Morgunblaðið - 18.07.1999, Blaðsíða 6

6 SUNNUDA&UR '18.' JÚLÍ 1999
MÐRGUNBLAÐIÐ
Málefni kúbverskra flóttamanna
Clinton gagnrýn-
ir strandgæsluna
fyrir hörku
Coral Gablcs. AP.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti
gagnrýndi bandarísku strandgæsl-
una á dögunum fyrir að beita óþarf-
lega mikilli hörku í samskiptum við
flóttamenn frá Kúbu og hét hann að
tryggja að fyrir hendi yrði „skipu-
leg, örugg og lögleg“ leið fyrir
flóttafólk kommúnistastjómar
Fidels Castro á Kúbu til að koma til
Bandaríkjanna.
Clinton hélt ræðu á fundi
demókrata á Flórída á þriðjudags-
kvöld og fjallaði þar um nýleg tilvik
undan ströndum Flórída þar sem
strandgæslan hefur beitt mikilli
hörku við að halda kúverskum
flóttamönnum, sem koma á bátum
frá Kúbu, frá strönd Bandaríkj-
anna. Strandgæslan hefur jafnvel
notað eld til að fæla Kúbverjana frá
því að reyna landgöngu og hafa
myndir af slíkum tilvikum, sem
sýndar hafa verið í bandarísku sjón-
varpi, vakið nokkra hneykslun
vestra.
Clinton sagði að aðgerðir strand-
gæslunnar á Flórída hefðu ekki
hlotið blessun stjómvalda í Was-
hington og að þær væm ekki til
marks um breytta stefnu banda-
rískra stjómvalda gagnvart flótta-
fólki frá Kúbu. Hann lét þess hins
vegar getið að til athugunar væri
hvort stjómarstefna þessi þarfnað-
ist endurskoðunar.
„Við verðum að skoða málið og
athuga hvort stefna okkar í þessum
málum er raunhæf, í ljósi þeirra
vandamála sem að steðja,“ sagði
Clinton. „Ég vil að þið vitið að það
mun aldrei gerast að bandarísk
stjómvöld leggi blessun sína yfír
hörku eða ómannúðlegar aðferðir í
viðskiptum okkar við fólk sem vill
koma til þessa lands.“
Vilja bæta sam-
skiptin við Kúbu
Bandarísk stjómvöld hafa annars
að undanfömu leitast við að bæta
samskipti sín við Kúbustjóm.
Nokkur skref hafa að undanfömu
verið stigin í þessa átt og segja
bandarískir fjölmiðlar að fleiri séu í
undirbúningi. Markmiðið er fyrst
og fremst að stuðla að betri lífskil-
yrðum á Kúbu, þar sem ríkir mikil
fátækt og hefur tOteknum Banda-
ríkjamönnum verið veitt heimild til
að heimsækja landið og opna skrif-
stofur þar, auk þess sem þeim er
auðveldað að senda fjármuni til
Kúbu, mat og lyf.
Jafnframt náðist nýlega sam-
komulag við Kúbustjórn um sam-
starf til að stemma stigu við eitur-
lyfjasölu á eyjunni og í nágrenni
hennar. Vonast Bandaríkjamenn til
að þetta leiði til frekara samstarfs
enda mun Bandaríkjastjóm vera á
þeirri skoðun að tími sé til kominn
að bæta samskiptin við Castro. Póli-
tísk áhrif kúbverskra andstæðinga
Castros sem búsettir era í Banda-
ríkjunum hafa farið minnkandi á
meðan auknar kröfur era meðal
kúbverskra viðskiptamanna, bænda
og trúarhópa í Bandaríkjunum að
viðskiptabanni gegn Kúbu verði
aflétt.
Kólumbía fer fram
á hernaðaraðstoð
STJÓRNVÖLD í Kólumbíu hafa
farið þess á leit við Bandaríkja-
stjóm að hún veitti þeim 500 millj-
ónir Bandaríkjadala í hemaðarað-
stoð svo binda megi enda á átökin
við skæraliðasveitir FARC og ELN
sem látið hafa til sín taka á undan-
fömum vikum. Kemur þetta fram í
frétt Netútgáfu BBC. Beiðnin kem-
ur í kjölfar stigmagnandi átaka við
kólumbíska skæraliða og aukins út-
flutnings á eiturlyfjum frá Kól-
umbíu.
Luis Femando Ramirez, vamar-
málaráðherra landsins, sagði að
hemaðaraðstoðin - sem dreifast
myndi yfír tveggja ára tímabil -
myndi styrkja Kólumbíuher sem
væri afar mikilvægt, sérstaklega í
ljósi þess að vonir manna um að
friðarviðræður stjómvalda og
skæruliða skili árangri, hafa dvínað
síðustu daga.
