Morgunblaðið - 04.07.1999, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 4. JÚLÍ 1999 33‘
Umhverfi
og náttúra
„Náttúran er sá hluti veruleikans sem er
til óháð vitund okkar og vilja, en um-
hverfið er sá hluti veruleikans sem við
mótum með athöfnum okkar og fram-
kvæmdum. Umhverfið er á okkar ábyrgð
- náttúran ekki. “
Maðurinn tilheyrir náttúrunni
og þess vegna getur hann ekki
ráðstafað henni eins og honum
hentar, heldur lýtur lögmálum
hennar. En maðurinn er tví-
mælalaust herra umhverfis
síns, því að hann skapar þetta
umhverfi að miklu leyti sjálfur.
Páll Skúlason heimspekingur,
og rektor Háskóla Islands,
heldur því fram, í bókinni Um-
hverfing (Háskólaútgáfan,
1998), að nauðsynlegt sé að
gera greinarmun á náttúru ann-
arsvegar og umhverfi hinsveg-
ar, ef eitthvert
VIÐHORF viteigiaðvera
------ í umræðu um
Kristján G. náttúruvemd
Amgrímsson 0g/eða um-
hverfisvernd.
I'á heldur Páll því fram, að
einn helsti vandinn, sem við sé
að etja, sé hversu duglegir
mennirnir em við að þenja út
umhverfi sitt á kostnað náttúr-
unnar. Hann virðist telja ástæð-
una vera þá, að tæknihyggja í
mannlegri hugsun sé orðin ráð-
andi og siðferðisefni em tækni-
hyggjunni algerlega framandi.
En hver er þá munurinn á
náttúru og umhverfi, að mati
Páls? Hann vitnar í skrif Jónas-
ar Hallgrímssonar, sem sagði
náttúrana vera allt í senn: „Eðli
skapaðra hluta... Heimsöflin ...
Hina sýnilegu veröldu,“ (bls. 34).
Bæði Páll og Jónas virðast hafa
haft náttúrahugmynd sautjándu-
aldai'heimspekingsins Barachs
Spinozas að fyrirmvnd; þá hug-
mynd, að náttúran sé allt sem
er, eða eins og Páll orðar það,
„sköpunarverkið í heild sinni“.
Og maðurinn er hluti af sköp-
unarverkinu, eða náttúranni, í
þeirri merkingu að hann tilheyr-
ir henni, er undir hana seldur.
Vegna þess að maðurinn er með
þessum hætti einn af þáttum
náttúrannar getur hann ekki
skapað náttúrana sjálfur; hann
getur ekki umflúið það hlutskipti
sitt að tilheyra náttúrunni og
vera þannig skapaður af henni.
„Líf manna er náttúralegt
vegna þess að þeir fæðast til
jarðneskrar tilveru og eru sjálf-
ir sem líkamlegar verar hluti
hinnar sýnilegu náttúra. Og
innan hennar skapa þeir svo
umhverfi sitt, reisa musteri sín
og menningu og greina sig
þannig frá öllu öðra sem þeir
geta augum litið,“ (bls. 35).
Þannig er háttað muninum á
náttúranni, sem skapar mann-
inn, og umhverfinu, sem maður-
inn skapar sér með tæknilegum
aðferðum. En það er ekki þar
með sagt að maðurinn leggi
þannig náttúruna undir sig og
gerist herra hennar. Það sem
hann gerir, þegar hann skapar
sér umhverfi, er öllu heldur að
ryðja náttúrunni til hliðar.
Páll heldur því fram, að með
því að skapa sér umhverfi geri
maðurinn í raun greinarmun á
sjálfum sér og náttúrunni. En
þessi greinarmunur er mann-
gerður; hann er ekki til í nátt-
úranni sjálfri.
Páll Skúlason: Umhverfing
Þá vaknar reyndar sú spum-
ing, hvemig maðurinn, sem er
hluti af náttúrunni, geti gert
þennan greinarmun. Svar Páls
virðist vera það, að með tækni-
legu valdi sínu hafi maðurinn
náð að gera skörp skil á milli
sjálfs sín og náttúrannar.
