Morgunblaðið - 08.07.1999, Blaðsíða 30

30 FIMMTUDAGUR 8. JÚLÍ 1999
ERLENT
FERÐALOG
MORGUNBLAÐIÐ
Bandaríkin herða sóknina gegn bin Laden
Setja við-
skiptabann á
Afganistan
Washington, Kahúl. AP, AFP.
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR í
Afganistan fognuðu í gær viðskipta-
banni sem Bandaríkin settu gegn
stjórn Talebana í landinu á mánu-
dag, vegna þess að hreyfingin hefði
skotið skjólshúsi yfir hryðjuverka-
manninn Osama bin Laden. Leið-
togar Talebana hafa hins vegar for-
dæmt viðskiptabannið og segjast
ekki vita hvar bin Laden heldur sig.
Viðskiptabannið nær til þess
meginhluta Afganistans sem er
undir stjóm Talebana, en andstæð-
ingar þeirra hafa ríflega tíunda
hluta landsins undir sinni stjórn.
Bandaríkjamenn fluttu inn vörur
fyrir 17 milljónir dollara (1,3 millj-
arða ísl. kr.) frá Afganistan á síð-
asta ári, og seldu þangað vörur fyrir
7 milljónir dollara. Viðskiptaþving-
anirnar munu þó ekki hafa áhrif á
starfsemi bandarískra mannúðar-
og hjálparstofnana í Afganistan.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
sagði í yfirlýsingu vegna málsins á
þriðjudag að bin Laden og samtök
hans myndu halda áfram að skipu-
leggja tilræði gegn Bandaríkja-
mönnum, án tillits til þess að fóm-
arlömbin hefðu ekkert til saka unn-
ið. Sagði hann að viðskiptabannið
myndi „auka á einangrun Talebana
á alþjóðavettvangi, takmarka getu
þeirra til að styðja við bakið á
hryðjuverkasamtökum og sýna
fram á nauðsyn þess að þeir virði al-
þjóðlegar hegðunarvenjur".
Bin Laden er eftirlýstur vegna
sprengjutilræðanna við sendiráð
Bandaríkjanna í Tansaníu og Kenýa
síðasta sumar. Bandaríkjastjórn
hefur krafist þess að Talebanar
framselji hann tU Bandaríkjanna
eða annars lands, þar sem hann
verði dreginn fyrir dóm, og í síðasta
mánuði setti bandaríska alríkislög-
reglan (FBI) 5 milljónir dollara (375
milljónir ísl. kr.) tíl höfuðs honum.
Stjórnarkreppa á
Papúa Nýju-Gíneu
Port Moresby. AP.
BILL Skate, forsætisráðherra
Papúa Nýju-Gíneu í Suðaustur-As-
íu, sagði af sér í gær, skömmu eftir
að hann hafði valdið alþjóðlegu upp-
námi með því að viðurkenna sjálf-
stæði Taívan. Greiða átti atkvæði
um vantraust á
Skate á þingi inn-
an fáma daga og
var talið víst að
hann yrði undir.
Skate hefur ver-
ið legið á hálsi fyr-
ir meinta spillingu
og tengsl við óald-
arflokka á Papúa
Nýju-Gíneu. Hann
sagði í gær að
hann segði af sér í þeirri von að
pólitískur stöðugleiki kæmist á að
nýju og viðskiptatraust ykist. Hann
ætlar að tUkynna landstjóranum, Sir
SUas Atopare, afsögnina í dag.
Papúa Nýja-Gínea tUheyrir Breska
samveldinu.
í gær var ekki íyllUega ljóst hver
mundi taka við af Skate, en hann
sagði að lögfræðingar hefðu sagt sér
að hann gæti gegnt embætti uns
þingið hefði kosið nýjan forsætisráð-
herra. Þingið kemur saman á þriðju-
daginn, og höfðu andstæðingar
Skates ætlað sér að bera upp van-
trauststUlögu á hann og segja frétta-
skýrendur allar líkur á að tUlagan
hafi verið samþykkt.
Stjómmál á Papúa Nýju-Gíneu
eru margbrotin og eiga að mörgu
leyti rætur að rekja tU aldagamalla
þjóðflokkabandalaga sem geta
breyst skyndUega. Brestir voru
komnir í samsteypustjóm Skates, og
nýverið gekk einn samstarfsflokk-
anna úr stjóminni og gekk tU liðs við
stjómarandstöðuna. Skate sagði
pólitíska bandamenn hafa svikið sig
og að þeir hygðust bola sér frá.
Hann sagði afsögnina í engu
tengjast því, að fyrr í vikunni viður-
kenndi stjóm Skates sjálfstæði Taí-
vans í skiptum fyrir efnahagsaðstoð.
Viðurkenningin kom kínverskum
stjómvöldum í uppnám, því þau líta
á Taívan sem hluta af Kína.
