúið aftur tU héraðsins og
fyllst reiði vegna aðkomunnar, eyði-
lagðra húsa, eitraðra vatnsbóla og
hættulegra jarðsprengjusvæða, auk
þess sem margir þeirra misstu ætt-
ingja í þjóðemishreinsunum Serba.
Bandaríkin
Hagvöxtur
meiri en
spáð var
Washington. Reuters.
HAGVÖXTURINN í Bandaríkjun-
um var meiri á fyrsta fjórðungi árs-
ins en spáð hafði verið og hagnaður
fyrirtækja jókst um 6,2%, sem er
mesta hækkun í fjögur ár, sam-
kvæmt hagtölum sem bandaríska
viðskiptaráðuneytið birti í gær.
Hagvöxturinn mældist 4,3% mið-
að við heilt ár á fyrstu þremur mán-
uðunum, en búist hafði verið við að
hann yrði 4,1%.
Pótt hagvöxturinn hafi minnkað
frá síðasta fjórðungi liðins árs, þeg-
ar hann var um 6%, er hann enn
verulega yfir þeim mörkum sem
bandaríski seðlabankinn telur að
hagkerfið þoli til lengri tíma litið án
þess að hann valdi verðbólguþrýst-
ingi. Verðlagið hélst stöðugt á
fyrsta ársfjórðungnum en búist er
við að seðlabankinn tilkynni á
næstu dögum að vextir verði hækk-
aðir til að koma í veg fyrir verð-
bólgu.
Yfirvofandi vaxtahækkanir hafa
orðið til þess að gengi bandarískra
hlutabréfa hefur lækkað verulega
síðustu daga, en það tók að hækka
aftur í gær.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti lét
þau orð falla í gærkvöldi að Serbar
ættu ekki að fá neitt fé til endur-
uppbyggingar Serbíu nema þeir
sýndu iðrun vegna grimmdarverk-
anna í Kosovo.
Kveikt í húsum Serba
Jan Joosten, talsmaður NATO,
sagði að hersveitimar hefðu lagt
hald á „þúsundir vopna“ á þeim
hálfa mánuði sem þær hafa verið í
Kosovo.
Hermenn NATO handtóku fimm
manns sem höfðu brotist inn í mat-
vöruverslun í eigu serbneskrar
konu í Pristina í fyrrakvöld. Her-
sveitunum hafa borist 23 kvartanir
vegna gripdeilda í borginni.
Astandið var einnig slæmt á
nokkrum öðrum stöðum í Kosovo
vegna árása Albana á Serba. Nán-
ast allir serbneskir íbúar þorpsins
Zegra í suðausturhluta héraðsins
hafa flúið þaðan vegna árása alb-
anskra þorpsbúa, sem hafa rænt
eigum þeirra og kveikt í nokkrum
húsum.
Um 50.000 Kosovo-búar fóru aft-
ur tO héraðsins frá nágrannalönd-
unum í fyrradag og var það mesti
straumur ílóttamanna í héraðið á
einum degi tO þessa. Alls hafa
300.000 manns snúið aftur tO hér-
aðsins og um hálf mOljón Kosovo-
búa er enn í nágrannaríkjunum eða
á vergangi í héraðinu. Um 90.000
flóttamenn tO viðbótar hafa fengið
hæli tO bráðabirgða í 29 löndum.
Ahtisaari falið að
stjórna Kosovo?
Meðan hermenn NATO reyna að
stilla tO friðar í Kosovo sækjast þrír
evrópskir stjórnmálamenn eftir því
að stjóma uppbyggingunni í hérað-
inu, en þeir eru Emma Bonino, sem
hefur átt sæti í framkvæmdastjóm
Evrópusambandsins, Bernard
Kouchner, heObrigðisráðherra
Frakklands, og Paddy Ashdown,
leiðtogi Frjálslynda demókrata-
flokksins í Bretlandi.
Stjómarerindrekar segja að svo
kunni að fara að Kofi Annan, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna,
velji engan þessara stjórnmála-
manna og reyni að fá Martti Ahtisa-
ari Finnlandsforseta tO að taka
þetta verkefni að sér.
BANDARÍSKUR hermaður gengur framhjá brennandi húsi serbneskra íbúa þorpsins Urosevac í Kosovo.
Kosovo-Albanar hafa kveikt í mörgum húsum Serba til að hefna grimmdarverka serbneskra öryggissveita.
ísraelar hefna árásar Hizbollah með lofthernaði
Senda skriðdreka
í átt að Líbanon
Beinit, Jerúsalem. Reuters, AFP.
