Morgunblaðið - 23.07.1999, Blaðsíða 40

>40 FÖSTUDAGUR 23. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
+ Snæbjörn Jón-
asson fæddist á
Akureyri 18. des-
ember 1921. Hann
lést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 16. júlí
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Jónas Snæbjörns-
son, brúarsmiður
og menntaskóla-
kennari á Akureyri,
f. 21. mars 1890 og
d. 18. júlí 1966, og
k.h. Herdís Símon-
ardóttir, f. 2. apríl
1890 og d. 17. októ-
ber 1975. Systkini hans voru
Bijánn, f. 1915, d. 1989, og Val-
borg, f. 1920, d. 1999. Hinn 22.
ágúst 1947 kvæntist Snæbjörn
Bryndísi Jónsdóttur, f. 7. sept-
ember 1925. Foreldrar Bryndís-
ar voru Jón Stefánsson listmál-
ari og Sigríður Zoega ljósmynd-
ari. Börn Snæbjarnar og Bryn-
dísar eru: 1) Sigríður, f. 4. júní
1948, lyúkrunarforsljóri á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur, maður
hennar Sigurður Guðmundsson
landlæknir. Börn þeirra a)
Bryndís læknir, maður hennar
Skúli Tómas Gunnlaugsson
læknir og eiga þau einn son,
Hjalta Gunnlaug. b) Kristín sál-
fræðinemi og c) Guðmundur
Ingvi lögfræðinemi. 2) Jónas, f.
6. febrúar 1951, umdæmisverk-
fræðingur hjá Vegagerðinni,
kona hans Þórdís Magnúsdóttir,
framhaldsskólakennari. Börn
þeirra a) Snæbjörn, verkfræð-
ingur b) Kristjana, sjúkraþjálf-
ari c) Bryndís, kennaranemi og
'r d) Níní, hjúkrunarnemi. 3) Her-
dís, f. 8. nóvember 1953, rekstr-
arfræðingur, fyrrverandi mað-
ur hennar Björgvin Þorsteins-
son hrl. Barn þeirra Steina
Enginn sigrar sitt dauðastríð.
Hniginn að heilsu hefur tengdaafi
minn, Snæbjöm Jónasson, kvatt
okkur. Þó að mér hafi einungis
brugðið fyrir í aftanskini ævi hans,
þá finnst mér eins og ég hafi þekkt
hann miklu lengur. Mér er sú stund
mjög minnisstæð er ég hitti hann og
Bryndísi fyrst á Laugarásveginum í
nóvember 1991. Ekki var það ein-
ungis út af því hversu vel mér var
^tekið, heldur líka hversu andríki
Snæbjamar var hugstyrkjandi. Allt
viðmót hans og atferli bar merki
mikils þroska hugans enda maður-
inn leiftrandi greindur og uppfullur
manngæsku. Góðríki hans gat eng-
um dulist, hann umgekkst alla sem
jafningja og aldrei heyrði ég hann
segja styggðaryrði um nokkum
mann. Það má með sanni segja að
maður hrópi húrra fyrir lífinu að fá
að hafa kynnst slíkum heiðurs-
manni.
Áhugamál okkar voru ólík en
alltaf var jafn áreynslulaust að
halda uppi samræðum við hann þar
sem undirritaður var jafnan þiggj-
andinn. Snæbjöm var margsigldur
'óg vel menntaður og hafði úr
ómældum viskubrunni að ausa.
Hann var allt í senn heimsborgari
og mikill Islendingur. Mér em
ógleymanlegar skötuveislumar sem
hann stóð fyrir á hverri Þorláks-
messu, fýlsungaveislumar, og ein-
hvem veginn var það hluti af tilver-
unni að drekka kaffið með þykkum
rjóma á Laugarásvegi 61.
