Morgunblaðið - 18.07.1999, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
KASTLJOS FJOLMIÐLA
Morgunblaðið/Ásdís Ásgeirsdóttir
ÚRSLITAKEPPNIN í hand-
knattleik kvenna er oft
æsispennandi og stór-
skemmtileg.
ur litla athygli fjölmiðla. Ragnheiður
Runólfsdóttir, sem á árum áður var
fremst íslenskra sundkvenna og var
kjörin íþróttamaður ársins árið 1991,
segir ástandið annað í umfjöllun um
sund og telur að þar sé dreifing at-
hyglinnar eftir kynjum eðlileg. Hún
lítur einnig svo á að að hlutur kvenna
fari vaxandi i umfjöllun um íþróttir
almennt. „Konur fá til dæmis mun
meiri tíma nú en áður í íþróttaum-
fjöllun í sjónvarpi og finnst mér
raunar ótrúlegt hversu mikinn tíma
þær fá ef haft er í huga hversu fáir
mæta á völlinn á til dæmis knatt-
spyrnuleiki. Mér fmnst staðan í dag
því mun jákvæðari en áður þegar
bara var sagt frá einstökum toppum,
en nánast ekkert frá hópíþróttum
eins og knattspyrnu, handknattleik
og körfuknattleik."
Þótt Ragnheiður sé ánægð með þá
þróun sem átt hefur sér stað undan-
farin ár telur hún að enn megi gera
betur. Nefnir hún þar sérstaklega
þátt sérsambandanna og félaganna
fær þá umfjöllun sem hún á skilið og
skyndilega standa stúlkumar í röð-
um í stangarstökkskeppnum frjálsí-
þróttamóta. Umfjöllunin ein og sér
bjargar þó ekki öllu. Stúlkur verða að
líka að fá hvatningu heima fyrir, en
rannsóknir sýna að þær fá hana síður
en drengir. Þetta held ég að sé það
atriði sem við þurfum að laga fyrst.“
Umfjöllunin mismikil
eftir greinum
Anna María Sveinsdóttir, leikmað-
ur Keflavíkur í körfuknattleik, segir
umfjöllun um íþróttir kvenna mjög
misjafna eftir greinum. „Mér finnst
umfjöllunin í heild ekki léleg, þó hún
mætti vera töluvert meiri. Sumar
greinar fá þó meiri athygli en aðrar
og mér finnst körfuknattleikur
kvenna t.d. fá mjög litla umfjöllun."
Aðspurð um hugsanlegar ástæður
þess að minna er fjallað um íþróttir
kvenna en karla sagði Anna María að
það mætti e.t.v. að einhverju leyti
rekja til þess að færri fylgdust með
konunum. Hún taldi þó ekki loku fyr-
ir það skotið að það héldist í hendur
við hina takmörkuðu umfjöllun. Hún
kvaðst hlynnt því að iþróttum kvenna
væri tryggt ákveðið hlutfall umfjöll-
unar fjölmiðla, án þess þó að vilja
segja til um hve hátt það hlutfall ætti
að vera. Þá taldi hún líka að konur
gætu komið sér meira á framfæri
sjálfar. „Við í landsliðinu tókum það
einu sinni að okkur að skrifa grein í
blöðin eftir hvern leik og það árið var
mikið skrifað um körfuknattleik
kvenna miðað við það sem áður hafði
verið. Það er því spurning hvort við
þyrftum ekki að fá einhvern sem
þekkir tii hjá okkur til að gerast ein-
hvers konar fjölmiðlafulltrúi."
Meira jafnræði í
umfjöllun um sund
Af viðtölunum hér að ofan má ráða
að konum, sem stunda hinar svo köll-
uðu boltagreinar, finnst þær fá held-
TIL að rétta hlut kvenna í
umfjöllun um íþróttir er
mikilvægt að huga vel að
unglíngastarfi, að mati
Ragnhildar Sigurðardóttur.
sem að hennar mati mega mörg
hver vekja meiri athygli á íþrótta-
iðkun kvenkyns félagsmanna sinna.
Segir hún það ekki síst mikilvægt í
ljósi þess að jákvæð umfjöllun um
konur í einni grein íþrótta geti ýtt
undir áhuga stúlkna á íþróttum al-
mennt.
