Morgunblaðið - 25.07.1999, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Hlustar þú á tón-
list af plötum/
diskum/snældum?
ái£
m Já ,5<
w
Hve oft hlustar þú á tónlist?
Svo til daglega
■ Nokkrum sinnum í viku
Sjaldnar
: Aldrei
Popp,
rokk
Dans-
tónlist
Klassísk
tónlist
Þjóðlaga-
tónlist
Jass,
blús
Suðræn
tónlist
Lest þú bækur -
aðrar en námsbækur?
Hve margar bækur last þú
á sl. 12 mánuðum?
Allir sem Þeir sem lásu
tóku þátt
50
%
40
30
20
10

ÚR Lífshátta- og neyslukönnun Félagsvísindastofnunar Háskólans 1998.
Lífshættir íslendinga
hafa breyst síðustu ára-
tugi. Helgarnar byrja
fyrr, menn hafa tekið
upp siði annarra þjóða
þegar matur og afþrey-
ing eru annars vegar,
og Kristín Marja Bald-
ursdóttir gat ekki bet-
ur heyrt en að sunnu-
dagssteikin væri á und-
anhaldi þegar hún
ræddi við íslenska hús-
ráðendur.
ILMUR lambasteikarinnar
barst frá flestum húsum í há-
degi á sunnudögum hér áður
fyrr og tónar útvarpsmessunn-
ar ómuðu út um eídhúsglugg-
ana. Helgin hafði reyndar byrjað
með laugardagsbaði og útvarpsleik-
riti að því loknu, en sunnudags-
steikin með ávaxtagraut eða búðing
í eftirrétt var tvímælalaust þunga-
miðja hvíldardagsins. A sunnudög-
um eftir hádegið var gjaman lesið
eða farið í heimsóknir og yngsta
kynslóðin fór í sunnudagsfötunum
sínum í þrjúbíó. Það var svosem
enginn asi á mönnum á þessum
dögum og ef þeir hreyfðu sig að
ráði var það til að komast milli húsa
eða niður á bryggju til að athuga
bátana.
Myndbandsspólur og skyndibiti
Þótt enn megi greina ilminn góða
frá stöku húsi í hádeginu á sunnu-
dögum hafa lífshættir Islendinga
breyst mikið síðustu tvo til þrjá ára-
tugi. Laugardagur er orðinn frídag-
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
BÓKAKAFFI" um helgar er ný aíþreying að utan sem margir hafa tileinkað sér.
ur hjá flestum og menn hafa tekið
upp siði sem þeir hafa séð hjá öðr-
um þjóðum á ferðum sínum um
heiminn.
Á mörgum heimilum hefur
sunnudagssteikin orðið að víkja fyr-
ir ítölskum pastaréttum og helgarn-
ar byrja ekki lengur með baði á
laugardagskvöldum heldur með
flatböku á föstudögum.
Ekki hefur verið gerð könnun á
því svo að vitað sé hvernig íslend-
ingar verja helginni, það er að segja
frá því að vinnu lýkur á föstudögum
og fram á sunnudagskvöld, en ýms-
ar kannanir benda þó til þess að
breytingar hafí orðið á lífsvenjum
þjóðarinnar síðustu árin.
Þegar kvöldfréttatíma ríkisút-
varpsins var breytt höfðu kannanir
sem gerðar voru áður sýnt að vegna
breyttra aðstæðna á vinnumarkaði
og viðhorfa um styttri vinnudag var
fólk komið fyrr heim úr vinnu en áð-
ur.
Frítími íslendinga hefur líklega
aukist þótt hann sé ekki enn sam-
bærilegur við þann frítíma sem ná-
grannaþjóðir búa við.
í lífshátta- og neyslukönnun
sem Félagsvísindastofnun Háskól-
ans gerði árið 1998, má meðal ann-
ars sjá hvað landsmenn kjósa að
gera sér til afþreyingar í frítíman-
um. Þeir hlusta mikið á tónlist, að-
allega popptónlist, og enn lesa þeir
bækur þrátt fyrir svartsýni manna
þegar talið berst að bókmennta-
þjóðinni.
Þegar að skemmtunum og félags-
lífi kemur kjósa flestir að leigja sér
myndbandsspólu og borða á skyndi-
bitastöðum. Helmingur þjóðarinnar
fer líka nokkrum sinnum á ári í
matarboð. Það kemur þó ekki fram í
könnuninni hvort um sé að ræða
formleg matarboð eða einungis
sunnudagssteikina hennar mömmu.
Ætla mætti að þjóðin reyndi að
bæta fyrir langar sófasetur og
neyslu fituríkrar fæðu með áreynslu
af einhverju tagi, en því er þó ekki
að heilsa. Tæplega helmingur
spurðra stundaði engar íþróttir sér
til heilsubótar. Þeir sem það
gerðu hins vegar fóru helst í
sund. Ekki kom þó fram hvort
hér sé átt við eiginlega sund-
iðkun eða einungis stað-
bundna viðveru í heitu pott-
unum.
I ofangreindri könnun Félagsvís-
indastofnunar má glöggt sjá hverjar
neysluvenjur og helsta afþreying
landsmanna er. En til að kanna
hvort gamlir siðir séu á undanhaldi
eins og til dæmis hefðbundin sunnu-
dagssteik og heimsóknir, og til að fá
örlitla mynd af venjulegu, íslensku
helgarlífi, var haft samband við hús-
ráðendur á tuttugu heimilum og
þeir spurðir hvað þeir borðuðu og
hefðu helst fyrir stafni frá föstudegi
til sunnudags þegar ekkert stæði
til.
Flatbaka á föstudögum
Fólkið sem rætt var við var á öll-
um aldri. Ungt barnlaust fólk eða
ungir foreldrar á aldrinum 20-35
ára, fjölskyldufólk á aldrinum 35-50
sem voru með böm og unglinga
heima, og fólk sem átti uppkomin
börn og var „í fullri vinnu við að
hugsa hvort um annað“, eins og ein
kona komst að orði.
Rætt var við fólk úr mörgum
starfsstéttum, til að mynda kenn-
ara, sjómann, lyfjafræðing, lög-
fræðing, ritara, viðskiptafræðing,
verkstjóra, framkvæmdastjóra,
hjúkrunarfræðinema, skipasala, líf-
efnafræðing, atvinnurekanda, raf-
virkjameistara, ílugumsjónar-
mann, húsasmið, fiskútflytjanda,
bókmenntafræðing, innkaupa-
stjóra, húsgagnasmið, heildsala,
námsráðgjafa og heimspeking.
Flestir bjuggu í Reykjavík, en
einnig var talað við fólk í Kópavogi,