Snæbjöm var gæfumaður allt sitt
líf. Bryndís og Snæbjöm bára ótak-
markaða virðingu fyrir hvort öðru
enda hamingjusamlega gift í rúma
-^jfiálfa öld. Hann var ræktunarmaður
af lífi og sál og nærðist í raun á því
að sjá gróður jarðar dafna í kring-
um sig. Lifandi minnismerki Snæ-
bjamar er skóggarður þeirra hjóna
í Hvalfirði. Sjálfur sagði Snæbjöm
mér eitt sinn að fátt væri meir
mannbætandi en að rækta skóg.
Ellin náði aldrei að hrekkja hann
^'ó svo að hvítur fyrir hæram væri
og tíminn hefði rist andlitið rúnum
Rósa, verslunar-
kona og á hún tvö
börn, Sindra Þór
Jónsson og Kolbrá
Sól Jónsdóttur.
Snæbjörn lauk
stúdentsprófl frá
MA 1941 og prófi í
byggingaverkfræði
frá HÍ 1946. Hann
stundaði framhalds-
nám í ETH í Zurich
1947-48 og í MIT í
Massachusetts í
Bandarfkjunum
1951. Snæbjörn var
verkfræðingur hjá
Vegagerð rikisins frá 1948,
deildarverkfræðingfur frá
1963- 64, yfirverkfræðingur frá
1964- 74, forstjóri tæknideildar
frá 1974-76 og vegamálasljóri
frá 1976-91. Snæbjörn sat í
stjórn VFÍ 1956-58. Hann var
ritari íslandsdeildar Norræna
vegtæknisambandsins frá
1957-76 og formaður þess frá
1976-91. Hann sat í stjórn
skipulagsnefndar OECD um
rannsóknir aðildarríkja í vega-
gerð 1974-91. Hann var formað-
ur ofanflóðanefndar 1985-91.
Hann var formaður samvinnu-
nefndar um gerð svæðisskipu-
lags fyrir miðhálendi íslands frá
1992-99. Snæbjörn hlaut ridd-
arakross hinnar íslensku fálka-
orðu 1980 og stórriddarakross
1992. Hann hlaut Kommandör-
kross sænsku Norðstjörnuorð-
unnar 1987 og „The Order of
the British Empire“ 1990. Þá
hlaut hann heiðursmerki VFI úr
gulli 1991 og var gerður heið-
ursfélagi Norræna vegtækni-
sambandsins 1992.
Utför Snæbjörns fer fram frá
Hallgrímskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
reynslu og þroska. Ævinlega verð
ég forsjóninni þakklátur fyrir að
hafa leitt mig á stigu þessa ógleym-
anlega manns.
Gatan er gengin en minningin lif-
ir. Guð blessi minningu Snæbjamar
Jónassonar.
Skúli Gunnlaugsson.
„Það vinnur aldrei neinn sitt
dauðastríð," sagði Steinn Steinarr
einhvern tíma. Nú hefur Snæbjörn
tengdafaðir minn háð sitt. Það var
erfitt, en fremur stutt og snarpt.
Flest myndum við þó kjósa að fá að
kveðja heiminn eftir skammæ átök,
ekki síst þegar úrslitin hafa verið
ráðin. Honum hefðu langdregin
endalok ekki verið að skapi.
Við höfðum þekkst í rúm þijátíu
ár. Kynnin hófust þegar ég, ungur
og ráðvilltur, var að fást við að kom-
ast inn í fjölskyldu hans. Eg var
óviss um árangur bæði hjá dóttur
hans (hún var að sjálfsögðu aðalat-
riðið) og reyndar fjölskyldunni allri,
minnugur þessa að hverju kvon-
fangi fylgir venjulega frændgarður
sem ekki verður undan komist. Því
var mér meiri sómi sýndur en Snæ-
bjöm gerði sér grein fyrir þegar
hann bauð mér með sér á sumar-
mánuðum fyrir rúmum þremur ára-
tugum í pílagrímsferð að ættarsetr-
inu í Hergilsey. Hann var þá á yfir-
reið um Vestfirði eins og biskupar
forðum, kom við í Kjálkafirðinum
þar sem ég var í brúarflokki. Leyfi
fékkst hjá Sigfúsi brúarsmið að sjá
af mér dagstund úr vinnu. Ferðin
var ógleymanleg, kyrr Breiðafjörð-
urinn ládauður milli eyja, hvítt drit
á klöppum, þangílákar í sundum,
skarfar á skeijum. Tíminn stóð
kyrr. Þarna kynntist ég manninum
sem átti nokkra síðar eftir að verða
tengdafaðir minn og ekki síst þeim
parti sálar hans sem skynjaði og
virti íslenska náttúra. A þessi kynni
bar ekki skugga.