Hvergi í heiminum er eins mikil
framleiðsla á kókaíni og í Kólumbíu
og er talið að um helmingur þess
magns af efninu sem gert er upp-
tækt í Bandaríkjunum hvert ár sé
þaðan. Hafa sérfræðingar leitt að
því líkum að kókaínframleiðsla Kól-
umbíu muni aukast um helming á
næstu tveimur áram.
%íassísíqir eðaí-Cacfíffac
d verði smáSíís!
Cadillac Sedan de Ville '86 - ekinn aðeins 62 þús. km.
Glæsivagn, sem nýr utan og innan, falleg innrétting
alklædd rauðu leðri, allt rafknúið, vél og bremsur sem nýtt
- forstjórabíll aðeins í eigu eins manns.
Gullið tækifæri til að eignast bíl í hágæðaflokki á verði smábíls.
Verð aðeins 1.600 þús. staðgr.
FERDASKklFSTOFAN
PRIMA?
HEIMSKLUBBUR INGOLFS
Sími 562 0400
ERLENT
AP
Enginn sefur í Detroit
TENÓRARNIR þrír, Placido
Domingo (t.v.), Jose Carreras og
Luciano Pavarotti (t.h.), eru enn
að og í gærkvöldi héldu þeir
konsert á Tiger-leikvanginum í
Detroit í Bandaríkjunum. Fyrst
þurftu þeir þó að taka æfingu og
hita upp, og þá var óþarfi að
vera í kjólfötunum.
Gullið tækifæri
Eftir Jeffrey Sachs
The Project Syndicate.
Á FUNDI leiðtoga helstu iðnríkja
heims (G7) í Köln í júní síðastliðn-
um, vora gefnar áhugaverðar yfír-
lýsingar um samskipti ríku land-
anna við þau fátæku. I fyrsta lagi
var gefíð í skyn, án afdráttarlausr-
ar viðurkenningar, að síðustu til-
raunir til að minnka skuldir þróun-
arlandanna hefðu mistekist. Þess í
stað var ákveðið að hleypa af
stokkunum nýrri áætlun, sem köll-
uð er Kölnarframkvæðið, til að
draga úr frekari skuldum stór-
skuldugra fátækra rílg'a.
I öðra lagi var Alþjóðagjaldeyr-
issjóðunum og Alþjóðabankanum
falið að endurmeta þróunaráætlun
sína og beina sjónum sínum meira
að félagslegu vandamálunum og þá
sérstaklega að menntun og heil-
brigðismálum.
Engin áætlun gagnvart
fátæku þjóðunum
Það væri vitaskuld hægt að
vera kaldhæðinn gagnvart þess-
um yfírlýsingum. Flestum hlut-
lausum áhorfendum hefur verið
það ljóst í mörg ár að ríku löndin
hafa ekki haft neina raunhæfa
áætlun til þess að draga úr
ógreiðanlegum skuldum fátæku
þjóðanna. Þeir sem höfðu uppi
gagnrýni vora hins vegar hvattir
til að sýna þolinmæði, allt væri í
stakasta lagi. Að auki era það lík-
lega einungis fjármálaráðherrar
G7-ríkjanna sem hafa mögulega
getað staðið í þeirri trú að Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn og Al-
þjóðabankinn væra að vinna gott
starf í fátækustu löndunum. Sann-
leikurinn er sá að ferill þeirra er
hörmulegur eða starf þeirra ein-
faldlega gagnslaust. Þetta á eink-
um við um Alþjóðagjaldeyrissjóð-
inn sem hefur enga langtíma efna-
hagsþróunarstefnu þrátt fyrir að
Bandaríkin hafí falið honum for-
ystuhlutverkið í efnahagsþróun í
fjölmörgum fátækum ríkjum.
Það gefur einnig ástæðu til kald-
hæðni, að framkvæðið að aðgerð-
um fyrir fátækustu ríki heims kom
ekki frá G7, heldur var um að ræða
viðbrögð við vaxandi þrýstingi frá
alþjóðasamfélaginu um breytingar.
Tilkomu Kölnarframkvæðisins má
að miklu leyti þakka alþjóðlegri
hreyfingu, sem er þekkt undir
nafninu Jubilee 2000. Þetta era
grasrótarsamtök sem nefnd era
eftir fagnaðarerindi Biblíunnar
(Jubilee) með vísan til þess að fyr-
irgefa skuli ógreiðanlegar skuldii-
til þess að sá sem skuldar geti hafið
nýtt líf. Jubilee 2000 á íylgismenn
um allan heim, þar á meðal Jó-
hannes Pál páfa annan, rokkstjörn-
ur á borð við Bono úr U-2 og marg-
ar óopinberar stofnanir sem eru
málsvarar ýmissa trúarhópa og at-
vinnugreina.