Fjallað verði um konur
á þeirra forsendum
Martha Emstdóttir, langhlaupari
úr IR, segir konur í frjálsum íþrótt-
um fá meiri athygli fjölmiðla nú en
áður og telur hlut þeirra og karla
nokkuð jafnan. Konur sem stunda
„boltaíþróttir" eiga hins vegar samúð
hennar. „Umfjöllunin þar fer mikið
iyrir brjóstið á mér. Karlamir mega
varla ropa án þess að sagt sé frá því,
en konurnar fljóta bara með eins og
einhver aukahlutur. Þetta hefur þó
heldur batnað og nú er í það minnsta
tekið fram hvort um kvenna- eða
karlaflokk er að ræða þegar sýna á í
sjónvarpi frá t.d. leik Vals og Fram í
knattspymu. Aður íyrr var þetta
ekki gert því sjálfsagt þótti að bara
væri sýnt frá karlaleikjum."
Martha segir að þetta misvægi
megi kannski skýra með því að fjall-
að sé um íþróttir kvenna á röngum
forsendum. „Karlar era líkamlega
sterkari en konur, hlaupa hraðar og
fleira í þeim dúr. Mér finnst oft hafa
borið á því að konur séu bornar sam-
an við karla 1 stað þess að bera þær
saman innbyrðis og þegar í ljós kem-
ur að við hlaupum hægar en karlar
þykjum við ekki nægilega góðar.“
Hvað varðar leiðir til úrbóta segir
Martha æskilegt að fleiri konur gerð-
ust íþróttafréttamenn, en nefnir
einnig að nauðsynlegt sé að koma af
stað umræðu um að konur séu að
gera jafngóða hluti og karlar. Með
því móti væri ef till vill hægt að opna
augu íþróttafréttamanna fyrir
misvæginu í umíjölluninni.
Konur síður útundan
í einstaklingsíþróttum
Elsa Nielsen, badmintonkona úr
TBR, segir konur og karla sem
stunda íþróttina fá nokkuð jafna at-
hygli. „Segja má að konur í badmint-
on verði að fylgja með í umfjöllun-
inni. Við forum t.d. oft til útlanda í
liðakeppnir þar sem liðin em skipuð
bæði konum og körlum, auk þess sem
keppt er í tvenndarleik í badminton.
Þetta er því allt annað en t.d. í knatt-
spymu þar sem eru karlalið annars
vegar og kvennalið hins vegar. Bad-
mintoníþróttin í heild fær þó frekar
litla athygli.“
Þótt Elsa sé ánægð með hlut
kvenna í umfjöllun um badminton,
segir hún stöðuna ekki vera eins
góða þegar litið sé á íþróttir í heild.
„Sérstaklega finnst mér umfjöllun
um handknattleik og knattspymu
kvenna vera undir öllum mörkum.
Það er eins og konur komist síður að
í þessum „boltagreinum", því nú fá
konur í t.d. sundi jafnmikla athygli
og karlamir, rétt eins og í badmint-
on.“
Vegna þessa segist Elsa ekki frá-
hverf því að sett verði einhver mörk
sem hlutur kvenna í íþróttaumfjöllun
megi ekki fara niður íyrir. Hún segir
þó ekki síður mikilvægt að markaðs-
setja íþróttir kvenna á þann hátt að
ná megi til ungra stúlkna. „Stúlkur
hætta oft íþróttaiðkun þetta 11-14
ára gamlar og ég held að gott væri
t.d. að fýrirmyndir úr heimi íþrótt-
anna yrðu sýnilegri í skólum með
heimsóknum þangað.“
Framfarir í
umfjöllun um golf
Ragnhildur Sigurðardóttir, úr GR,
er nokkuð sátt við þá umfjöllun sem
kvenkyns kylfingar fá núorðið.
„Þetta er í mikilli framför í minni
íþrótt og undanfarin ár hefur mér
fundist nokkuð jafnt fjallað um karla
og konur. Það er þó ekki langt síðan
okkur konunum þótti halla á okkur.
Annars, eins og t.d. í knattspyrnu og
handknattleik, finnst mér bara talað
um strákana."