Nærvera hans var notaleg, hann
var baðstofuhlýr maður. Hann var
réttsýnn og sanngjam, umtalshlýr
MINNINGAR
um flesta menn nema stöku sinnum
þá sem áttu lítilsháttar ádrepu skil-
ið það og það skiptið. Hann gat ver-
ið eindrægur og ákveðinn, stundum
svo nálgaðist jafnvel þijósku. Hann
fór sínu fram með hæglátum þunga.
I því kom hans eigið frelsi í ljós.
Hann ræktaði garðinn sinn og nýj-
an skóg, og lagði rækt við fjölskyldu
sína, ekki síst ungviðið. Þar mark-
aði hann spor sem við, eftirlifendur,
munum njóta og í feta um langa
hríð. Þegar dró að lokum stóð hann
vissulega gegnt dauðanum en var
aldrei í skugga hans. Sú er minning-
in um tengdaföður minn.
Eg vil þakka honum samfylgdina.
Sigurður Guðmundsson.
Snæbjörn Jónasson fyrrverandi
vegamálastjóri er látinn. Með hon-
um er genginn Nestor okkar vega-
gerðarmanna. Segja má að Snæ-
björn hafi alist upp í Vegagerðinni.
Faðir hans, Jónas Snæbjömsson,
var lengi brúasmiður og byggði
brýr víða um land, en þó mest á
Norðurlandi. A þeim áram lögðust
brúasmiðir út á sumrin, ef svo má
segja. Fjölskyldan fylgdi þeim þá
gjaman, eftir því sem aðstæður
leyfðu hverju sinni. Snæbjöm
kynntist því snemma starfsvett-
vangi föður síns. Þegar hann hafði
aldur til fór hann síðan að vinna í
flokki hans á sumrin.
Líklegt verður að telja að þessi
kynni Snæbjamar af störfum brúa-
og vegagerðarmanna hafi leitt til
þess að hann valdi sér þessi við-
fangsefni að lífsstarfi. Að loknu
námi í verkfræði hóf hann störf hjá
Vegagerðinni 1948 og helgaði henni
krafta sína uns hann lét af störfum
fyrir aldurs sakir í árslok 1991. Á
þessu tímabili hefur orðið slík
breyting á vegakerfi landsins að vel
má kalla byltingu. Á fyrri hluta ald-
arinnar var einkum lögð áhersla á
að brúa ár og gera sumarfæra vegi
um helstu byggðarlög og tengja þau
síðan saman. Við lok stríðsins vora
þó enn heilu landshlutamir án vega-
sambands. Á þeim svæðum, sem
höfðu vegi, áttu samgöngur að vetri
og vori mjög erfitt uppdráttar.
Fyrstu ár Snæbjamar hjá Vega-
gerðinni fékkst hann einkum við
hönnun brúa og umsjón með bygg-
ingu þeirra. Fljótlega tók hann að
beina kröftum sínum að vegagerð.