Skate varð forsætisráðherra eftir
kosningar 1997, en var áður borgar-
stjóri í Port Moresby, höfuðstað
landsins. VantrauststUlögur voru
svo algengar orðnar á þingi lands-
ins, að samþykkt vora lög sem
bönnuðu þær fyrsta hálfa annað ár-
ið sem forsætisráðherra gegnir
embætti. Var þetta samþykkt tU
þess að auka pólitískan stöðugleika.
Helsti stjórnarandstæðingur í Bahrain
Dæmdur 1 sekt og
tíu ára fangelsi
Manama í Bahrain. AP.
SÉRSTAKUR öryggisdómstóll í
Bahrain dæmdi í gær helsta stjóm-
arandstæðing í landinu tU tíu ára
fangelsisvistar fyrir njósnir og und-
irróðursstarfsemi. Þriggja manna
dómstóllinn dæmdi klerkinn Abdul-
Ameer al-Jamri, sem er sextíu og
tveggja ára gamall og sagður við
slæma heUsu, einnig tU að greiða
sekt upp á 5,7 milljónir dínara, um
einn milljarð íslenskra króna.
„Úrskurður dómstólsins er mikið
áfall,“ sagði Abdul-Shaheed Khalaf,
lögmaður al-Jamris. Fastlega hafði
verið gert ráð fyrir því að al-Jamri
yrði sleppt lausum í kjölfar þess að
þjóðhöfðingi Bahrain, Hamad bin
Isa A1 Khalifa, veitti fjölda fanga
sakarappgjöf.
Al-Jamri, sem var handtekinn í
janúar 1996 og hefur síðan verið í
gæsluvarðhaldi, var dæmdur fyrir
að stunda njósnir í Bahrain á vegum
erlends ríkis og fyrir að æsa upp
andspymu gegn stjómvöldum í
Persaflóaríkinu. Er talið að stjóm-
völd telji al-Jamir hafa stundað
njósnir fyrir Irani, en grannt er á
því góða mUli ríkjanna. Al-Jamri er
shíti og hefur beitt sér fyrir aukn-
um pólitískum réttindum shíta í Ba-
hrain. Þeir era þar í meirihluta en
meðlimir stjómarfjölskyldunnar
era hins vegar súnní-múslimar.
GUNNLAUGUR Jónasson og Hulda Daníelsdóttir, sem reka Gistihúsið
Egilsstöðum, ásamt Maríu Jóngerð dóttur sinni.
Gamalt
hús öðlast
nýtt líf
HJÓNIN Gunnlaugur Jónasson og
Hulda Daníelsdóttir festu kaup á
eldri hluta bæjarins sem hýsir
Gistihúsið Egilsstöðum fyrir tveim-
ur árum, þá nýkomin frá Dan-
mörku. A síðasta ári keyptu þau
svo yngri hluta hússins og hófu
rekstur gistiheimilis í bænum.
„Okkur langaði að koma heim til
Islands og vantaði eitthvað að
gera,“ sagði Gunnlaugur í samtali
við blaðamann Morgunblaðsins sem
tók hús á hjónunum. Þeim bauðst
Egilsstaðabærinn til kaups og
ákváðu að slá til. Gunnlaugur þekk-
ir húsið vel og hefur sterkar taugar
til þess, afi hans og amma áttu þar
heima og hann hefur heyrt margar
sögur af fólki sem bjó á bænum.
Hjónin hafa gert hluta gistihúss-
ins upp, öll loft og gólf og komið
fyrir úðakerfi til að mæta kröfum
um brunavarnir. Húsið heldur upp-
haflegri mynd eftir megni, ytra út-
lit þess er til að mynda uppruna-
legt. Húsfriðunarnefnd hefur sýnt
bænum mikinn áhuga og styrkt
hjónin við endurbæturnar. Gunn-
laugur starfaði við að gera upp
gömul hús þegar hann var búsettur
í Danmörku, sú reynsla kemur sér
vel nú.
Húsgögnin á gistihúsinu eru flest
gömul húsgögn úr bænum. „Háa-
Ioftið er fullt af húsgögnum sem
sumir myndu kalla gamalt drasl en
aðrir fornminjar,“ sagði Gunnlaug-
ur. Rétt er að taka fram að ný rúm
eru á öllum herbergjum.
Þrettán herbergi eru nú í notk-
un, þijú eins manns og tíu tveggja
manna. Baðherbergi er inn af fjór-
um herbergjanna, vaskar eru á hin-
um en góð sameiginleg snyrtiað-
staða frammi á gangi. Enn á eftir
að gera stóran hluta gistihússins
upp, Gunnlaugur segir fyrirhugað
að innrétta nokkur gistiherbergi í
viðbót en útbúa að auki íbúðir til
útleigu. Ibúðirnar sameina kosti
sveitar og bæjar, að sögn Gunn-
laugs. Þær þjóna sem hálfgildings
sumarbústaðir en styttra er að
sækja alla þjónustu.
Hjónin benda á að Egilsstaðir séu
ákjósanlegur dvalarstaður; þar
megi finna margar fallegar göngu-
leiðir, stutt sé upp á hálendi og inn
í Hallormsstaðarskóg. Þau segja
mikla ró og kyrrð á svæðinu.