Af þessu leiðir, að maðurinn
er helsti óvinur náttúrunnai', því
að með umhverfissköpun sinni
gengur hann gegn náttúranni.
„Náttúrahreint umhverfi" er því
þversögn, að mati Páls, því að
„umhverii" er óhjákvæmilega
mótað af mönnum og þar með
er „hreinni náttúra" vikið burt.
Svo dæmi sé tekið getur
manngert uppistöðulón aldrei
verið hluti af náttúralegu um-
hverfi, alveg sama hversu fal-
legt það þykir, og hversu líkt
það er náttúrulegu lóni. Ekki
frekar en eftirprentun af Kjar-
val getur verið Kjarval.
Ein afleiðing þessa, segir
Páll, er að náttúravemd snýst
fyrst og fremst um að vernda
náttúrana fyrir manninum og
tækniumsvifum hans. Náttúra-
vernd geti þar af leiðandi ekki
verið í þágu mannsins sjálfs,
heldur era allar líkur á að hún
gangi beinlínis gegn hagsmun-
um hans.
Umhverfisvernd, aftur á
móti, segir Páll að snúist um að
vemda manninn í umhverfi
hans; í vissum skilningi að
vernda manninn fyrir náttúr-
unni og öflum hennar. Það er
einmitt það sem umhverfi
mannsins gerir, það verndai'
hann fyrir náttúranni.
Páll segir það misskilning, að
líta svo á, að náttúruvernd sé á
endanum mönnunum sjálfum tii
hagsbóta. Spurningin sé ekki
um áhrif umhverfingar náttúr-
unnar á mennina, heldur á nátt-
úruna sjálfa. Hin siðferðislega
spurnig sé því sú, hvort menn-
irnir hafi skyldur við náttúrana,
burtséð frá afleiðingum fyrir þá
sjálfa. Þessi spurning verður til
um leið og mennirnir, með um-
hverfingu sinni, gera greinar-
mun á sjálfum sér og náttúr-
unni sem þeir tilheyra.
Það er aftur á móti umhverf-
isvernd sem snýst um hagsmuni
mannanna, og Páll virðist telja
það misskilning, að farið geti
saman náttúravernd og mann-
legir hagsmunir.
En þótt náttúra og umhverfi
séu sitt hvað eiga þau eitt sam-
eiginlegt. Óvininn. Páll bendir á,
að það séu „sömu öflin í heimin-
um sem skemma umhverfið og
spilla gæðum náttúrannar“. Það
sem býr að baki þessum öflum,
er hinn fullkomlega tæknilegi
hugsunarháttur, því að það er
með tæknivaldinu sem mennirn-
ir umhverfa náttúrana.
Tæknileg hugsun leitar virkni
og árangurs og lítur á „spurn-
ingar um sannleika og réttlæti
sem hvimleiða orðaleiki sem
engu skipta fyri gang mála í
veruleikanum,“ (bls. 23). Það
væri því vert að skoða tækni-
hyggjuna nánar.
ARI
ISBERG
+ Ari Guðbrandur
ísberg fæddist
16. september 1925 í
Möðrufelli í Hrafna-
gilshreppi, Eyjafirði.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur 27.
júní síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Guðbrandur Magn-
ússon Isberg, lengst
af sýslumaður í
Húnavatnssýslu, f.
28.5. 1893, d. 13.1.
1984, og Arnína
Hólmfríður Jónsdótt-
ir Isberg, húsfreyja,
f. 27.1. 1898, d. 3.10. 1941. Systk-
ini Ara eru: Gerður Ólöf, f. 1921,
Guðrún Lilja f. 1922, Jón Magnús,
f. 1924, Ásta Ingifríður, f. 1927,
Nína Sigurlína, f. 1929, Ævar
Hrafn, f. 1931, Sigríður Kristín
Svala, f. 1936 og dáin sama ár,
Arngrímur Óttar, f. 1937.