Hann stóð meðal annars fyrir lagn-
ingu Reykjanesbrautar milli Hafn-
arfjarðar og Keflavíkur á sjöunda
áratugnum en með henni má segja
að nútímaleg vegagerð hefjist hér á
landi að marki. Lagning bundins
slitlags á þjóðvegi landsins gekk þó
hægt næstu árin. Stafaði það eink-
um af því að þær gerðir slitlags,
sem völ var á, vora dýrar og því ein-
ungis stuttir kaflar teknir fyrir í
einu. Á áttunda áratugnum fóra að
koma fram nýjar og ódýrari slit-
lagsgerðir, sem sérstaklega hent-
uðu vegum með umferð á borð við
það, sem almennt er á vegakerfi
okkar. Snæbjörn beitti sér fljótt
fyrir því að hin ódýrari slitlög,
klæðingar, væra reynd við íslenskar
aðstæður. Reynslan var góð og í
framhaldinu hófst lögn bundins slit-
lags í áður óþekktum mæli. Nú er
svo komið að mikill meirihluti stofn-
vega landsins er lagður bundnu slit-
lagi. Hér er aðeins drepið á tvö at-
riði á starfsferli Snæbjarnar. Verka
hans sér þó miklu víðar stað, enda
vora honum stöðugt falin vanda-
samari verkefni hjá Vegagerðinni.
Yfirverkfræðingur varð Snæbjöm
1964, forstjóri tæknideildar 1974 og
var loks skipaður vegamálastjóri
1976. Fullyrða má að enginn á eins
ríkan þátt í hinum miklu framföram
í vegamálum á Islandi eftirstríðsár-
anna og Snæbjöm Jónasson. Fyrir
þau störf sín hefur hann hlotið við-
urkenningar hér heima og einnig
erlendis. Vegagerð fylgir að jafnaði
nokkur röskun á umhverfi veganna.
Snæbjöm var mikill náttúraunn-
andi og fékk snemma áhuga á um-
hverfismálum. Hann var varamaður
í Náttúravemdarráði um árabil og
sat mjög oft fundi þess. Var það
óvenjulegt ef ekki einsdæmi um
mann, sem hafði framkvæmdir að
meginverkefni. Hann lagði sig fram
um að sætta sjónarmið, sem oft á
tíðum vora andstæð, og mótaði það
viðhorf hjá Vegagerðinni að taka
skyldi tillit til umhverfis- og náttúru
við hönnun og framkvæmdir í vega-
gerð. Með því móti varð mjög oft
komist hjá árekstram við nágranna
vegarins og talsmenn umhverfis-
verndar.
Snæbjöm tók þátt í erlendu sam-
starfi í vegagerð á ýmsum vett-
vangi. Ekki síst var það í starfi nor-
rænna vegagerðarmanna, sem hafa
haft með sér víðtæka samvinnu og
samtök, Norræna vegtæknisam-
bandið, í meira en sextíu ár. Snæ-
bjöm var virtur á þeim vettvangi og
gerði sambandið hann að heiðursfé-
laga sínum 1992. Það fylgir starfi
vegamálastjóra að sitja í Almanna-
vamaráði. Þar eins og víðar var
Snæbjöm kvaddur til ábyrgðar-
starfa. Gegndi hann formennsku í
ráðinu frá 1979 til 1991, skipaður til
þess af dómsmálaráðherram þess
tímabils. Snæbjöm átti einnig sæti í
skipulagsstjóm ríkisins og gegndi
þar formennsku um skeið. Þegar
ráðist var í gerð svæðisskipulags
fyrir miðhálendi Islands, var hann
beðinn af þáverandi umhverfisráð-
herra að taka að sér formennsku í
samvinnunefndinni, þó að hann
væri þá kominn á eftirlaun. Sýnir
þetta með öðra hve mikils trausts
hann naut. Snæbjörn tók verkefnið
að sér og lifði það að skipulagið
væri staðfest. Með þessu fyrsta
svæðisskipulagi miðhálendisins náð-
ist merkur áfangi í skipulagssögu
landsins.
Starfsfólk Vegagerðarinnar
minnist Snæbjamar, sem prúð-
mennis og réttláts húsbónda, sem
gott var að vinna með og fyrir.