Við ættum hins vegar að leggja
kaldhæðnina til hliðar og fagna
þeim ákvörðunum er teknar vora í
Köln og þá ekki síst til þess að
þrýsta á helstu iðnríkin að gera allt
sem í þeirra valdi stendur til að
þeim verði hrint í framkvæmd.
Forsenda félagslegra
og efnahagslegra
framfara í fátæku ríkj-
unum er að afskrifa
skuldir þeirra að
miklu eða öllu leyti.
Aðstoðin við þau ætti
að vera í höndum Þró-
unarstofnunar SÞ og
Alþjóðabankans en
ekki Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins.
Sum atriði Kölnarframkvæðisins
hafa valdið vonbrigðum en þeim
verður þó hægt að breyta komi til
þrýstingur frá alþjóðasamfélaginu.
Framkvæðið er þó skref í rétta átt.
Ástandið verst í Afríku
Ástæðan fyrir því að grípa þarf
til skjótra aðgerða í fátækustu
löndunum er augljós. Þau 42 lönd
sem eru í hópi stórskuldugra fá-
tækra landa hafa samanlagt um
700 milljónir íbúa. Um þrír fjórðu
þeirra búa í Afríku. í samanlögðum
íbúafjölda þessara ríkja er meðal
lífaldur hvers íbúa um 50 ár en er
78 ár í ríku löndunum. Um þriðj-
ungur barna er vannærður og mun
þar af leiðandi þjást af líkamlegri
eða andlegri fötlun. Mörg þeirra
munu aldrei ljúka bamaskóla, eða
hafa möguleika á að verða virkir
þegnar í nútímaþjóðfélagi. Sjúk-
dómar vaða uppi, s.s. alnæmi, er
lagði að velli um tvær milljónir
manna í Afríku á síðasta ári auk
þess sem ein milljón manna varð
malaríu að bráð.
Eigi Kölnarframkvæðið að bera
árangur ætti að byggja það á eftir-
farandi hugmyndum: í fyrsta lagi
ætti að afskrifa algjörlega skuldir
þeirra landa sem búa við mjög
mikla fátækt og háa sjúkdómstíðni.
Um 25 af þeim 42 löndum, sem eru
hluti af hópi fátækustu ríkjanna,
þurfa að öllum líkindum fulla af-
skrift skulda. I öðra lagi eiga Þró-
unarstofnun Sameinuðu þjóðanna
(UNDP) og Alþjóðabankinn að
taka forystu í aðstoð við þessi lönd
í stað Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Bæði UNDP og Alþjóðabankinn
gætu tryggt að afskrift skulda væri
upphafíð á nýrri og betri áætlun
um félagslegar umbætur sem
tækju mið af menntun og heilsu-
gæslu.
Félagslegar umbætur
UNDP ætti að nota ársskýrslu
sína um heilsuþróun í heiminum
(Human Development Report) til
að leggja grandvöll að áætlun um
félagslegar umbætur er hefði að
markmiði að tryggja að fátæku
þjóðirnar geti gripið til viðeigandi
úrræða s.s. sem varðandi bóluefni
fyrir börn, í baráttunni við alnæmi,
til að tryggja mat fyrir vannærð
börn, betri aðgang að hreinu vatni
og mæðra- og ungbamaeftirlit.
UNDP ætti einnig að vera falið að
samhæfa sérfræðiskrifstoíúr þær
er starfa í þágu þróunarlandanna í
Bandaríkjunum til þess að tryggja
að lykilsamtök eins og Barnahjálp
Sameinuðu þjóðanna (UNICEF) og
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO)
hafí tækifæri og fjárhagslegt bol-
magn til að þjóna tilgangi sínum.
Yfirlýsingar á Kölnarfundinum
ná enn sem komið er ekki til þess-
ara þátta. Tillögur um niður-
greiðslu skulda hrökkva of
skammt. Hlutverk Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins er enn of mikið. Heil-
brigðismál era enn of neðarlega á
forgangslistanum. Við megum þó
ekki missa vonina og láta af þrýst-
ingnum á alþjóðasamtökin og ríku
þjóðirnar. Nú þegar hafa alþjóða-
aðgerðir valdið því að iðnríkin sjö
era á nýrri og gæfulegri leið. Með
áframhaldandi þrýstingi alþjóð-
legra hreyfinga fyrir réttlæti í
heiminum og efnahagsþróun er
hægt að gera enn metnaðarfyllri
áætlanir fyrir fátækustu þjóðir
heimsins.
Höfundurínn er fomtöðumndur
Alþjóðlegrfír þróunarstofnunar
við Harvard og Gallen Stone-pró-
fessor í nlþjóðlegurn viðskiptuni
vid Harvard-háskóla. Hann hefur
veríð helsti eríendi efnahagsráð-
gjafi rfkistjórna Rússlands, Pól-
lands og Bólivfu.