Framfarirnar í umfjöllun um golf
vill Ragnhildur skýra með mikilli
uppsveiflu íþróttarinnar meðal
kvenna. „Konur eru nú farnar að
spila mikið betur en áður og munur-
inn á spilamennsku karla og kvenna
hefur minnkað mikið. Þá er mun
rneiri breidd hjá okkur núorðið og
bein afleiðing þessa er aukinn
áhugi.“
Ragnhildur segir mikilvægt að
huga að unglingastarfi til að bæta
hlut kvenna í íþróttaumfjöllun í heild.
„I golfinu hefur, eins og ég sagði áð-
an, verið mikil uppsveifla hjá ungum
stúlkum. Þar er nú að myndast breið-
ur hópur og honum fylgir fjöldi fólks;
ættingjar, vinir og fleiri. Með þessu ►
anna þriggja vom karlar. Yfir-
gnæfandi meirihluti þeirra sem
störfuðu í hlutastarfi við skrif um
íþróttir var einnig karlar. Það er
því freistandi að tengja saman
þennan skort á kvenkyns íþrótta-
fréttamönnum og þá staðreynd
hve lítið er fjallað um konur.“
Una María segist telja að ein
ástæðan fyrir því að konur í
íþróttum fá svo litla umfjöllun
sem raun ber vitni sé hve fáir
blaðamenn á sviði íþrótta em
konur og að karlar hafi einfald-
lega meiri áhuga á því sem kyn-
bræður þeirra taka sér fyrir
hendur.
„Fjölmiðlar hafa mikilvægu
hlutverki að gegna fyrir íþróttir
og íþróttir hafa mikilvægu hlut-
verki að gegna fyrir samfélagið,"
segir Una María jafnframt.
„Iþróttaumijöllun á jafnréttis-
gmndvelli gæti því lagt mikil-
vægan grunn að almennri vellíð-
an og heilbrigði beggja kynja
sem vert er að sækjast eftir.“
Áhugi almennings
ræður umfjölluninni
Þeir forsvarsmenn íþrótta-
deilda fjölmiðla sem rætt var við
em sammála um að íþróttaum-
fjöllun fjölmiðlanna skiptist á tvo
vegu. Annars vegar er fjallað um
fréttnæmt efni samkvæmt al-
mennu fréttamati og hins vegar
er hin almenna íþróttaumfjöllun
þar sem áhugi almennings ræð-
ur hvað mestu og reynt er að
gæta þess að fjölbreytni ríki.
Varðandi þá gagnrýni að kon-
ur beri skarðan hlut frá borði í
umfjöllun um konur í íþróttum
segir Sigmundur Steinarsson,
fréttastjóri íþróttafrétta Morg-
unblaðsins að gagnrýnin beinist
fyrst og fremst að boltaíþróttum.
Markmiðið sé að sinna afreks-
fólki án þess að gera greinarmun
á kyni en áhuginn fyrir boltaí-
þróttum kvenna sé einfaldlega
mjög lítill. Hann vill meina að
undanfarin ár hafi íslendingar
ekki átt margar afrekskonur í
íþróttum og af þeim sökum sé
hlutfall umfjöllunar um kvennaí-
þróttir lægra en karla. Hann
segir það þó vera að lagast og
bendir því til stuðnings á Völu
Flosadóttur, Þóreyju Eddu og
Guðrúnu Arnardóttur frjálsí-
þróttakonur, en að sögn Sig-
mundar fá þær mesta athygli
allra frjálsíþróttamanna á Is-
landi fyrir utan Jón Arnar
Magnússon. Hann segir að sund-
stúlkurnar hafi jafnframt fengið
mikla umfjöllun hin síðari ár og
minnir á að Ragnheiður Runólfs-
dóttir hafi verið kosin íþrótta-
maður ársins af Samtökum
íþróttafréttamanna árið 1991.
