Morgunblaðið - 26.06.1999, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999
MARGMIÐLUN
MORGUNBLAÐIÐ
Stækkandi
heimur
„Og sumir háma í sig japanskar teikni-
myndir og tölvuleiki, snœða sushi og
surimi, lesa hœkur og þekkja Kurosawa
miklu hetur en sjálfan höfund Njálu. “
Hvað ætli ég hafi oft
tekið undir þá
skoðun að heimur-
inn sé að minnka
vegna aukinna
samskipta? Þetta er augijóst.
Ferðalög milli landa og heims-
áifa taka nú margfalt skemmri
tíma en áður vegna tæknibylt-
inga, fjarskipti og netvæðing
gera okkur kleift að eiga dagleg
samskipti við fólk hinum megin
á hnettinum. Erlendar sjón-
varpsfréttastöðvar lyfta atburð-
um í Kína og Kosovo jafn ofar-
UinUODR lega í hugskot-
VIÐHURF ið 0g tíðindum
Eftir Kristján af rifrildi *
Jónsson hreppsnefnd-
inni á Smáfírði.
Jafnvel ofar.
En heimurinn er líka að
stækka. Að minnsta kosti á það
við um ferkantaða heiminn minn
á tölvuskjánum. Það er svo
margt sem verður nú tiltækt á
vefnum en aðeins var ætlað ör-
fáum útvöldum fyrir fáeinum ár-
um. Ýmis mikilvægustu sann-
indi lífsins hafa að vísu lengi
verið okkur tiltæk í gömlum
bókum, listinni og náttúrunni.
En sumt sem við eigum sjaldn-
ast möguleika á að nálgast nema
á Netinu er nóg til að trufla við-
teknar hugmyndir og gerbreyta
vitundinni.
Aþreifanlegi heimurinn
minnkar kannski en hugarheim-
urinn stækkar, dýpkar og verð-
ur blæbrigðaríkari. Hvort við
verðum betra fólk er komandi
kynslóða að meta. Undarlegast
er að geta svona auðveldlega
náð persónulegu sambandi við
„venjulegar", ókunnugar mann-
eskjur hér og þar án þess að
ætla sér endilega að hitta þær
augliti til auglitis um helgina
eða yfirleitt nokkurn tíma á æv-
inni.
En þótt samskiptin aukist er
ekki víst að niðurstaðan verði
alltaf sú í fyrstu atrennu að við
skiijum hvert annað betur, við-
brögðin geta líka orðið undrun
og vandræðalegt fliss. Sennilega
fer þetta svolítið eftir því hvem-
ig við erum undirbúin.
Þetta fer eftir því hvernig for-
dómarnir okkar voru og eru.
Fordómar í víðasta skilningi
orðsins eru auðvitað bráðnauð-
synlegir, um þjóðir eins og ann-
að, ekki getum við alltaf varið
svo miklum tíma í hvert mál að
niðurstaðan verði pottþétt. Og
við vitum aldrei nóg til að dæma
- en gerum það samt til að
einkaheimurinn okkar verði
ekki allt of brotakenndur. An
einhverra fordóma fyndist okk-
ur yfirleitt ekki neitt um
nokkum skapaðan hlut. Efinn
myndi lama okkur.
Svona getur verið nauðsyn-
legt að sjá eitthvað jákvætt við
allt, jafnvel fordómana. íslensk-
ur heimspekingur á öndverðri
öldinni var svo vænn í sér að
haft var eftir honum að jafnvel
skrattinn ætti sér vissar máls-
bætur. Fordómarnir verða samt
að hafa einn mikilvægan eigin-
leika: þeir vitlausu verða að geta
dottið fyrirhafnarlítið í ruslaföt-
una þegar við fræðumst meira.
Þjóðir sem við þykjumst hafa
nokkuð skynsamlegar hug-
myndir um reynast allt öðravísi
þegar nánar er að gáð. Vafa-
laust finnst þeim að við séum
jafn skringileg og óútreiknan-
leg.
