Morgunblaðið - 09.07.1999, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
INNRA EFTIRLIT
SKATTYFIRVALDA
ÞAÐ ER MAT skattstjórans í Reykjanesumdæmi og
ríkisskattstjóra, að nauðsynlegt sé að koma upp innra
eftirliti skattyfirvalda til að fylgjast með því, hvort starfs-
menn þeirra brjóti af sér í starfí og reyna að koma í veg
fyrir það. Tilefni þessara ummæla þeirra var að starfs-
maður skattstofu Reykjanesumdæmis var úrskurðaður í
gæzluvarðhald vegna gruns um nær ellefu milljóna króna
virðisaukaskattssvik. Starfsmaðurinn er talinn hafa notað
sér aðstöðu sína á skattstofunni til að ástunda svikin.
Sigmundur Stefánsson skattstjóri benti á það, eftir að
málið kom upp, að varnir kerfisins beinist fyrst og fremst
að svikum utan frá og því sé óhjákvæmilegt að skoða
hvaða leiðir séu færar til að koma í veg fyrir slíkan atburð.
Sigmundur sagði að þetta mál væri visst áfall fyrir skatt-
stofuna, með líkum hætti og þegar fjárdráttur kemur upp
í fyrirtækjum eða stofnunum.
Indriði H. Þorláksson ríkisskattstjóri segir að þótt mál-
ið sé nær einsdæmi hjá skattinum sýni það engu síður þörf
á skipulegu innra eftirliti í skattkerfinu. Hann býst við að
það verði rætt alveg á næstunni. Ríkisskattstjóri kvað
miklar kröfur gerðar um heiðarleika og traust þegar
menn væru ráðnir til skattsins en hins vegar væri misjafn
sauður í mörgu fé. „Ég held að það sé betra fyrir kerfið og
starfsmenn, að það sé fyrir hendi eitthvert kerfi, sem með
reglubundnum hætti skoðar, hvort allt sé með felldu,“
sagði Indriði H. Þorláksson.
Viðbrögð skattstjóranna eru til fyrirmyndar, því það er
forsenda fyrir eðlilegum samskiptum borgaranna og
skattyfírvalda, að fyllsta traust ríki þeirra á milli. Það er
óþolandi tilhugsun fyrir borgarana að starfsmenn skatts-
ins séu ekki trausts verðir, því þeir fjalla um fjármál ein-
staklinga og fyrirtækja, sem oft á tíðum eru viðkvæm
trúnaðarmál og það af margvíslegum ástæðum.
Vafalaust er rétt að nauðsyn sé á innra eftirliti hjá
skattyfírvöldum og ekki aðeins til að fylgjast með því
hvort starfsmenn brjóti af sér í starfi heldur einnig til að
fylgjast með því hvort samskipti þeirra við borgarana séu
með eðlilegum hætti og þeir sæti ekki óþarfa áreiti. Skatt-
yfírvöld munu örugglega njóta stuðnings almennings til
nauðsynlegra úrbóta í þessu skyni.
VESTURFARASAFN
Á GIMLI
ÞAÐ LÝSIR virðingu og miklum áhuga afkomenda ís-
lenskra landnema í Norður-Ameríku á gamla landinu
sínu að nú hefur verið ákveðið að reisa íslenskt menning-
arsetur og vesturfarasafn á Gimli í Kanada. Húsið er við-
bygging við elliheimilið Betel og hluti af byggingunni
verður íbúðir fyrir aldraða. I hinum hlutanum verður safn
um vesturfarana, skrifstofur ýmissa vesUir-íslenskra sam-
taka svo sem Þjóðræknifélagsins og íslendingadagsins.
Einnig er gert ráð fyrir að þar verði ritstjórnarskrifstofur
Lögbergs og Heimskringlu og skrifstofa ræðismanns ís-
lands á Gimli.