Ekki á ábyrgð fjölmiðla
að skapa áhuga á íþrótt
Sigmundur segir að það geti
ekki staðist að konur fái einungis
um tíunda hluta umfjöllunar á
íþróttasíðum. Hann segir að úr-
takið sem Una María Óskars-
dóttir tók hafi ekki verið full-
komlega marktækt. „Hún kom
hingað og fékk hjá okkur möpp-
ur með ljósritum af öllu íþrótta-
efni Morgunblaðsins yfir ákveð-
inn tíma. Af einhverjum ástæð-
um valdi hún tímabil þar sem
karlaíþróttir voru mest í sviðs-
ljósinu, minna fjallað um konur.
Ef á að taka mark á úrtaki þá
verður hlutlaus aðili að taka það
og vinnubrögð að vera fagleg. Ef
þessi könnun hefði verið gerð á
öðrum tíma á árinu, t.d. í kring-
um Ólympíuleikana í Atlanta,
hefði útkoman orðið allt önnur.“
Sigmundur segir að það sé
ekki á ábyrgð fjölmiðla að skapa
áhuga á ákveðinni íþrótt því þá
séu blaðamenn orðnir uppalend-
ur en ekki fréttamenn. „Fjölmið-
ill endurspeglar alltaf það sem
áhugi er á. Mest er fjallað um
það sem er í sviðsljósinu."
Ingólfur Hannesson, yfirmað-
ur íþróttadeildar Sjónvarpsins,
er sammála Sigmundi um að
ekki sé við fjölmiðla að sakast.
Hann segir að fyrst og fremst
verði að líta á þá hefð sem karla-
íþróttir hafi skapað sér í þjóðfé-
laginu og veldur því að karlaí-
þróttir eru mun vinsælli en
kvennaíþróttir. „Það er eðli fjöl-
miðlanna að fylgja eftir breyt-
ingum í þjóðfélaginu en ekki að
skapa þær“, segir Ingólfur. „Því
er það ekki á okkar valdi að
skapa áhuga á boltaíþróttum
kvenna en við munum hiklaust
fylgja þeim áhuga eftir þegar
hann myndast í þjóðfélaginu."
Hann segir að fyrst og fremst
verði íþróttahreyfingin sjálf að
efla íþróttir kvenna og nefnir
Noreg sem dæmi. „Þar hóf
íþróttahreyfingin sjálf eflingu
íþróttastarfs kvenna. Það skilaði
sér í bættum árangri íþrótta-
kvenna á alþjóðlegan mæli-
kvarða og nú er svo komið að
norskar handknattleiks- og
knattspyrnukonur eru meðal
þeirra bestu í heimi. Að sjálf-
sögðu jókst áhugi almennings og
fjölmiðla á kvennaíþróttum og er
nú orðið jafnvel meira fjallað um
handknattleik og knattspyrnu
kvenna en karla í norskum fjöl-
miðlum.“
Kristrún Heimisdóttir fyrr-
verandi landsliðskona í knatt-
spyrnu hefur víðtæka reynslu úr
heimi íþróttanna. Hún var meðal
frumkvöðla um stofnun hags-
munasamtaka knattspyrnu-
kvenna árið 1991 og var einnig
íþróttafréttamaður hjá Ríkisút-
varpinu, bæði útvarpi og sjón-
varpi sem sumarafleysingamað-
ur frá 1991-3.
Að hennar mati leikur ekki
nokkur vafi á því að jafnræði rík-
ir ekki í umfjöllun um konur og
karla í íþróttum. „Þegar ég hóf
störf á íþróttadeildinni setti ég
mér það markmið að tala alltaf
um karlalandslið eða kvenna- ►
Mistök að sýna ekki HM kvenna
Ingólfur Hannesson segir það hafa ver-
ið mistök af hálfu útvarpsráðs að taka þá
ákvörðun að sýna ekki frá heimsmeistara-
móti kvenna í knattspyrnu sem fram fór í
Bandaríkjunum á dögunum. „Sá mikli
áhugi sem var á mótinu og fjölmiðlafárið
sem skapaðist í kring um það í Bandaríkj-
unum kom gífurlega á óvart,“ segir hann.