Ari kvæntist Halldóru Kolka
fsberg 7. maí 1955. Synir þeirra
eru: 1) Páll Kolka ísberg, f. 9.3.
1958. Maki: Ásta Bárðardóttir.
Börn: Auður Kolka, Ari Páll og
Ebba Björg. 2) Bald-
ur Ingi Isberg, f. 8.2.
1960. Maki: Herborg
Ásgeirsdóttir. Börn:
Ásgeir Örn Ásgeirs-
son, fóstursonur,
Halldóra Kolka og
Ingibjörg. Þau
skildu. 3) Guðbrand-
ur Ámi fsberg, f.
21.8. 1965. Maki:
Bjami Viðar Sig-
urðsson.
Ari varð stúdent
frá Menntaskólanum
á Akureyri 1947,
cand. juris frá Há-
skóla fslands 1953 og hæstarétt-
arlögmaður 1958. Hann var lög-
fræðingur í Iðnaðarbanka Is-
lands hf. frá 1. febrúar 1954,
lengst af sem aðallögfræðingur.
Hann lét af störfum 1. október
1989. Ari var lengi virkur félagi í
Oddfellow-reglunni.
Utfór Ara Isberg fer fram frá
Fossvogskirkju á morgun, mánu-
daginn 5. júlí, og hefst athöfnin
klukkan 10.30. Jarðsett verður í
Gufúneskirkjugarði.
Til elskulegs afa okkar.
Sunnudaginn 27. júní öðlaðist sál
hans frið og ró er hann lést á Borg-
arspítalanum. Vissulega tók það á
að heyra þessar fregnir, en við vit-
um að þótt líkami hans sé dáinn
mun afi ávallt lifa í hjarta okkar.
Við vitum að hann er glaður þar
sem hann er nú og feginn hvíldinni.
Það var alltaf gott að koma í
heimsókn til afa og ömmu og fá
smágóðgæti úr efstu skrifborðs-
skúffunni hans og ávallt voru vinir
velkomnir. Þótt söknuðurinn sé
mikill verður samt alltaf gott að
koma til ömmu á Tómasarhaga 11
þar sem minning hans mun lifa.
Eilíft líf
ver oss huggun, vöm og hlíf
líf í oss, svo ávallt eygjum
æðra lífið þó að deyjum.
Hvar er allt, þá endar kíf?
Eilíftlíf.
(Matth. Joch.)
Blessuð sé minning hans.
Ásgeir Örn, Halidóra Kolka,
Ingibjörg, Auður Kolka, Ari
Páll og Ebba Björg.
Fréttin um að vinur okkar Ari
Isberg hefði látist úr heilablóðfalli
kom okkur ekki alveg á óvart, hann
hafði átt við vanheilsu að stríða um
nokkurt skeið.
Ari hefur verið vinur okkar allt
frá unglingsáram, mágur, svili,
skólabróðir, spilafélagi, ferðafélagi
og svo margt annað. Heimili þeirra
Dóra hefur jafnan staðið opið vin-
um og vandamönnum og alltaf hef-
ur verið tekið á móti fólki af rausn
og gleði. Margan sunnudagseftir-
miðdaginn, áram saman, spiluðum
við hjónin bridge, ýmist hjá þeim
eða okkur og/eða hittumst í mat.
Fyrr á áram fóram við líka saman í
ferðir til Kanaríeyja og Flórída,
auk innanlandsferða, og þá var líka
stundum tekið í spil.
Ari var kannski ekki allra en
hann var mikill vinur vina sinna og
var vinmargur og þá ekki síst með-
al samstúdenta sinna úr MA, en
þau hafa haldið hópinn í yfir 50 ár
og hafa hist reglulega. Systkini
hans eru einnig öll á lífi og hefur
alltaf verið kært með þeim.