Eins og fram kemur í samtali Morgunblaðsins við Irvin
Olafson, einn af forvígismönnum byggingarinnar, mun
hlutverk safnsins verða að viðhalda menningararfleifð
Vestur-íslendinga en Irvin segir ekki vanþörf á því: „Is-
lenskan er að hverfa og sögurnar af gamla landinu sem við
ólumst upp við heyrast ekki eins oft og áður. Við verðum
að varðveita þær og sögurnar af landnáminu hér til að vita
hvaðan við komum.“
Manitóbaríki hefur og sýnt áhuga sinn á þessu verkefni
með styrk upp á eina milljón dollara eða um fimmtíu millj-
ónir íslenskra króna en Gary Filmon forsætisráðherra
sagðist ekki aðeins sjá fyrir sér aukin menningarleg sam-
skipti milli nýja og gamla landsins heldur einnig aukin við-
skipti.
Til stendur að Island leggi fram fjóra og hálfa milljón
króna til byggingarinnar og gæti það orðið táknrænt
framlag til eflingar samskipta við frændur okkar í vestur-
heimi. Islendingar eiga þar ríkan menningararf sem mikil-
vægt er að rækta.
Nýtt ADSL-flutningskerfi L;
Betri fjarvinnsla (
kvikmyndaveitu Oj
Landssíminn hefur
tilkynnt að í árslok
verði boðið upp á
svokallaðar ADSL-
tengingar sem gera
notendum kleift að
flytja mun meira af
gögnum en áður á
hefðbundnum síma-
línum. Helgi Þor-
steinsson leitaði upp-
lýsinga um þessa
nýju tækni, sem fjöl-
margar þjóðir eru að
fara að taka í notk-
un, og fékk einnig
viðbrögð Línunnar,
gagnaflutningsfyrir-
tækis Orkuveitu
Reykjavíkur.
ADSL-tengingin sem
Landssíminn hyggst
bjóða upp á í árslok bætir
aðstöðu til fjarvinnslu og
veitir möguleika á kvikmyndaveitu.
Öllum verður frjálst að veita þjón-
ustu í ADSL-kerfinu, á sama hátt
og í hefðbundna símkerfinu. Not-
endur munu borga fast gjald, en
ekkert aukalega vegna mikillar
notkunar.
Ólafur Stephensen, forstöðumað-
ur upplýsinga- og kynningarmála
hjá Landssímanum, segir að
ADSL-tengingar séu á tilrauna-
stigi í mörgum löndum, en að á
þessu og næstu árum verði al-
menningi víða boðið upp á aðgang.
Skammstöfunin ADSL stendur
fyrir Assymetric Digital Subscri-
ber Line, í beinni þýðingu Ósam-
hverf stafræn notendalína. „ADSL
gerir það kleift að nota hefbundna
símalínu til flutnings á háhraða-
merki, allt að 8 MB á sekúndu til
notandans, og 1 MB á sekúndu frá
honum við bestu aðstæður," segir
Ólafur. „Með ósamhverfri línu er
SAMANBURÐUR Á NETTI
Flaumræn (anaiog) mótöld
Sta
Breyta stafrænum upplýsingum í hljóðbylgjur sem eru
sendar með venjulegum símalínum. Símafyrirtæki
takmarka styrk bylgjanna og þannig einnig það magn
upplýsinga sem borist getur gegnum mótaldið. Netið
Með hjálp sérs
stafrænar uppl
Þetta gengur b
en um fimm kn
sekúndur
Flaumrænt
sekúndur
Stafrænt
kerfi
33,6K mótald er hraðvirkast flaumrænna
ISDN línur
Með því að þjappa saman upplýsingum er hægt
að auka sendingarhraðann, en truflanir á línu
og lélegt samband draga yfirleitt úr honum.
Þær eru núvei
neytendur. Er
beint inn í staf
Notandinn
fær tvær línur
fyrir tal, fax og
tölvutengingu
Klukkan sýnir hversu
langan tíma tekur að
senda Ijósmynd með
mikilli uppl. (1 Mb)
56K mótald er hálfstafrænt
Netþjónustufyrirtæki sendir stafrænar upplýsingar
beint til viðskiptavina, sem nota * ,/
flaumræna tækni til að
senda upplýsingar
til baka.
Hljoðmerki fra
mótaldi er breytt
í stafrænar
upplýsingar
Kostnaðui
Búnaðurim
þarf mánac
Kostnaður: Odyrt motaid,
mánaðargreiðslur til netþjón-
ustufyrirtækis og símgjöld.
