Morgunblaðið - 06.07.1999, Page 37
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚLÍ 1999 37
LISTIR
Hymni scholares
sálmarnir látnir halda sér að«,
mestu. Frumgerð hvers sálms var
fyrst flutt án undirleiks en síðan
með undirleik orgels og þá oftast í
annarri tónhæð en frumgerðin.
Þessi gömlu lög, sem eru mjög
sterkt byggð og ætlað að standa
ein og sér, byggjast á einfóldum
tónbogum, sem Hróðmar náði ekki
að fella inn í orgelundirleikinn. Þar
með var undirleikurinn á stundum
eins og utan við sönglínuna, sér-
staklega í fyrsta hymnanum, Líkn-
samasti lífgjafarinn trúr, sem þó
var mest unninn og formskipanin.
lík sem í kóraforspili. Næstu fjög-’
ur voru: Sólin upprunnin er, Beata
nobis gaudia, Ó, Guð, eg aumur er
og síðasti hymninn, Dagur er kom-
inn að kveldi, sem var fallega unn-
inn.
Margrét Bóasdóttir og Finnur
Bjamason skiptust á og sungu
saman þessi fallegu sálmalög af
glæsibrag, en hápunktur tónleik-
anna var undirleikslaus söngur
Finns á Iam ter quatemis trahit-
ur, hymna úr söngkveri Skálholts-
sveina.
Það verður að segjast eins og er,
að að frádregnu ávarpi staðar-
prests var annar lestur óþarfur og
engum hefði leiðst að heyra þessi' ^
gömlu lög sungin, jafnvel án undir-
leiks, þótt slíkt hefði mátt hafa um
hönd, svona til bragðbætis. Það
sem heillar fólk í dag er uppruna-
leiki þessara laga, sem tónfræði-
lega má rekja til miðalda. Sérlega
áhugaverð er sú staðreynd, að í
þessum einföldu lögum er að fæð-
ast sú tilfinning fyrir lagferli, sem
síðar átti eftir að einkenna allan
sálmasöng lútersku kirkjunnar.
Sálmalögin em eitt merkasta
framlag lútersku kirkjunnar til
þróunar tónlistar og á þessum ein-
földu, tónsterku lögum var byggt
megnið af formgerðum lúterskra
tónsmiða, er blómstraði í verkum
meistara meistaranna, Johanns
Sebastians Bachs.
Það litla sem heyrðist af tónlist
var nær það eina sem virkilega
náði eyrum hlustenda og kalla má
til efnis á tónleikum. Flutningur
Margrétar Bóasdóttur, Finns
Bjarnasonar og Hilmars Arnar
Agnarssonar var í alla staði mjög
góður og þótt útsetningar Hróð-
mars séu ekki rismiklar var þar
margt vel hljómandi.
Jón Asgeirsson
níiviJST
Skálholtskirkja
Fyrirlestrar og söngur
Frumfluttar voru útsetningar Hróð-
mars Inga Sigurbjörnssonar á hymn-
um úr íslenskum handritum frá 17.
öld, m.a. Söngkveri Skálholtssveina.
Flyljendur: Margrét Bóasdóttir,
Finnur Bjarnason og Hilmar Örn
Agnarsson. Laugardaginn 3. júlí.
KARLSHÁSKÓLAKÓRINN heldur ferna tónleika á íslandi.
Tékknesk tónlist
í Ráðhúsinu
KÓR Karlsháskóla í Prag heldur
ferna tónleika á íslandi í þessari
viku og verða þeir fyrstu haldnir
í Ráðhúsi Reykjavíkur nú í kvöld
kl. 20.30.
Á efnisskrá kórsins í kvöld
verður eingöngu veraldleg tékk-
nesk tónlist, auk þess sem Hall-
freður Örn Eiríksson mun fjalla
um Tékkland. Dagskráin í Ráð-
húsinu tengist því að Prag, líkt
og Reykjavík, verður ein menn-
ingarborganna árið 2000.
Kór Karlsháskóla kemur
einnig fram á tónleikum í Reyk-
holtskirkju í Borgarfirði mið-
vikudagskvöldið 7. júlí kl. 21 og í
Kristskirkju í Landakoti fimmtu-
dagskvöldið 8. júlí kl. 20.30 og
laugardaginn 10. júlíkl. 18. A
efnisskrá kórsins eru verk eftir
Bruckner, Rachmaninov, Philips
og Lotti, auk tékknesku tón-
skáldanna Harant, Martinu,
Janacek, Eben og Lukas. Tón-
leikarnir í Kristskirkju eru
haldnir til styrktar viðgerð á
orgeli kirkjunnar og gefur kór-
inn vinnu sína í því skyni.