Hann veitti mönnum svigrúm til að
taka verkefnin eigin tökum. Hann
vissi þó mætavel hvað hann vildi og
kom því á framfæri, þegar honum
þótti við eiga. Snæbjöm bjó yfir
ríkri kímnigáfu, sem hann kryddaði
með alvöra hinna daglegu verkefna.
Það var skemmtilegt að vinna með
honum. Við úrlausn stærri mála
hafði Snæbjörn samráð við starfs-
menn sína, en öllum var ljóst hver
tók hina endanlegu ákvörðun og
hún var virt af öllum. Hann hafði
metnað íyrir hönd Vegagerðarinnar
og lagði jafnan áherslu á að hún
væri öflug og vel rekin stofnun, sem
þjónaði landi og þjóð.
I einkalífi sínu var Snæbjöm mik-
ill hamingjumaður. Þau Bryndís
hafa átt saman langt og gott líf,
eignast þrjú böm og nú orðið stóra
fjölskyldu. Bryndís hefur jafnan
staðið þétt við hlið manns síns og
stutt hann í hvívetna. Hún bjó þeim
fallegt heimili, þar sem gott var að
koma. Rausn og höfðingsskapur
einkenndi þau bæði og nutu margir
vegagerðarmenn ríkulegrar gest-
risni þeima. Fyrir utan Vegagerð-
ina átti Snæbjöm sérstakt hugðar-
efni, ræktun ranna og trjáa. Garður
þeirra hjóna bar því órækt vitni en
þó enn frekar unaðsreitur, sem
hann kom sér upp í utanverðum
Hvalfirði. Þar gerði hann tilraunir
með margvíslegar tegundir og
kvæmi og kom flestu til nokkurs
þroska. Snæbjörn varð með tíman-
um mjög fróður um trjárækt og
mér er sagt, að hann hafi verið með
allra fróðustu mönnum á landinu
um furur. Þessi reitur varð griða-
staður þeirra hjóna á seinni áram,
og mjög skemmtilegt var að heim-
sækja þau þar.
Nú þegar Snæbjöm er genginn
era honum færðar þakkir vegagerð-
arfólks núverandi og fyrrverandi
um land allt fyrir langt og gott sam-
starf og farsæla forystu. Persónu-
lega þakka ég honum áratuga sam-
ferð, sem hefur verið mér dýrmæt.
Við vottum Bryndísi, bömum þeirra
og fjölskyldu allri djúpa samúð við
fráfall Snæbjarnar. Megi minningin
um góðan dreng milda söknuð
þeirra.
Helgi Hallgrimsson.
Snæbjöm var óvenju vel af Guði
gerður. Hann átti föðurætt að rekja
til Breiðafjarðar. Forfeður hans
vora Snæbjöm í Hergilsey, Eyjólf-
ur „eyjajarl" og fleiri landsþekktar
kempur. Forfaðir hans var einnig
séra Hjalti Þorsteinsson í Vatns-
SNÆBJORN
JÓNASSON
firði, sem varði öllum stundum, sem
hann mátti frá námi, til þess að
nema málaralist og hljóðfæraslátt,
enda kippti Snæbimi í kynið, hann
var drátthagur og tónvís í besta
lagi. I móðurætt var hann af þjóð-
kunnum borgfirskum skáldaættum.
Eg kynntist Snæbimi í Mennta-
skólanum á Akureyri, við voram þar
samferða við nám. Atburðarásin var
síðan að ýmsu leyti með svipuðum
hætti hjá okkur. Við lukum prófi frá
verkfræðideild Háskóla íslands
með sömu einkunn, kvæntumst árið
1947 frænkum, sem báðar bera nafn
Bryndísar ömmu þeirra og haldið
var sameiginlegt brúðkaup í Dóm-
kirkjunni. Við byggðum hús okkar
við Laugarásveg og fjölskyldur okk-
ar hafa ávallt verið mjög nátengdar.