Við vitum ýmislegt um
Japana, keyram í bílunum sem
þeir hafa búið til eða a.m.k.
hannað, pjattrófur og fyrir-
myndarfólk nota snyrtivörur frá
landi sólarupprásarinnar. Við
tökum ljósmyndir með japönsk-
um myndavélum, á sjúkrahús-
unum er beitt japönskum rann-
sóknartækjum. Og sumir háma í
sig japanskar teiknimyndir og
tölvuleiki, snæða sushi og
surimi, lesa hækur og þekkja
Kurosawa miklu betur en sjálf-
an höfund Njálu.
Samt held ég að við vitum
ótrúlega lítið um það sem máli
skiptir og misskiljum enn fleira.
Þekkingin er öll á yfirborðinu
og þess vegna hristum við höf-
uðið þegar við rekumst á veiga-
mikla þætti í menningu þeirra,
jafnvel skýrt dæmi um það sem
hún snýst um. Siðir sem okkur
finnst undarlegir, stöðugar
hneigingar og formlegheit,
hvers vegna era þeir að flækja
málin svona? Og sumt er líka
talið í lagi hjá þeim sem við
skömmumst okkar fyrir hér, til
dæmis að skella hurðinni á nefið
á næsta manni.
Samt hijótum við að viður-
kenna að þeir geta kennt okkur
meira í þessum efnum en við
þeim. Kurteisin og flóknar sam-
skiptareglur urðu að nauðsyn í
landi þar sem þéttbýlið var miklu
meira en við höfum kynnst. Ef
Japanar væra jafn óvarkárir
með olnbogana sína og við í
mannþröng yrðu þeir að fjölga
mikið lögreglunni sinni. En þar
með er ekki sagt að þeir séu góð
fyrirmynd á öllum sviðum.
Stéttaskiptingin sem þeir
hafa þróað með sér virðist vera
harla ógeðfelld og sama er að
segja um kynjamisréttið og
hroka gagnvart öðram kynþátt-
um sem margir vestrænir sér-
fræðingar um japanskt samfélag
benda á. Og viðleitnin til að fela
óhrjálegri hiiðar þjóðfélagsins
er heldur ekki aðferð sem við
þurfum að læra af þeim eða nota
meira en við geram.
Japönum er oft líkt við Þjóð-
verja og þá eru menn með aga,
vandvirkni og skipulagshæfi-
leika í huga. Engin þjóð hefur
þó höndlað formúlu sem öllum
líkar og margir segja að kímni-
gáfan sé hornreka hjá báðum, sé
tortryggð. Þótt Japanar séu oft
brosmildir segi þeir nær aldrei
skopsögur. Fyndni fari ekki
saman við taugaveiklunar-
kennda vinnusemina og krefjist
líka meiri sköpunargáfu en
Japanar telji fólki hollt. Þeir
hafa fram til þessa náð meiri ár-
angri í iðnaði og verslun en vís-
indum og skapandi listum, hvað
sem síðar verður.
Englendingur fullyrti eitt
sinn að gamlar hefðir undirgefni
við yfirvöld hjá þorra almenn-
ings í báðum þessum löndum
drægju úr hæfninni til að hlæja
vegna þess að besta aðhlát-
ursefnið hjá hvem þjóð væra
yfirleitt æðstu ráðamenn henn-
ar. Það skyldi þó ekki vera svo?
LEIKIR
Bugs Bunny Lost In Time.
Leikjafyrirtækið Infogrames hef-
ur ávallt verið duglegt við að
hanna leiki sem fjalla
um Bugs Bunny
og félaga hjá
Looney Tunes:
Þvf má jafnvcl
halda fram að
fyrirtækið sé
helsti sérfræðing-
ur í slíkum lcikjum.
Það hefur gefið út
leiki fyrir PC, Playsta-
tion, Color Gameboy og
Nintendo 64.
NÝJASTI Looney Tunes-
leikurinn er iyrir Playstation
og ber heitið Bugs Bunny
Lost In Time. Leikurinn fjall-
ar um það þegar Bugs Bunny
rekst á tímavél á leið sinni á
Pismo-ströndina til að leita
að gulrótum. Tímavélin
er því miður frekar lík
risastórri gulrótar-
safavél og Bugs get-
ur ekki stillt sig um
að skoða hana betur.