ASDL-lí
Kostnaður:
Tengingin dj
ISDN og már
hærra, en n<
stöðugt í sai
greiðir engin
Kostnaður
Mótaldið nokkru
dýrara en 33,6K
mótald, mánaðar
greiðslur til
netþjónustu-
fyrirtækis
og símgjöld.
Breiðba
0,8
sekúndi
Nágrannar deila með
sér breiðbandinu
Eftir því sem fleiri eru
að nota það í einu
þeim mun hægvirkari
er tengingin.
HEIMILDIR: Cable Datacom News,
MediaOne Express, ADSL Forum;
NetSpeed Inc., BellSouth Inc.
átt við að gagnaflutningsmöguleik-
arnir séu mismiklir eftir því hvort
flutt er til eða frá notanda. Bæði
Netið og kvikmyndaveitur, svo
dæmi séu tekin, eru í eðli sínu
ósamhverfar þjónustur, því það er
miklu meira af efni sem fer til not-
andans heldur en frá honum.“
Á tíðnisviði fyrir
ofan simasambandið
Ólafur segir að einn kostur ADSL-
tengingarinnar sé að hún er alger-
lega óháð venjulegu síma-
sambandi. „Gagnaþjón-
ustan fer á tíðniband fyrir
ofan símaþjónustuna.
Venjulegt símasamband
fer upp í fjögur kflórið,
ISDN upp í 142 en á
ADSL eru gögnin frá notandanum á
bilinu frá 142 til 280 kflórið og til
notandans á bilinu 280 til 1100 kflór-
ið (1,1 megarið). Þetta fæst með því
að koma upp síu hjá notandanum
sem síar símasambandið frá gagna-
sambandinu. Þannig verður notkun-
in á símalínunni algerlega óháð
gagnaþjónustunni og tekur ekkert
pláss frá henni. Þegar notast er við
ISDN-tengingu minnkar ílutnings-
hraðinn ef verið er að nota símann
um leið.“
Annar kostur við ADSL-tenging-
una er að notendur eru alltaf tengd-
ir. Ekki er gert ráð fyrir að greitt
sé sérstaklega fyrir notkun, heldur
er aðeins fast mánaðargjald, auk
stofnkostnaðar.
Gera má ráð fyrir að
bæði fasta mánaðargjald-
ið og stofnkostnaðurinn
verði töluvert hærri held-
ur en bæði fyrir ISDN og
venjulega símsambandið.
Ólafur segist ekki geta
nefnt neinar upphæðir í þessu sam-
bandi, en segir að í Helsinki í Finn-
landi, þar sem fyrirtækið Finnet
býður upp á ADSL-tengingu, sé
fastagjaldið um 12 þúsund íslenskar
krónur á mánuði, og er þá Netþjón-
usta innifalin. Fá þarf tæknimann á
staðinn til að koma upp ADSL-
tengingu, og segir Ólafur að gera
megi ráð fyrir að stofnkostnaðurinn
verði töluvert hærri en fyrir ISDN-
tengingu. Hún kostar nú 7.255
krónur, ef gömul símalína er fyrir,
en 17.900 krónur ef lögð er ný lína.
Mánaðargjald af ISDN-heimanúm-
eri er 960 krónur, en af atvinnu-
númeri 1920 krónur.
Hugsanlegt er að boðið verði upp
á mismikla bandbreidd. Tæknilega
er hámarksbandbreiddin 8 MB á
sekúndu, en Ólafur segir að ólíklegt
sé að hún muni standa til boða,
bæði af tæknilegum og fjárhagsleg-
um ástæðum. Hann segir að erlend-
is sé sums staðar boðið upp á allt að
4 MB á sekúndu. Ef bandbreiddin
verður mismunandi má búast við að
fastagjaldið taki mið af því.
Fjarvinnsla verður fýsilegri
Landssíminn tók á sínum tíma þátt
í svokölluðu Amuse-tilraunaverk-
efni nokkurra Evrópuþjóða um
gagnvirka dreifða margmiðlunar-
Fast mánaðar-
gjald en ekki
greitt fyrir
símnotkun