Gistihúsið Egilsstöðum er opið
allt árið. Morgunmatur er fram-
reiddur á staðnum og kaffíveiting-
ar eru á boðstólum. Hópar geta
pantað mat og fyrirhugað er að
hafa rétt dagsins í boði fyrir gesti.
Stefnt er að því að opna veislusal í
kjallara gistihússins fyrir næstu jól,
þar verður aðstaða fyrir hópa og
jafnvel ráðstefnur. Reksturinn er
því í örum vexti og felur í sér fullt
starf allan sólarhringinn.
Hulda og Gunnlaugur búa sjálf á
bænum og eru því alltaf til taks.
Tveir starfsmenn eru hjónunum til
aðstoðar f sumar og foreldrar
Gunnlaugs, sem búa í næsta húsi
við gistiheimilið, hafa létt undir
með þeim. „Þetta væri ekki hægt
án aðstoðar þeirra,“ sagði Gunn-
laugur.
Gestir Gistihússins Egilsstöðum
koma úr ýmsum áttum. Hjónin
segja suma vera að leita sér að
ódýrri gistingu meðan aðrir gætu
vel hugsað sér að borga meira fyrir
að fá að gista í húsinu, „finna sög-
una og andann". í vetur var stór
hluti gestanna íslenskir sölumenn á
ferð en Gunnlaugur segir að sér
hafí komið á óvart að útlendingar
sæki þau heim árið um kring. Hjón-
in hafa hug á að fjölga vetrargest-
um á gistihúsinu, kyrrðin er mest á
veturna og Gistihúsið Egilsstöðum
kjörið til að slaka á.
Morgunblaðið/Anna Ingólfs
GISTIHÚSIÐ á Egilsstöðum
Saga Gistihússins
á Egilsstöðum
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
ARIÐ 1903 var ráðist í að byggja
hús á Egilsstöðum sem átti eftir að
þjóna stóru hlutverki. Viðbygging
þess tíu áram síðar varð gistihús
sem nefnt var Gistihúsið á Egils-
stöðum. Fyrstu ábúendur og
rekstraraðilar hússins vora þau
Margrét Pétursdóttir og Jón
Bergsson. í Egilsstaðasögu er rakin
saga þessa merka húss og starfsem-
innar sem þar var. Segir þar; „Hinn
ungi Egilsstaðabær á rót sína að
rekja til þessa gamla húss, Egils-
staðahússins, og þeirra sem þar
bjuggu lungann úr öldinni."
Egilsstaðahúsið er tvö sambyggð
hús, Egilsstaðir I og II. Húsið er
reist á klöpp og eru hvalbök í kjall-
aragólfinu. Kjallarinn er hár, gijót-
hlaðinn og grjótið bundið saman
með steinsteypu. Húsið er „steypt í
binding“, reist úr timburgrind sem
fyllt er í með steypu á þrjá vegu, en
einn veggur úr timbri. Gólf og skil-
rúm eru úr timbri. Húsið er elsta
steinhús á Austurlandi.
Mikill gestagangur
í upphafi var húsið ætlað búinu
Egilsstöðum en gestagangur var
mikill á bænum eins og oft kemur
fram í bréfum sem skrifuð vora á
Egilsstöðum af bömum Jóns og
Margrétar upp úr aldamótunum.
Það var árið 1913 sem vora uppi
áætlanir um að byggja við eldri
hluta hússins „víst nokkurs konar
gistihús" og er það orðið tímabært,
„því gestanauð og átroðningur eyði-
leggi búið ef fram heldur“, eins og
segir í einu bréfanna. Þar með var
framtíð hússins ráðin. Ekki er vitað
hvenær viðbyggingin var tekin í
gagnið, en lengi mátti bæta við og
laga innan dyra og er byggingartími
hússins talinn vera til 1918. Jón
Bergsson rak verslun, pósthús og
símstöð í húsinu.
Rekstur Gistihússins
í höndum fjölskyldunnar
Árið 1924 keyptu sonur Jóns,
Sveinn Jónsson, og kona hans, Sig-
ríður Fanney, hluta jarðarinnar
Egilsstaða ásamt Gistihúsinu. Þau
höfðu þá séð um rekstur Gistihúss-
ins í um 3 ár. Upp úr 1940 var byggt
við húsið að norðanverðu og komið
fyrir stigum, frá kjallara og upp úr
og vatnssalemum. Árið 1946 vora
svo gerðir kvistir á þakið. Sigríður
og Sveinn ráku Gistihúsið til ársins
Hornstofa.
1970 en þá tók Ásdís, dóttir þeirra,
við rekstrinum. Hún naut þó dyggr-
ar aðstoðar foreldra sinna. Margir
góðir gestir heimsóttu Gistihúsið og
var Jóhannes Kjarval tíður gestur.
Hann gisti gjarnan í herbergi sem
nefnt var forsetaherbergið og vildi
hvergi annars staðar vera. Hann