Starfski'afta sína helgaði Ari
Iðnaðarbankanum og vann þar all-
an sinn starfsaldur, lengst af sem
aðallögfræðingur, og var virtur í
starfi. Þegar bankarnir sameinuð-
ust í Islandsbanka lét hann af
störfum, enda var þá komið nálægt
starfslokum hjá honum. Ari var
alla tíð starfssamur að hverju sem
hann gekk og má segja að allt hafi
leikið í höndunum á honum, hann
var t.d. smiður góður og sjaldan
þurfti að fá utanaðkomandi til að
lagfæra ef eitthvað fór úrskeiðis á
heimilinu.
Fjölskyldan og hagur hennar
var alltaf númer eitt hjá honum.
Hann var sómamaður og drengur
góður.
Ari og Dóra eignuðust þrjá góða
syni og fimm barnabörn, tveir sona
þeirra hafa búið erlendis í nokkur
ár og því verið fjarri, en Baldur,
sem búið hefur með foreldrum sín-
um sl. 2-3 ár, var þeim ómetanleg
stoð og stytta þegar halla fór und-
an fæti hjá föður hans, enda var
mjög kært með þeim feðgum. Nú
að leiðarlokum þökkum við fyrir að
hafa átt Ara að vini svo lengi, felum
hann góðum Guði og biðjum fjöl-
skyldu hans blessunar um ókomna
tíð. Blessuð sé minning hans.
Perla Kolka og
Stefán Sörensson.
Við fráfall Ara ísbergs, aðallög-
fræðings Iðnaðarbankans um ára-
tuga skeið, leita á hugann minning-
ar frá vordögum árið 1970, þegar
sá sem þessar línur ritar hóf störf í
bankanum. Þar vora þá fyrir menn
sem langa reynslu höfðu og gátu
leiðbeint nýliðanum. Auk banka-
stjóranna, Braga Hannessonar og
Péturs Sæmundsen, gegndu Jón
Bergmann aðalgjaldkeri, Jón Sig-
tryggsson, aðalbókari og Ari Is-
berg, aðallögfræðingur, lykilhlut-
verkum. Þremenningarnir höfðu
starfað við bankann frá upphafi og
tóku þeir nýjum liðsmanni vel.
Lögðu þeir sig fram um að kenna
honum til verka enda ekki vanþörf
á. Og þetta samstarf átti eftir að
vara lengi.
Ari ísberg hóf störf hjá Iðnaðar-
bankanum haustið 1953, eða
nokkrum mánuðum eftir að bank-
inn tók til starfa og átti eftir að
vera lögfræðingur hans allt þar til
ákveðið var að bankinn sameinað-
ist þremur öðrum bönkum í ís-
landsbanka árið 1989. Saga Iðnað-
arbankans og starfssaga Ara ís-
bergs féllu því nánast saman.
Tryggð hans við bankann og um-
hyggja fyrir framgangi hans var
mikil.
Ari var dagfarsprúður maður
sem barst lítið á en hlýja og vin-
semd í garð samstarfsmanna ein-
kenndi störf hans. Hann rækti lög-
fræðistörf sín af samviskusemi þar
sem saman fór gæsla hagsmuna
fyrir bankann en jafnframt skiln-
ingur á sjónarmiðum gagnaðila.
Ari reyndist í öllu sínu góður
drengur.
Nú, þegar komið er að leiðarlok-
um, þökkum við gömlu samstarfs-
mennirnir í Iðnaðarbankanum Ara
fyrir samfylgdina, félagsskapinn,
vinskapinn og tryggðina. Við biðj-
um honum blessunar á ókunnum
slóðum og færam eftirlifandi eigin-
konu og fjölskyldu samúðarkveðjur.
Valur Valsson.
Hann Ari frændi minn er dáinn.
Það var nokkuð óvænt en hann hef-
ur sennilega verið hvíldinni feginn
eftir erfið veikindi.