„Þetta er einungis þriðja heimsmeistara-
mót kvenna í knattspymu og enginn hafði
gert sér í hugarlund að það vekti svo
mikla athygli sem raun bar vitni. Þegar
rætt var í útvarpsráði hvort sýna ætti frá
mótinu var sú ákvörðun tekin að útgjöldin
við það væra of mikil.“
Aðspurður sagði hann að kostnaðurinn
við sýningu frá HM kvenna væri marg-
falt minni en kostnaðurinn sem Ríkisút-
varpið lagði í við sýningar frá síðasta
Heimsmeistaramóti karla í knattspymu.
í fjárhagsáætlun hefði þó ekki verið gert
ráð fyrir því að sýna HM kvenna og því
hefði þurft að taka fjármagn frá öðrum
dagskrárliðum.
Hjá íslenska útvarpsfélaginu fengust
þær upplýsingar að staðið hefði til að
sýna að minnsta kosti úrslitaleik mótsins.
Sýningarrétturinn hafi þó kostað umtals-
verða upphæð og fól í sér töluvert af efni
sem ekki hefði nýst. Ekki hafi verið hægt
að kaupa sýningarrétt eingöngu að úr-
slitaleiknum og því hafi verið afráðið að
sleppa því að sýna frá mótinu.
Samkvæmt upplýsingum frá jafnréttis-
ráði hefur formlegt erindi borist varðandi
HM kvenna. Að sögn Elsu Þorkelsdóttur,
ritara ráðsins , barst erindið frá foreldri
sem sendi útvarpsráði fyrirspurn um
hvaða leikir yrðu sýndir frá HM kvenna.
Engin svör fengust og í framhaldi af því
var jafnréttisráð beðið um að beita sér í
málinu.
Svar hefur borist frá útvarpsráði sem
segir að framkvæmdastjóra Sjónvarpsins
og íþróttadeild hafi verið falið að kanna
kostnaðinn við útsendingarnar en niður-
staðan hefði verið að kostnaðurinn við
sýningamar væri veralegur. „fþrótta-
deild Sjónvarpsins taldi að með þeim
fjármunum sem hún hefði til ráðstöfunar
til þess að sinna íþróttaviðburðum yrði
staða kvennaknattspyrnunnar best
styrkt með því að sinna sem best inn-
lendri kvennaknattspyrnu. Þessi niður-
staða var rædd í útvarpsráði og ekki
gerðar við hana athugasemdir," segir
Elsa.
Hún segir að kjörtímabili jafnréttis-
ráðs hafi lokið við síðustu kosningar og
ekki hafi verið skipað nýtt síðan. Því hafi
ekkert jafnréttisráð verið starfandi þeg-
ar bréfið frá útvarpsráði barst og það því
ekki verið afgreitt.
Þegar Sigmundur Steinarsson, frétta-
stjóri íþrótta á Morgunblaðinu, er spurð-
ur um það hvers vegna heimsmeistara-
mót kvenna í knattspymu hafi ekki feng-
ið meiri umfjöllun en raun ber vitni þegar
litið er til þess að allt að hundraðþúsund
áhorfendur hafi verið á hverjum leik,
segir hann að íslendingar þekki einfald-
lega ekki til þessa móts og því sé áhuginn
ekki til staðar. Hann segir þó engan veg-
inn hægt að bera þetta mót saman við
HM karla sem er orðinn einn vinsælasti
fjölmiðlaviðburður sem um getur.
Kristrún Heimisdóttir segir það
skelfilegt fyrir Sjónvarpið að missa af
gullnu tækifæri sem þessu til að bjóða
upp á góða og skemmtilega dagskrá.
„Mér finnst alveg óskiljanlegt að þeir
skuli ekki hafa gripið þetta tækifæri.
Þetta er fyrsta flokks sjónvarpsefni sem
hefði hæglega verið hægt að markaðs-
setja á sama hátt og gert hefur verið
með Formúlu 1 sem var lítt þekkt hér á
landi áður en farið var að sýna frá henni
í sjónvarpi. Það hefði verið eðlileg með-
ferð þessa móts hjá útvarpinu að segja
frá úrslitum allra leikja um leið og þau
bámst. Það hefði verið eðlilegt að fjalla
um það líkt og aðra íþróttaviðburði á
heimsmælikvarða. Og það að Sýn skuli
sýna Ameríkubikarinn í knattspyrnu
karla á sama tíma segir allt sem segja
þarf.“