Það kemur honum síðan
á stað í tímanum sem heit-
ir „hvergi“. Þar hittir hann
galdrakarlinn Merlin sem
kennir Bugs undirstöðu-
atriði tímaferðalaga.
Þá er hann loks tilbú-
inn að safna öllum
þeim tímapörtum
sem hann þarf
til að komast
aftur heim.
Þegar Bugs
kemst í nýjan heim
byrjar yfirleitt mynd-
skeið sem útskýrir
tilgang borðsins og
á hverju hann þarf
að passa sig. Þetta
er afar mismunandi
eftir heimum því hver
heimur er gjörólíkur
þeim næsta og aliir eru þeir
t
byggðir upp á mismunandi persón-
um úr Looney Tunes teiknimyndun-
um. Þar má meðal annars nefna El-
mer Fudd (veiðimanninn) og Yos-
emite Sam (litla reiða náungann með
byssurnar).
MiMð af hreyfing-
um er í leiknum
• sem flestar eru af-
ar vel teiknaðar og
samhæfðar, um-
hverfið er næstum
allt hreyfanlegt, hægt
er að taka upp nánast
allt og nota það sem vopn
eða skoppa á því.
Tónlist leiksins er klassísk
teiknimyndatónlist og sem betur
fer er hún nógu fjölbreytt til að
spilandi geti þolað hana. Hljóð
leiksins era afar vel sam-
ræmd hreyfingum og þótt
sami maður lesi ekki
fyrir Bugs í leiknum og
teiknimyndunum er
samt sannur teiknimyndaandi
gegnumgangadi allan leikinn.
I leikjum sem státa af jafn
góðri upplausn og Lost In Time
er algengt að mikið af þoku sé í
bakgrunninum en það er gert til
þess að leikurinn hægi ekki á sér.
Stundum fer þetta út í öfgar
þannig að persónan sér ekki
nema örstutt frá sér í einu en
þetta er sem betur fer alls
ekki áberandi í þessum
leik. Reyndar vekur það
furðu hvemig In-
fogrames hefúr farið
að því að sýna svona
mikið í einu án þess
að leikurinn hægi
nokkurn tímann á
sér.
Bugs Bunny Lost In
Time er einn flottasti Play-
Station-leikur sem komið
hefur út til þessa og
spurning er hvort hann
nær að slá út Ape
Escape sem besti hopp-
skopp leikurinn hingað til.
Ingvi Matthías Árnason.
Ekta teiknimyndaandi
MAKKAVINIR hafa lengi harmað
hlutskipti sitt þegar tölvuleikir
eru annars vegar, þeir hafa verið
færri og tæknilega ófullkomnari
en best hefur gerst í PC-heimum.
Um það leyti sem iMakkinn kom á
markað lýsti Apple því aftur á
móti yfir að framvegis yrði leikj-
um gert hærra undir höfði en
hingað til, sem hefur meðal ann-
ars skilað þeim árangri að leikja-
framboð hefur stóraukist.
I fyrstu iMökkunum var miðl-
ungs þrívíddarskjákort og þó
betra kort hafi verið í annarri
gerð þeirra eru hörðustu leikja-
vinir ekki sáttir við þau. Þeir geta
Voodoo
fyrir
Makka
nú glaðst því í vikunni lýsti 3Dfx
þeirri ætlan sinni að dreifa
Voodoo-reklum fyrir MacOS. Fyr-
ir vikið geta Macintosh-eigendur
keypt sér Voodoo-kort, sem eru
með bestu þrívíddarkortum og
sótt sér rekla á vefsetur 3Dfx.
Reklar verða fyrir Voodoo2, sem
er sú útgáfa sem algengust er í
dag, en einnig fyrir Voodoo3 að
sögn 3Dfx-manna, en sú gerð er
ekki komin á markað enn.
Reklar verða fáanlegir fyrir
Glide 2.x og Giide 3.x, en enginn
stuðningur verður fyrir þá af
hálfu 3Dfx. Þeir sem vilja geta
sótt sér reklana á næstu vikum,
cn ekki verða fáanlegir OpenGL
reklar sem tengjast beint
OpenGL-forritunarskilum Apple.
Aftur á móti segjast 3Dfx-menn
munu leitast við að þróa OpenGL-
lausn sem byggist á Mesa 3D.