Leiðir okkar Snæbjamar hafa legið
saman í rúmlega 60 ár og er margs
að minnast frá þeim tíma.
Utanlandsferð okkar Snæbjamar
til framhaldsnáms í Sviss var um
leið brúðkaupsferð og mikil upplif-
un. Á 20 ára brúðkaupsafmælinu
ókum við um meginlandið og kom-
um á ýmsar gamlar slóðir. Það var
gaman að ferðast með Snæbimi og
ekki síður að vera með honum í góð-
um hópi. Hann var hrókur alls fagn-
aðar, mikill dansmaður og enginn
dansaði betur rússneskan kósakka-
dans. Hann var vinsæll, hress og
skemmtilegur og öllum leið vel í ná-
vist hans. I starfí var hann vel lát-
inn og farsæll stjórnandi. Við Bryn-
dís eram þakklát fyrir að hafa feng-
ið að njóta vináttu hans og eigum
góðar minningar frá ótal samvera-
stundum með Bryndísi og Snæbirni.
Söknuður okkar er því mikill.
Snæbjöm var mikill ræktunar-
maður. Hann byrjaði strax að gróð-
ursetja tré í garði sínum við Laug-
arásveg. Síðan kom hann upp gróð-
urhúsi, sem þróaðist upp í að verða
ræktunar- og uppeldisstöð fyrir
ýmsar sjaldséðar plöntur, ekki síst
erlendar, því að hann kom alltaf
heim með plöntur eða fræ úr ferð-
um sínum til útlanda. Þetta starf
Snæbjamar hefur borið mikinn og
ríkulegan ávöxt. Garður hans við
Laugarásveg er einstaklega falleg-
ur og þar era tré, sem telja má með-
al fegurstu trjáa í Reykjavík. I sum-
arbústaðalandi þeirra hjóna í
Kjósinni hefur Snæbjöm unnið
þrekvirki í trjárækt. Landið, sem
var fremur gróðursnautt, er nú þak-
ið fallegum trjágróðri með mörgum
sjaldséðum tegundum, sannkallaður
unaðsreitur. Snæbjöm var mikill
náttúraunnandi, það var gaman að
hlusta á hann þylja latínunöfnin á
plöntunum og alla fugla þekkti
hann.
Við kveðjum góðan vin. Blessuð
sé minning hans.
Helgp H. Ámason.
Elsku afi minn, nú hefur þú feng-
ið hvíld eftir þessi erfiðu veikindi. Á
þessum erfiðu tímum era það allar
minningamar sem hjálpa mér að
brosa í gegnum tárin. Manstu þegar
ég var lítil að leika mér uppi í sumó
hjá þér og ömmu, þegar við bama-
börnin vorum að gera allar stíflum-
ar í tjörninni ykkar, með skóflunum
og hjólbörunum? Alveg eins og þú,
þegar þú varst að huga að plöntun-
um þínum, en þær vora þitt líf og
yndi. Eg man eftir spenningnum
þegar ég var lítil heima á Krók og
þú og amma vorað að koma norður í
heimsókn eða þegar við voram að
koma suður til ykkar, það var alltaf
svo gaman. Þú og amma stóðuð svo
alltaf í dyranum og vinkuðuð þegar
við vorum að fara norður aftur. Svo
kom að því að við fluttum suður og
þá fór nú samverastundunum að
fjölga. Eg veit ekki hvað oft ég og
Bryndís kíktum í hádegismat til
ykkar þegar við voram í hléi í skól-
anum. Manstu þegar ég var í há-
degismat hjá ykkur ömmu og var að
fara í þýskupróf daginn eftir og þú
varst að spyrja mig útúr, þú vissir
svo margt. Þú og amma fylgdust
alltaf svo vel með hvemig okkur öll-
um gekk í því sem við voram að
gera.
Manstu þegar ég kom til þín á
spítalann í febrúar, þegar þú varst
nýbúinn í uppskurðinum og til-
kynnti þér að ég hefði komist inn í