Töluverður samgangur var á
milli heimila okkar þegar ég var
barn. Ég gisti oft hjá þeim ásamt
foreldram mínum þegar við voram
í Reykjavík og eins gistu þau hjá
okkur þegar þau vora á ferðinni
fyrir norðan.
Þegar ég svo þurfti að fara að
heiman í skóla til Reykjavíkur opn-
uðu þau hjónin heimili sitt fyrir
mér og þó ég byggi annars staðar
var ég þar fastur gestur nokkram
sinnum í viku í kvöldmat og gisti
stundum líka. Það var afskaplega
mikils virði fyrir mig að eiga ör-
uggan samastað hjá þeim þegar ég
þurfti í fyrsta skipti að sjá um mig
sjálf 15 ára gömul og að mörgu
leyti var það sem annað heimili
mitt. Seinna þegar ég fór í nám til
útlanda var það fastur liður að
heimsækja Ara og Dóra áður en ég
fór og þegar ég kom heim.
Viðmót frænda míns gagnvart
mér einkenndist fyrst og fremst af
hlýju og honum var umhugað um
að mér gengi allt í haginn. Þegar
ég sá hann í síðasta skipti var það
það fyrsta sem hann spurði um og
hann var afskaplega ánægður þeg-
ar ég sagði honum að allt gengi vel
hjá mér.
Að leiðarlokum vil ég þakka
frænda mínum fyrir hlýju og vin-
semd í minn garð og þá gestrisni
sem ég naut á heimili þeirra hjóna.
Dóru og fjölskyldunni sendi ég
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Nína Rós.
Ég minnist góðs drengs og fyrr-
um samstarfsmanns og kollega,
Ara Isbergs lögmanns. Kynni okk-
ar og samstarf hófst er ég hóf störf
sem lögfræðingur hjá Iðnaðar-
bankanum 1977. Ai-i hóf störf hjá
bankanum strax að loknu lagaprófi
1954, skömmu eftir að bankinn tók
til starfa og varð aðallögfræðingur
bankans 1958. Hann varði allri
starfsævi sinni í þágu bankans eða
allt þar til hann lauk störfum fyrir
aldurs sakir í árslok 1989.
í erfiðu og vandasömu stai'fi sem
fylgdi fyrstu skrefum hins nýja
banka, og áfram, eftir að bankinn
stækkaði og þjónusta hans varð*
víðtækari, átti Ari mjög farsælan
feril. Hann var glöggur, vandvirk-
ur og traustur bankalögfræðingur
og trúmennska hans við bankann
einkenndi hans störf.
Ari komst mjög vel af við sam-
starfsfólk og viðskiptamenn og fór
ekki í manngreinarálit. Hann setti
sér og starfsfólki sínu þær vinnu-
reglur að hið sama skyldi yfir alla
ganga þegar erfiðar ákvarðanir
þurfti að taka við úrlausn inn-
heimtumála. Hann var fastheldinn
á gamlar hefðir og vinnulag og var
lítt fyrir grandvallarbreytingai',
nema þær væru vel ígrundaðar að
hans mati. Hann var varkár í mati
á tryggingum bankans og inn-
heimtuúrræðum og einarður þegar
þess þurfti við. Hvorki þekki ég, né
minnist þess, að hann hafi nokkurn
tímann gert mistök í störfum sín-
um sem ollu bankanum tjóni og
segir það sína sögu um 35 ára
starfsferil hans.
Ég varð þess var að Ara var
mjög annt um fjölskyldu sína og í
erilsömu starfi gaf hann sér tíma
að rækta garðinn sinn og búa fal-
legt heimili með eiginkonu sinni, af
áhuga og natni.
Ég vil að lokum þakka Ara sam-*
starfið. Hann var mér hollráður,
góður yfírmaður og veitti mér góða
vegvísa, er ég hóf störf hjá bankan-
um.
Kæra Halldóra og synir. Innileg-
ar samúðarkveðjur.
Megi minningin um góðan dreng
lifa.
Steingrímur Eiríksson.