Það er Hamrahlíðarkórinn
sem skipuleggur komu kórsins til
íslands, en Hamrahlíðarkórinn
kom nýlega fram á tónleikum í
Prag. Að sögn Þorgerðar Ing-
ólfsdóttur, stjórnanda Hamra-
hlíðarkórsins, er kór Karlshá-
skóla mjög virtur í sínu heima-
landi sem og innan Evrópusam-
taka ungra kóra, sem kórarnir
báðir eru meðlimir í.
Þorgerður segir dagskrá
Karlsháskólakórsins einkennast
af fjölbreytni, en áhersla sé þó
lögð á að kynna tékkneska tón-
list fyrir íslendingum. Kórinn
flytur verk eftir mörg þekktustu
tónskáld Tékka, s.s. Martinu,
Janacek og Eben, en Þorgerður
sagði ekki síður áhugavert fyrir
tónleikagesti að hlusta á flutning
kórsins á verkum Rachmaninovs
sem sungin verða á frummáli.
FYRSTA tónleikahelgin í Skál-
holti í ár hófst á ávarpi sr. Egils
Hallgrímssonar, staðarprests í
Skálholti, og fer vel á því að tón-
listarhátíðin sé opnuð á trúarlegri
hugvekju. Að henni lokinni söng
Margrét Bóasdóttir hymna úr
söngkveri Skálholtssveina, A sol-
is ortus cardine (þýtt í efnisskrá
„Svo vítt um heim sem sólin fer“),
og var þessi fallegi hymni mjög
vel sunginn af Margréti. Því næst
hélt Hrafn Sveinbjarnarson lang-
an fyrirlestur, sem að efni til
hafði verið birtur í Lesbók Morg-
unblaðsins um morguninn. Fyrir-
lestur á illa við á tónleikum og
ekki bætti úr skák, að lestur
Hrafns fór að mestu fyrir ofan
garð og neðan vegna tæknivanda-
mála þær nærri 40 mínútur sem
hann tók í flutningi. Betra hefði
verið að prenta fyrirlesturinn í
efnisskrá og þar hefði hann orðið
mörgum gagnlegur fróðleikur um
sönglífið í prestaskólanum í Skál-
holti fyrr á tímum.
Hinir eiginlegu Skálholtstón-
leikar stóðu yfir í um það bil tutt-
ugu mínútur, með bænainnskoti,
lesnu úr söngkveri Skálholts-
sveina. Þetta voru fimm útsetning-
ar á gömlum sálmum við texta á ís-
lensku og latínu. Raddsetningam-
ar voru undirleikur á orgel en
Vestan fjögur í
Isafjarðarkirkju
TÓNLEIKAR verða í ísafjarðar-
kirkju miðvikudaginn 7. júlí kl.
21.30. Sönghópurinn „Vestan fjög-
ur“ frá Flateyri og Söngfjelagið úr
Neðsta flytja veraldleg og kirkjuleg
lög frá endurreisnar- og barroktím-
anum. Efni söngtextanna, sem eru
á ýmsum tungumálum, fjallar aðal-
lega um ást og tilbeiðslu.
Á tónleikunum koma einnig fram
þau Rúnar Vilbergsson og Hulda
Bragadóttir og leika saman á
fagott og orgel. Jafnframt leikur
Hulda einleik á orgel og Rúnar á
trommu með nokkrum af söngvun-
um.
Sönghópamir syngja bæði hvor í
sínu lagi og saman. Gestastjórn-
andi í nokkrum lögum er Guðrún
Jónsdóttir söngkona.
Menningarandlit
MYIVDLIST
Kjallari Norræna hússins
LJÖSMYNIHR
KAY RERft
Til 22. ágúst. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 14-18, en einnig
mánudaga þegar sumardagskrá er
haldin, frá kl. 19-20.
Aðgangseyrir 200 kr.