ÍSRÁELAR sendu skriðdreka í átt að landamærunum að Líbanon í gær
eftir að hafa gert harðar loftárásir á landið tO að hefna flugskeytaárásar ísl-
ömsku hreyfingarinnar Hizbollah á norðurhluta ísraels í fyrrakvöld. Moshe
Arens, varnarmálaráðherra Israels, sagði mjög líklegt að Hizbollah gerði
fleiri árásir og heimOaði hemum að grípa tO „sérstakra aðgerða" tO að
vemda íbúa bæja í norðurhlutanum.
Reuters
LÍBANSKIR slökkviliðsmcnn
halda á líkkistum tveggja
slökkviliðsmanna sem biðu
bana í loftárásum Israela á
Líbanon í fyrrakvöld.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
og stjórnvöld í Bandaríkjunum og
Frakklandi hvöttu til þess að árásun-
um yrði hætt og friðarviðræður yrðu
hafnar sem fyrst. Benjamin Net-
anyahu, fráfarandi forsætisráðherra
ísraels, og leiðtogi Hizbollah hótuðu
hins vegar báðir að halda árásunum
áfram.
Netanyahu fyrirskipaði loftárásir
á orkuver og mikOvægar brýr í Líb-
anon í fyrrakvöld eftir flugskeyta-
árásina, sem kostaði tvo ísraela lífið
auk þess sem tugir særðust. Átta
Líbanar, þeirra á meðal fimm
slökkviliðsmenn, biðu bana og rúm-
lega 60 særðust í loftárásum Israela,
hinum mannskæðustu í þrjú ár.
„Hizbollah skjátlast ef hreyfingin
heldur að hún geti notfært sér
Leggja SÞ til herlið
BRETAR og Frakkar urðu í gær-
kvöldi fyrstir þjóðanna sem eiga
fast sæti í öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna tO að undirrita samning
við samtökin um að hafa ávallt
5-8.000 hermenn tO reiðu vegna
hugsanlegra friðargæslustarfa á
vegum Sameinuðu þjóðanna.
Sir Jeremy Greenstock, sendi-
herra Bretlands hjá SÞ, og Alain
Dejammet, sendiherra Frakklands,
undirrituðu samningana í New
York. Áður höfðu 22 ríki, sem eiga
ekki fast sæti í öryggisráðinu, und-
irritað svipaða samninga.
Talið er að samningar Breta og
Frakka séu einkennandi fyrir
breytta tíma og breyttar áherslur í
hemaði sem endurspeglist af auk-
inni þörf fyrir heri stórveldanna tO
að sinna friðargæslu fjarri heima-
högum í stað ofuröflugra vama í
heimalandinu.
Robin Cook, utanríkisráðherra
Bretlands, sagði í samtali við The
Independent að Bretar myndu með
þessum fyrirætlunum ekki fyrir-
gera rétti sínum tO að neita SÞ um
hermennina ef hagsmunir Bret-
lands væm í húfi. Þá lagði hann
áherslu á að ekki væri um vísi að
fastaher SÞ að ræða.
Hins vegar hefur verið bent á að
geta SÞ til að taka betur á málum
hafi nú stóraukist. „Ef slíkt fyrir-
komulag hefði verið við lýði áður,
hefði vel verið hægt að koma í veg
fyrir þjóðarmorðið í Rúanda," sagði
Cook.
stjórnarskiptin í ísrael,“ sagði Net-
anyahu. „Stjórn Israels ber ábyrgð á
öryggi íbúa norðurhlutans. Israelar
hefna sín ef reynt verður aftur að
skaða borgara okkar.“
Leiðtogi Hizbollah, Hassan
Nasrallah, sagði að árásum hreyfing-
arinnar yrði haldið áfram þar til
ísraelar hættu að ráðast á saklausa
borgara í Líbanon.
Hafði ekki samráð við Barak
Netanyahu hafði ekki samráð við
Ehud Barak, nýkjörinn forsætisráð-
herra ísraels, áður en hann fyrir-
skipaði loftárásirnar. Haft var eftir
Barak að hann hefði „efasemdir“ um
þær.
Sýrlendingar sökuðu Netanyahu
um að hafa fyrirskipað hernaðinn til
að torvelda Barak að hefja friðarvið-
ræður við araba eftir að hann tekur
við völdum. „Svo virðist sem Net-
anyahu sé staðráðinn í að ljúka
stjórnmálaferlinum með miklum og
heimskulegum aðgerðum,11 sagði í
fréttaskýringu ríkisútvarpsins í Sýr-
landi. Útvarpið tók þó fram að Sýr-
lendingar vildu ekki að árásirnar
yrðu til þess að friðarviðræðunum
yrði frestað.
Selim al-Hoss, forsætisráðherra
Líbanons, sagði árásirnar valda
efnahag landsins miklu tjóni og
kvað ekki rétt að kenna aðeins Net-
anyahu um árásirnar, því Barak
bæri einnig ábyrgð á þeim. „Ef
þetta er aðferð Israela við að greiða
fyrir friðarviðræðum þá er ég ekki
bjartsýnn.“