NORSKI ljósmyndarinn Kay Berg
hefur myndað hátt á annað hundrað
listamanna og menningarfrömuða
frá þeim 9 borgum sem kallaðar
verða menningarborgir Evrópu árið
2000. Eins og lesendur rekur eflaust
minni til eru þrjár norrænar borgir í
púllíunni, Reykjavík, Bergen og
Helsinki. Um miðbik álfunnar verða
Brussel, Kraká og Prag menningar-
borgir árið 2000, og syðst reka Santi-
ago de Compostela, Avignon og
Bologna lestina. Það skal ósagt látið
hvernig þessar níu borgir munu
pluma sig aldamótaárið, en greini-
lega eru fjölmargir þegar farnir að
taka forskot á sæluna. Meðal þeirra
er Kay Berg, en hann var valinn
besti ljósmyndari Noregs árin 1996,
1997 og 1999.
í tengslum við sýninguna verður
gefin út bók með mannamyndunum,
164 að tölu. Einnig verður í bókinni
kynning á menningarsögu hverrar
borgar og núverandi menningarlífi.
Um Reykjavík skrifar Matthías Jo-
hannessen, en á sýningunni má sjá
ágæta og Iíflega portrettmynd Berg
af honum. Héðan mun sýningin fara
til allra borganna, utan Brussel, en
gerð hennar er styrkt af Bergen
2000 og Sambandi norskra ljós-
myndara.
í fljótu bragði virðist lítill munur á
fólkinu sem Berg beinir linsunni að
og gildir þá einu hvort menningar-
postulinn kemur frá íberíuskagan-
um norðvestanverðum eða Skandin-
avíuskaganum suðvestanverðum.
AIls staðar er mannfólkið sjálfu sér
líkt, einkum leikararnir, en leikarar
bera gjarnan starfið utan á sér, enda
ætlað að tjá meira með fasi sínu og
látbragði en öðrum mönnum.
Sumar fyrirsæturnar eru upp-
stilltar og afar meðvitaðar um sig
sjálfar. Þær njóta þess bersýnilega
að finna ljósopið hvíla á sér. Aðrir
eru hlédrægari og eðlilegri; taka
ljósmynduninni eins og hverju öðru
hundsbiti. Raunar eru myndirnar
164 nokkurs konar margfaldur sálar-
spegill til að áminna okkur um það
að í hverri borg leynist ótrúlega fjöl-
breytileg flóra listamanna og menn-
ingarfrömuða. Ef til vill á -hver og
einn meira sammerkt með kollega
sínum í hinu horni álfunnar en hann
getur vænst að eiga með starfsfélaga
sínum úr sömu borg. Hver veit?
Eg er þó ekki frá því að Kay Berg
hafi valið sér leiðinlegasta sjónar-
horn í portrettgerð sem hægt er að
hugsa sér; einstaklinginn einan og
samhengislausan. Hvers vegna valdi
hann ekki frekar að gera portrett af
mannlífi hverrar borgar með við-
komandi manneskjum sem þunga-
miðju fólksmergðarinnar, athafna-
lifsins, fjörsins og almannatengsl-
anna?
Hvar eru borgirnar bakvið andlit-
in? Maður saknar þeirra óneitanlega,
því hversu gefandi sem margar þess-
ara mynda eru sem persónulýsingar
skortir þær tengslin við umhverfið
sem var forsendan fyrh töku þeirra.
Allar 164 manneskjurnar segja sína
sögu, en þær segja ekkert um borg-
hnar niu sem hafa fóstrað þær. Ef
við vissum ekki hvaðan hvert andlit
kemur - það er rækilega merkt með
nafni viðkomandi borgar - mætti
rugla þeim og segja okkur að Kra-
kárbúinn kæmi frá Prag, Bolognabú-
inn frá Santiago og Björgvinjarbúinn
frá Helsinki. Til hvers er leikurinn
gerður ef ekki að tengja mennina við
rætur sínar og umhverfi?
Það er býsna stór galli á annars
ágætri tilraun að allir þessir ágætu
listamenn og menningarfrömuðir
skuli vera dregnir út úr spennandi
dægurlífi sínu til að hanga í fullkom-
lega hlutlausu tómarúmi. Það er
eins og að bera mynd af lifandi laxi
sem spriklar með sporðaköstum og
gusugangi í sprænunni sinni við
dauðan fisk á þurru landi. Það er
fínt að vera góður ljósmyndari
tæknilega séð. Hitt er þó snöggtum
vænlegra að vera hugmyndaríkur
listamaður með myndavélina að
vopni. 4s
Halldór Björn Runólfsson